PSYCHOLOGIA

RODZINY

„

Każdy jest ważny kto jest

kochany”

Carl Rogers

RODZINA

Rodziną zajmuje się wiele dyscyplin

nauki (socjologia, etnografia,

pedagogika), każda z nich ma

specyficzny punkt widzenia i

specyficzne metody badań.

Badania nad rodziną powinny mieć

charakter interdyscyplinarny.

Rodzina

wg REMBOWSKIEGO

Jest grupą, którą tworzą osoby

dorosłe, odmiennej płci, złączone

małżeństwem, ich potomstwo i

inni bliscy krewni

Małżeństwo

To najbardziej powszechna i przez

większość społeczeństwa

akceptowana forma życia dwojga

ludzi

Małżeństwo wg

psychologii społecznej:



składa się z dwóch osób, nie krewnych,

odmiennej płci, należących najczęściej do

tego samego pokolenia, pozostających w

trwałej, bezpośredniej styczności i

połączonych więzią uczuciową



jest instytucją wyznaczającą stosunki

interpersonalne w diadzie, są w nim

realizowane zadania jednostek tworzących

małżeństwo, oraz innych członków rodziny

Małżeństwo wg

psychologii społecznej:



Jako względnie trwała forma życia dwojga ludzi,

oddziałuje na partnerów kształtując ich potrzeby i

dążenia, wpływa na zmianę osobowości. Samym

faktem wybrania partnera i zawarciem związku

małżeńskiego zostaje potwierdzona i wzmocniona

potrzeba uznania, akceptacji i wartości partnera



Dla większości par małżeńskich jedną z

podstawowych potrzeb jest posiadanie dziecka. Tylko

w zalegalizowanym związku przekazywanie życia i

urodzenie dziecka jest potrzebą autentyczną i

pozbawioną lęku.



Urodzenie dziecka w związku pozamałżeńskim często

jest zagrożone sankcjami ekonomicznymi,

społecznymi i psychologicznymi, głównie w

odniesieniu do matki i dziecka

Małżeństwo



Małżeństwo: instytucja ze

względów socjologicznych,

określonych normami prawnymi,

religijnymi i obyczajowymi



Małżeństwo to społeczna adaptacja

na biologiczną potrzebę wiązania

się w pary. Jest pożyteczne i trudno

go zastąpić innymi formami

Rola małżeństwa:



Realizuje zadania jednostki i

społeczeństwa



Zaspokaja potrzeby psychiczne partnerów

(uznania, miłości, przynależności,

bezpieczeństwa, posiadania,

przekazywania życia)



Stanowi o ekskluzywności mikroseksualnej



Stwarza istotne mikrośrodowisko dla

rozwoju dziecka

Kryteria wyznaczające

rodzaj małżeństwa:

1. Wybór małżonka:



endogamiczne – z tej samej grupy społecznej



egzogamiczne – z różnych grup

2. Hierarchia prestiżu i władzy:

–

Patriarchalne – dominacja męża

–

Matriarchalne – dominacja żony

–

Egalitarne – równość władzy (najmniej

nieporozumień)

Najlepsze jest taka hierarchia, która jest

akceptowana przez obojga partnerów

3. Dziedziczenie nazwiska, prestiżu i majątku:

–

Matrylinearny – w linii ojca

–

Matrylinearny – po matce

Struktura małżeństwa:

1. Monogamia



Najlepsza forma, bo zaspokaja potrzeby emocjonalne i psychiczne,

przynależności czy bezpieczeństwa

2. Poligamia:

–

Poliginia (1mąż + kilka kobiet np. mormoni)

–

Poliandria (1 kobieta + kilku mężów)

Niebezpieczeństwa:

Poligamia bywa maskowana „nuklearna monogamia” – tzn krótkie związki,

częste rozpady itd. Im częściej osoba rezygnuje ze związków, tym częściej

tworzy kolejne związki monogamiczne, zagraża to poczuciu

bezpieczeństwa i nie zaspakaja potrzeby bezpieczeństwa

3. Małżeństwa grupowe:



Komuny - związki monogamiczne, ale wspólnie prowadzące gospodarstwo

domowe z podziałem obowiązków, celem jest poczucie bezpieczeństwa,

opóźnia się też wejście w dorosłość, w związek, opóźnia się rozwój

psychiczny

4. Wspólnoty mieszkaniowe:



Głównie małżeństwa bezdzietne lub związki nieformalne, lub

wielopokoleniowe rodziny

POZYCJE, ROLE I WZAJEMNE

STOSUNKI W MAŁŻEŃSTWIE



W małżeństwie kształtuje się podwaliny przyszłej

struktury rodziny, dzięki ustaleniu się wzajemnych

stosunków między małżonkami, a także podziału

zadań.



Ustalenie tejże pozycji jest uzależnione od zakresu

wpływu jednego partnera na drugiego. Partner, który

dominuje skupia w ręku władzę.



Małżeństwa egalitarne to takie, w których władza jest

rozłożona równomiernie między męża i żonę.



Władzę może sprawować ten, który jest bardziej

kompetentny, uzdolniony. W takim związku władza

nie jest oparta na przemocy i sile.



Przy ustalaniu władzy w grę wchodzą wzory kulturowe

oraz wzory wyniesione z rodziny pochodzenia

Modele małżeństwa:

1. Tradycyjny (pierwszy w historii)

–

Sztywność podziału ról na kobiece i

męskie

–

Pełna zależność i podporządkowanie

kobiety

–

Nie jest wymagana więź emocjonalna

między małżonkami

–

Dominuje więź materialna

–

Cel: prokreacja

Modele małżeństwa:

2. Partnerski (współczesny)



Partnerstwo wyznaczone pracą kobiet



Więź podmiotowa – emocjonalna



Nie ma więzi przedmiotowej, ale nie można jej wykluczyć



Nie ma dominacji jednego partnera - partnerzy zastępują

się w obowiązkach



Najbardziej narażony na konflikty, wymaga nieustannej

komunikacji



Zagrożenia: kobiety unikają macierzyństwa, są narażone

na stresy godząc role matki, żony, pracownika, partnerzy

poprzez pracę izolują się od siebie, wtedy wzrasta

indywidualizm, zaburzenie norm związanych z płcią,

niektóre sytuacje muszą nawiązywać do tradycyjnego

modelu: mąż musi czuć się potrzebny



Cel: zaspokajanie wzajemnych potrzeb psychofizycznych,

podtrzymywanie więzi z małżonkiem

Modele małżeństwa:

3. Optymalny model:



Nie może być sztywny i niezmienny ( układ małżonków zmienia

się, tak jak zmieniają się warunki życia diady, oczekiwania i

potrzeby partnerów)



Model dostosowujący się do dynamiki funkcjonowania

małżeństwa



Gdy nie ma dzieci dobry jest model partnerski, kiedy pojawia się

dziecko niezbędna jest elastyczność partnerów i naturalne

przejście w pewnych sytuacjach w model tradycyjny

Zalety zmiennego modelu:



Sprzyja powodzeniu małżeństwa



Zabezpiecza naturalne potrzeby partnerów wyznaczone

różnicami płci, a jednocześnie dopuszcza elastyczność w

podejmowaniu zadań małżeńsko-rodzicielskich



Łączy model tradycyjny i partnerski nie dobrze gdy występuje w

postaci czystej jeden z nich

Modele małżeństwa:

4. Otwarty



Związek dwóch autonomicznych względem

siebie przyjaciół



Pełna swoboda we wszystkich dziedzinach

życia, również seksualnej



Model zbliżony do związku nieformalnego,

nie gwarantuje trwałości, bo ważna jest w

nim niezależność



Cel: zaspokajanie własnych potrzeb,

nastawienie na jakość związku, a nie na

status materialny i dzieci

Modele małżeństwa:



Każdy związek powinien wypracować własny

model i hierarchię wartości i potrzeb. Poprzez

model możemy diagnozować małżeństwo.

Znaczenie modelu dla diagnozy małżeństwa.

Model małżeństwa stanowi:



O jakości relacji między małżonkami (może

wystąpić zgodność lub niezgodność

postrzegania modelu u małżonków)



Bywa zewnętrznym obrazem wyzwalających

się w czasie trwania związku pewnych cech i

właściwości partnerów



Metodą w diagnozie jest rozmowa i obserwacja

Tradycyjna rodzina i alternatywne formy

życia rodzinnego wg E. Machin (1987)

Tradycyjna rodzina:



Legalne małżeństwo



Małżeństwo z dziećmi



Dwoje rodziców



Stałość małżeństwa



Dominacja mężczyzny



Ekskluzywność seksualna



Heteroseksualność



Dwoje dorosłych utrzymujących dom

Formy alternatywne:



Świadoma bezdzietność



Rodzina z 1 dzieckiem



Samotny rodzic



Single



Rozdzielność



Kolejne związki



Androgeniczność, otwarte związki



Małżeństwa „dwóch karier”



Pozamałżeńskie kontakty



Równość płciowa w kontaktach intymnych



Formy homoseksualne



Komuny, wspólnoty mieszkaniowe

CELE I FUNKCJE MAŁŻEŃSTWA



Małżonkowie powinni zdawać sobie

sprawę z tego, że zawarcie małżeństwa

zmienia ich status w grupie rodzinnej i w

szerszej grupie społecznej.



Zawarcie związku małżeńskiego wiąże się

ze zmianą ról jakie społeczeństwo narzuca

osobom zamężnym/żonatym. Podjęcie

tego kroku oznacza akceptację tych zmian

oraz wzięcie na siebie odpowiedzialności

za wynikające z tej decyzji konsekwencje

CELE I FUNKCJE MAŁŻEŃSTWA



Cele osobiste jednostki stają się celami

wspólnymi, następuje upodobnienie się

postaw i poglądów wobec wielu spraw.



Z chwilą zawarcia małżeństwa

partnerom przypisuje się różne funkcje,

prawa i obowiązki.



Małżeństwo stanowi też podstawę do

utworzenia szerszej grupy społecznej

czyli rodziny

Podstawowe cele

małżeństwa

wg M. Ziemskiej

1. Zaspokojenie potrzeb uczuciowych oraz

innych potrzeb psychologicznych np.

intelektualnych, potrzeb społecznych i

seksualnych.

2. Wspólne dążenie do poprawy warunków

materialnych, stworzenie podstaw

ekonomicznych dla istnienia rodziny.

3. Wspólne posiadanie i wychowywanie

potomstwa, przekazanie mu różnych

wartości i tradycji.

Funkcje małżeństwa

określane są przez:

Funkcje rodziny określane są przez:



wzajemne zaspokojenie potrzeb fizycznych,

społecznych, seksualnych.



wzajemną pomoc w realizacji indywidualnych

celów



wspólne dążenia do poprawy warunków

materialnych



wspólne pragnienie do posiadania i

wychowania potomstwa (funkcja projekcyjna)

Funkcja Małżeństwa wg

Adamskiego (aspekt

socjologiczny)



Funkcja małżeństwa

–to pewna

działalność skierowana na określony cel,

kontynuowana w ramach określonej

struktury społecznej, czy to dla

podtrzymania danej społeczności w jej

stanie normalnym, czy też dla

zaspokojenia potrzeb jednostkowych.

Współżycie małżonków wyznacza określone zadania, które

w trakcie trwania małżeństwa mogą być modyfikowane

Funkcje wg Parsons:



Ekspresyjna – zaspokajanie

potrzeb psychicznych



Instrumentalna – zdobywanie

środków koniecznych kobiecie do

egzystencji czy przynależność dla

mężczyzny

Funkcje wg Sęk:



Wzajemne zaspokajanie potrzeb

(emocjonalnych, seksualnych,

psychicznych, społecznych)



Pomoc w realizacji celów

indywidualnych ( zawodowych,

prestiżowych, samorealizacyjnych)



Tworzenie podstaw ekonomicznych

rodziny



Posiadanie i wychowywanie dzieci

Funkcje małżeńsko-rodzinne

wyznaczane są przez wiele

czynników:



wiek partnerów zawierających związek

małżeński



poziom wykształcenia



kwalifikacje zawodowe



poziom kulturalny



wartości materialne



rodzaj oczekiwań



poglądy religijne



wzory zachowań wyniesione z domu

FORMY DOJRZAŁOŚCI

MAŁŻEŃSKIEJ

Poczucie odpowiedzialności jest

symptomem dojrzałości

człowieka. Dojrzałość może

dotyczyć różnych sfer. Zarówno

zawarcie małżeństwa jak i

posiadanie dzieci wymaga od

partnerów określonego stopnia

dojrzałości

FORMY DOJRZAŁOŚCI

MAŁŻEŃSKIEJ



Prawna

– wymaga się określonego wieku, aby

jednostka mogła zawrzeć związek małżeński.



Fizyczna

– wiąże się z osiągnięciem takiego

stopnia rozwoju biologicznego, który

umożliwia prokreację i pełnienie roli ojca czy

matki. (Chodzi o taki stopień rozwoju

somatycznego, który umożliwia współżycie

seksualne i osiągnięcie zadowolenia z tego

współżycia, oraz prokreację z jednoczesnym

zapewnieniem zdrowia dziecku i matce)

FORMY DOJRZAŁOŚCI

MAŁŻEŃSKIEJ



Psychologiczna

– odpowiedni

poziom rozwoju umysłowego, rozwoju

osobowości z całym bogactwem sfery

uczuciowej i emocjonalnej. Z

rozwojem intelektualnym wiąże się

typ myślenia realistycznego tj

związanego z rzeczywistością, który

warunkuje dobre przystosowanie

jednostki do życia

Dojrzałość

psychologiczna:



myślenie życzeniowe

– kierowanie się pragnieniami

nie postrzegając rzeczywistości taką jaka jest. Jest

charakterystyczne dla okresu wczesnej młodości –

związki zawarte w tym okresie nie są szczęśliwe i

dojrzałe.



myślenie sztywne

(pryncypialne) – zgodne z góry

przyjętymi zasadami, bez modyfikacji wynikającymi z

zaistniałej sytuacji.

W obu tych przypadkach przystosowanie do małżeństwa

jest trudne i wymaga zmiany stylu myślenia.

Tylko myślenie realistyczne może prowadzić do

trafnych ocen partnera czy sytuacji i stanowi

podstawę dobrego przystosowania społecznego

Dojrzałość

psychologiczna:

Ważną umiejętnością umysłową jest wnioskowanie w

oparciu o dotychczasowe doświadczenia i

modyfikowanie swojego zachowania zgodnie z

wyciągniętymi wnioskami.

Dojrzałość psychologiczna to także:

* odpowiedni poziom rozwoju osobowościowego,

uczuciowego, społecznego pozwalający na

pełnienie ról małżeńskich, rodzicielskich.

* zdolność ponoszenia odpowiedzialności za

innych

* kształtowanie się uczuć wyższych tj miłości,

sprawiedliwości, prawdy, dobra, piękna itp.

Dojrzałość

psychologiczna:

Dojrzałe postępowanie w sferze

uczuciowej cechuje:

* opanowanie

* zdolność panowania nad impulsami

* szybkie i celowe działanie

* podejmowanie adekwatnych decyzji

Dojrzałość jest pewnym procesem

wzrastania, do którego człowiek dąży.

W rozwoju uczuć o charakterze

społecznym możemy wyodrębnić 5

poziomów:

Najniższy

–

nastawienie na otrzymywanie

charakterystyczny dla okresu dzieciństwa, u dorosłych jest

wynikiem fiksacji.

Zabieganie przymilne lub gniewne

– w zależności od

potrzeb jednostka w celu osiągnięcia korzyści przymila się

lub obraża.

Zdolność do kompromisu

– pomaga rozwiązywać wiele

trudnych sytuacji.

Umiejętność obdarowywania innych

– potrzeba

dawania i satysfakcja, bez oczekiwania wdzięczności.

Twórcza współpraca

– sprzyja rozwojowi osobowemu.

Osoby dojrzałe do małżeństwa i najlepiej do niego przystosowane to

takie, które nie tylko potrafią realistycznie ocenić sytuację, ale też

są dojrzałe uczuciowo, empatyczne, potrafią się wzajemnie

obdarowywać i są zdolne do współpracy.

FORMY DOJRZAŁOŚCI

MAŁŻEŃSKIEJ:



Socjalna

– wiąże się z osiągnięciem przez

partnerów samodzielności życiowej,

pozwalającej rodzinie na osiągnięcie

odpowiednich warunków egzystencji.

U partnerów dojrzałych socjalnie musi występować

gotowość do pełnienia ról społecznych:

* zawodowych

* małżeńskich

* rodzicielskich

Ta gotowość musi też mieć podstawę ekonomiczną

i socjalną, ważne tu jest także wsparcie rodzinne

DOJRZAŁOŚĆ OSOBOWOŚCIOWA I

UCZUCIOWA

Dojrzałość psychologiczna człowieka jest

procesem długotrwałym, ściśle związanym z

kształtowaniem się osobowości.

Wg Allporta – Osobowość

– to całość

predyspozycji psycho-fizycznych, która ma

organizację hierarchiczną i podlega

transformacjom rozwojowym pod wpływem

kontaktu jednostki ze środowiskiem,

warunkując jednocześnie jej specyficzne

przystosowanie do środowiska.

Dla całokształtu

rozwoju osobowości

ważne są:



identyfikacje człowieka z osobami

znaczącymi



zdobywanie doświadczeń

pozytywnych i negatywnych



przynależność do grupy społecznej



identyfikacja z rolami



cele i plany życiowe

DOJRZAŁOŚĆ OSOBOWOŚCIOWA

I UCZUCIOWA



Dojrzałość nie jest procesem

statycznym, ale ma charakter

dynamicznych zmian

zachodzących w rozwoju

jednostki.



Jednym z aspektów dojrzałości

osobowościowej jest dojrzałość

uczuciowa.

Kryteria dojrzałości

uczuciowej:

1. Zasada zależności od innych

(stopień zależności)

2. Zasada przyjemności

Organizacja uczuć

Samokontrola emocji

Radzenie sobie z sytuacją

trudną

Zasada zależności od

innych (stopień

zależności)

Najbardziej rozwinięta w dzieciństwie, miarę rozwoju stopień

zależności od innych osób spada, a wyraźnie wzrasta gotowość

do samodzielnego kierowania własnym postępowaniem i

polegania na sobie, zasada zależności, w miarę rozwoju

przybiera bardziej dojrzały charakter.

Gdy mechanizm zależności nie osiąga formy wystarczająco dojrzałej

w życiu dorosłym jednostki, to jej zachowania mają charakter

infantylny i sprowadzają się do takich zachowań jak:

* domaganie się uwagi

* zaborczość emocji

* ciągłe oczekiwanie lub żądanie od partnera lub innych pomocy

* niechęć do samodzielności lub manifestowanie własnej

bezradności

* absorbowanie innych swoimi sprawami

Takie niedojrzałe formy zachowania są zagrożeniem dla trwałości i

jakości związku małżeńskiego.

Zasada przyjemności



Kierowanie się wyłącznie tą zasadą jest również

charakterystyczne dla okresu wczesnego dzieciństwa



Osoby dorosłe kierujące się przede wszystkim tą zasadą dążą

do natychmiastowego zaspokojenia swoich pragnień nie

licząc się z potrzebami drugiego człowieka.



Nie wszystkie pragnienia czy przyjemności są wskaźnikami

niedojrzałości. Osoba dojrzała emocjonalnie nie rezygnuje z

przyjemności w życiu, jednak pragnienie zaspokojenia tej

potrzeby potrafi dostosować do sytuacji, a jeżeli zachodzi

taka konieczność nawet odroczyć.



Człowiek dojrzały kieruje się przede wszystkim zasadami

realności i racjonalności które leżą u podstaw harmonii,

poczucia odpowiedzialności (także za grupę) – jednoczenie

społeczności

Organizacja uczuć



Emocjonalność powinna być zorganizowana i usystematyzowana w

postawy społeczne. W miarę tworzenia się wyżej zorganizowanych

postaw posiadają one oprócz komponentu emocjonalnego również

komponent poznawczy i behawioralny.



Pierwsze emocje

* przywiązanie

* gniew

* lęk

* przyjemność

* przykrość

przeżywane w grupie nabierają zupełnie innego znaczenia i

charakteru. Dzięki temu wspólnemu przeżywaniu rodzi się całe

bogactwo wysublimowanych uczuć i dążeń. W takiej sytuacji jednostka

jest zdolna podporządkować dobro własne dobru wspólnemu.



W dobrze funkcjonującym małżeństwie wzajemne wsparcie

emocjonalne jest wyrazem przywiązania, miłości, akceptacji,

wzajemnego zaufania, co przyczynia się do integracji tego związku

Samokontrola emocji



Polega na podporządkowaniu różnych pragnień i interesów jednej naczelnej

tendencji ukierunkowującej postępowanie człowieka



Ta postawa związana jest ze zdolnością do panowania nad impulsami, które

powstają wskutek pobudzenia mechanizmów popędowo-emocjonalnych, albo

pobudzenia emocjonalnego w wyniku działania sytuacji stresowej.



U jednostki dojrzałej osobowościowo nie dochodzi do zniekształcania czynności

poznawczych czy emocjonalnych.



Są osoby które nadmiernie kontrolują swoje zachowanie lub takie, które bardzo

spontanicznie wyrażają swoje uczucia. Oba typy to trudni partnerzy w związku.



Jednostki nadmiernie kontrolujące się nie dopuszczają do ujawnienia żadnych

uczuć, życzeń, pragnień, narzucając sobie bardzo rygorystyczne ograniczenia i

wyrzeczenia. Bywają surowi względem siebie, sztywni i chłodni uczuciowo wobec

partnera, zachowują dystans wobec innych osób.

Osoby o niskiej samokontroli charakteryzują się:

* zmiennością nastrojów

* podporządkowaniem się własnym zachciankom

* pragnieniem natychmiastowego zaspokajania potrzeb

Radzenie sobie z sytuacją

trudną

Człowiek dojrzały charakteryzuje

się zdolnością do radzenia sobie z

sytuacją trudną oraz

umiejętnością akceptowania

swoich stanów emocjonalnych

W sytuacji trudnej osoby

niedojrzałe charakteryzują

się:

a) niecierpliwością

b) agresją

c) apatią

d) sztywnością - trzymaniem się nieadekwatnych sposobów rozwiązywania

problemów

f) brakiem odporności na sytuacje trudne i stres

g) zachłannością – polegającą na dążeniu do osiągania atrakcyjnych

przedmiotów w nadmiarze, bez względu na możliwość skonsumowania ich

h) starają się podporządkowywać sprawy społeczne własnym potrzebom

i) są skoncentrowane na teraźniejszości, bez perspektywy czasowej

W sytuacji trudnej osoby

dojrzałe charakteryzują się:

potrafią zaakceptować sytuację frustrującą

występuje u nich zdolność realnego rozwiązywania

problemów

wzrasta tolerancja na zwłokę

daje się zauważyć umiejętność powstrzymywania

się od natychmiastowego zaspakajania potrzeb

w sytuacjach niebezpiecznych potrafią wycofywać

się

Dojrzałość uczuciowa wyraża się w osiąganiu takiego stopnia

zrównoważenia emocji, który pozwala reagować

proporcjonalnie do ważności spraw. Duża odporność

psychiczna umożliwia znoszenie przykrości, napięć oraz

nieuleganie chwilowym impulsom.

