Psychologia kliniczna

mgr Monika Kościelniak

Cele



zapoznać się z przedmiotem, zadaniami,

metodami psychologii klinicznej



poznać niektóre dostępne programy

profilaktyczne



opanować umiejętność konstruowania

własnych programów



zgłębić wybrane zagadnienia dotyczące

niektórych zaburzeń psychicznych oraz

oddziaływań profilaktycznych i

terapeutycznych

Metody



metody przekazu jednostronnego



dyskusje



zadania w podgrupach



prezentacje na forum



czytanie literatury

Treści



definicje podstawowych pojęć



międzynarodowe klasyfikacje chorób i
zaburzeń



podstawy diagnozy pogłębionej



profilaktyka, uwarunkowania, objawy i
elementy pomocy w wybranych
zaburzeniach psychicznych (m.in. fobia
szkolna, PTSD)



podstawy systemowej terapii rodzin

Zasady zaliczenia



obecność (jedna nieusprawiedliwiona
nieobecność dopuszczalna)



udział w zadaniach indywidualnych i
grupowych



przygotowanie w grupie programu
profilaktycznego i zaprezentowanie
go

Psychologia kliniczna



Dział psychologii stosowanej,
którego przedmiotem
zainteresowań są zaburzenia
psychiczne i zaburzenia zachowania



Zachowania nie traktuje się
wyłącznie jako reakcji na bodziec,
lecz jako akt nastawiony na
realizację jakiegoś celu (czynność)

Tak ujmowane zaburzenia
zachowania obejmują



Zaburzenia stosunku jednostki z
otoczeniem (np. agresja)



Sytuacje, gdy jednostka nie jest w
stanie zaspokajać swoich potrzeb
osobistych

Zadania psychologii
klinicznej



Projektowanie działań
profilaktycznych



Postawienie diagnozy



Opracowywanie oddziaływań
terapeutycznych

Pojęcie zdrowia i zdrowia
psychicznego

Zdrowie …



Według WHO stan cechujący się
uzyskaniem dobrego samopoczucia
na poziomie fizycznym,
psychicznym i społecznym.



Nie jest to zatem brak choroby czy
niedomagania.

Zdrowie psychiczne …



Według Marii Jahody jednostka zdrowa

psychicznie to:



jednostka aktywnie przystosowująca się do

otoczenia, usiłująca spełniać wymagania

otoczenia bez utraty indywidualności,



jednostka charakteryzująca się spójną oraz

zintegrowaną osobowością,



jednostka postrzegająca siebie i świat

adekwatnie do sytuacji i własnych

możliwości, czasami niezależnie od

własnych potrzeb.

Zdrowie psychiczne…



Według Kazimierza Dąbrowskiego
to zdolność do rozwoju w kierunku
wszechstronnego rozumienia,
przeżywania, odkrywania i
tworzenia coraz wyższej hierarchii
rzeczywistości i wartości, aż do
konkretnego ideału indywidualnego
i społecznego.

Pojęcie normy



Statystyczna (pewna średnia,
przeciętna)



Społeczno-kliniczna (symptomy
behawioralne zachowania)



Teoretyczna (wzorzec normy
osobowości w oparciu o różne
koncepcje psychologiczne)

Pola zdrowotne Lalonda

Zaburzenie

Klinicznie znaczący syndrom (zespół

objawów, symptomów), bądź wzorzec
behawioralny lub psychologiczny, który
obserwujemy u danej jednostki i który ma
związek z odczuwanym przez nią
cierpieniem, upośledzeniem lub
zwiększonym ryzykiem poniesienia śmierci,
odczuwania bólu czy psychicznego
ograniczenia swobody działania

Profilaktyka…



wczesna (uniwersalna)



I rzędowa (pierwotna, selektywna)



II rzędowa (wtórna, zalecana)