DOJRZAŁOŚĆ SPOŁECZNA

jako wymiar dojrzałości

osobowej:

Mieści w sobie kryteria:



zdolność do przestrzegania

powszechnie obowiązujących norm

społecznych i etyczno-moralnych



autonomiczne zachowanie



wgląd w motywy własnego

działania



stosunek do innych ludzi

autonomiczne

zachowanie



Najbardziej dynamiczny rozwój zachowań

autonomicznych przypada na okres młodości i

dorosłości.



Są różne formy autonomii: behawioralna,

emocjonalna itp.



Istotą dojrzałej osobowości jest autonomia

wewnętrzna jednostki. Aby jednostka w swoich

dążeniach była niezależna musi mieć

wykształcone centrum sterowania zwane

WOLĄ. Dzięki woli człowiek może oderwać się

od teraźniejszości – tworzyć plany, stawiać

sobie cele.

autonomiczne

zachowanie cd



Człowiek jest tym bardziej wolny im bardziej w

swoich działaniach i wyborach jest zależny od

autonomicznych przekonań, uznawanego systemu

wartości, a nie od aktualnych nacisków środowiska.

Osoba dojrzała potrafi:

* kontrolować w jakim stopniu treści pochodzące z

przeszłości i od innych osób wpływają na jej

zachowanie i zniekształcają obraz samej siebie

* wyjść poza własne potrzeby, pragnienia i

zaangażować się w jakąś dziedzinę aktywności,

która ukierunkowuje jej działania i nadaje sens

życiu.

wgląd w motywy

własnego działania



Czyli orientacja jakimi jesteśmy, jakimi motywami

kierujemy się w swoich decyzjach. Poznanie

samego siebie to nic innego jak zrzucenie z siebie

„maski psychologicznej” i uzyskanie pełnego i

niezafałszowanego obrazu samego siebie



Motywy postępowania człowieka mogą być

nieuświadomione np. w przypadku gdy człowiek

zamiast rozwiązać problem ucieka od niego lub

spycha go do podświadomości, tworzy się

wówczas swoista blokada hamująca rozwój

osobowości

wgląd w motywy

własnego działania cd



Naturalnymi potrzebami psychicznymi

każdego człowieka jest potrzeba miłości,

szacunku, przynależności, uznania i godności

osobistej. Te potrzeby mają szanse być

spełnione w dobrze funkcjonującej rodzinie.



Zdarza się, że osoby o rozbudzonej potrzebie

uznania i niskim poziomie dojrzałości

psychicznej ujawniają tendencje do

świadomego zniekształcania faktów, a nawet

do przeinaczania motywów działania (np. w

sprawach rozwodowych).

stosunek do innych ludzi



ma on komponentę poznawczą i emocjonalną

oraz zawsze towarzyszy mu ocena i

nastawienia



Wyrazem dojrzałości osobowej jest podmiotowe

traktowanie innych, a nie instrumentalne.



Stosunek do innych ludzi wyraża się w

postawach uczuciowych:

* empatia

* wrażliwość na cierpienie innych

* dostrzeganie potrzeb drugiego człowieka itp.

Cechy człowieka

dojrzałego



Posiada zintegrowaną strukturę osobowości, przy

jednoczesnym zrównoważeniu struktur EGO i SUPEREGO (np.

uzdolnień, zainteresowań, możliwości) jest otwarty na normy

etyczno-moralne.



Bardziej adekwatnie postrzega rzeczywistość tzn. ujmuje ją

w sposób syntetyczny, realistyczny i logiczny (koncentruje

się na problemie, a nie na emocjach)



W swoim myśleniu, dążeniach, decyzjach, postępowaniu

kieruje się własnymi przekonaniami i uznawanym przez

siebie systemem wartości i norm.



Ma podwyższoną akceptację siebie i innych (potrafi

traktować drugiego człowieka jako wartościową osobę, a nie

traktuje innych instrumentalnie)



Cechuje go bogactwo reakcji i emocji, a także podwyższona

potrzeba prywatności i intymności.



Posiada dokładniejszy, bardziej rzetelny wgląd we własne

motywacje (dobrze rozumie motywy swojego postępowania)

Cechy człowieka

dojrzałego cd



Ujawnia wyższy poziom autonomii i oporów

wobec nacisków społecznych i kulturowych



Ma wysoki poziom identyfikacji z ludzkością

niezależnie od rasy czy kultury.



Posiada dobrze rozwinięte, wzbogacone,

zróżnicowane relacje interpersonalne.



Jest gotowy do realizacji bardziej

demokratycznej i zróżnicowanej struktury

społecznej (np w małżeństwie, w rodzinie).



Jest odpowiedzialny za swoje wybory i decyzje.



Daje się u niego zauważyć wyraźny wzrost

twórczości.

Człowiek stając się

dojrzałym przechodzi:



od zachowań biernych do aktywnych



od zależności do niezależności



od prostych sposobów zachowania do

bardziej złożonych



od prostych do głębszych i bardziej

zróżnicowanych zainteresowań



od krótko- do długotrwałych perspektyw

czasowych



od ról podrzędnych do równorzędnych lub

nadrzędnych



od niższych do wyższych stanów

świadomości i samokontroli.

DOJRZAŁOŚĆ MAŁŻEŃSTWA I

RODZINY JAKO GRUPY SPOŁECZNEJ

Charakteryzuje:



akceptacja siebie nawzajem nie uciekając się do

ocen



decyzje podejmowane są w sposób racjonalny z

możliwością obecności i akceptacji osób, które nie

zgadzają się z naszym stanowiskiem



członkowie grupy nie są zmuszani do

jednomyślności dla samej jednomyślności



świadomość, że grupa jest w stanie ciągłego

procesu rozwoju, stąd elastyczność i gotowość na

przyjęcie niezbędnych zmian



świadomość u członków grupy charakteru i stopnia

swojego zaangażowania oraz udziału, gdy chodzi o

trwanie i funkcjonowanie grupy

Czynniki

poprzedzające

zawarcie małżeństwa

dojrzałość partnerów,

wybór małżonka,

motywacja wyboru.

Cechy doboru

małżeństwa

a. Podobne

–

Interakcje partnerów są wzajemnie nagradzające, tym

samym atrakcyjne

–

Zachowania są bardziej czytelne, zrozumiałe.

–

Im więcej cech podobnych tym bardziej interakcje są

nagradzające

–

Partner podobny nie stwarza dysonansu poznawczego,

szybciej są nawiązywane kontakty i szybciej ujawnia

się sympatia

–

Im szybciej się partnerzy dogadują tym szybciej

rozwiązują problemy

b. Komplementarne

Uzupełnianie się cech sprzyja lepszemu zaspokajaniu odmiennych,

wzajemnych potrzeb

Lepiej gdy jest dominacja cech podobnych nad

komplementarnymi w małżeństwie.

TEORIE DOBORU PARTNERA

DO MAŁŻEŃSTWA:

W latach 60-tych prowadzono badania

mające na celu sformułowanie

prawidłowości zgodnie, z którymi dokonuje

się doboru partnera do małżeństwa.

Istnieje szereg teorii na ten temat:



teoria społecznej wymiany



teoria sprawiedliwości



teoria wyboru partnera



teoria komplementarności potrzeb



teoria podobieństwa

Teoria społecznej wymiany –

THIBAUT, KELLEY



Zgodnie z jej założeniami ludzie łączą się w związki (w

tym w związki małżeńskie) wtedy gdy są przekonani, że

robią to we wspólnym interesie.



Kluczowym pojęciem w tej teorii jest INTERAKCJA.



Rozwój lub rozpad związku jest konsekwencją bardziej

lub mniej korzystnie realizowanego procesu wymiany

między partnerami.



Teoria ta bazuje na koncepcji wzmocnienia, i z tego

względu ujmowana jest w kategoriach kary lub nagrody.



Pojęcie nagrody odnosi się do rozumienia zachowania

partnera.



Karą jest wszystko to co utrudnia, hamuje relacje i

zachowania człowieka, lub uniemożliwia zaspakajanie

potrzeb

Teoria społecznej wymiany –

THIBAUT, KELLEY cd

WEIS doszedł do wniosku, że związki interpersonalne

służą zasadniczo następującym funkcjom:

1) swobodnemu przejawianiu uczuć

2) osiągnięciu społecznej integracji

3) przejawianiu wsparcia

4) realizacji ról

5) przeświadczeniu o pomocy ze strony rodziny

Z racji tych funkcji większość ludzi dobiera się w

związki małżeńskie

Środki wymiany społecznej dzieli na nagrody:

* zewnętrzne

– mają charakter instrumentalny

(świadczenie pomocy np. finansowej, rady, usługi)

* wewnętrzne

– źródłem ich jest głównie

obecność i odpowiednie zachowanie partnera.

Teoria społecznej wymiany –

THIBAUT, KELLEY cd

Należy podkreślić, że podstawowe zasady ujęcia tej

teorii zostały opracowane przez BURNSA w 1973r.

Są to:

a) zachowania społeczne można wyjaśniać w

terminach nagród czyli dóbr lub usług służących

zaspakajaniu potrzeb osoby i umożliwiających

osiąganie celów

b) jednostki dążą do maksymalizowania nagród i

minimalizowania kar

c) społeczna interakcja wynika z faktu, że inne

osoby kontrolują to co jest cenne, wartościowe lub

konieczne dzięki temu, że mogą nagradzać

d) społeczna interakcja jest rozpatrywana jako

wymiana wzajemnie nagradzających się działań

(odwdzięczanie się)

Typologia związków

interpersonalnych – RYDLEY, AVERY

1) wzajemnego wykorzystywania się –

dotyczy np.

partnerów rozwodzących się

2) wzajemnego uczenia się

– każdy z partnerów ma

jednocześnie nastawienie na siebie i na drugiego, co

może sprzyjać wzajemnemu zaufaniu i zaangażowaniu.

3) wzajemnej życzliwości

– partnerzy posiadają

pozytywne nastawienie na siebie, są zadowoleni ze

swego związku. Partnerzy tego typu są bardziej wrażliwi

na potrzeby drugiego, nie jest tu ważna gratyfikacja.

4) wzajemnej wrogości

– każdy z partnerów stara się

obniżyć szanse drugiego (na osiąganie celów, na

rozwój). Tu też jest nagroda, ale negatywna.

5) uwzględniająco - życzliwy

– jeden z partnerów ma

nastawienie pozytywne na drugiego, a drugi

nastawiony jest równocześnie na siebie i na drugiego i

ten też ma większą władzę w związku

Znamiona przejawiające się w zachowaniach

partnerów w związku, który przechodzi ze

związku „na dystans” do związku intymnego

Partnerzy w związku o pogłębiającej się intymności:

1) współdziałają ze sobą coraz częściej i dłużej

2) dążą do bliskiego przebywania ze sobą

3) są otwarci jeden na drugiego, czyli ujawniają sobie tajemnice i dzielą ze

sobą intymność

4) w miarę pogłębiania się intymności partnerzy czują się mniej zahamowani,

bardziej skorzy do dzielenia się pozytywnymi i negatywnymi uczuciami

(wyraża się to również w zdolności do krytykowania)

5) partnerzy rozwijają swój własny system komunikacji i coraz częściej i

szerzej z niego korzystają

6) wzrasta zdolność do rozpoznawania i antycypowania poglądów drugiego

partnera na rzeczywistość

7) partnerzy zaczynają stopniowo synchronizować swoje cele, formy

zachowania i rozwijają swoje wzorce interakcji jest to tzw. „docieranie się”,

ujednolicenie systemu wartości

8) wzrasta ich wkład w związek – poszerza się wspólna przestrzeń życiowa

9) zaczynają stopniowo doświadczać, że ich odrębne zainteresowania są

ściśle związane z dobrym samopoczuciem płynącym z ich związku (nawet

przy różnorodności zainteresowań)

10) wzrasta pozytywne nastawienie i zaufanie poprzez miłość ku drugiemu

11) uznają swój związek za niezastąpiony lub co najmniej jedyny

12) w miarę pogłębiania się związku odnoszą się do siebie jak do partnera,

małżonka, a nie jak do jednostki

Teoria sprawiedliwości



Modyfikacja teorii społecznej wymiany.



Argumentem przemawiającym za

słusznością tej teorii jest twierdzenie,

że ludzie dobierający się w związki są

motywowani własnym interesem.



Zgodnie z tą teorią wszyscy są

zadowoleni wtedy gdy uznają, że

otrzymali to na co ich zdaniem sobie

zasłużyli.

Cechy związku intymnego opartego

na teorii sprawiedliwości

1) intensywność miłości przejawiana przez każdego z partnerów jako

fundament związku intymnego

2) zakres i głębia wymiany informacji między partnerami – istnieje przekonanie

o chęci przekazywania informacji i oczekiwanie informacji zwrotnej

3) długie trwanie związku (są często dozgonne)

konsekwencje długiego trwania związku

* spostrzeganie niesprawiedliwości

* tolerancja wobec spostrzeganej niesprawiedliwości

4) wartość środków wymiany – w miarę pogłębiania się intymności w związku

rośnie wartość nagród i kar dysponowanych przez partnerów względem

siebie, nie przywiązywanie uwagi do ceny, ale do samego faktu

obdarowania

5) różnorodność środków wymiany – w związkach intymnych ważniejsze są

nagrody wewnętrzne, a w związkach przelotnych zewnętrzne

6) zamienność środków wymiany – charakterystyczne dla związków

intymnych

7)analiza przebiegu wymiany środków polegająca na przejściu od „ty i ja”

do „my”. Partnerzy poprzez wzajemną identyfikacje i ukierunkowanie

empatii na partnera dochodzą do określenia siebie jako jedności, pary

Teoria wyboru partnera

MURSTEINA

Na początku znajomości partnerzy przywiązują większą wagę do wartości

bodźca (cechy zewnętrzne) W związku z tym autor przyjmuje trzy

kryteria:



Bodziec

– związany z tymi elementami, które warunkują wzajemne

przyciąganie się partnerów. Od etapu bodźca przechodzą stopniowo do

kolejnego



Porównywanie wartości

– porównywanie postaw wobec życia, ról

społecznych, małżeństwa. Na tym etapie mogą się zrazić do siebie

pomimo fascynacji na etapie bodźca. Dyskusje mogą obejmować coraz

bardziej intymne sprawy i zmierzać stopniowo do następnego etapu.



Pełnienie ról

– Rola to zachowanie jednego z partnerów w percepcji

własnej i drugiego partnera. Różnice między pełnieniem ról

(uwarunkowanych społecznie) należy uzgodnić, jest to możliwe gdy

partner jest otwarty.

Te trzy etapy tworzą układ hierarchiczny polegający na tym, że jednostka

przechodzi z jednego do drugiego po kolei.

Rozpad związku idzie w odwrotnym kierunku (od ról, poprzez wartości, do

stawiania wzajemnych oskarżeń dotyczących cech- wyglądu, zachowania)

Teoria wyboru partnera

MURSTEINA

Murstein doszedł do sformułowania dwóch wniosków:



Stopień spostrzegania przez jednostkę podobieństwa

jest ściśle związany z samooceną – osoby z niską

samooceną wykazują tendencję do zawyżania cech

swoich „kochanych” partnerów (rodzaj zaślepienia),

natomiast osoby z wysoką samooceną są bardziej

skłonne do adekwatnej oceny partnera.



W związku małżeńskim autonomię zachowują te

jednostki , które dysponują licznymi interpersonalnymi

atutami z nielicznymi obligacjami, natomiast osoby

dysponujące nielicznymi atutami, a posiadające liczne

obligacje najczęściej uzgadniają tylko swoje

stanowisko lub podporządkowują się partnerowi.

Teoria wyboru partnera

LEVIS’a



Jego teoria tez przyjmuje etapowość.

Podejmuje on próbę modelowego

zestawienia czynników

warunkujących prawidłowy dobór

partnerów do związku małżeńskiego.



Wyodrębnił 6 procesów, a w każdym

z nich uwzględnił pewne zespoły

zmiennych.

Teoria wyboru partnera

LEVIS’a

6 procesów

1. osiąganie etapu dostrzegania wzajemnych

podobieństw w zakresie

* społeczno-kulturowego tła

* wartości

* zainteresowań

* osobowości

2. dostrzeganie wzajemnego stosunku jako pary, co

przejawia się w:

* łatwości komunikacji

* pozytywnej oceny drugiego partnera

* zadowoleniu ze swojego związku

* walidacji obrazu samego siebie poprzez partnera

3. osiąganie otwartości między partnerami poprzez

wzajemne ujawnianie siebie

Teoria wyboru partnera

LEVIS’a

6 procesów cd:

4. osiąganie dokładności w pełnieniu ról

5. osiąganie interpersonalnej zgodności ról

przejawiającej się poprzez obserwowanie

podobieństw w zakresie:

* osobowości

* komplementarności ról

* komplementarności potrzeb

6. osiąganie diadycznej krystalizacji przejawiającej się

poprzez takie zachowania jak:

* postępujące wzajemne przywiązanie

* funkcjonowanie jako diady

* ustalanie wspólnych granic

* wzajemne zaangażowanie

* identyfikowanie się partnerów jako pary

Teoria komplementarności

potrzeb – WINCH

’a



Dobór opiera się na zasadzie przeciwstawności

mającej charakter dopełniania się, czyli

komplementarności potrzeb np.: dawania –

otrzymywania



W kontekście tej teorii nasuwa się hipoteza, że

każda jednostka poszukuje w swoim polu

spostrzeżeniowym dotyczącym możliwości

wyboru takiej osoby, która wiąże się z

prawdopodobieństwem zaspokojenia jej potrzeb.



Teoria uzupełnienia potrzeb wg Catella zakłada,

że każdy z partnerów wnosi do związku cechę

ważną pod kątem przystosowania jednostki do

środowiska, cechę wartościową.

Teoria komplementarności

potrzeb – WINCH

’a



Winch na podstawie badań małżeństw stworzył

listę cech. Opracowana przez niego teoria

zakłada, że mężczyzna i kobieta jako partnerzy

dobierają się na tej zasadzie, że różnią się pod

względem podstawowych, a jednocześnie ściśle

określonych sposobów zachowań.



Jego zdaniem dobór partnerów opiera się na

zasadzie przeciwieństw przyciągających się –

przy czym nie chodzi tu o jednoznaczną, prostą

przeciwstawność cech lecz taką o charakterze

dopełniania się – komplementarności.

Teoria komplementarności

potrzeb – WINCH

’a

Wg Wincha dwa wymiary odgrywają szczególną

rolę w doborze partnerów:



dawanie – otrzymywanie

Są takie osoby, które z natury rzeczy

nastawione są (mają potrzebę) na dawanie i

czerpią z tego satysfakcję. Inne osoby mają

tendencję do różnych form uzależniania się i

odnajdują satysfakcję z faktu, że są wspierane

i otaczane opieką.



dominacja – submisja

Ludzie dzielą się na takich, których cechuje

albo wysoka dominacja, albo wysoka submisja

Teoria podobieństwa

Teoria ta wywodzi się z prostego założenia, że „podobni się

lubią”, „podobni są bardziej atrakcyjni dla siebie”

Przyjmuje się podział czynników na dwie grupy:



endogamia

– z uwagi na jakość małżeńską będą to:

* wiek

* pochodzenie społeczne

* narodowość

* rasa

* wyznanie

* wykształcenie



homogamia

– należą do niej takie czynniki jak:

* zainteresowania

* inteligencja

* wartości

* postawy

* role

* cechy osobowości i charakteru

Przystosowanie

małżeńskie

to termin najlepiej oddający udany związek, chociaż i on spotkał się z

krytyką, gdyż zakłada pewien consensus między żoną, a mężem.

Aby osiągnąć consensus musi dojść do rezygnacji jednej ze stron

(najczęściej kobieta rezygnuje z kariery zawodowej)

Wg BURGES’a, mąż i żona są zgodni co do głównych spraw w zakresie

małżeństwa np.:

* prowadzenie finansów

* stosunek do krewnych

* uwzględnienie zainteresowań i wartości

Uwzględniając to kryterium małżeństwa można podzielić na dwa typy:



małżeństwa zamknięte

– wymagana jest w związku całkowita

przynależność jednego partnera do drugiego, rezygnacja z samego

siebie, postępowanie zgodne z rygorystycznie przestrzeganymi

stereotypami ról.



małżeństwa otwarte –

partnerskie, zakłada się tu większą

niezależność, osobowy wzrost indywidualnych zdolności, klasyczny

układ ról.

Przystosowanie

małżeńskie

Okresy przystosowania

– ujednolicenia poglądów na temat ról,

dopasowanie wzorów dotychczasowo zdobytych.

M. Ziemska: poziom przystosowania w małżeństwie może

kształtować się różnie:

1. charakter powierzchowny – związany ze znajomością wzorców i

sposobów zachowania współmałżonków, ale bez aprobowania ich

2. zapewnia tolerancję i równorzędność sposobów zachowania i

systemów wartości Tworzą się związki równolegle – „życie obok

siebie” – mijają się, „nadają na innych falach”

3. rezygnacja z wzorców rodzinnych jednego ze współmałżonków i

przyjęcie wzorców drugiego tj. korzystanie tylko w pierwszym

przypadku gdy odrzucane wzorce są negatywne, np. wyniesione z

rodzin patologicznych

4. przyjmowanie od siebie wartościowych sposobów zachowania i

systemów wartości przy np. tolerancji innych

Przystosowanie

małżeńskie

Podstawowym warunkiem

wyznaczającym sukces małżeński

jest miłość (silny związek

emocjonalny) – ułatwia tolerancję i

obopólne ustępstwa – uczą się

nawzajem odbierać i dawać uczucia.

Aby związek małżeński prawidłowo

funkcjonował musi być wzajemna

akceptacja.

Determinanty integracji

małżeństwa:

1. Dojrzałość do małżeństwa

–

Biologiczna (fizyczna, hormonalna)

–

Społeczna (podjęcie pracy, ról adekwatnych do oczekiwań społecznych)

–

Psychiczna

umysłowa

(zdolność do percepcji i antycypacji skutków własnych

czynów)

emocjonalna

(kontrola w wyrażaniu własnych uczuć, brak labilności

nastrojów, zdolność do uczuć wyższych, i do utrzymywania

pozytywnych kontaktów z innymi). Psychologiczne uwarunkowania

są zdeterminowane najczęściej wzorcami z rodziny, które kształtują

oczekiwania partnerów.

Uwarunkowania dojrzałości psychicznej:



- wzory wyniesione z rodziny



- pochodzenie kształtuje oczekiwania



- kontakty z rodzeństwem lub brak rodzeństwa



- decyzja zawarcia małżeństwa



- czas narzeczeństwa



- wpływ wcześniejszych doświadczeń seksualnych

Determinanty integracji

małżeństwa:

2. Wybór współmałżonka

Niezbędne przy wyborze małżonka:



Endogamia – odnosząca się do podobieństw społeczno – kulturowych partnerów (wiek,

narodowość, rasa, wyznanie, warstwa społeczna)



Homogamia – odnosząca się do podobieństw właściwości psychologicznych (postaw,

wartości, ról, cech osobowości, charakteru)

Małżeńska zdolność wiekowa:



Różnica optymalna między partnerami – 3 do 5 lat



20 lat różnicy – trudności w przystosowaniu



5-10 lat – niekorzystna różnica – niebezpieczeństwo jednoczesnego przechodzenia okresu

przekwitania, co sprzyja konfliktom

Dynamiczny model w procesie wyboru małżonka (U.Jackel):



1poziom wzajemnego poznania (ważna jest atrakcyjność fizyczna i endogamia partnerów)



2pierwsze kontakty pary (atrakcyjność psychiczna, komplementarność i podobieństwo

cech)



3stabilizacja związku (komunikacja, wyobrażenie ról, wzajemne oczekiwania)

Ekonomiczna teoria rodzinna (G.S.Becker):



Cechy kobiety i mężczyzny atrakcyjne pod względem ekonomicznym: odpowiedzialność,

lojalność, wierność, szacunek, dojrzałość. Stanowią one ekonomiczne preferencje do

złożenia rodziny, wpływają na trwałość małżeństwa

Determinanty integracji

małżeństwa:

3. Motywacja wyboru partnera

Motywy:

- emocjonalne (miłość, przyjaźń)

- racjonalne (ciąża, obawa przed samotnością, potrzeba

stabilizacji, perswazja osób bliskich)

- instrumentalne (zmiana mieszkania, na złość rodzinie,

byłemu partnerowi, zdobycie prestiżu)



W zależności od wieku są różne motywy, u

młodocianych dominacja emocjonalnych.

Najrozsądniejsza jest emocjonalno-racjonalna, świadczy

o dojrzałości. Najgorsza jest czysto emocjonalna i

instrumentalna, która występuje również starszych

ludzi – chęć poprawienia swojej sytuacji. U mężczyzn

racjonalne motywy pojawiają się od 30 rż.

JAKOŚĆ MAŁŻEŃSTWA

Termin jakość obejmuje takie wymiary jak:



przystosowanie



zadowolenie



powodzenie



szczęście



interakcja



komunikacja

Można mówić o wysokiej i niskiej jakości

małżeństwa. Ostatnio obserwuje się

tendencję do posługiwania się tym terminem

Kryteria oceny jakości

małżeństwa:

1. kryterium powodzenia małżeństwa –

subiektywne poczucie szczęścia, inne dla

każdej diady, partnerzy najlepiej wiedzą

czy są szczęśliwi

2. kryterium trwałości – czas trwania związku,

obiektywne kryterium, nie zawsze wiąże

się ze szczęściem. Długotrwałe relacje

sprzyjają oscylacji między zadowoleniem

i niezadowoleniem. Konstruktywne

rozwiązania konfliktów powodują powrót

szczęścia.

Jakości małżeństwa wg

J. Rostowskiego:

–

związek bardzo dobrze dobrany

–

związek dobrany

–

związek niedobrany

–

związek bardzo niedobrany

Stworzył kwestionariusz jakości. Dobór

małżeński badany jest przez wymiary:

miłość, intymność, podobieństwo,

pożycie seksualne, stosunek do dzieci,

motywacja, więź interpersonalna.

Jakości wg M. Braun –

Gałkowskiej:



zadowolenie



niezadowolenie

Jakości wg I. Janickiej:



Zadowolenie

(partnerzy o podobnej wizji, zgodność oceny realnej i

idealnej małżeństwa przez partnerów)



Pozorne zadowolenie

(każdy z partnerów jest zadowolony z czegoś

innego)



Kryzysowe

(niezadowolone, gdzie wersja idealna i realna się nie

pokrywają, ale są zgodni w ocenie, uzasadniona przyczyna

niezadowolenia prowadzi do izolacji i zamykania)



Konfliktowe

(Nie ma uzgodnionej przyczyny niezadowolenia, oboje

są niezgodni i niezadowoleni, kłócą się o wszystko)



Zagrożone

(najrzadziej spotykana, jeden partner jest zadowolony, a

drugi nie, z czasem oboje są niezadowoleni. Stroną niezadowoloną

z reguły jest żona, która funkcjonuje w małżeństwie, gdy mąż jest

niezadowolony to małżeństwo się rozpada)

Te jakości ujawniają dynamikę funkcjonowania małżeństwa. Nigdy nie

ma stałej jakości, to si zmienia, każde małżeństwo może przejść

przez wszystkie etapy. Ocena jakości daje podstawy do sposobu

rozwiązania problemu.

Zewnętrzne

uwarunkowania

powodzenia małżeństwa:



Zmieniająca się sytuacja socjalna

rodziny



Pojawienie się nowych członków rodziny



Odchodzenie osób należących do

rodziny (dziadkowie)



Podejmowanie i zmiana pracy



Ogólna sytuacja gospodarcza,

społeczna, polityczna

Wewnętrzne czynniki

powodzenia małżeństwa

(niezbędne):



Czynniki odpowiedzialne za więź

między partnerami (osobowość,

wzajemna miłość, satysfakcja

seksualna)



Czynniki gwarantujące właściwą

komunikację (empatia,

komunikacja)

Osobowość partnerów a

jakość małżeństwa



Osobowość interakcyjna – pewne

cechy osobowości ujawniają się

dopiero w niektórych kontaktach

interpersonalnych czy sytuacjach



Osobowość jako zespół cech –

poszukiwanie takich cech u

partnera, które są podobne lub

niepodobne do własnych

Cechy osobowości

kobiety a powodzenie w

małżeństwie

Sprzyjające



Wysoka inteligencja



Refleksyjność



Poczucie odpowiedzialności



Praktyczność



Zaufanie do ludzi



Wysoka samokontrola



Wytrwałość



Stałość przekonań

Niesprzyjające



Silna tendencja do dominacji



Pewność siebie



Tendencja do agresji



Podejrzliwość



Zazdrość

Cechy osobowości

mężczyzny a powodzenie

w małżeństwie

Sprzyjające



Refleksyjność



Poczucie odpowiedzialności



Samowystarczalność



Zaufanie do ludzi



Stałość przekonań

Niesprzyjające



Niedojrzałość emocjonalna



Neurotyczność



Lenistwo



Brak wytrwałości



Mała wrażliwość



Podejrzliwość



Trudności interpersonalne

Osobowości małżeńskie

(David

Field) - Zwraca uwagę na

charakter interakcji:

Małżeństwo:



aktywno-aktywne (duży wkład obojga)



aktywno-pasywne (zwykle aktywna jest kobieta)



aktywno-przeciwstawne (dążą do bliskości, ale też

przeciwstawiają jej dążenie do niezależności)



opiekuńczo-bezradne (mąż macho dominuje)



infantylne (związki niedojrzałych, którzy potrzebują

pomocy innych, głównie rodziców)



pozorne (narzucone przez innych, najszybciej następuje

dezintegracja)

Zdaniem Fielda osoby nie ulegają zmianie, bo tworzą się w

oparciu o cechy osobowości. Typ osobowości małżeńskiej

formuje się do drugiego roku współżycia (chodzenia).

Typy małżeńskie

(Field)



małżeństwo indywidualistów

(nieprawidłowy związek, mąż – wieczny

kawaler)



małżeństwo stopione

(brak indywidualności,

zbyt duża wzajemna interwencja partnerów w

obszary indywidualne, kontrolowanie się

maksymalne partnerów, zbyt duża zależność)



małżeństwa współdziałające

(najlepsze,

oboje działają w rodzinie, zachowują swoją

indywidualność, potrzeby, zainteresowania,

akceptacja)

DOBRANY ZWIĄZEK

MAŁŻEŃSKI

Termin podkreślający bardziej jakościowy aspekt

związku i uwzględniający także wymiary uczuć

pozytywnych i negatywnych.

Dobrany związek małżeński określany jest

między innymi poprzez:



miłość



więź interpersonalną



intymność



pożycie seksualne



stosunek do dzieci



rodzaj motywów wyboru partnera do

małżeństwa

SZCZĘŚCIE MAŁŻEŃSKIE



Szczęście – wynika z uniezależnienia się od

cierpień i ograniczeń, od potrzeb i żądań.

Jest cechą osobowości. Człowiek

szczęśliwy w małżeństwie potrafi cieszyć

się całym życiem. Dzieci nie są miarą

szczęścia małżeńskiego



Zadowolenie – realizowanie się poprzez

zaspokajanie pragnień, jest związane z

aktualną sytuacją, np. powodzeniem w

małżeństwie

Indeks szczęścia obejmuje 5

warunków dobrego przystosowania

w małżeństwie (E.W.Burgess):



Zgodność w kwestiach zasadniczych



Wspólne zainteresowania



Wzajemne okazywanie uczuć –

miłości



Powstrzymywanie się od roszczeń i

pretensji (niepamięć)



Wolność od cech neurotycznych

Sukces w małżeństwie

(B.Łobodzińska)



Odpowiednie warunki bytowe



Zabezpieczenie materialne



Umiejętność współżycia

(taktowność, zgoda, tolerancja)



Miłość

Szczęście w

małżeństwie zależy od:

–

Percepcji zachowania partnera – kiedy

dekodowane jest pozytywnie

–

Czynników wewnętrznych i

zewnętrznych (warunki bytowe, cechy

osobowości)

–

Od częstości, charakteru i efektywności

interakcji małżonków – bycie razem

jest bardziej nagradzające dla par

szczęśliwych niż nieszczęśliwych

Przyczyny

dezintegracji

małżeństw –

Zagrożenia

Nie zawieranie małżeństw przez młodych ludzi

zagraża instytucji małżeństwa. Obecna

sytuacja to:



- single - budzą największy niepokój związany

z brakiem perspektyw rodzinnych, najczęściej

osoby oddające się pracy społecznej,

wolontariusze, życie w pojedynkę daje

potrzebę angażowania się w innych ludzi



- wzrastająca liczba związków nieformalnych



- rozwody

Dezintegracja:



Zewnętrzna – rozwód, obserwuje się

wzrost rozwodów, od 2004 co trzecie

małżeństwo się rozpada



Wewnętrzna – związek pozbawiony

jest więzi emocjonalnych między

partnerami, podstawę do trwania

małżeństwa stanowią korzyści

finansowe, chęć utrzymania prestiżu

czy posiadanie dzieci

Przyczyny

dezintegracji

wewnętrznej:

1.Zaburzenia interpersonalne



Brak więzi rodzinnych, brak zainteresowania

dziećmi, preferowanie pozamałżeńskich

zajęć, niedojrzałość do małżeństwa,

utrzymywanie związków pozamałżeńskich,

deformacja ról lub ich brak, nastawienie na

siebie, zły dobór seksualny, brutalność,

konflikty z rodziną współmałżonka,

heterogamia, różnice wykształcenia. W 30%

zaburzenia komunikacji i więzi emocjonalnej.

Przyczyny

dezintegracji

wewnętrznej:

2.Konflikt antagonistyczny



Może prowadzić do umocnienia więzi lub

rozwiązania problemów. Jednak konflikty trwałe,

nierozładowane mają destrukcyjny wpływ.

Podłożem mogą być: cechy osobowe, nawyki,

wady, różnice kulturowe, kłopoty mieszkaniowe,

finansowe. Konfliktotwórcze cechy

osobowościowe (obrażanie, gniewanie, humory).

Konsumpcyjne nastawienie partnerów, brak

trwałego i dojrzałego uczucia, źródło konfliktu

najczęściej tkwi w głębokim niedosycie

emocjonalnym. Celem terapii jest odkrycie

uczucia przykrytego codziennymi problemami.

Przyczyny

dezintegracji

wewnętrznej:

3.Choroba jednego z parterów



Najpoważniejsze skutki występują w

przypadku choroby psychicznej,

alkoholowej, także choroby związane z

ograniczeniem ruchu. Choroba utrudnia

zaspokajanie potrzeb zarówno zdrowego

jak i chorego partnera, a w konsekwencji

prowadzi do osłabienia więzi

emocjonalnej. Niepłodność również

zagraża małżeństwu.

Przyczyny

dezintegracji

wewnętrznej:

4.Problemy z poprzednich

związków



Problem wychowywania dzieci z

poprzednich związków, połączenie

dwóch systemów rodzinnych.

Przyczyny

dezintegracji

wewnętrznej:

5. Problemy wynikające z dynamiki funkcjonowania

związku



Ważne na jakim etapie jest małżeństwo, w jakim lub po

jakim okresie krytycznym.



1 rok – następuje dopasowywanie się, poznawanie i

przyzwyczajanie. Efekt kohabitacji – małżeństwo bardziej

narażone jest na dezintegrację



po 7 latach – moment kiedy dzieci idą do szkoły, pojawiają

się trudności finansowe, trudności z organizacją czasu,

nasilają się konflikty



po 15 latach – znudzenie, brak zainteresowania partnerem



Kryzysy łączą się z wiekiem partnerów:



Między 11-20 rokiem małżeństwa – największe wygasanie

więzi psychicznej



U kobiet ok. 50 r.ż - pojawia się syndrom zamykających

się drzwi, łatwo wtedy o zdradę

Przyczyny

dezintegracji

wewnętrznej:

6.Zewnętrzne przyczyny

dezintegracji (ekonomiczna

deprywacja)



Wskazują na to głównie badania

amerykańskie. Małżeństwa

wymieniają brak mieszkania, duże

zaludnienie w mieszkaniu czy brak

satysfakcji mieszkaniowej

Przyczyny

dezintegracji

wewnętrznej:

7.Urbanizacja, duże tempo

życia



Socjologowie USA uważają, że w

USA jest to jedna z przyczyn

rozwodów

Przyczyny

dezintegracji

wewnętrznej:

8.Wiek w chwili zawarcia

związku



Młodociani są bardziej narażeni

na dezintegrację. Optymalny wiek

dla kobiety to 23-27 rż, dla

mężczyzny 26 – 31rż

Przyczyny

dezintegracji

wewnętrznej:

9.Mieszkanie osobno

(małżeństwa na ½ etatu)

Przyczyny rozwodów:



Niezgodność charakterów – na tej

podstawie najszybciej ludzie się

rozwodzą po średnio 4 latach (często

podłożem jest brak porozumienia,

niezaspokojone potrzeby emocjonalne)



Nadużywanie alkoholu - 80%

rozwodów



Niedochowanie wierności małżeńskiej.

Psychologiczne

przyczyny zdrady:



rekompensata braków w związku,



reakcja na wadliwe

funkcjonowanie związku

Motywy zdrady:

Seksualne:



- niezaspokojona potrzeba seksualna



- niezadowolenie z małżeństwa

Poza seksualne:



- brak lub słaba więź uczuciowa



- dłuższa nieobecność małżonka – małżeństwo na ½

etatu



- brak potomstwa



- narastająca obcość partnerów (brak wzajemnego

zainteresowania)



- zemsta za domniemaną lub rzeczywistą

niewierność

Konsekwencje

rozwodu

Dla małżonków



Stresy, napięcia



Znęcanie się



Agresja



Niszczy sferę intelektualną, emocjonalną



Prowadzi do cynizmu i sceptycyzmu

Dla dzieci



Podwyższa poziom agresji



Zaburzenia zachowania



Trudności we własnym małżeństwie



Częściej wchodzą w związki nieformalne



Traktują rozwód jako sposób rozwiązywania problemów małżeńskich



Transmisja rozwodów – przechodzą z pokolenia na pokolenie

22% rozwiedzionych zawiera ponownie małżeństwo. U Żydów nie ma

rozwodów

MOTYWY WYBORU

PARTNERA

Jakość oraz trwałość związku małżeńskiego w znacznym

stopniu uzależnione są od motywów doboru partnera.

Czynnikiem odgrywającym tu rolę jest wiek – nieco innymi

motywami kierują się ludzie młodzi, a innymi starsi

Miłość

Podobne usposobienie partnera

Szczęście

Wspólne zainteresowania

Stabilizacja życiowa

Ucieczka w małżeństwo

Chęć posiadania dziecka

Czas znajomości

Atrakcyjność fizyczna

Satysfakcja seksualna

Status ekonomiczno

społeczny

Miłość

(

jest podstawowym motywem

wyboru)

Może być różnie rozumiana przez przedstawicieli różnych

grup, warstw społecznych, kultur, ras, orientacji

światopoglądowych, jest jednak gwarantem szczęścia

małżeńskiego.

Miłość jako motyw wyboru partnera może przybierać różne

formy – m. romantyczna, zadurzenie (zaślepienie), ale tylko

miłość autentyczna pozwala dostrzec całą osobę partnera z

jego pozytywnymi i negatywnymi cechami.

Pełna akceptacja partnera warunkuje wzajemne poczucie

bezpieczeństwa, pełnego zaufania, a głównie zachowanie

szacunku dla siebie i partnera.

Miłość cd:

Aby miłość jako motyw mogła przyczynić się do

szczęścia i trwałości małżeństwa powinna

spełniać określone wymogi, które pozwalają

określić ją jako miłość dojrzałą tzn.

* troskę o drugiego partnera

* cierpliwość i wyrozumiałość

* zabieganie o dobro partnera

* chęć dawania i opiekowania się

* wsparcie w sytuacji trudnej

* potrzeba bycia razem

* zdolność do poświęceń i wyrzeczeń

* zdolność do wybaczania

Miłość dojrzała:

–

uczucie połączone z afirmacją wartości

i rozwoju drugiej osoby

–

inspiruje do realizacji wspólnych

pionów oraz celów życiowych

–

uwzględnia przeżywanie uczuć

pozytywnych i negatywnych

–

jest dynamiczna – zmienia się wraz z

rozwojem jednostki i rozwojem diady

–

istnieje niezależnie od stopnia

zafascynowania

Podobne usposobienie

partnera

Chodzi głównie o podobieństwo cech

charakteru i osobowości. Podobieństwo

w tym zakresie ma duże znaczenie w

zaspakajaniu potrzeb partnerów.

Ważnymi cechami charakterologicznymi są:

•

tolerancja

•

akceptacja partnera takim jakim jest

•

empatia

•

otwartość

Szczęście

Najczęściej ujmowane w sposób

subiektywny. Można powiedzieć,

że jest ono procesem, a nie

stanem – trzeba o nie zabiegać i

obopólnie je tworzyć

Wspólne zainteresowania

dotyczą również towarzystwa obu

partnerów

Stabilizacja życiowa

Jeden z ważniejszych motywów, obejmuje

kilka ważnych wątków:

•

uniezależnienie się od rodziny

•

chęć założenia własnej rodziny i

posiadania własnego domu

(funkcjonowanie na własne konto)

•

uzyskanie dzięki założeniu własnej rodziny

szansy na uporządkowanie wielu spraw

osobistych (stworzenie planu celów

życiowych, co daje poczucie stabilizacji)

Ucieczka w małżeństwo



Częściej podkreślany przez kobiety.



Zwykle gdy występuje konflikt w

rodzinie, chęć uwolnienia się od niej.



Ma na celu uporządkowanie,

ustabilizowanie życia przez oderwanie

się od dotychczasowych problemów.



Takie związki często kończą się

rozwodem.

Chęć posiadania dziecka

Rodzina tworzy się wraz z

pojawieniem się dziecka. Czasami

motywem jest niezaplanowana

ciąża.

Czas znajomości

Długi czas trwania związku

nieformalnego skłania do decyzji

o małżeństwie

Atrakcyjność fizyczna

Jest pojęciem względnym. Motyw

częściej podkreślany przez pary

młode, niż przez starsze

Satysfakcja seksualna

Jest to ważny motyw gdyż seks jest

jednym z przejawów miłości, ale

nie można postawić między nimi

znaku równości.

Status ekonomiczno

społeczny

Jest jednym z warunków dobrego

funkcjonowania rodziny, ale nie

jedynym.

Psychologia rodziny

MIŁOŚĆ MAŁŻEŃSKA

Miłość romantyczna –wg

DAVISA

Została zdefiniowana za pomocą dwóch cech:

namiętność

– obejmuje takie postawy jak:

* fascynacja

* motywacja seksualna

* wyłączność

opiekuńczość

– obejmuje ona:

* wstawianie się za partnerem

* obronę

* poświęcanie się

Człowiek zakochany

romantycznie jest:

w najwyższym stopniu zafascynowany obiektem miłości

miłość romantyczna rządzi się zasadą wyłączności

kontakty społeczne poza związkiem są coraz bardziej

zaniedbywane

zakochani miłością romantyczną pragną być tylko ze sobą

zakochani stają zawsze w obronie partnera, dbają o jego

dobre imię, bronią go

wygląd osób płci przeciwnej mogących zostać partnerami

staje się coraz mniej istotny

nierzadko ulegają iluzji, że jest to jedyna osoba na świecie i

nie wyobrażają sobie życia bez niej.

Partnerzy muszą zdawać sobie sprawę, że taka miłość nie

będzie trwała wiecznie.

Miłość partnerska



Związek partnerski ma rację bytu gdy

partnerzy

przyjmują na siebie

zobowiązania

wspólnego życia



Miłość do partnera i to zobowiązanie leżą u

podstaw udanego związku.



Nie zawsze jest tak, że miłość i zobowiązania

są ze sobą ściśle związane, między ludźmi

może być związek miłosny, ale niekoniecznie

muszą planować przyszłość.

Miłość partnerska



W związku małżeńskim - jeśli ma on być trwały –

musi istnieć

otwartość i empatia.



Empatia

– zdolność wczuwania się w potrzeby i

oczekiwania partnera.



Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie do

jakich granic partnerzy mogą być otwarci względem

siebie, gdyż zależy to od indywidualnych cech

osobowościowych partnera – niektórzy potrzebują

maksymalnej otwartości, inni nie do końca.

Miłość małżeńska wg

Rubina

Zwracał

uwagę iż należy odróżnić miłość od lubienia.

Różnice między tymi pojęciami nie są ostre i w

dużym stopniu zależą od treści są im

przypisywane.

LUBIENIE – odnosi się bardziej do zewnętrznych cech

drugiej osoby.

MIŁOŚĆ – jej istota odnosi się do samego związku

interpersonalnego, ale dotyczy głównie całego

bogactwa przeżyć i emocji.

Można kogoś lubić z powodu pewnych cech, ale nie

znaczy to, że go kochamy.

Miłość małżeńska wg

Pervis’a



Wyjaśniając problem miłości odnosi się do

teorii ludzkich potrzeb.

Twierdzi on, że

wszelka miłość heteroseksualna (w tym

małżeńska) opiera się na zaspakajaniu

wszelkich potrzeb fizycznych i wszystkich

innych.