III rzędowa

Strategie działań
profilaktycznych



S. informacyjna



S. edukacyjna



S. alternatyw



S. redukcji szkód (harm reduce)

Klasyfikacje zaburzeń
psychicznych w DSM-IV



Organiczne zaburzenia psychiczne
F00-F09



Zaburzenia spowodowane używaniem
substancji psychoaktywnych F10-F19



Schizofrenia, zaburzenia
schizotypowe i urojeniowe F20-F29



(niektóre) zaburzenia nastroju F30-
F39



Zaburzenia nerwicowe i somatyzacyjne
F40-F49



Zaburzenia behawioralne F50-F59



Zaburzenia osobowości F60-F69



Zaburzenia umysłowe F70-F79



Zaburzenia rozwoju psychicznego F80-
F89



Zaburzenia zachowania i emocjonalne
wieku dziecięcego F90-F99

Klasy i kategorie zaburzeń
psychicznych w ICD 10



F00-F09 organiczne zaburzenia
psychiczne z zespołami objawowymi



F10-F19 zaburzenia psychiczne i
zaburzenia zachowania spowodowane
używaniem substancji
psychoaktywnych



F20-F29 Schizofrenia, zaburzenia
schizotypowe i zespoły urojeniowe



F30-F39 Zaburzenia afektywne



F40-F48 zaburzenia nerwicowe,
związane ze stresem i pod postacią
somatyczną



F50-F59 zaburzenia behawioralne
związane z zaburzeniami
fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi



F60-F69 zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych



F70-F79 upośledzenia umysłowe



F80-F89 zaburzenia rozwoju
psychicznego



F90-F98 zaburzenia zachowania i
emocji rozpoczynające się zwykle w
dzieciństwie i w wieku
młodzieńczym

Literatura



R. C. Carson, J. N. Butcher, S. Mineka,

Psychologia zaburzeń t. 1 i 2, GWP, Gdańsk 2003



H. Sęk (red.), Społeczna psychologia kliniczna,

PWN, Warszawa 1992



I. Obuchowska, Dziecko niepełnosprawne w

rodzinie, WSiP, Warszawa 1999



L. Grzesiuk, Psychoterapia, PWN, Warszawa 1994



A. Brzezińska, Pomoc dzieciom z grup ryzyka w:

Remedium grudzień/styczeń 2002/2003



M. Molicka, Bajki terapeutyczne cz. 1 i 2, Media

Rodzina, Poznań



H. Kaduson, Ch. Schaefer, Zabawa w

psychoterapii, GWP, Gdańsk 2011

Zasady zaliczenia

Ćwiczenia:
skonstruowanie programu
profilaktycznego, obejmującego trzy
spotkania i zaprezentowanie go na
ostatnich zajęciach

Przyczyny i znaczenie
ryzykownych zachowań dzieci
i młodzieży

Praca w podgrupach

Pytania



Co to są zachowania ryzykowne?
Czego mogą dotyczyć?



Dlaczego negatywne konsekwencje
owych zachowań są groźniejsze dla
młodzieży niż dla dorosłych?



Jakie są motywy zachowań
ryzykownych podejmowanych przez
dzieci i młodzież?

Pytania



Co oznacza stwierdzenie, że
zachowania ryzykowne chodzą
parami?



Jakie są podstawowe założenia teorii
zachowań problemowych Richarda i
Shirley Jessorów?



Jakie grupy czynników wchodzą w
skład tzw. interakcyjnego modelu
funkcjonowania człowieka?

Pytania



Co to są czynniki ryzyka i czynniki

chroniące? Proszę podać ich przykłady.



Jakie czynniki ryzyka związane z sytuacją

rodzinną sprzyjają używaniu i

nadużywaniu alkoholu przez młodzież?



Jakie czynniki ryzyka związane z sytuacją

rodzinną sprzyjają podejmowaniu

wczesnej aktywności seksualnej?



-II- używaniu narkotyków?



-II- powstawaniu zachowań agresywnych

u dzieci?

Pytania



Jakie znaczenie dla rozwoju zaburzeń

zachowania ma silna więź w relacjach

rodzice-dziecko?



Jaka jest rola granic wyznaczanych

dzieciom przez rodziców?



Jaką rolę w powstawaniu zachowań

ryzykownych mają czynniki

emocjonalno-poznawcze (oczekiwania

i przekonania normatywne)?