Miłość małżeńska jest wtedy silna i pełna, gdy

wśród partnerów istnieje tendencja do

zaspakajania potrzeb fizycznych i poza

fizycznych w równym stopniu i na wysokim

poziomie.

Miłość małżeńska wg

Pervis’a cd



Miłość jest słaba i niepełna, gdy

partnerzy wykazują potrzebę

zaspakajania potrzeb fizycznych, a

zaniedbują niefizyczne.



W zależności od rodzaju zaspokajanych

potrzeb wyróżnia się dwa typy miłości:

Zeusa

– gdy zaspakajane są głównie

potrzeby fizyczne.

Penelopy

– gdy zaspakajane są głównie

potrzeby niefizyczne

Etapy rozwoju związku

miłosnego

(B.Wojciszke):

1. zakochanie – dominuje namiętność

2. romantyczne początki – namiętność i

elementy intymności

3. związek kompletny (intymność) –

wspólne życie pary

4. związek przyjacielski - słabnie

intymność, ważne jest zaangażowanie

5. związek pusty – opiera się tylko na

zaangażowaniu

Miłość małżeńska wg

STENBERGA

STENBERG –

wyodrębnia trzy

składniki miłości, które są

niezbędne dla

trwałości związku:

Intymność

Namiętność

Zaangażowanie

Składniki miłości wg Strenberga:

1.Intymność (pozytywne uczucia, które wywołują

przywiązanie, bliskość, wzajemną zależność)

2.Namiętność - konstelacja emocji pozytywnych

(zachwyt, pożądanie, radość) jak i negatywnych

(ból, niepokój, zazdrość, tęsknota), towarzyszą jej

pragnienia erotyczne i pobudzenie seksualne

3.Zaangażowanie – działania ukierunkowane na

przekształcenie relacji miłosnej w trwały związek

Na początku niezbędne są wszystkie trzy składniki, w

starości wystarcza intymność i zaangażowanie.

Intymność wg

STENBERGA

Oznacza te pozytywne uczucia i towarzyszące

im działania, które wywołują:

•

Przywiązanie

•

Bliskość

•

Wzajemną zależność partnerów od siebie

Wykres intymności najpierw stopniowo

wzrasta, a później łagodnie opada, w

miarę trwania związku.

Intymność wg

STENBERGA cd

Na tak pojmowaną intymność składa się:

a) pragnienie dbania o dobro partnera

b) przeżywanie szczęścia w obecności partnera i z

jego powodu

c) szacunek dla partnera

d) przekonanie, że można na niego liczyć

e) wzajemne zrozumienie

f) wzajemne dzielenie się przeżyciami i dobrami

materialnymi oraz duchowymi

g) dawanie i otrzymywanie duchowego wsparcia

h) wymiana intymnych informacji

i) traktowanie partnera jako ważnego elementu życia

Namiętność wg

STENBERGA



Jest konstelacją silnych emocji, tak

pozytywnych (zachwyt, tkliwość,

pożądanie, radość) jak i negatywnych (ból,

niepokój, zazdrość, tęsknota), którym

często towarzyszy pobudzenie fizjologiczne.



Z emocjami tymi wiąże się silna motywacja

do maksymalnego połączenia się z

partnerem.

Namiętność wg

STENBERGA cd

Tak jak dynamika intymności jest łagodna, tak

dynamika namiętności jest dramatyczna.

Natężenie namiętności rośnie szybko, osiąga

swój szczyt i równie gwałtownie spada.

Namiętność nie może rosnąć w

nieskończoność. Załamanie wzrostu

namiętności jest nieuchronną konsekwencją

bardzo intensywnego wzrostu.

Namiętność wg

STENBERGA cd



Istotą namiętności jest

zaborczość,

zachłanność,

gdyż ludzie ją

przeżywający

odsuwają na dalszy plan

inne rodzaje aktywności

życiowej.



Namiętność porównywana jest z

uzależnieniem (od narkotyków,

pornografii itp.),

gdyż zaspokojenie jej

wymaga coraz większych bodźców.

Zaangażowanie

STENBERGA

Jest rozumiane jako decyzja, myśl, uczucie i działanie

ukierunkowane na przekształcenie relacji miłosnej w

trwały związek oraz na utrzymanie tego związku

pomimo wszystkich trudności i przeszkód.

Tak jak namiętność prawie w ogóle nie podlega rozumowi,

a intymność w niewielkim stopniu, tak zaangażowanie

jest wysoce podatne na świadomą kontrolę.

To zaangażowanie w największym stopniu decyduje o

stabilności związku.

Załamanie zaangażowania może prowadzić do rozpadu

związku

Uwzględniając trzy składniki miłości

wg STRENBERGA można wyróżnić

różne typy miłości

W życiu codziennym obserwuje się wiele kryteriów,

które pozwalają orzec o prawdziwości miłości, są to:



sądy oparte na intensywności lub gwałtownej

dynamice tego uczucia

– miłość prawdziwa to taka,

która gwałtownie partnerów porusza



sądy oparte o stałość uczucia

– miłość prawdziwa to

taka, która długo trwa



sądy oparte na zachowaniach ludzi

– miłość

prawdziwa to taka w której partnerzy potrafią

zrezygnować z realizacji siebie, są zdolni do

wyrzeczeń

Rodzaje miłości:

RODZAJ

MIŁOŚCI

INT

NAM

ZAA

Brak miłości

Lubienie

Miłość ślepa

Zakochanie

Miłość pusta

Romantyczna

Przyjacielska

Kompletna

Fatalna

MIŁOŚĆ MAŁŻEŃSKA

(

MUCCHELLI

)

Twierdzi, że miłość to rzeczywista więź z

drugim człowiekiem, nie jest to samo

doznanie, gdyż samo doznanie nie jest w

stanie człowieka zadowolić.



W miłości małżeńskiej uczucie staje się

silnym elementem najgłębiej wpływającym

na przywiązanie do siebie małżonków, na

pragnienie wzajemnego dobra i wzajemnej

identyfikacji.



Miłość jest stanem intensywnego

zaangażowania wobec drugiego człowieka

Muchelli w miłości dwojga ludzi

różnej płci można wyróżnia trzy

typy miłości:



Seks

–

miłość zmysłowa, którą cechuje potrzeba fizycznego

zbliżenia, posiadania partnera i oddania się mu fizycznie.

Potrzeba ta silniej przeżywana jest przez młodych mężczyzn,

niż młode kobiety. Miłość zmysłowa jest miłością egoistyczną,

nastawioną na zaspokojenie tej potrzeby, rozładowanie

napięcia seksualnego i przeżywania przyjemności.



Eros

–

jest miłością uczuciową skierowaną na obraz

kobiecości i męskości osoby kochanej. Jest to pragnienie

bycia razem, poczucia bliskości, zapatrzenia się w ukochaną

osobę.

Miłość erotyczna wiążąc ludzi ze sobą pozostaje na

płaszczyźnie zainteresowania drugą osobą raczej ze względu

na samego siebie niż na drugą osobę.



Caritas

–

jest miłością osobową, dojrzałą, życzliwą, głęboką i

wyraża się w całkowitym dostosowaniu się do drugiej osoby,

a nie tylko do jej ciała czy uczuć. Personalne traktowanie

partnera, jako całości – i w sferze duchowej i fizycznej.

CECHY WSKAZUJĄCE NA

DOJRZAŁĄ MIŁOŚĆ



poszanowanie godności partnera



odpowiedzialność za siebie i partnera



akceptacja partnera takim jaki jest



dostrzeganie potrzeb partnera



wierność wobec partnera



wsparcie dla partnera w sytuacji trudnej



zaangażowanie skierowane ku stworzeniu wspólnej

przyszłości



życzliwość wobec partnera



zaufanie do partnera (i odkrywanie się)



współobecność, współodczuwanie, współdziałanie,

współodpowiedzialność



właściwa komunikacja między partnerami oparta na

szczerości, życzliwości, o charakterze współczującym,

informującym i akceptującym

ZAGROŻENIA DLA

MIŁOŚCI:



Niedojrzałość intelektualna



Niedojrzałość osobowa



Niedojrzałość społeczna i

moralna

Niedojrzałość

intelektualna

polega na:

* nieadekwatności oceny sytuacji

* myśleniu życzeniowym i

pryncypialnym

* nieadekwatnym wnioskowaniu

* zakłóceniach relacji

interpersonalnych

Niedojrzałość osobowa

polegająca na:

•

uzależnianiu się od egoizmu,

egocentryzmu

•

nadpobudliwości emocjonalnej

•

stosowaniu niewłaściwych mechanizmów

obronnych np. projekcji w trakcie zdrady

•

braku wglądu w siebie

•

braku adekwatnej samooceny

Niedojrzałość społeczna i

moralna

polegająca na:

* nieliczeniu się z normami społecznymi

* instrumentalnym traktowaniu partnera dla

zaspokojenia własnych potrzeb

* zachwianym systemie wartości np. brak

poszanowania dla życia i godności człowieka

* niedocenianie wartości duchowych

* brak poszanowania dla wartości

uniwersalnych tj prawda, dobro, piękno,

sprawiedliwość

* zaburzenia osobowości – zaburzenia

seksualne, psychozy, charakteropatie,

socjopatie

Kształtowanie postawy

miłości



W przygotowaniu do małżeństwa szczególną rolę odgrywa

kształtowanie postawy miłości – jest ona rozłożona w czasie

i sięga dzieciństwa.



Jednostka uczy się miłości przede wszystkim w rodzinie.

Zakres tej miłości i zdolność dzielenia się nią zależy od tego

w jakim stopniu dziecko otrzymywało miłość od bliskich.



Długotrwałe pozbawienie dziecka kontaktu emocjonalnego

(głównie z matką) może prowadzić do głębokich zaburzeń w

kształtowaniu miłości.



W rodzinie kształtują się najważniejsze postawy wobec

życia i wobec drugiego człowieka. To właśnie w rodzinie

kształtuje się postawa wobec cierpienia, religii, norm

społecznych, tajemnicy śmierci

Kształtowanie postawy

miłości powinno

dotyczyć:



rozwijania poczucia własnej godności



odpowiedzialności za innych



cierpliwości w stosunku do innych



pracy dla wspólnego dobra



troski o rozwój przyjaźni i życzliwości w

stosunku do innych osób



wyrozumiałości i szacunku dla innych



kształtowania zainteresowania

potrzebami drugiego człowieka

ETAPY ŻYCIA MAŁŻEŃSKIEGO I

RODZINNEGO



Jednym z podstawowych zadań małżeństwa jest

zadanie prokreacyjne, którego realizacja daje

początek rodzinie



Fakt pojawienia się dziecka w rodzinie wpływa na

modyfikację życia osobistego i zawodowego

małżonków i stawia przed nimi obowiązek realizacji

nowych ról i zadań związanych z wychowywaniem

dziecka, jego rozwojem i kształtowaniem poczucia

odpowiedzialności.



Role małżeńskie będą się nakładać na rodzicielskie w

pewnych etapach życia małżonków – role te

uzupełniają się i wzajemnie na siebie oddziałują



Są małżeństwa, które świadomie decydują się na

nieposiadanie dziecka – często w późniejszym okresie

małżeństwa rodzi to konflikty

FAZY ŻYCIA MAŁŻEŃSKIEGO I

RODZINNEGO WG NAMYSŁOWSKIEJ

małżeństwo bez dzieci

małżeństwo wychowujące małe dziecko

małżeństwo wychowujące dziecko w wieku

przedszkolnym

małżeństwo wychowujące dziecko w wieku szkolnym

małżeństwo wychowujące dziecko w okresie

dorastania

małżeństwo z dzieckiem opuszczającym dom

rodzinny

stadium „pustego gniazda”

stadium starzejących się rodziców

1. Małżeństwo bez dzieci



Głównym zadaniem tej fazy jest stworzenie rodziny.

Rozpoczyna się ona ceremonią ślubu, która jest

ważnym rytuałem symbolizującym ostateczne

zakończenie przynależności do rodziny pochodzenia.



Na tym etapie musi dojść do wielu uzgodnień – faza

docierania się, renegocjacji.



Partnerzy wnoszą do rodziny odrębne wartości,

przekonania religijne i światopoglądowe,

przywiązania i nawyki.



Odrębność małżonków może dotyczyć spraw

błahych i fundamentalnych.



W prawie wszystkich dziedzinach życia dochodzi do

renegocjacji i ustalenia wspólnego funkcjonowania

na drodze ustępstw i kompromisów.

1. Małżeństwo bez dzieci

Dotyczyć to może:



sposobów odżywiania



pór posiłków



kontaktów seksualnych



podziału władzy



komunikowania



ustalenia pola prywatności i intymności



zakresu kontaktów z rodziną

1. Małżeństwo bez dzieci

Znacznie większe trudności powstają w odniesieniu

do przekonań jaka powinna być rola kobiety i

mężczyzny w małżeństwie, oraz podział

obowiązków.

Młodzi małżonkowie podejmując się nowych ról męża

i żony stają wobec konieczności udzielenia sobie

odpowiedzi na szereg pytań np.:



Jaki jest idealny obraz żony/męża?



Czego on/ona oczekuje od niej/niego?



Na ile te oczekiwania są realistyczne?



Czego oczekuje od nich otoczenie?

1. Małżeństwo bez dzieci

Młode małżeństwa muszą stawić czoła zadaniom natury

emocjonalnej i praktycznej. Rodzą się pytania:



Jak gospodarować pieniędzmi?



Jak rozkładać obowiązki gdy oboje pracują?



Jakie mają poglądy na to kiedy ma się urodzić dziecko?



Jakie są ich poglądy religijne?

Małżeństwo oznacza coś innego dla kobiety i coś innego

dla mężczyzny, z reguły kobiety przywiązują większą

wagę do małżeństwa.

Zaspokojenie ambicji zawodowych nie idzie w parze z

satysfakcją małżeńską (pokazują badania)

Rodzina wychowująca małe dziecko

3. Rodzina z dzieckiem w wieku

przedszkolnym

4. Rodzina z dzieckiem w wieku szkolnym



Niegdyś wielopokoleniowa rodzina dostarczała młodemu małżeństwu

dużego wsparcia. Z reguły mieszkali razem lub w pobliżu. Obecnie

młodzi małżonkowie mieszkają we własnych mieszkaniach, z dala od

rodziny. Z tego względu młode małżeństwo zdane jest bardziej na

instytucje opiekuńczo-wychowawcze np. przedszkola.



Często zdarza się, że kobieta rezygnuje z pracy by opiekować się

dzieckiem. Rodzi to zwykle problemy, bo ojciec pracuje podwójnie, aby

utrzymać rodzinę więc rzadko bywa w domu, co jest przyczyną

rozluźniania się więzi małżeńskich.



Momentem przełomowym w rodzinie staje się pójście dziecka do

przedszkola i do szkoły. W tym czasie dochodzi do szeregu zmian w

rodzinie (lecz jest to prawidłowość rozwoju rodziny)



pewnemu rozluźnieniu ulega więź emocjonalna pomiędzy dzieckiem, a

rodzicami – wiąże się to z wejściem dziecka do grupy społecznej

(uspołecznienie)



pójście matki do pracy – przeżywa rozterki związane z lękiem o dziecko



gdy kobieta wraca do pracy, zmienia się rozkład obowiązków w domu,

mąż obawia się czy nie odbije się to na jego pracy zawodowej i pozycji

w rodzinie

5.Rodzina wychowująca

dziecko w okresie

dorastania

Okres buntu jest okresem trudnym.

Dodatkowo zdarza się często,

okres dorastania dzieci trafia na

okres klimakterium rodziców.

Występuje burza hormonów po

obu stronach, rodzi to wiele

konfliktów. Jest bardzo ciężki

okres dla rodziny.

6.Małżeństwo z

dzieckiem opuszczającym

dom rodzinny

Opuszczenie domu może być

podyktowane:



założeniem własnej rodziny,



pracą zawodową młodego

człowieka



podjęciem studiów.

7.Faza „pustego

gniazda”



Ten etap wymaga przeorganizowania życia rodzinnego. Rodzice

odczuwają brak, lukę, pustkę w domu rodzinnym. Nawet jeśli nie

obawiają się o to jak dziecko sobie poradzi to cierpią z powodu

jego braku.



Wcześniej dziecko bardzo walczyło o swoją niezależność, po

opuszczeniu domu to się zmienia. Dochodzi do przejścia od

radykalizmu młodzieńczego do realizmu dorosłego (dziecko

staje na pozycji rodzica).



W stadium „pustego gniazda” może dojść do wzajemnego

obwiniania się małżonków. Gdy dzieci były w domu, konflikty

między nimi były spychane na dalszy plan, obecnie mają zbyt

wiele czasu na myślenie, analizowanie, wracanie do dręczących

ich spraw. Często dochodzi w tym okresie do rozwodów.



Żyją niby razem, ale raczej obok siebie. Może to mieć również

związek ze zwyżką drażliwości z powodu klimakterium

małżonków.

8. Stadium starzejących

się rodziców



Okres ten wiąże się z przejściem na emeryturę i nową organizacją

życia, z zagospodarowaniem wolnego czasu.



Różne są problemy kobiet i mężczyzn. Mężczyźni, którzy byli

bardzo zaangażowani zawodowo i to praca wypełniała całe ich

życie mogą boleśnie odczuwać „osunięcie na boczny tor”, zwykle

źle znoszą nadmiar wolnego czasu.



Kobiety, których czas wypełniała praca zawodowa i życie rodzinne,

bardziej odczuwają samotność wynikającą z braku dzieci w domu.



W obu przypadkach ważne jest zorganizowanie sobie wolnego

czasu, rozwijanie zainteresowań, poszerzanie kontaktów z innymi

ludźmi, zwiększenie obszarów działania.



Śmierć jednego z małżonków, jest kolejnym traumatycznym

przeżyciem, który dotyczy tego okresu. Ważne jest pogodzenie się

z tym faktem, mimo odczuwania wielkiej pustki i przerażenia. Aby

uniknąć stanów depresji, braku motywacji, występowania chorób,

ważne jest takie zorganizowanie życia aby nie izolować się

społecznie.

STRUKTURA RODZINY



W rozpatrywaniu struktury rodziny

należy brać pod uwagę naturalny

proces jakim jest rozwój rodziny i

wynikające z tego rozwoju zmiany.



W początkowych fazach życia

rodzinnego różny jest jej skład ze

względu na wiek członków rodziny,

płeć i ich liczbę

STRUKTURA RODZINY

Szymańskiej

Strukturę rodziny można określić za pomocą następujących

czynników:



obecność obojga rodziców lub jednego z nich



wiek rodziców



pozycja społeczna rodziców



zawód rodziców



w rodzinach zrekonstruowanych obecność ojczyma lub

macochy (ich wiek, pozycja i zawód)



obecność rodzeństwa



liczba dzieci w rodzinie – ich wiek i płeć



obecność osób z szerszego kręgu rodzinnego np. dziadków

Strukturę rodziny tworzy nie tylko liczba członków rodziny, układ ich

pozycji i ról społecznych, ale też siła więzi łączących poszczególnych

członków rodziny między sobą, spójność tejże rodziny, podział władzy

i autorytetu, podział czynności oraz układ relacji miłości i szacunku.

STRUKTURA RODZINY

Han-Ilgiewicz

Wyodrębnia następujące typy rodziny ze

względu na jej strukturę:



rodzina pełna



rodzina niepełna – niezamężna matka z

dzieckiem



rodzina zdekompletowana – w wyniku

śmierci jednego z rodziców



rodzina rozbita – opuszczona przez

jednego z rodziców



rodzina zrekonstruowana – uzupełniona

przez macochę lub ojczyma

Rodzina

zrekonstruowana:



Rodzina pełna dotyczy także dzieci adoptowanych



Rodzina zrekonstruowana – połączenie się dwóch

rodzin niepełnych, lub dojście osoby wolnej do

rodziny niepełnej. Zdarza się, że dzieci z obydwu

małżeństw z wcześniejszych związków wychowują

się w tej rodzinie. Rodzice muszą wówczas uważać,

aby nie faworyzować „swoich dzieci”.



Zdarzają się również konflikty między dzieckiem, a

„rodzicem-przybyszem” wpływa to niekorzystnie na

związek małżeński.

Cechy rodziny:



Grupa, której członków charakteryzują:

* osobiste kontakty

* budują trwałe więzi ze sobą

* bezinteresowność

* solidarność

* współdziałanie.



Jest z jednej strony grupą otwartą (na

wpływy z zewnątrz), a z drugiej strony

grupą zamkniętą (ma swój specyficzny

klimat i organizacje, specyficzny dla siebie

system związany ze strukturą władzy)

Cechy typowe dla rodziny



Jest grupą podstawową

(pierwotną)



Jest grupą naturalną



Jest grupą małą



Jest grupą spójną

Jest grupą podstawową

(pierwotną)

Gdyż jest źródłem życia, podstawą

rozwoju człowieka, jego

uspołecznienia, oparta na

specyficznych więziach

łączących członków rodziny.

Więzi te mają charakter częsty,

bezpośredni, bliski, intymny.

Jest grupą naturalną

Stanowi komórkę, która sama się

tworzy i sama się rozwiązuje. Jest

oparta na związkach krwi,

małżeństwie lub adopcji.

Jest grupą małą

Ze względu na małą liczbę członków

umożliwia:



zaspokajanie bezpośrednich kontaktów

między członkami rodziny



zaspakajanie potrzeb emocjonalno -

społecznych



przekazanie wartości, norm, wzorów

zachowania społecznego kolejnym

pokoleniom

Jest grupą spójną

Wyraża się to w :

* silnym poczuciu wspólnoty i solidarności

* lojalności członków rodziny wobec siebie

* przyjaznym nastawieniu wobec innych

członków rodziny

* podejmowaniu pracy dla wspólnego dobra

* podejmowaniu odpowiedzialności za

wspólne działania

* ofiarności na rzecz pozostałych członków

rodziny

Według Rembowskiego

Rodzina jest pomostem między

jednostką, a społeczeństwem

wobec tego ma szereg funkcji w

odniesieniu do swoich członków i

do społeczeństwa.

FUNKCJA RODZINY



Dynamika zmian w XXw. zaznaczyła się również

w strukturze i funkcjach rodziny. Rodziny

wielodzietne zmieniły się w nuklearne, zmieniła

się pozycja kobiety w rodzinie i w społeczeństwie.



Funkcja rodziny będzie się zmieniała w zależności

od:

* liczby dzieci

* płci dzieci

* wieku dzieci

* postaw rodzicielskich

Funkcje rodziny



Funkcje rodziny nie są

jednoznaczne z funkcjami

rodzicielskimi.



Funkcje rodziny mogą być

pełnione przez wszystkich

członków rodziny, zaś funkcje

rodzicielskie tylko przez rodziców

względem dzieci

Funkcja rodziny wg TYSZKI

Funkcją rodziny jest

wyspecjalizowane, permanentne

działanie i współdziałanie członków

rodziny wynikające z bardziej lub

mniej uświadamianych sobie przez

nich zadań. Zadania te wyznaczane

są przez obowiązujące normy i

wzory zachowań społecznych.

Funkcje rodziny wg

PERSONA i BALESA:



ekspresyjna

– polega na

zintegrowaniu rodziny i

zaspokajaniu potrzeb

psychologicznych członków rodziny.



instrumentalna

– związana z

zaspakajaniem potrzeb

egzystencjalnych i zapewnianiu

środków dla funkcjonowania rodziny.

M. ZIEMSKA wyodrębniła 5

najważniejszych funkcji

rodziny:



prokreacyjna



zarobkowo-ekonomiczna



opiekuńczo-wychowawcza



socjalizacyjna



psycho – higieniczna

Aby te funkcje mogły być realizowane muszą być

spełnione pewne warunki.

Wyróżniane są dwie grupy czynników:



A) wewnątrzrodzinne



B) pozarodzinne

A) Czynniki

wewnątrzrodzinne:

1)dojrzałość osobowa

członków rodziny do rodzicielstwa

2) dojrzałość intelektualna

– oparta na myśleniu realistycznym,

które prowadzi do adekwatnych ocen sytuacji, prawidłowego

wnioskowana i oceniania ich.

3) dojrzałość uczuciowa

– opanowywanie emocji, kontrola uczuć,

działanie stosownie do działającego bodźca

4) dojrzałość moralna i systemu wartości

– przestrzeganie norm

moralnych i kierowanie się nimi w życiu.

5) dojrzałość społeczna

– uznawanie powszechnie akceptowanych

norm społecznych i kierowanie się nimi w życiu.

Dotyczy to również:

* poziomu jakości małżeńskiej, czego wyrazem jest jakość relacji i

związków emocjonalnych między małżonkami

* komunikacji wewnątrzrodzinnej (słownej i bezsłownej), która

może ułatwić, lub ograniczyć, a nawet uniemożliwić pełnienie

funkcji rodziny

* relacji międzyosobowych w rodzinie, czyli stosunku pokrewieństw

więzi emocjonalnych między członkami rodziny, charakteru tych

więzi, ich jakości oraz towarzyszących im emocji, które mają istotny

wpływ na wypełnianie funkcji rodziny.

B) Czynniki pozarodzinne:

1.świadomość społeczeństwa dotycząca roli rodziny w życiu

człowieka

–

kształtowanie i promocja w społeczeństwie modelu

rodziny dobrze funkcjonującej, gdyż taka rodzina stanowi silną

grupę wsparcia społecznego dla jej członków, gwarantuje również

poczucie bezpieczeństwa, przynależności, ładu społecznego,

zadowolenie, akceptację siebie i innych

2. prorodzinna polityka państwa

– zapewnia rodzinie:

* ochronę prawną w zakresie dóbr materialnych i poszanowania

godności osobistej

* ochronę przed patologizacją życia rodzinnego (narkomania,

alkoholizm, przemoc, pornografia)

* dostęp do prawdziwych i rzetelnych informacji, bez uciekania

się do manipulacji

* zapewnienie miejsc pracy i godnych płac

* troskę o godne warunki socjalno-bytowe (mieszkaniowe,

placówki oświatowe, kulturalne, służbę zdrowia)

PODZIAŁ FUNKCJI RODZINY WG

ROSTOWSKIEJ



Funkcja prokreacyjna



Funkcja ekonomiczna



Funkcja edukacyjna



Funkcja emocjonalno-

ekspresyjna



Funkcja opiekuńczo-

wychowawcza

Funkcja prokreacyjna



Ma wymiar indywidualny i społeczny.

Wymiar społeczny

– decyduje o wzroście lub spadku liczby ludności.

Utrzymaniu ciągłości pokoleń.

Wymiar indywidualny

– pozostaje w związku z zaspokojeniem szeregu

potrzeb małżonków (emocjonalnych, seksualnych, samospełnienia się

jako rodziców), a także dzieci (akceptacji, uznania, szacunku,

przynależności).



Tylko rodzina spójna, zintegrowana, oparta na silnych, stabilnych i

dojrzałych relacjach interpersonalnych, przepełnionych miłością i

szacunkiem jest religijnie, prawnie i społecznie akceptowanym

środowiskiem powoływania nowego życia bez negatywnych

konsekwencji dla matki i dziecka.



Przez wiele lat funkcja prokreacyjna wiązana była z funkcją seksualną,

jednak z chwilą wprowadzenia środków i metod związanych z

regulacją narodzin funkcje te zostały rozgraniczone i współwystępują.

Funkcja prokreacyjna

Zagrożenia dla funkcji prokreacyjnej:

niepłodność

* aborcja

* rozwody

* uzależnienia (alkohol, narkotyki)

* antykoncepcja

* brak satysfakcji seksualnej małżonków

* trudna sytuacja materialna rodziny

* choroby somatyczne

* choroby psychiczne

* niedojrzałość osobowa do rodzicielstwa (brak empatii i poczucia

odpowiedzialności za członków rodziny)

* negatywne postawy wobec rodzicielstwa

* negatywne postawy wobec wielodzietności

* radykalny feminizm negujący wartości rodziny, macierzyństwa i

ojcostwa

* stosowanie przez środki masowego przekazu manipulacji

informacjami w zakresie badań nad rodziną i dotyczące początku

życia ludzkiego

* zła opieka medyczna

Funkcja ekonomiczna



Istotne znaczenie dla rodziny ma sfera zarobkowa,

produkcyjna. Wpływa ona na rozwój konsumpcji i tym

samym na wyznaczanie stylu funkcjonowania rodziny



Pozwala jednocześnie na gromadzenie różnych dóbr

materialnych i z tym związana jest zdolność do

gospodarowania budżetem domowym, możliwość

rozwijania indywidualnych upodobań i zainteresowań

członków rodziny, sposobu spędzania wolnego czasu.



Decyduje ona również w znacznym stopniu o możliwości

adekwatnego wypełniania innych funkcji (edukacyjnej,

opiekuńczo-wychowawczej, prokreacyjnej)

Funkcja ekonomiczna



Decyduje ona również w znacznym stopniu o możliwości

adekwatnego wypełniania innych funkcji (edukacyjnej,

opiekuńczo-wychowawczej, prokreacyjnej)



Ogromne znaczenie w realizacji tej funkcji ma bezrobocie (na

poziomie indywidualnym i społecznym) W wymiarze

indywidualnym utrata pracy wpływa na:

* samoocenę

* utratę autorytetu wobec członków rodziny

* utratę godności osobistej

* poczucie bezradności i beznadziejności

* spadek odporności psychicznej na sytuacje trudne

(może być przyczyną chorób w tym psychicznych,

skrajnych przypadkach – samobójstw)

Funkcja ekonomiczna

Wymiar społeczny bezrobocia:

* zakłócenia na rynku pracy (spadek dochodu

narodowego)

* trudności w bilansowaniu budżetu narodowego

* wzrost patologii społecznych (alkoholizm, narkomania,

przestępczość)

Zagrożenia

dla funkcji ekonomicznej:

* bezrobocie jednego lub obojga rodziców

spadek poziomu wykształcenia i spadek kwalifikacji zawodowych

bierność i niezaradność w poszukiwaniu pracy

nieumiejętność w gospodarowaniu budżetem domowym

konflikty małżeńskie i rodzinne

zły stan zdrowia jednego z rodziców

* uzależnienia od środków odurzających

* rozpad związku małżeńskiego

Funkcja edukacyjna



Proces edukacji rozpoczyna się we wczesnym

dzieciństwie. To dzięki stymulacji ze strony

osób bliskich dziecko zaczyna coraz lepiej

postrzegać świat, różnicować bodźce

docierające z zewnątrz i coraz adekwatniej

reagować na nie



W okresie wczesnego dzieciństwa dziecko

nawiązuje pierwsze kontakty społeczne z

osobami bliskimi i ujawnia wobec nich swoje

uczucia. To dzięki rodzicom kształtuje się u

dzieci zdolność do mówienia, która leży u

podstaw przystosowania społecznego.

Funkcja edukacyjna



Mowa wpływa na rozwój emocjonalny, intelektualny,

społeczny, osobowościowy.



Z chwilą rozpoczęcia nauki szkolnej dziecko jest wyposażone w

podstawową wiedzę o świecie: potrafi dobrze porozumiewać

się, zna zasady postępowania moralnego i społecznego.



Celem funkcji edukacyjnej rodziny jest też przekazanie

dziedzictwa o historii rodziny. Sprowadza się ona również do

wykształcenia systemu wartości w rodzinie.



Funkcja ta nie kończy się w momencie pójścia dziecka do

szkoły – słabnie i może sprowadzać się do wzmocnienia

motywacji do nauki szkolnej.

Funkcja edukacyjna

Zagrożenia dla funkcji edukacyjnej:

•

niewłaściwe postawy rodzicielskie (głównie

odtrącająca, zaniedbująca, nadopiekuńcza i zbyt

wymagająca)

•

niski poziom intelektualny i kulturalny rodziców

•

niedojrzałość do rodzicielstwa

•

lekceważący stosunek rodziców do nauki (nauka

nie przedstawia większej wartości)

•

patologia życia rodzinnego (uzależnienia,

patologiczne formy zachowania)

•

trudne warunki ekonomiczne i socjalne rodziny

uniemożliwiające zaspokojenie potrzeb

Funkcja emocjonalno

- ekspresyjna

Sprowadza się do zaspokojenia

najistotniejszych potrzeb

emocjonalnych tj.:

* miłości

* akceptacji

* przynależności

* opieki

* oparcia

Funkcja emocjonalno

- ekspresyjna

Emocjonalno-ekspresyjne potrzeby

jednostki dotyczą głównie możliwości

do uzyskiwania całkowitego,

intymnego oddźwięku psychicznego,

który z uwagi na bezpośredniość i

jawność relacji interpersonalnych

oparty jest na uczuciach miłości i

wzajemnej życzliwości, najpełniej

osiągany jest w rodzinie

Funkcja emocjonalno

- ekspresyjna

Rodzina poprzez właściwe pełnienie tej

funkcji zaspakaja następujące potrzeby:

bezpieczeństwa

afiliacji

akceptacji

miłości

samorealizacji

kontaktu interpersonalnego

Potrzeba bezpieczeństwa

Ujawnia się przez:



okazywanie zainteresowania



samopoczucie psychiczne i fizyczne

członków rodziny



zainteresowanie ich pracą zawodową,



wyrozumiałością dla ich niedoskonałości



niesieniem pomocy w sytuacjach

trudnych

Potrzeba afiliacji

Cechuje się przebywaniem

partnerów interakcji jak najdłużej

ze sobą, wspólne wykonywanie

obowiązków domowych,

celebrowanie świąt

Potrzeba akceptacji



akceptacja człowieka jako osoby,



akceptacja współmałżonka jako

kobiety lub mężczyzny,



akceptacja członków rodziny z ich

związkami pozarodzinnymi,



a także dostrzeganie oczekiwań

współmałżonka

Potrzeba miłości:



kochania, bycia kochanym



dostosowania się do oczekiwań partnera,



dbałość o bycie akceptowanym,



okazywanie zainteresowania partnerem

interakcji,



niesienie mu pomocy w sytuacjach trudnych,



ujawnianie gotowości do pomocy,



reagowanie na uczucia innych,



okazywanie partnerowi, że jest nam potrzebny.

Potrzeba

samorealizacji



umożliwia realizację siebie jako

kobiety lub mężczyzny, jako żony,

męża, dziecka, matki lub ojca,



daje także możliwość

niezależnego od wzoru pełnienia

ról, rozwoju własnych

zainteresowań, a także

zainteresowań członków rodziny

Potrzeba kontaktu

interpersonalnego

Sprowadza się do wspólnych

rozmów i dyskusji na różne

tematy

Zagrożenie dla funkcji

emocjonalno-

ekspresyjnej:

* niedojrzałość emocjonalna – nieadekwatne

reagowanie, brak opanowania

* zaburzenia osobowości rodziców i dzieci

* niewłaściwe postawy rodzicielskie

* niewłaściwy klimat emocjonalny w rodzinie

(kłótnie, chłód emocjonalny, autokratyczne postawy

rodziców)

* patologiczne formy zachowania ujawniane przez

członków rodziny

* różnorodne formy uzależnień

* identyfikacje z zaburzonym modelem rodziny

* konsekwencje aborcji (stany nerwicowe, lękowe,

choroby psychiczne)

* niewłaściwie ukształtowany system wartości

Funkcja opiekuńczo-

wychowawcza

Opiekuńcza funkcja rodziny należy do

podstawowych funkcji rodziny i ulega

zmianom w zależności od :

•

Wieku

•

Płci

•

Fazy życia rodzinnego

•

Struktury rodziny

•

Potrzeb fizycznych i psychicznych

członków rodziny

Funkcja opiekuńczo-

wychowawcza



Najważniejszymi elementami tej funkcji są czynniki

opiekuńcze i działania skierowane na najmłodszych i

najstarszych członków rodziny, a także na osoby

niepełnosprawne.



Do podstawowych zadań opiekuńczych rodziny należy

zaliczyć zapewnienie wszystkim członkom rodziny

wyżywienia, odzieży, warunków mieszkaniowych.



Na skutek przemian ekonomiczno-społecznych pewne

funkcje opiekuńcze przejmowane są również przez

specjalistyczne placówki – żłobki, przedszkola, domy

pomocy społecznej, hospicja. Podstawowe funkcje

opiekuńcze pełni jednak rodzina, co jest ważne ze

społecznego punktu widzenia dla jej członków.

Funkcja opiekuńczo-

wychowawcza



Wychowawcza funkcja rodziny jest ściśle związana z funkcją

edukacyjną i socjalizacyjną.



Wychowanie najczęściej ma charakter celowych, świadomych,

zmierzających do wykształcenia u danej osoby określonych

cech osobowych i sposobów zachowania.



Do podstawowych mechanizmów warunkujących proces

wychowania należą:

1) obserwacja, naśladownictwo, modelowanie

2) mechanizmy kontroli społecznej współwystępujące z

systemem kar i nagród

3) mechanizm pobudzający i warunkujący aktywność

wychowania u podłoża którego leżą określone reakcje

emocjonalne – kontakt jest dobry gdy reakcje są dobre, inaczej

występuje dysonans.

Funkcja opiekuńczo-

wychowawcza



Deprywacja w zakresie tej funkcji prowadzi do zaburzeń w rozwoju

fizycznym, psychicznym i społecznym, może przyczyniać się do

zaburzeń osobowości i wzrostu patologii społecznej



Zagrożenia dla funkcji opiekuńczo- wychowawczej:

* niedojrzałość postaw rodzicielskich – przedmiotowe,

instrumentalne

traktowanie dzieci

* konflikty rodziców

* przemoc w rodzinie

* negatywne wzorce zachowań rodziców i poszerzenie ich na relacje

rodzinne

* brak autorytetu rodziców

* choroba któregoś z rodziców

* bezradność rodziców wobec trudności wychowawczych wobec

dziecka

* złe warunki ekonomiczne rodziny, które uniemożliwiają

zaspokojenie

potrzeb członków rodziny, rodzą konflikty rodzinne,

nieposłuszeństwo

* liberalne prawo – brak konsekwencji w procesie wychowania

System związków dotyczących

relacji rodzice – dzieci



brak symetryczności interakcji, a

istnieje struktura władzy (rodzice) –

dominacja rodzica, który czuje się

odpowiedzialny za dziecko, a dziecko

się podporządkowuje



dzieci również mają wpływ na

rodziców, z rodzice muszą dopasować

się dopasować do zmian jakie

wystawiły w rodzinie dzieci.

Rodzina jest grupą, gdzie

zaspakaja się podstawowe

potrzeby dzieci



potrzeba miłości (dotyk i fizyczny kontakt, głaskanie w

okresie niemowlęcym i dzieciństwa im dziecko starsze

wówczas unika kontaktów fizycznych, a oczekuje innych

form okazywania im akceptacji i miłości)



potrzeba przynależności



potrzeba akceptacji



potrzeba samourzeczywistnienia



potrzeba wzoru

Występuje tu również wzajemna percepcja i ocena. Rodzice

budują obraz dziecka, który niestety jest względnie stały

i ocena jest przekazywana dzieciom, ale dziecko również

ocenia. Do pewnego okresu dziecko całkowicie akceptuje

rodziców jako osoby znaczące. Ale w okresie dorastania

występuje konflikt pokoleń – kryzys autorytetu rodziców

(bardzo szybko rozwija się myślenie krytyczne,

podejmują walkę z rodzicami). Nie należy z tym walczyć

POSTAWY RODZICIELSKIE



Postawa rodzicielska

– to nabyta

struktura poznawczo – dążeniowo

-afektywna ukierunkowująca

zachowanie rodziców wobec dzieci.



Postawa rodzicielska

(

def.

Rembowskiego)

– to gotowość do

charakterystycznych zachowań i

działań rodziców wobec dzieci.

Freud i Parsons

– koncepcja

ról rodzicielskich - model

klasyczny



Matka :

* budowanie więzi emocji,

* budowanie klimatu między członkami rodziny (ciepło,

bliskość)

* kocha dzieci za to, że są i bez względu na to jakie są

(miłość bezwarunkowa)

* pomaga rozwiązać problemy



Ojciec :

* budowanie relacji ze światem zewnętrznym (łącznik)

* odpowiedzialny za rozwój intelektualny i poznawczy

dzieci

* kształtuje zainteresowania, wolę dzieci

* buduje system nakazów i zakazów

* miłość ojca jest kategorią warunkową (trzeba

zasłużyć)

* wykazuje postawę oceniającą, „rozliczającą”.

POSTAWY RODZICIELSKIE



Postawy rodzicielskie

(względnie stałe

zachowania wobec dzieci)



W Polsce obowiązuje jedna koncepcja

-Ziemskiej (jest tych koncepcji jednak

bardzo dużo)



W badaniu postaw z jednej strony ważne

jest to, co rodzice prezentują wobec dzieci,

ale ważniejsze jest to jak dzieci widzą

zachowanie rodziców (tu jest duża

rozbieżność). To ostatnie jest determinujące,

ważniejsze od samego zachowania rodziców.

POSTAWY RODZICIELSKIE

Postawa ma 3 komponenty:



Poznawczy -

Jaka jest wiedza rodziców

o dzieciach, to co rodzice myślą o

dzieciach



Emocjonalny

– Stosunek emocjonalny

rodziców do dzieci, to co rodzice czują

do dzieci



Behawioralny

– Sposób zachowania

wobec dzieci, jest wypadkową stosunku

emocjonalnego i wiedzy o dzieciach.

POSTAWY RODZICIELSKIE

Rodzice prezentują najczęściej 4 postawy pozytywne i 4

negatywne:



Pozytywne

1. akceptacji

2. współdziałania

3. uznania praw

4. rozumna swoboda (z ograniczeniem)



Negatywne

1. odrzucająca

2. unikająca

3. nadmiernie korygująca

4. nadmiernie ochraniająca

Postawy negatywne – blokują rozwój dziecka. Wiedza rodziców jest

ważna i potrzebna – rodzice mają doświadczenie i próbują

usunąć przeszkody z drogi dziecka. Jednak nie może

ona

zdominować relacji rodzice – dzieci

Postawy pozytywne -

pożądane



Akceptacji

– rodzice przyjmują dziecko takie jakie ono jest (ze

wszystkimi cechami, na każdej płaszczyźnie). Pozwala realizować

takie potrzeby jak samorealizacji, przynależności.



Współdziałania

– związek z przewagą towarzyszenia dziecka w jego

życiu i w rodzinie (dziecko ma poczucie, że rodzice są blisko, jest

bezpieczne)



Uznania prawa

– dawanie dzieciom praw i przestrzeganie tego, że

dziecko może się w pewien sposób zachowywać, ma prawo do

miłości. Ale dziecko ma także obowiązki, ma to związek z

budowaniem poczucia odpowiedzialności i nie można zaniedbać

żadnej z tych sfer. Obowiązek to też respektowanie praw innych, w

tym rodziców. Prawa muszą być związane z możliwościami

rozwojowymi i wiekiem dzieci.



Rozumna swoboda

– rodzice powinni dawać swobodę dzieciom na

miarę ich możliwości rozwoju (do swobody się dorasta), musi być ona

zawsze połączona z odpowiedzialnością dziecka – ta postawa wynika

z lęku o dzieci.

Dzieci akceptowane budują pozytywną samoocenę (są odważne, otwarte

na innych), czują się bezpiecznie, bo czują bliskość rodziców; nie

boją się próbować czegoś, lepiej się rozwijają.

POSTAWY NADMIERNIE

KONCENTRUJĄCE SIĘ NA

DZIECIACH

1. Nadmiernie korygująca



rodzice starają się dopasować dzieci do modelu, wzorca jaki sobie wymyślili,

wymarzyli (czasami może to być głęboka patologia, gdy np. zaburza płeć

dziecka, bo rodzice spodziewali się innej np. kobieta uprawia sporty męskie);



czasami wynika z aspiracji rodziców – sami „niespełnieni” przenoszą własne

ambicje na dzieci (dziecko nie ma prawa decydować o tym co chce robić);

często tak jest, że odrzuca się dziecko, które rozczarowuje takie oczekiwania

rodziców. Szczególnym przypadkiem są narodziny dziecka upośledzonego

(np. rodzice wstydzą się oddać dziecko do szkoły specjalnej narażając je na

porażki, trudności – w prawie polskim rodzice muszą wnieść podanie o

przyjęcie dziecka do szkoły specjalnej.) Każde dziecko w rozwoju musi

odnosić sukcesy, inaczej pojawiają się zaburzenia samooceny, brak wiary w

siebie, narażona jest sfera rozwoju poznawczego i emocjonalno –

społecznego (są wyśmiewane, dyskryminowane, krytykowane przez

nauczycieli). Upośledzenie umysłowe jest skutkiem uszkodzenia CUN

(mózgu) i jest nieodwracalne. Szkoły specjalne obowiązuje rekwalifikacja,

jeżeli dziecko się rozwija i odnosi dobre wyniki – powtarza się testy i jeżeli

wypadną dobrze są przenoszone do szkół średnich.



Nadmierne wymagania bezwzględnie zaburzają rozwój dziecka. Najczęściej

jedno z rodziców taką postawę przejawia, rzadko oboje.

POSTAWY NADMIERNIE

KONCENTRUJĄCE SIĘ NA

DZIECIACH cd

2. Nadmiernie ochraniająca



rodzice chcieliby usunąć wszelkie przeszkody, wykonują za

dzieci niemalże wszystkie czynności.



Postawa nadopiekuńcza pozbawia dziecko samodzielnego

rozwoju. Ta postawa wpaja dziecku lęk poprzez

skoncentrowanie uwagi na negatywnych skutkach działań.



Przy tej postawie zwalnia się dziecko z odpowiedzialności i

obowiązku i przenoszą je rodzice na siebie, tendencja do

„uniewinnienia” dziecka (np. „ndst” w szkole jest winną złego

nauczyciela, trudnego sprawdzianu). Problem ten dotyczy

głównie matek samotnych i jedynaków. Dziecko jest

okaleczone przez brak treningu w sytuacjach trudnych

(amerykańskie wychowanie bezstresowe „nie zdało

egzaminu” – osoby lękliwe, nieprzygotowani do życia – stres

jest motorem działania, jest warunkiem niezbędnym do życia.



Zachowania nadopiekuńcze nigdy się nie kończą – nawet gdy

dziecko dorośnie.

POSTAWY NADMIERNIE

KONCENTRUJĄCE SIĘ NA

DZIECIACH cd

3. Unikająca



powoduje, że dziecko jest samotne w życiu rodzinnym – rodzice są

obecni tylko fizycznie; dziecko nie wchodzi w relacje (nie zdobywa

umiejętności kontaktowania się), nie wykształca się poczucie

akceptacji, przynależności; dotyczy to nieobecności i fizycznej i

psychicznej.



dzieci z takich rodzin szukają akceptacji i kontaktów społecznych

w grupach, które mają określone wartości (są to bardzo często

grupy przestępcze).



Unikanie jest związane z rodzinami patologicznymi (np. alkoholik

dba o to żeby wypić, a nie interesuje się dzieckiem) oraz tzw.

„dobre rodziny” z tym, że rodzice są całkowicie zaabsorbowani

własną pracą – zaciera się więź i zmniejsza się liczba kontaktów

fizycznych, np. oddzielne spożywanie posiłków, mijanie się

„niespotykanie się”.



Przy tej postawie dziecko traci na rozwoju poznawczym,

emocjonalnym, społecznym (brak relacji z rodzicami, brak

zaspokajania potrzeb, poczucia odrzucenia, samotności,

niekochane.

POSTAWY NADMIERNIE

KONCENTRUJĄCE SIĘ NA

DZIECIACH cd

4. Odrzucająca



skrajna postać oddania dziecka do

instytucji (sieroty społeczne).



postawy takie często występują przy

niespełnieniu oczekiwań rodziców,



dziecko doświadcza wyłącznie

negatywnych emocji ze strony rodziców,

jest wyłącznie krytykowane,

nieakceptowane nie jest w stanie

funkcjonować pod względem

emocjonalnym i poznawczym.

POSTAWY RODZICIELSKIE



Nie ma czystych podstaw. Najczęściej obok pozytywnych są jakieś

negatywne.



Najważniejsze jest, żeby rodzice mieli te same postawy, w innym

przypadku dziecko wyłapuje różnice i zawiązuje koalicje z rodzicami

spełniającymi oczekiwania dziecka (gdy jedno z rodziców jest

bardziej atrakcyjne to jest to niezdrowe).



Wyłącznie uzgodnione postawy rodzicielskie negują konflikty,

rywalizację (tak jest przy rozwodach, gdzie np. matka opiekuje się

dzieckiem jest z nim na co dzień, a ojciec zjawia się raz na dwa

tygodnie i zabiera na lody – matka „przegrywa” w rywalizacji z takim

ojcem.



Antypedagogika

– sposób na wychowanie:„człowiek się sam

rozwinie, tylko mu nie przeszkadzajmy” dziecko intuicyjnie poznaje

świat i radzi sobie z problemami i przez własne doświadczenie

dojrzewa. Antypedagogika wprowadza chaos. Dziecko wychowuje się

bez zasad. Władza normuje życie społeczne. Wprowadza ład.



Wychowanie bez stresu

- optymalny stres jest motorem działań i

poradzenie sobie z wyzwaniem daje satysfakcję – jest silnym

wzmocnieniem . „Wychowując bez stresu” ponosi się porażki.

TYPOLOGIE POSTAW

RODZICIELSKICH

1. CANNEL

2. SLATER

3. SHAFER

ROE

. M.

ZIEMSKA

TYPOLOGIA POSTAW

RODZICIELSKICH

CANNEL’a – 1957r.



akceptacji dziecka obdarzania go miłością –

rodzice zajmują się

dzieckiem, jest ono w centrum ich uwagi i zainteresowania. Rodzice

okazują dziecku cierpliwość, czułość, wyrozumiałość, co sprzyja

prawidłowemu rozwojowi osobowości i stwarza poczucie bezpieczeństwa



jawne odtrącenie –

rodzice unikają kontaktu z dzieckiem, zaniedbują je,

traktują surowo i szorstko. Powoduje to zahamowanie rozwoju uczuć

wyższych u dziecka, agresywność, a często prowadzi do wykolejenia i

przestępczości



perfekcjonizm –

rodzice stawiają dziecku nadmierne wymagania, nie

aprobują jego zachowań, mają tendencję do nadmiernego obwiniania. Ich

ambicją jest wychowanie dziecka na doskonałego człowieka, czego

skutkiem jest przeżywanie przez dziecko stanów frustracji, braku zaufania

we własne siły, poczucia lęku, winy itp.



nadmiernie chroniąca i nadmiernie opiekuńcza –

pozostaje w

związku

z potrzebą rodziców do „poświęcania się” dla dziecka. Może to

być widoczne w postaci zbyt dużej pobłażliwości lub przytłaczaniu dziecka

nadmiernym autorytetem – w obu przypadkach dziecko jest całkowicie

uzależnione od rodziców, którzy tłumią wszelkie przejawy indywidualizmu,

rozpieszczają je i nakładają szereg ograniczeń, są to dzieci

podporządkowane rodzicom. Może to prowadzić do opóźnienia dojrzałości,

braku inicjatywy, niezaradności życiowej.

TYPOLOGIA POSTAW

RODZICIELSKICH

SLATER

postawy dwubiegunowe:



pobłażliwość – surowość



tolerancja – brak tolerancji



ciepło – chłód



uzależnienie

–

separowanie

się

TYPOLOGIA POSTAW

RODZICIELSKICH

SHAFER

AUTONOMIA

swoboda

luźny stosunek

uznanie praw

zaniedbywanie współdziałanie

obojętność

WROGOŚĆ

MIŁOŚĆ

odrzucenie akceptacja

żądające przeciwstawienie się

nadmierne pobłażanie

autorytatywne dyktatorstwo postawa chroniąca

postawa nadmiernie chroniąca

WŁADZA

posiadanie

Koncepcja ta jest bardziej skupiona na postawach negatywnych.

TYPOLOGIA POSTAW

RODZICIELSKICH

A. ROE



Postawa kochająca –

odznacza się czułym, serdecznym lecz

racjonalnym stosunkiem rodziców do dziecka, oraz pomaganiem mu w

jego planach i przedsięwzięciach. Zachowanie rodziców jest wyrazem

silnego zaangażowania w sprawy dziecka.



Postawa ochraniająca –

przedkładanie dobra dziecka ponad

wszystko, dawanie mu szczególnych przywilejów, pobłażanie,

osłanianie przed negatywnymi wpływami otoczenia.



Postawa wymagająca –

stawianie dziecku wymagań, zadań, których

często nie może wykonać i ścisłe ich kontrolowanie wg dokładnie

przemyślanego planu. Rodzice nastawieni są na osiągnięcia dziecka i

nie liczą się z jego rozwojowymi ograniczeniami.



Postawa odtrącająca –

pozostawienie dziecka w samotności, bez

opieki, niezaspokajanie jego potrzeb, nieliczenie się z uwagami i

propozycjami, częste grożenie karami.



Postawa zaniedbująca –

ograniczenie troski o dziecko tylko do

zaspakajania jego potrzeb fizycznych, pozostawienie go samemu sobie.



Postawa obojętna –

zwracanie uwagi na dziecko tylko wówczas gdy

jest ono blisko fizycznie i oddalanie się od niego gdy jest daleko, brak

planowania przyszłości dziecka. Ta postawa jest wyrazem akceptacji

dziecka lecz bez wyraźnego zaangażowania w jego sprawy

TYPOLOGIA POSTAW

RODZICIELSKICH

ZIEMSKA

1.ODTRĄCAJĄCA

2.NADMIERNIE WYMAGAJĄCA

UNIKAJĄCA

4.NADMIERNIE CHRONIĄCA

BADANIE POSTAW

Postawy rodzicielskie są badane za

pomocą różnych metod:

metody obserwacyjne

– obserwacje

zachowania matki i ojca w kontaktach z

dzieckiem w sytuacjach naturalnych, a

nie eksperymentalnych

techniki projekcyjne

– rysunki dzieci

dotyczące np. rodziny

metody kwestionariuszowe i testowe

DIAGNOZA RODZINY

Istnieją dwie grupy technik służących do

badania rodziny

A) Technika kwestionariuszowa

– to

skale do badania postaw rodzicielskich

) Techniki projekcyjne

– w testach

projekcyjnych jest ukryty cel. Badana

osoba nie może manipulować

wynikami, bo nie wie co jest badane

C) Techniki zabawowe

Technika

kwestionariuszowa

Kwestionariusz do badania postaw rodzicielskich

Ziemskiej

. Bada on takie postawy, jak:



górowanie



bezradność



koncentrację



dystans

Wada:

nie można badać postaw rodzicielskich opierając się na

odpowiedziach rodziców wyłącznie, gdyż jest to tylko

badanie ich poglądów na wychowanie (żaden rodzic nie

przyzna się i to na piśmie, że źle wychowuje swoje dzieci)

W latach ’70 wielu badaczy doszło do wniosku, że tego rodzaju

informacje należy zbierać od dzieci. Powstały

kwestionariusze do badania postaw rodzicielskich w

percepcji dzieci i młodzieży.

Technika

kwestionariuszowa

Technika PCR Schaefera

– w

opracowaniu Kowalskiego

Dla młodzieży klas 8 SP., I i II szkoły średniej

bada postawę:



kochającą



wymagającą



ochraniającą



odrzucającą



liberalną

Korelacja między tekstem rodziców i dzieci

jest bardzo mała.

Technika projekcyjna

1) Testy rysunkowe.

Cormon – klinicysta, badał dzieci z zaburzeniami zachowania. Badał

rodziny przy pomocy rysunku. Instrukcja brzmiała: narysuj jakąś

rodzinę.



Zauważył, że reakcje między postaciami odpowiadają relacjom w

rodzinie badanego.



Postać rysowana jako pierwsza jest waloryzowana, bardzo pozytywnie

odbierana. Postacie pojawiające się w kolejności zależnej od

intensywności więzi.



Zadawał pytania dodatkowe np.

Kto jest najważniejszy

Kto jest najmniej ważny

Kto jest najbardziej lubiany

Kto jest najmniej lubiany



Techniki projekcyjne pozwalają ujawnić negatywne uczucia dzieci

wobec rodziców.



Np:„kogo nie zabrałbyś na wycieczkę?” – pytanie o wyeliminowanie

jednego z członków rodziny.

Technika projekcyjna

2) Rysunek rodziny M. Braun – Gałkowskiej

(KUL)



Technika rysunku rodziny dla dzieci i młodzieży i

dorosłych



Wprowadziła kolorowe kredki, bo barwy mówią wiele

o nastroju i emocjach.



Okazało się, że jeśli rodzice są zmotywowani do

współpracy – test ten nie sprawia im trudności. Jeżeli

nie chcą współpracować – test nie jest wiarygodny.



Tą techniką można zbadać każdego członka rodziny.



Testy projekcyjne wymagają ogromnej wiedzy i

wprawy psychologicznej.

Technika projekcyjna

3) Test z domków Wiktora Szyryńskiego



bada dzieci zaburzone.



Domki z kwadratów rysują osoby dorosłe –

diagnozujące, na podstawie informacji

dostarczonych przez dzieci.



W kwadratach umieszczani są członkowie

rodziny, a dziecko przeprowadza rodzinę z

jednego domku do drugiego.



Dzięki testom projekcyjnym dziecko nie

czuje się napiętnowane. Pytania – wprost

mogą wywoływać poczucie winy.



Test z domków uzupełniany jest o

dodatkowe pytania.

Technika zabawowa

TSR J. Anthony, E. Bene (test stosunków rodzinnych)



Dziecko wysyła „listy” do rodziców i innych członków rodziny.



Test składa się z pudełek z sylwetkami członków rodziny – jest tych

pudełek 21. 20 to różni członkowie rodziny, 21 sylwetka to pan z

kapeluszem, stojący tyłem (PAN NIKT)



Dzieci wysyłają im karteczki z pewnym „przekazem”, np. „lubię się z nim

bawić”; „lubię jak mi czyta bajki”; „tę osobę najbardziej kocham”. Liściki

te dotyczą uczuć dziecka.



Mogą to być treści silnie negatywne np. „chciałbym uderzyć tę osobę,

która mi czyta bajki”, „zabić tego członka rodziny”. Ale dzieci

przyporządkowują te treści nie mają poczucia winy lecz raczej wyzwania.



Jeśli treści pozytywne trafiają do Pana Nikt to oznacza, że relacje

uczuciowe w rodzinie są zaburzone, nieprawidłowe.



Jest to test bardzo wiarygodny. Bada jaki dziecko ma stosunek do członków

rodziny i jak widzi ich stosunek do siebie. Gdy równowaga jest zachwiana

między tymi stosunkami, to znaczy, że rodzina kwalifikuje się do terapii.



Test rozpoznaje 3 sytuacje.

- gdy stosunki rodzinne mają charakter pozytywny wtedy ¾ informacji

pozytywnych trafia do rodziny a ¾ negatywnych do Pana Nikt.

- gdy jest odwrotnie istnieje głęboka patologia w rodzinie

- gdy postawa jest ambiwalentna – proporcje pół na pół



Test ten został zakupiony w Polsce w latach 80-tych

Technika zabawowa

2) – Test zdań niedokończonych –

Kostrzewski



testy do badania dzieci i młodzieży



Okazało się, że skojarzenia w

diagnostyce odgrywają bardzo dużą

rolę, np. „mój ojciec.....”; „moja matka

i ja.......” Zadania uzupełnia się

pierwszą myślą, jaka przychodzi do

głowy

Technika zabawowa

3) Test uzupełniania rysunków - Kenegill’e



Test ten jest testem osobowości, ale bada

stosunek do matki, ojca, rodzeństwa i

bada więzi rodzinne.



Na rysunku jest stół i krzesła i trzeba na

nich usadzić członków rodziny.



Sytuacja podobna w parku i trzeba

zaznaczyć siebie.



Do tego zadawane są pytania typu „kogo

zabrałbyś ze sobą na wycieczkę” itp.

Technika zabawowa

4. Scenotest - G. Staabs

(Test sprowadzono do

Polski w latach 80-tych )



Ma swoje źródło w „teście świata” Szarloty

Bilerowej.



Pierwszą wersją był: pokój, w którym można

było manipulować przedmiotami, meblami.

Było to dość uciążliwe, więc skonstruowano

pudło z zabawkami. Są tam zwierzątka,

pojazdy, sprzęt AGD, a także postacie

ludzkie z ruchomymi rękami i nogami,

ubrania.



Staabs wprowadziła psychoanalityczne

przedmioty: księżniczka, krasnoludki, anioł

Inne techniki badań:

Inne 3 źródła informacji o rodzinie to:



rozmowa

– jest skupiona na osobie badanej i prowadzona z

osobą badaną



wywiad

– prowadzony z inną osobą na temat osoby badanej



obserwacja

– najważniejsze jest obserwowanie naturalnych

relacji między dzieckiem a rodzicem, w naturalnych

sytuacjach



Niezłym, ale drogim i rzadko stosowanym pomysłem są

obozy rodzinne.



Te dwie formy (1 i 2) muszą być kierowane i trzeba się do

nich przygotować, nie mogą być prowadzone

spontanicznie. Trzeba przygotować rozmowę jako technikę

ukierunkowaną na problem. Nie może badana osoba mówić

tego co chce, ale to co jest ważne dla danego problemu.



Kierunek naszego postępowania i to jaką technikę

stosujemy w badaniach diagnostycznych jest wyznaczany

przez problem w rodzinie.

ROLA RODZINY W KSZTAŁTOWANIU

SYSTEMU WARTOŚCI

Wartość w ujęciu psychologicznym

to nieuświadomiony obiekt idealny lub materialny

w stosunku do którego jednostka lub grupa

przejawia postawę szacunku przypisując mu

ważną rolę w życiu, a dążenie do jego poznania

odczuwa jako wewnętrzną potrzebę lub przymus.



Nie wszyscy badacze godzą się ze stanowiskiem, że jest to

obiekt istniejący poza człowiekiem. Jest ona także

właściwością mieszczącą się w sferze psychicznej

człowieka.



Wartość oznacza jedność przeżyć intelektualnych i

emocjonalnych.

Wartość

wg Reykowskiego

Umysłowa reprezentacja przedmiotów i zjawisk

uporządkowana jest wg stopnia ważności i walencji

(pozytywny lub negatywny stosunek do przedmiotu)

Znaczenie przedmiotu i czynności dla podmiotu uwarunkowane jest

dwojako:



jako rezultat procesów zewnętrznych do sieci poznawczej –

czynności są wartościowe gdyż są źródłem stanów emocjonalnych

lub dlatego, że są cenione w grupie.



jako rezultat wewnętrznych właściwości sieci poznawczej – tym

większa wartość im psychiczne reprezentacja obiektów są

bardziej rozbudowane, im są bardziej spójne, im bardziej

centralne jest ich położenie w polu świadomości.

Zgodnie z sugestią Reykowskiego przedmioty, czynności, zjawiska,

osoby uzyskują wartość dzięki temu, że w doświadczeniu

jednostki okazywały zdolność do redukowania lub wzmacniania

napięcia, a tym samym wywoływania emocji.

ROLA RODZINY W

KSZTAŁTOWANIU SYSTEMU

WARTOŚCI



Jednostka należąca do danej grupy w taki, a nie inny sposób wartości

ocenia.

Na tę ocenę ma wpływ środowisko kulturowe.



Język również odgrywa dużą rolę w kształtowaniu wartości.



W procesie oddziaływań wychowawczych szczególną rolę odgrywa

rodzina – jest grupą w której następuje poznawanie pierwszych norm

etyczno-moralnych, poznawanie dobra i zła, klasyfikowania osób, pojęć,

idei i zjawisk pod względem ich stopnia ważności.



Aby dziecko mogło klasyfikować musi osiągnąć pewien stopień rozwoju

intelektualnego, emocjonalnego i społecznego.



W okresie dzieciństwa u podłoża kształtujących się wartości ważną rolę

pełnią

takie mechanizmy jak:

obserwacja

naśladownictwo

modelowanie

identyfikacja



Wpływ na kształtowanie się wartości w rodzinie mają normy społeczne z

którymi się jednostka identyfikuje.

ROLA RODZINY W

KSZTAŁTOWANIU SYSTEMU

WARTOŚCI

Norma

– wypowiedź, która informuje jak ktoś w

określonych warunkach powinien się zachować.



Normy i wartości zapewniają grupie spójność działania,

a u jednostki porządkują zachowania, wytyczają linię

postępowania.



Jednostki i grupy preferują różne wartości np.:

bogactwo

wolność

honor

ojczyzna

dzieci



Każda rodzina posiada własną hierarchię wartości i

norm.

TRANSMISJA WARTOŚCI W

RODZINIE

Transmisja w rodzinie może dotyczyć:



przekazu wartości między małżonkami



relacji między rodzicami i dziećmi

(przekazywaniu wartości z pokolenia

na pokolenie) – okazuje się, że jest to

transmisja dwukierunkowa.

IGNACZAK

– badania na

temat systemów wartości

w rodzinie:

Jego tezy:



System wartości rodziców wyznacza ich stosunek do

różnorodnych zjawisk od strony moralnej i społecznej



Stosunek ten modyfikuje się przez nastawienia i

schematy wobec różnorodnych bodźców, zjawisk

społecznych, zdarzeń.



Ustalone nastawienia i schematy reakcji utrzymują się

przez dłuższy okres czasu.



Dzieci są obserwatorami i uczestnikami zachowań

rodziców regulowanych przez ich system wartości.



Trwałość w czasie sprawia, że dzieci są w stanie

opracować poznawczo prezentowany system ocen,

nastawień i zachowań rodziców.



Zależnie od charakteru i siły związków emocjonalnych

między dziećmi i rodzicami wpływ systemu wartości może

być bezpośredni lub pośredni

WARTOŚCI W RODZINIE

System wartości rodziców i dzieci jest w opinii wielu

badaczy w różnych okresach rozbieżny –

luka

pokoleniowa



Luka pokoleniowa wg innych badaczy jest

normalnym etapem rozwojowym.



Rodzina nie jest jedynym źródłem przekazu w

zakresie systemu wartości. Inne źródła to:

grupy rówieśnicze

środki masowego przekazu

literatura

osoby znaczące



Oddziaływania rodzinne są jednak najsilniejsze, gdyż

są długotrwałe – wiele lat funkcjonowania w rodzinie.

Internalizacja

(uwewnętrznienie) wartości

rodzinnych jest zależna od



ogólnej atmosfery w rodzinie na którą składają się:

* poziom jakości małżeństwa

* style wychowawcze

* postawy rodzicielskie

* komunikacja wewnątrzrodzinna



poziom rozwoju rodziców i dziecka



dojrzałość w podstawowych sferach życia jednostki

Należy stwierdzić, że system wartości z jakim przez wiele

lat styka się jednostka w rodzinie stanowi ważny i

trwały punkt odniesienia dla dziecka w oparciu o

który buduje własny system wartości i norm.

Zgodność systemu wartości

rodziców i dzieci zależy między

innymi od



wieku dziecka



dojrzałości psychicznej członków rodziny



ogólnej atmosfery



zakresu identyfikacji



więzi rodzinnej



zakresu identyfikacji z osobami

znaczącymi



uprzednich doświadczeń



jakości życia rodzinnego

WSPÓLCZESNE KIERUNKI BADAŃ

NAD TRANSMISJĄ

MIĘDZYPOKOLENIOWĄ



Zachodzi współzależność między pojęciami

rozwoju i transmisji (

wg M. TYSZKOWEJ

)



Analizując skomplikowane związki między

rozwojem, a rodziną szczególną rolę

przypisuje się doświadczeniu jednostki.



Zmiany rozwojowe oddziałują także na

funkcjonowanie interakcji osobowych w

rodzinie, a także funkcjonowanie rodziny

jako całości i wypełniania adekwatnych dla

danego etapu rozwoju zadań życiowych.

WSPÓLCZESNE KIERUNKI

BADAŃ NAD TRANSMISJĄ

MIĘDZYPOKOLENIOWĄ

Rozwój

– seria uporządkowanych i względnie trwałych zmian

dokonujących się w czasie, w zakresie struktur somatycznych,

neurologicznych, procesów poznawczych czy też szeroko

rozumianych zachowań.

Uniwersalność zmian rozwojowych sprowadza się do tego, że są one:



systematyczne, a nie przypadkowe



trwałe, a nie przejściowe



progresywne, a nie regresywne



regularne, możliwe do przewidzenia



występują w określonych fazach życia jednostki

Konsekwencją zmian rozwojowych są nowe, bardziej złożone, lepiej

zorganizowane, bardziej doskonałe i skuteczne formy aktywności

zachowań człowieka.

Rozwój prowadzi do wzbogacenia i doskonalenia się życia psycho-

fizycznego człowieka.

WSPÓLCZESNE KIERUNKI

BADAŃ NAD TRANSMISJĄ

MIĘDZYPOKOLENIOWĄ

Istotnym procesem wspomagającym rozwój człowieka jest

transmisja międzypokoleniowa, która może mieć charakter:



genetyczny



socjologiczny



psychologiczny

Najszersze rozumienie tego pojęcia jest na gruncie

psychologicznym.

Transmisja międzypokoleniowa

–

to przekaz dokonujący się

między pokoleniami starszymi, a młodszymi w tym głównie

między rodzicami i dziećmi w zakresie cech psychofizycznych

przy współudziale środowiska biologicznego i społecznego,

który zakłada podobieństwo, zgodność, a nawet ciągłość

zachowań.

Różnice między

rozwojem, a transmisją



Rozwój jest pojęciem nadrzędnym i szerszym zakresowo w stosunku

do transmisji – każdy z przejawów transmisji jest rozwojem, a nie

każdy proces rozwoju jest transmisją.



Rozwój określa pewne możliwości jednostki, a transmisja przyczynia

się do ich urzeczywistnienia.



Rozwój sterowany jest czynnikami genetycznymi, a transmisja w

dużym stopniu jest uwarunkowana przez środowisko społeczno-

kulturowe.



Rozwój ma charakter uniwersalny (stadia rozwoju są niezależne od

kultury), A transmisja nie ma takiego uniwersalnego charakteru.



Zmiany rozwojowe z reguły mają charakter progresywny, transmisja

może mieć zarówno charakter progresywny, jak i regresywny.



Rozwój cechuje się swoistym determinizmem (poszczególne okresy

rozwoju jawią się niezależnie od woli jednostki). Transmisja ma

charakter względnie dowolny

* bezpośredni – pośredni

* świadomy – nieświadomy

* zamierzony

* celowy

* zachodzący pod wpływem procesów wychowawczych

TRANSMISJA W TEORIACH

PSYCHOLOGICZNYCH

1.Psychoanaliza

2.Teoria społecznego uczenia –

A. Bandura

3.Teorie poznawcze

Transmisja wg

Psychoanalizy

W swoich założeniach koncentrowała się

częściowo na świadomości, a przede

wszystkim na nieświadomości, konfliktach,

potrzebach.

O transmisji mówimy w :

stadium fallicznym

– ma tam miejsce

proces identyfikacji z płcią. (zaburzenia –

zachwianie tożsamości płci)

stadium latentnym

– proces socjalizacji,

przejmowanie norm etyczno - moralnych

Transmisja Teorii Społecznego Uczenia

(A. Bandura)



Nawiązuje do teorii klasycznych.



Dziecko uczy się społecznych form zachowania nie tylko przez

bezpośrednie doświadczanie wzmocnień w postaci nagrody lub

kary. Obserwując zachowanie innych osób dziecko uczy się jak

należy postępować.



Zgodnie z założeniami tej teorii ważną rolę pełni

pochwała



Innym czynnikiem, który ma wpływ na proces społecznego

uczenia się są

emocje

. Przez emocje ujawniane przez

rodziców dziecko orientuje się czy postępuje prawidłowo, czy

nie.



Następnym czynnikiem są

samowzmocnienia

gdy jednostka

ma poczucie satysfakcji z dobrze wykonanego zadania

Transmisja wg Teorii

poznawczych



Koncentrują się na przetwarzaniu informacji, na

kształtowaniu się heurystyk, schematów, skryptów, a

więc na nabywaniu skrótowych sposobów przetwarzania

informacji.



Skrypty działania kształtują się w okresie dzieciństwa i są

to – reprezentacje typowych sekwencji działań i zdarzeń

występujących w znanych dla jednostki warunkach.



Skrypty nie polegają na odtwarzaniu pojedynczych

epizodów, ale są zbudowane z typowych dla danego

systemu elementów.

Skrypt poznawczy

–

zbiór informacji jak należy zachować

się w określonej sytuacji, jak pełnić rolę, jak wykonywać

zadanie.

LICZBA DZIECI W

RODZINIE



Adler zauważył, że rodzice bardzo różnie

odnoszą się do swoich dzieci, i że zależy to

bardzo często od kolejności urodzeń.



„

Najgorszą” sytuację ma dziecko

pierworodne. Początkowo koncentruje się na

sobie całą uwagę rodziców, a gdy pojawia

się następne dziecko – konkurencja, takie

dzieci czują się odrzucone – pojawia się

rywalizacja o miłość rodziców.



Wśród nieletnich przestępców dużo jest

pierworodnych („kult” dzieciństwa – całe

życie człowieka).

Model rodziny

najbardziej optymalny

dla dzieci:



2+3 – zwiększa się więź między rodzeństwem, choć

rozluźnia się więź z rodzicami (ale nie jest to sytuacja

zagrażająca, bo kontakty realizowane są między

rodzeństwem)



Gdy jest dwójka rodzeństwa – rywalizacja



Dla rozwoju dzieci istotne jest to jak rodzic podchodzi do

dziecka – czy nie faworyzują jednego z nich (jest to

ogromna krzywda i bardzo niebezpieczna sytuacja)

wówczas obok zakłóconej relacji rodzice – dzieci, są też

uczucia wrogości do rodzeństwa faworyzowanego – nie

ma możliwości jednakowego traktowania dzieci, gdyż

każde dziecko jest inne, a rodzice reagują spontanicznie.



Grupa rówieśnicza nigdy nie jest w stanie zastąpić

rodzeństwa. Rodzeństwo daje poczucie komfortu

psychicznego i społecznego (trening społeczny), bo są

zawsze obok czy w kłótni, czy w zgodzie.

TERAPIE RODZIN



Psychoanalityczna

- jest długotrwała, wielokrotne

spotkania, kluczowe pojęcie: ROLA SPOŁECZNA, praca

indywidualna, z jednym pacjentem, która pozwala

przystosować się pacjentowi do pełnienia wielu, różnych

ról. Cel: zmiana osobowości – kształtowanie postaw

wartości. Techniki:

Konfrontacja

Klasyfikacja – wyjaśnienie

Interpretacja

Swoboda skojarzenia

Przepracowanie z rodziną



Humanistyczna

- bazuje na doświadczeniu, nastawiona

również na jedną osobę (aby umożliwić mu doświadczenie

pewnych emocji). Cel: modyfikuje zachowanie przez

osobiste doświadczenie. Technika: główną rolę odgrywa

terapeuta, odgrywa się scenki

TERAPIE RODZIN



Systemowa terapia rodzin (Krótkoterminowa i

Strukturalna

)

zwraca uwagę na wzajemne zależności między poszczególnymi członkami

rodziny, oddziałuje na cały system rodziny (system się zaburza nawet, gdy

nieprawidłowości dotyczą jednego członka rodziny)

Cechuje się pewnymi krokami:



włączenie się terapeuty do systemu rodzinnego



obserwacja wzorów transakcji między członkami



diagnoza (z obserwacji)



wyjaśnienie i modyfikacja interakcji (decyzje co do zmian podejmują jednak

sami zainteresowani)



ustalenie granic – redukowanie zachowań negatywnych np. nie obrażasz

żony



dostarczenie rodzinie różnego rodzaju informacji i wiedzy, pomoc w

analizowaniu pewnych sytuacji w rodzinie, w podjęciu decyzji



techniki zadaniowe, np. codziennie przy stole popatrzeć na siebie życzliwie,

lub powiedzieć komplement



terapeuta jest wzorem do zachowań, komentatorem (ani nie poucza ani nie

decyduje – raczej wspiera), jest reżyserem zadań domowych

TERAPIE RODZIN



Terapia strategiczna

(wywodząca się z

koncepcji strukturalnej). Cel: rozwiązanie

problemu rodziny – w krótkim terminie (gdy ten

problem jest jasno określony)



Podkreśla się pozytywne zaznaczenie

zachowań pożądanych

Przykładowa strategia:

paradoksalna dyrektywa

– zadanie do

wykonania, które podtrzymuje objaw

stanowiący problem w rodzinie (szokuje

odbiorcę i zmusza do refleksji, np. psycholog:”

uważam, że powinieneś odejść od żony”,

pacjent: „jak to?”).

TERAPIE RODZIN



Koncepcja behawioralna (

Teoria społecznego

uczenia się



Teoria społecznej wymiany

(Thibaut, Kelly)

)

Cel: modyfikacja zachowań.



człowiek wchodzi w relacje – coś dostaje i coś traci –

bilans zysków i strat – system kar i nagród

(wzmocnienia)



uczenie ludzi takich zachowań, które są dla nich

korzystne – utrwalenie pewnych zachowań

korzystnych



wprowadza się cały szereg technik poprzez polecenia

do wykonania, np.: w poniedziałek jest dniem

miłości / życzeń partnera itp.

TERAPIE RODZIN



Strukturalna

– główny nacisk kładzie na

przywrócenie rodzinie prawidłowej struktury

wewnętrznej.



Komunikacyjna

– podstawą działania jest

udoskonalanie sposobów porozumiewania się w

rodzinie.



Strategiczna

– wykorzystywanie takich metod

terapeutycznych, które przeciwstawiają się

patologicznym działaniom rodzin.



Międzypokoleniowa

– pomaga się członkom

rodziny w wykorzystywaniu tych przekazów, które

wzmacniają rodzinę, a nie dezorganizują jej.



Konstrukcjonistyczne

– nie jest tu ważna

obiektywnie istniejąca rzeczywistość, ale ta która

powstaje w relacji z terapeutą.

Nurty badań w

zakresie rodziny



Badania nad uzależnieniami

– w zakresie

alkoholizmu, narkomani, palenia papierosów.

Badania dowiodły występowania genu palenia

tytoniu.



Badania zaburzeń zachowania

– w zakresie:

depresji, neurotyzmu, podatności na samobójstwa.

Wykryto tendencję do powielania się takich

zachowań, badano wyuczoną bezradność.



Badania w zakresie zachowań agresywnych



Badania nad uzdolnieniami

– literackimi

naukowymi, muzycznymi, plastycznymi.

KOMUNIKACJA W

RODZINIE

Wymiana informacji między członkami rodziny na

temat własnych dążeń, uczuć, doświadczeń,

planów życiowych, jak i tego co dzieje się w

rodzinie. Jest odzwierciedleniem klimatu jaki panuje

w rodzinie, wskaźnikiem stopnia zainteresowania i

zaangażowania członków rodziny w życie grupy,

wyrazem wzajemnych postaw i relacji między nimi.

Wymaga ona dwóch rodzajów relacji:



relacji symetrycznych – kopiujących



relacji komplementarnych – uzupełniających się

Istnieje szereg czynników

warunkujących przebieg

komunikacji między innymi



wzorce kulturowe



określone role pełnione przez jednostkę



utrwalone wzorce zachowań



pozycja rodziny – intelektualna,

emocjonalna, społeczna,

osobowościowa



warunki bytowe



kontakty towarzyskie utrzymywane

przez członków rodziny

KOMUNIKACJA W

RODZINIE

Ważną kwestią rzutującą na komunikację jest

OTWARTOŚĆ

(

g M. Ryś)

Otwartość

– polega na swobodnym wyrażaniu

własnych uczuć, emocji, doświadczeń, postaw i

przekonań.

Komunikacja oparta na otwartości ma miejsce tylko w

dobrze funkcjonującej rodzinie.

Niewłaściwie rozumiana otwartość może prowadzić do

zranienia, odrzucenia, a nawet manipulowania

jednostką.

Style komunikacji:

Partnerski

–

osoba prowadząca rozmowę uznaje własne

pragnienia i oczekiwania za równoważne z

oczekiwaniami i pragnieniami rozmówcy.

Jednostka:



nie narzuca swojego punktu widzenia drugiej osobie



nie nakłania partnera do zmiany poglądów



nie ocenia zachowania partnera



jest tolerancyjna wobec odmienności przekonań



potrafi skoncentrować się na konkretnych zachowaniach

partnera



nie formułuje nakazów i rad, a co najwyżej informuje

rozmówcę o konsekwencjach jego dotychczasowego

postępowania



swoich poglądów nie uzależnia od poglądów rozmówcy

Style komunikacji:

2. Niepartnerski

a) Podporządkowanie sobie rozmówcy

* rozmówca nie liczy się z partnerem

* rozpoczyna i kończy rozmowę wtedy kiedy sam chce

* przerywa wypowiedzi rozmówcy

* narzuca temat rozmowy

* nie słucha rozmówcy

* formułując wypowiedzi nie dba o ich zrozumienie

* próbuje kierować postępowaniem rozmówcy poprzez nakazy,

groźby, żądania lub pośrednio poprzez sugestie, rady, oceny

Podporządkowanie siebie rozmówcy

* jednostka rezygnuje z własnych oczekiwań na rzecz tego co

pragnie

rozmówca

* godzi się na to by inni nieuważnie go słuchali

* godzi się na przerywanie odpowiedzi

* nie zabiega o to by rozmówca jasno formułował swoją wypowiedź

* ulega wpływom, radom, nakazom rozmówcy

Czynniki warunkujące

przebieg komunikacji:

uczuciowe nastawienie partnerów

względem siebie

podobieństwo partnerów

komunikacji

styl komunikacji

nadmierne unikanie konfliktów

transmisja w zakresie komunikacji i

z nią związana identyfikacja z

osobami znaczącymi

atmosfera życia rodzinnego

uczuciowe nastawienie

partnerów względem

siebie

a) pozytywne nastawienie

– większe zainteresowanie

partnerem i uważne jego słuchanie. Komunikacja tego

typu prowadzi do:

* pogłębienia wspólnoty i jedności

* wzrostu szans wzajemnego poznania

* nie ma charakteru obronnego ani napastliwego

* prowadzi do częstej i zadawalającej wymiany informacji

* sprzyja rozwiązywaniu problemów rodzinnych

b) negatywne nastawienie

– wyzwala reakcje obronne

* powoduje wzajemne unikanie się

* powoduje selektywne słuchanie przekazywanych treści

* powoduje wychwytywanie potknięć językowych i

wyolbrzymianie ich

* brak troski o zrozumienie partnera

* pojawiają się przejawy zniecierpliwienia, a nawet

gniewu

podobieństwo partnerów

komunikacji

dotyczy różnych sfer np:

* zgodności oczekiwań

* systemów wartości

* samooceny itp.

styl komunikacji

może mieć charakter

demokratyczny lub

autokratyczny

nadmierne unikanie

konfliktów

kumulowanie napięcia grozi

eksplozją

transmisja w zakresie komunikacji i z nią

związana identyfikacja z osobami

znaczącymi

W pewnym wieku jednostka jest

skoncentrowana na sobie, nie identyfikuje

się już z rodzicami tak jak w dzieciństwie,

wówczas rodzice powinni dostrzec w dziecku

partnera w komunikacji na równi z nimi.

Każda rodzina ma swój specyficzny styl

komunikacji, transmisja dotyczy nie tylko

rodziny, ale też szerszego kręgu

społecznego (nawet bohaterów literackich)

atmosfera życia

rodzinnego

Ukierunkowuje relacje komunikacji

w rodzinie. W zależności od

wieku rodziców zmienia się styl

komunikacji. Inaczej komunikuje

się młody rodzic z dzieckiem, a

inaczej rodzic w wieku

senioralnym.

Komunikacja werbalna jest

rozpatrywana na gruncie trzech

teorii



Teorie biologistyczne



Teorie kognitywne



Teorie środowiskowe

Teorie biologistyczne



Podstawowym mechanizmem rozwoju mowy jest mechanizm

dziedziczenia. Poprzez ten mechanizm przekazywane są pokoleniom

specyficzne predyspozycje psycho-fizjologiczne, dzięki którym mowa

może się rozwijać.



Na anatomiczno-fizjologiczne predyspozycje składają się:

* prawidłowo zbudowane struktury narządu mowy (aparat

głosowy)

* ośrodki sensoryczno-motoryczne w mózgu

* ośrodki kojarzeniowe – wzrokowe, słuchowe, ruchowe mowy



Psycholingwiści (lata 60-te) proponując ewolucyjne wyjaśnienie

rozwoju języka szczególny nacisk kładli na struktury wrodzone i

mechanizmy nabywania języka. Twierdzili, że nabywanie języka musi

mieć podłoże genetyczne gdyż dziecko opanowuje mowę szybko i

łatwo oraz w takim okresie swojego rozwoju kiedy jego zdolności

poznawcze są jeszcze nie do końca rozwinięte. Nie można

sprowadzać języka tylko do genetyki gdyż dziecko uczy się mówić to

co słyszy.

Teorie kognitywne

(

poznawczo-rozwojowe

)



Rzecznicy tej teorii zakładają, że nawet małe dzieci

dysponują wiedzą o otoczeniu, a używana przez nie

wiedza pozwala analizować mowę, którą słyszy

dziecko.



Opanowanie języka jest możliwe tylko wtedy gdy

zostaje on włączony do mapy pojęć poznawczych,

którą dysponuje dziecko.



Koncepcja Piageta miała ogromny wpływ na rozwój

badań nad mową.



Z rozwojem mowy ściśle związane jest wsparcie

społeczne, dziecko uczy się mówić tylko wtedy gdy

się do niego mówi.



Skrypty poznawcze rzutują na rozwój mowy i są

zbiorem informacji jak należy zachować się w

konkretnej sytuacji.

Teorie środowiskowe

Dużą rolę przypisują oddziaływaniu środowiska. Są tu

dwa podejścia:

związane z teorią społecznego uczenia się

–

ucząc się języka poszerzamy swój zakres języka

pod względem ilościowym, jakościowym i

treściowym.

związane z koncepcją funkcjonizmu

–

kładzie

nacisk na

społeczne znaczenie uczenia się mowy.

Podstawową motywacją dziecka do opanowania

języka jest potrzeba komunikowania się z

otoczeniem, chęć bycia zrozumianym i

zauważonym przez otoczenie.

4 poziomy komunikacji

w rodzinie:



komunikacja krytyczna



komunikacja opiekuńcza



komunikacja strukturalna



komunikacja wspierająca

komunikacja krytyczna



Związana z postawą oceniająco – wymagającą



Wyłącznie negatywne informacje na temat dziecka

– że dziecko jest nieporadne, złe, niegrzeczne, itp.



Dzieci o słabej psychice całkowicie

podporządkowują się rodzinie, nie umieją się

obronić, stają się mocno przyblokowane krytyczną

postawą rodziców. W życiu dorosłym mają

problemy.



Dzieci o silnej osobowości przeciwstawiają się

rodzicom, podejmują walkę (rodzice nie mają

szansy wygrać z dziećmi – nie ma sensu

podejmować walki z dziećmi.

komunikacja

opiekuńcza



Prowadzi do obezwładnienia dziecka – które

staje się podporządkowane komuś przez

całe życie (najpierw rodzicom, później

innym).



Dzieci inteligentne nie rzadko orientują się,

że takim nadopiekuńczym rodzicem można

doskonale manipulować.



Tacy rodzice mają poczucie misji. Dziecko w

takiej rodzinie nie dojrzewa, nie dorasta, w

dorosły życiu szuka kogoś, kto pokieruje ich

życiem.

komunikacja

strukturalna



Rodzice za wszelką cenę chcą przekazać

swoje doświadczenie („zrób tak jak mówię,

ja wiem najlepiej” - rodzice mają receptę

na rozwiązanie każdego problemu, a

dziecko musi realizować te recepty).



Są w tym dobre intencje, lecz rodzic

narzuca ten „swój plan na życie” dziecku.



Dzieci nic nie muszą same robić,

przewidywać, wykonują tylko polecenia

rodziców.



Jest to również rodzaj obezwładnienia

dziecka, blokuje rozwój dziecka.

komunikacja

wspierająca



Ten rodzaj komunikacji stymuluje pozytywny

rozwój dziecka.



Rodzice są osobami towarzyszącymi dziecku, są

empatyczni – współbrzmią emocjonalnie razem z

dziećmi.



Oddają oni inicjatywę dzieciom w rozwiązywaniu

problemów, lecz nie pozostawiają dziecka z

problem, wspierają go – ale pomysły dostarcza

głównie dziecko (dziecko uczy się przez

doświadczenie walki z problemami)



Takie dziecko dojrzewa w sposób

odpowiedzialny, ponosi skutki własnych decyzji

Komunikaty „dobrej

matki”:



„

chcę ciebie”



kocham cię



zaopiekuję się tobą



możesz mi ufać



zawsze będę przy tobie



kocham cię za to kim jesteś, a nie za to co robisz



jesteś dla mnie kimś wyjątkowym



kocham cię i pozwalam ci być kimś różnym ode mnie.



Czasem powiem Ci „nie”, ale to dlatego, że cię kocham



Moja miłość cię ulepszy



Dostrzegam i usłyszę cię



Możesz zaufać swojemu wewnętrznemu głosowi



Nie musisz się bać

Komunikaty dobrego ojca:



Kocham cię



Wierzę w ciebie



Będę ustanawiać nakazy i zakazy i egzekwować je



Jeśli upadniesz, pomogę Ci się podnieść



Jesteś dla mnie kimś wyjątkowym, jestem z ciebie

dumny



Dotyczy córek: jesteś piękna i daję ci przyzwolenie

byś realizowała się w życiu seksualnym



Dotyczy synów: daję ci przyzwolenie, byś był taki,

jak ja, pozwolenie byś mnie przerósł i byś do mnie

nie dorastał (bądź sobą – ani taki jak ja, ani lepszy,

ani gorszy)

KONFLIKT W RODZINIE

Wpływ na sytuację konfliktową w

rodzinie mają:



jakość (niska) relacji

interpersonalnych w rodzinie



jawność relacji

interpersonalnych

Czynniki warunkujące

konflikty w rodzinie:



płeć



wiek



cechy osobowościowo - temperamentalne



pozycja społeczna (w rodzinie)



poziom inteligencji



sposób myślenia



aspiracje życiowe



preferowane wartości



pełnione role społeczne



zamiłowania i zainteresowania



potrzeby życiowe, pragnienia

KONFLIKTY W

RODZINIE



Wg W. Satir

Decydującą rolę w tworzeniu się konfliktów ma poczucie własnej

wartości małżonków. Im niższa samoocena partnera w

małżeństwie tym w mniejszym stopniu są oni zdolni do

ujawniania swoich potrzeb i emocji, a tym samym gorzej

układają się stosunki małżeńskie.



Wg Rembowskiego

Każdą rodzinę cechuje swoisty układ więzi emocjonalnej – będzie

ona rzutowała na atmosferę życia rodzinnego, bliskość relacji

międzyosobowych, spójność rodziny oraz ujawnianą przez nich

intymność.



Wg T. Gordona

Konflikt jest wydarzeniem, który jest chwilą prawdy o tym co dzieje

się w rodzinie. Pozwala uświadomić członkom rodziny istniejący

problem.

Unikanie sytuacji konfliktowych rodzi napięcie, które może być

kumulowane, a następnie odbija się na jakości życia małżonków.

Specyfika konfliktów

rodzinnych



konflikt wewnętrzny

– intrapsychiczny

–

rozumiany jako sprzeczność dwóch nie dających

się pogodzić motywów prowadzących do różnych

celów, kiedy osiągnięcie jednego z nich utrudnia

lub uniemożliwia osiągnięcie motywu drugiego.

Konflikty tego typu stwarzają napięcie

emocjonalne między potrzebami i możliwościami,

a poczuciem obowiązku jednostki.



konflikt zewnętrzny

– interpersonalny –

zderzenie się antagonistycznych tendencji

reprezentowanych przez dwie lub więcej osób,

które dążą do różnych nie dających się pogodzić

celów.

Podział konfliktów wg

Szczepańskiego

Wg Szczepańskiego

- Jedna strona dąży do

podporządkowania sobie drugiej poprzez

narzucenie własnych celów, postaw, sposobów

działania partnerowi interakcji

Podział konfliktów wg Szczepańskiego:



Trwałe i nie rozładowane

– występują wtedy,

gdy osoby między którymi dochodzi do sytuacji

konfliktowej nie przejawiają chęci pójścia na

ustępstwa czy gotowości do wyjaśnienia

problemu.



Otwarte

– nie jest tak groźny jak pierwszy. Wiele

sytuacji ma charakter przemijających zatargów,

nie dzielą one ludzi i nie wykluczają możliwości

współpracy, nie doprowadzają do zerwania więzi.

H. Izdebska

wyodrębnia

przyczyny sytuacji konfliktowych



Zły dobór małżonków

a) brak silnej więzi uczuciowej

b) brak wspólnych celów i dążeń

c) odmienność cech charakterologicznych, które utrudniają porozumiewanie

się



Niedojrzałość społeczna i psychiczna rodziców

a) nieuświadomienie sobie podjętych zobowiązań

b) brak przygotowania do wypełniania obowiązków jako małżonków i

rodziców

c) infantylizm w sposobie traktowania członków rodzin



Nieumiejętność organizacji życia rodzinnego z uwzględnieniem indywidualnych

potrzeb domowników



Nałogi jednego lub obojga członków rodziny



Przewlekła choroba któregoś z rodziców i tym samym czasowa lub trwała

niezdolność do pracy



Schorzenia typu neurotycznego u któregoś z małżonków



Zdrada małżeńska

a) rozluźnienie więzi emocjonalnej

b) brak zainteresowania sprawami rodzinnymi



Całkowita koncentracja uwagi jednego z rodziców na sprawach pozarodzinnych

np. pracy zawodowej



Bezrobocie

Czynniki zewnętrzne mające wpływ

na wzrost konfliktów to:



przemiany gospodarcze



przemiany społeczne – zmiana wzorców

zachowań, modeli zachowań

E. Hurlock

– przyczyn niestałości w

zachowaniach młodzieży, jej wzmożonej

drażliwości, niepokoju, sprzecznych działań

dopatruje się w:



szybkim i nierównomiernym rozwoju



braku wiedzy i doświadczenia



sprzecznych wymaganiach otoczenia



braku konsekwencji w wychowaniu

Konflikt występuje na :



poziomie behawioralnym

–

dotyczy konkretnych zachowań



poziomie normatywnym

–

związany z oczekiwaniami rodziny,

ich normami, obowiązkami,

poczuciem odpowiedzialności



poziomie postaw, wartości i cech

osobowości

członków rodziny

SPOSOBY

ROZWIĄZYWANIA

KONFLIKTÓW

Aby konflikt był rozwiązany w sposób integrujący konieczne jest

przyjęcie określonych zasad:



Traktowanie uczestników konfliktu jako osób równych sobie. Nie

należy:

a) wywyższać się

b) swoje potrzeby, ambicje, oczekiwania traktować na równi

potrzebami partnera



Poszanowanie godności człowieka



Przekazywanie własnych uczuć i emocji wywołanych przez

problem



Wskazywanie na konkretne fakty – konflikty nie mogą być

oparte na domysłach, przypuszczeniach czy opiniach innych



Autentyczne poszukiwanie pozytywnych rozwiązań



Przebaczanie – całkowite, szczere, wzajemne, obejmujące

różne sfery



Wypełnianie postanowień

Konstruktywne rozwiązywanie

konfliktów wymaga

następujących etapów:



Przygotowanie do sporu – czas i

miejsce rozwiązania konfliktu



Zainicjowanie interakcji



Etap sporu – wymiany poglądów



Wyjście ze sporu – autentyczne

zakończenie sporu.

KOMUNIKACJA W

MAŁŻEŃSTWIE



Celem komunikacji jest wzajemne porozumienie

partnerów.



Potrzebę wspólnoty i bliskiej więzi ma zapewniać

komunikacja.



Ważne jest oddzielenie komunikacji małżeńskiej od

ogólnej komunikacji (ogólne prawa komunikacji nie

pokrywają się z komunikacją małżeńską)

Specyfika komunikacji w małżeństwie:



Akceptacja powoduje pozytywne odbieranie

komunikatów, brak akceptacji prowadzi do deformacji i

negatywnego dekodowania



Komunikacja wpływa na satysfakcję małżeńską



Werbalne i niewerbalne przekazy skorelowane są z

satysfakcją małżeńską

Komunikacja a

satysfakcja małżeńska

Ocena szczęścia małżeńskiego sprowadza się do:



Analizy jakości komunikacji w diadzie



Trafności komunikacji werbalnej i niewerbalnej



Zakresu komunikacji



Specyficznych zachowań komunikacyjnych



W parach szczęśliwych przekazy odbierane są jako pozytywne, w

nieszczęśliwych dekodowane są jako negatywne



Pary szczęśliwe efektywniej się komunikują, jest większa dokładność

przekazywanych komunikatów, mniejszy % pomyłek



Negatywne nastawienie zwiększa % pomyłek



Ważny jest postęp w komunikacji męża, czyli pozytywne komunikaty w

stosunku do żony i większe uwrażliwienie na jej komunikaty niewerbalne



Pary szczęśliwe mają więcej tematów, również intymnych, mniejsze

ograniczenia w komunikacji niewerbalnej, czyli więcej takich komunikatów.

Występuje unikanie konfliktów przez zmianę tematów i większe poczucie

humoru



Pary nieszczęśliwe rozpamiętują problemy, sytuacje konfliktowe trwają

dłużej, komunikaty są odczytywane zwykle negatywnie, częściej występują

sprzeczności między komunikatami werbalnymi i niewerbalnymi

Komunikacja a interakcje

między mężem a żoną:



Komunikacja jest wyrazem wzajemnych stosunków

partnerów



Analiza przekazów pozwoliła utworzyć koncepcje

strukturalne:

Komplementarność

(zachowanie jednego małżonka jest

całkowicie akceptowane przez drugiego)

Symetria

(gdy małżonkowie preferują to samo zachowanie,

ten sam ruch kontrolny)



Oboje dążą do posiadania kontroli – symetria

konkurencyjna



Oboje dążą by być podporą dla drugiego – symetria

submisyjna



Nie zabieganie o kontrolę – symetria neutralna

Zakresy umiejętności niezbędnych dla

satysfakcji i integracji małżeństwa (D. Johnson):

1.Otwarta komunikacja (decyduje o wzajemnym

poznaniu, zaufaniu i zrozumieniu partnerów)

2.Przekazywanie sympatii i ciepła

3.Komunikowanie swej akceptacji i wsparcia w

sytuacji udzielania pomocy

4.Wspólne rozwiązywanie problemów

Autentyczną komunikację warunkują 2 czynniki

(Jean Guihot):

–

Przeźroczystość – ujawnianie się, otwartość –

sytuacja wyznacza poziom i zakres otwartości

–

Empatia – np. o intymności nie można mówić przy

dzieciach, to wymaga empatii

Otwartość stanowi ważny czynnik

atrakcyjności i intymności



Otwieramy się do osób, które lubimy



Jesteśmy skłonni bardziej lubić osoby, do których się otwieramy



Wzajemna otwartość partnerów koreluje z miłością i przyjaźnią,

pogłębia intymność



Ma wpływ na trwałość związków



Pary przesadnie otwarte i przesadnie zamknięte nie są

atrakcyjne



Otwartość powinna być wyznaczona przez możliwości

percepcyjne partnera, inaczej któryś z partnerów nie wytrzyma



Poziom pewnej tajemnicy powinien być zachowany, kiedy

mówimy wszystko stajemy się mało interesujący



Mężczyźni są mniej otwarci, ujawniają się głównie do żony.

Kobiety są równie otwarte dla mężów jak i przyjaciółek



Otwartość powinna być adekwatna do charakteru relacji z

drugą osobą oraz dostosowana do sytuacji



Związki oparte na wspólnocie uczuć są bardziej otwarte

Trzy typy ujawniania

siebie:



intymność opisowa (stopień

ujawniania faktów intymnych)



intymność ewaluatywna (stopień

wyrażania emocji)



wzajemność tematyczna (stopień w

jakim odpowiedź dotyczy tego

samego tematu), brak wzajemności

tematycznej obniża jakość

porozumiewania i jakość związku

Przedmiot i strategie

komunikacji

Kobiety:



ujawniają osobiste uczucia i emocje



używają więcej strategii by podtrzymać

konwersację



są bardziej ekspresyjne i wylewne

Mężczyźni:



podają fakty z życia osobistego



używają strategii kontrolującej rozmowę

(ograniczanie przekazów innych osób)



brak wylewności i ekspresji (ukrywanie

własnego ja)

EMPATIA



Jako czynnik zadowalających interakcji.



Jako przejaw wrażliwości na drugiego człowieka.



Utożsamianie własnych przeżyć z odczuciami obiektu

– współodczuwanie.



Czucie razem z drugą osobą, relacja skierowana na

osobę.

Rozumienie empatii:



sympatia – życzliwość, emocjonalne

współuczestnictwo



współuczestnictwo w emocjach drugiego człowieka,

zarażanie się emocjami i ich naśladowanie



syntonia – współbrzmienie (praktycznie tylko u dzieci)

Satysfakcja seksualna jako czynnik

integracji małżeństwa



Seks – procesy fizjologiczne, techniki manipulacyjne,

których cel jest czysto hedonistyczny (Obuchowski)



Erotyka – związane z seksem przeżycia wewnętrzne

oraz oceny i postawy wobec seksu (Obuchowski)



Miłość erotyczna – najwyższa forma przejawiania

potrzeby seksualnej, charakterystyczna tylko dla

człowieka (Imieliński)

Według psychologów niebezpieczne jest odłączenie

miłości od seksu. Psychoanalitycy twierdzą, że

wytrwałość związkach to dojrzałość psychiczna i

seksualna.

Sex a miłość



oddzielenie seksu od miłości, „zimny

seksualizm” – możliwy jest

satysfakcjonujący sex, któremu nie

towarzyszą uczucia wyższe



miłość i sex – niezbędny dla

długotrwałych kontaktów intymnych.

Izolacja seksu od miłości zagraża

rozwojowi indywidualnemu jednostki

i nie sprzyja trwałości związku

DETERMINANTY JAKOŚCI PRZEŻYĆ

EROTYCZNO – SEKSUALNYCH:

1. Osobowość



Reaktywność emocjonalna wyznacza postawy i

oczekiwania wobec partnera. Wysoko reaktywny

emocjonalnie partner oczekuje takiego poziomu

pobudzenia u partnera. Nisko reaktywni nie

doceniają pobudzenia u partnerów. Kobiety

przeceniają reaktywność emocjonalną mężczyzn na

bodźce erotyczne. Zbliżony poziom reaktywności

emocjonalnej partnerów gwarantuje powodzenie

seksualne ich związku. Kobiety bardziej reaktywne

emocjonalnie częściej przeżywają orgazm.



Seks ludyczny – przejaw osobowości prymitywnej –

seks dla zabawy

DETERMINANTY JAKOŚCI PRZEŻYĆ

EROTYCZNO – SEKSUALNYCH:

2. Identyfikacja z własną płcią



Wyższy poziom kobiecości pozytywnie

oddziałuje na satysfakcję małżeńską.



Ważne jest rozróżnienie płci i jasne

role w kontaktach seksualnych.

Zaburzenia identyfikacji z płcią

prowadzą do biseksualizmu,

homoseksualizmu i dewiacji.

DETERMINANTY JAKOŚCI PRZEŻYĆ

EROTYCZNO – SEKSUALNYCH:

3. Uprzednie doświadczenia seksualne



Mogą wpływać negatywnie, bo pewne

zachowania się wdrukowują, i mogą być

powtarzane. Ale u kobiet uprzednie

doświadczenia seksualne dobrze wpływają

na satysfakcję seksualną, 92% ocenia nowe

związki seksualne lepiej od poprzednich.

Wiąże się to również z rozwojem osobowym,

kobiety później dojrzewają w sferze

seksualnej niż mężczyźni.

DETERMINANTY JAKOŚCI PRZEŻYĆ

EROTYCZNO – SEKSUALNYCH:

Przekonania religijne



Kategoryczne respektowanie

zasad religijnych prowadzi do

braku spontaniczności w

kontaktach seksualnych

DETERMINANTY JAKOŚCI PRZEŻYĆ

EROTYCZNO – SEKSUALNYCH:

5. Wykształcenie



U kobiet im wyższe

wykształcenie tym większa

satysfakcja (większa wyobraźnia

i szybciej się uczą)

DETERMINANTY JAKOŚCI PRZEŻYĆ

EROTYCZNO – SEKSUALNYCH:

6. Wiek partnerów



U mężczyzn największe nasilenie

potrzeb pojawia się ok. 20 rż. Ok.

50 rż obniża się, a potem potrzeby

są słabsze. U kobiet siła potrzeby

ulega wahaniom, najpierw kobiety

się uczą, największe potrzeby

pojawiają się ok. 30rż.

DETERMINANTY JAKOŚCI PRZEŻYĆ

EROTYCZNO – SEKSUALNYCH:

7. Doświadczenia z dzieciństwa



Utrata jednego lub obojga rodziców we wczesnym

dzieciństwie, nieudane pożycie rodziców, czy rodzina

dysfunkcjonalna nie sprzyja. Szczególnie ważne są postawy

ojców wobec córek. Kobiety, które miały pozytywne

kontakty z ojcem, częściej przeżywają satysfakcjonujący

seks. Karanie przez ojca prowadzi do postawy lękowej

wobec partnera.



Brak ojca:



U chłopców – może powodować cechy osobowości

infantylnej, socjopatycznej i zahamowania w kontaktach

heteroseksualnych



U dziewcząt – sprzyja maskulinizacji psychicznej,

pojawianiu się zawyżonych potrzeb uczuciowych, potrzeby

nadmiernej akceptacji ze strony mężczyzn, ale

jednocześnie może pojawić się wrogość i lęk przed

mężczyznami.

DETERMINANTY JAKOŚCI PRZEŻYĆ

EROTYCZNO – SEKSUALNYCH:

8. Dynamika funkcjonowania związku



Partnerzy podlegają zmianom.

Początkowe etapy małżeństwa

pozbawione są harmonii, tym bardziej

im partnerzy są młodsi. Kiedy pojawia

się dziecko aktywność słabnie. Kiedy

dzieci są odchowane i następuje okres

stabilizacji uczuciowej na nowo

odbudowuje się kontakt intymny.

DETERMINANTY JAKOŚCI PRZEŻYĆ

EROTYCZNO – SEKSUALNYCH:

9. Warunki zewnętrzne



Mogą wzmacniać lub obniżać

potrzebę seksualną. Trudności

życiowe, stresy, obniżają

potrzebę. Optymalny stan

zdrowotny, brak przemęczenia,

warunki atmosferyczne wpływają

na doznania.

Interakcje seksualne w

małżeństwie



Wszelkie strategie związane z

porozumiewaniem się małżonków

przenoszone są na teren seksu



Współżycie seksualne bywa

traktowane jako szczególny sposób

nagradzania lub karania partnera

(nakłanianie do współżycia czy

odmowa zbliżeń stanowią czynności

manipulacyjne, mające cel

egocentryczny)

Jakość małżeństwa a

satysfakcja seksualna

partnerów

–

Problemy seksualne są przyczyną

nieporozumień w innych sferach

życia małżeńskiego

–

Konflikty i nieporozumienia wpływają

niekorzystnie na jakość kontaktów

seksualnych

–

Głębokie zakłócenia relacji

małżeńskich powodują trudności w

komunikacji i trudności seksualne

Ocena współżycia

seksualnego powinna

uwzględniać:



Subiektywne potrzeby jednostki



Potrzeby swoiste dla diady (zgodność lub

komplementarność potrzeb)

Każdy układ partnerski tworzy określone

normy zachowań seksualnych, wyznaczone

całokształtem relacji interpersonalnych

między kobietą i mężczyzną. Subiektywna i

swoista norma wywołana jest zgodnością

oczekiwań partnerów.

Kategorie norm zachowań

seksualnych (Imieliński):

1.Optymalna

(zachowania najbardziej pożądane z

punktu widzenia indywidualnego i społecznego)

2.Akceptowana

(zachowania seksualne nie stanowią

zagrożenia dla rozwoju osobniczego człowieka,

oraz dla więzi emocjonalnej między ludźmi)

3.Tolerowana

(zachowania seksualne są akceptowane

lub nie, w zależności od kontekstu sytuacyjnego

oraz charakteru układu partnerskiego)

każdy układ partnerski tworzy swoistą konfigurację

potrzeb i właściwości indywidualnych jednostek,

stąd podlega własnym prawom

- prawidłowe i normalne jest takie zachowanie

seksualne, które daje zadowolenie oraz spełnienie

potrzeb obojga partnerów

Document Outline

Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64
Slide 65
Slide 66
Slide 67
Slide 68
Slide 69
Slide 70
Slide 71
Slide 72
Slide 73
Slide 74
Slide 75
Slide 76
Slide 77
Slide 78
Slide 79
Slide 80
Slide 81
Slide 82
Slide 83
Slide 84
Slide 85
Slide 86
Slide 87
Slide 88
Slide 89
Slide 90
Slide 91
Slide 92
Slide 93
Slide 94
Slide 95
Slide 96
Slide 97
Slide 98
Slide 99
Slide 100
Slide 101
Slide 102
Slide 103
Slide 104
Slide 105
Slide 106
Slide 107
Slide 108
Slide 109
Slide 110
Slide 111
Slide 112
Slide 113
Slide 114
Slide 115
Slide 116
Slide 117
Slide 118
Slide 119
Slide 120
Slide 121
Slide 122
Slide 123
Slide 124
Slide 125
Slide 126
Slide 127
Slide 128
Slide 129
Slide 130
Slide 131
Slide 132
Slide 133
Slide 134
Slide 135
Slide 136
Slide 137
Slide 138
Slide 139
Slide 140
Slide 141
Slide 142
Slide 143
Slide 144
Slide 145
Slide 146
Slide 147
Slide 148
Slide 149
Slide 150
Slide 151
Slide 152
Slide 153
Slide 154
Slide 155
Slide 156
Slide 157
Slide 158
Slide 159
Slide 160
Slide 161
Slide 162
Slide 163
Slide 164
Slide 165
Slide 166
Slide 167
Slide 168
Slide 169
Slide 170
Slide 171
Slide 172
Slide 173
Slide 174
Slide 175
Slide 176
Slide 177
Slide 178
Slide 179
Slide 180
Slide 181
Slide 182
Slide 183
Slide 184
Slide 185
Slide 186
Slide 187
Slide 188
Slide 189
Slide 190
Slide 191
Slide 192
Slide 193
Slide 194
Slide 195
Slide 196
Slide 197
Slide 198
Slide 199
Slide 200
Slide 201
Slide 202
Slide 203
Slide 204
Slide 205
Slide 206
Slide 207
Slide 208
Slide 209
Slide 210
Slide 211
Slide 212
Slide 213
Slide 214
Slide 215
Slide 216
Slide 217
Slide 218
Slide 219
Slide 220
Slide 221
Slide 222
Slide 223
Slide 224
Slide 225
Slide 226
Slide 227
Slide 228
Slide 229
Slide 230
Slide 231
Slide 232
Slide 233
Slide 234
Slide 235
Slide 236
Slide 237
Slide 238
Slide 239
Slide 240
Slide 241
Slide 242
Slide 243
Slide 244
Slide 245
Slide 246
Slide 247
Slide 248
Slide 249
Slide 250
Slide 251
Slide 252
Slide 253
Slide 254
Slide 255
Slide 256
Slide 257
Slide 258
Slide 259
Slide 260
Slide 261
Slide 262
Slide 263
Slide 264
Slide 265
Slide 266
Slide 267
Slide 268
Slide 269
Slide 270
Slide 271
Slide 272
Slide 273
Slide 274
Slide 275
Slide 276
Slide 277
Slide 278
Slide 279
Slide 280
Slide 281
Slide 282
Slide 283
Slide 284
Slide 285
Slide 286
Slide 287
Slide 288
Slide 289
Slide 290
Slide 291
Slide 292
Slide 293
Slide 294
Slide 295
Slide 296
Slide 297
Slide 298
Slide 299
Slide 300
Slide 301
Slide 302
Slide 303
Slide 304
Slide 305
Slide 306
Slide 307
Slide 308
Slide 309
Slide 310
Slide 311
Slide 312
Slide 313
Slide 314
Slide 315
Slide 316
Slide 317
Slide 318

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WSTĘP DO PSYCHOLOGII RODZINY
Psychologia rodziny notatki
bibliografia psychologia rodziny dysfunkcjonalnej, Psychologia, rodzina
psychologia rodziny 10
Test Stosunków Rodzinnych IIIrokpsychologii, Psychologia, rodzina
Plopa psychologia rodziny teoria i badania rozdział III cz 2
Psychologia rodziny
Pytania z międzykulturowej psychologii rodziny, różńe
Psychologia rodziny, notatki z 3 roku
Psychologia rodziny r1998
Psychologia rodziny r1997
Psychologia rodziny 12, Psychologia rodziny - wykład 12
Rodzina zrekonstruowana we współczesnej Polsce, Psychologia, rodzina
TYPY RODZIN, Psychologia, rodzina
MIĘDZYKULTUROWA PSYCHOLOGIA RODZINY PYTANIA TERMIN A 12
psychologia rodziny Wykłady 1-11, Psychologia rodziny
PSYCHOLOGIA RODZINY - wyklady, Psychologia
DDA - Dorosłe Dzieci Alkoholików, Notatki- prezentacje, socjologia i psychologia rodziny

więcej podobnych podstron

Psychologia Rodziny (2)[1]

Document Outline