PSYCHOLOGIA

Prowadzący:

dr Jolanta TARAPATA

konsultacje: poniedziałek, godz. 15.00-15.45 , tel.: [phone]

e-mail:

[e-mail]

Wykład 2:

Wrażeniowo-spostrzeżeniowe

odzwierciedlanie świata

2

Pojęcie wrażliwości zmysłowej:

Wrażliwość zmysłowa

Wrażliwość zmysłowa

– zdolność doznawania

– zdolność doznawania

wrażeń

wrażeń

3

Proces powstawania wrażeń:

Bodziec

Receptor

Droga nerwowa

Ośrodek

/zmysł/

/pole

mózgowe/

4

Proces powstawania wrażeń:



Receptor (narząd czucia)

–

wyspecjalizowana część ciała wybiórczo
odczuwająca pewne rodzaje zmian swojego
środowiska, nie reagująca natomiast na
zmiany innego rodzaju.



Bodziec –

mechaniczna, fizyczna lub

chemiczna zmiana otoczenia, oddziałująca
na narząd zmysłu (receptor).

5

Rodzaje receptorów:



Ekstreroreceptory –

narządy czucia

odbierające bodźce dochodzące do
organizmu z zewnątrz.



Intreroreceptory –

narządy czucia

odbierające bodźce dochodzące z
wnętrza organizmu do ośrodkowego
układu nerwowego oraz układu
wegetatywnego.

6

Rodzaje receptorów:

Ekstreroreceptory:



Telereceptory –

narządy czucia odbierające

bodźce od przedmiotów lub zjawisk znajdujących
się lub zachodzących w pewnej, nieraz dłużej,
odległości od receptora.



Kontaktoreceptory –

narządy czucia odbierające

bodźce od przedmiotów lub zjawisk bezpośrednio
działających na receptor i wchodzących z nim w
bezpośredni kontakt.

7

Rodzaje receptorów:

Intreroreceptory:



Proprioreceptory –

narządy czucia spełniające

ważne funkcje w wykonywaniu różnych

ruchów.



Wisceroreceptory –

narządy czucia odbierające

bodźce ustrojowe pochodzące z biologicznych

układów organizmu lub poszczególnych jego

organów.

8

Kiedy powstaje wrażenie?

Aby powstało wrażenie bodziec musi charakteryzować

odpowiedni stopień intensywności

9

Wrażliwość zmysłowa:



Próg wrażliwości –

najmniejsze (najsłabsze) wrażenie wywołane przez najmniejszy (najsłabszy) bodziec.

Wrażliwość zmysłowa

jest zatem odwrotnie proporcjonalna do progu wrażliwości. Im próg ten jest niższy, tym wrażliwość większa

10

Czułość zmysłowa:



Próg różnicy (czułości) –

najmniejsza zmiana we wrażeniu wywołana najmniejszą zmianą w bodźcu.

Czułość zmysłowa

jest zatem odwrotnie proporcjonalna do progu różnicy (czułości). Im próg ten jest niższy, tym

czułość większa.

11

Zmiana wrażenia:



Aby przyrost intensywności bodźca wywoływał zmianę

wrażenia musi być proporcjonalny do już działającego bodźca

12

Istota spostrzegania:

Spostrzeganie

polega na odbiorze,

analizie i interpretacji informacji, które

docierają do człowieka za

pośrednictwem zmysłów: wzroku,

słuchu, dotyku, smaku, powonienia.

13

Charakterystyka doznawanych

wrażeń:

Wrażenia wzrokowe

Bodźcami wywołującymi wrażenia wzrokowe

są określonej długości fale
elektromagnetyczne /od 360 do 790
milimikrona/, nazywane falami świetlnymi.

Podstawowym składnikiem receptora wzroku

są dwa rodzaje komórek odbiorczych –
pręciki i czopki zlokalizowane w siatkówce
oka.

14

Charakterystyka doznawanych

wrażeń:

Akomodacja oka



Zdolność soczewki do zmiany swej krzywizny
– uwypuklania się lub spłaszczania - pod
wpływem patrzenia na przedmioty daleko
bądź blisko oddalone od oka.



Akomodacja oka ma za zadanie skupienie
promieni świetlnych zawsze na tę samą
odległość /na siatkówce/ bez względu na
odległość przedmiotu od oka.

15

Charakterystyka doznawanych

wrażeń:

Rodzaje wad wzroku:



Krótkowzroczność



Dalekowzroczność



Niezborność /asygmatyzm/

16

Charakterystyka doznawanych

wrażeń:

Wrażenia słuchowe

Bodźcami wywołującymi wrażenia słuchowe

są określonej długości fale dźwiękowe
/od 25 do 20 000 Hz /1 herc = jedno drganie
na sekundę/.

Podstawowym składnikiem receptora

słuchowego jest narząd Cortiego
zawierający komórki rzęsate, zlokalizowany
w uchu wewnętrznym.

17

Jak powstaje wrażenie słuchowe?



Teoria fortepianu –

zakłada, że każda

komórka nerwowa (rzęsata) odpowiada na
określoną wibrację, do której jest
dostrojona. Wibracje identyfikujemy więc
jako różne dźwięki.



Teoria salwy –

zakłada, że różne właściwości

dźwięku są wynikiem działania wielu
włókien nerwowych, a nie pojedynczych.

18

Charakterystyka doznawanych

wrażeń?



Wrażenia węchowe

Wrażenia węchowe wywołują różnorodne

substancje chemiczne wciągane wraz z
powietrzem do nosa.

Receptorem węchu jest tzw. plamka

węchowa, umieszczona w górnej szczelinie
komory nosa.

19

Charakterystyka doznawanych

wrażeń?



Wrażenia smakowe

Wrażenia smakowe wywołują związki

chemiczne zawarte w płynnym pokarmie.

Receptorem smaku są mikroskopijnej

wielkości komórki receptorowe w kubkach
smakowych zlokalizowanych w brodawkach
języka, nagłośni i podniebienia miękkiego.

20

Charakterystyka doznawanych

wrażeń?



Wrażenia skórne: dotykowe, termiczne,

bólu

Receptorem dotyku, ciepła, zimna lub bólu są

oddzielne zakończenia nerwowe
zlokalizowane na powierzchni skóry.

21

Charakterystyka doznawanych

wrażeń?



Wrażenia równowagi i kinestetyczne

Receptorem czucia równowagi i pozycji ciała

są kanały półkoliste zawierające komórki
czuciowe zlokalizowane w uchu
wewnętrznym.

22

Charakterystyka doznawanych

wrażeń



Wrażenia ustrojowe

Wrażenia ustrojowe odbierane są za pomocą

wisceroreceptorów rozmieszczonych we
wszystkich narządach wewnętrznych tj.
żołądek, jelita, serce, wątroba itd..

23

Zasady spostrzegania:



Doświadczenia sensoryczne całego życia

człowieka decydują o jego percepcji.



Dużą rolę w spostrzeganiu odgrywa różnica w

ćwiczeniu.



Percepcja ma charakter całościowego

doświadczenia.



Nie spostrzegamy przedmiotów jako

wyizolowanych elementów lecz

widzimy rzeczy w

zorganizowanych całościach.



Gdy otoczenie lub tło bodźca nie jest dokładnie

określone doświadczamy zjawiska „przełączania”
percepcji.



Bliskość elementów determinuje jakość naszych

spostrzeżeń.

24

Dziękuję za uwagę

25

26

27

28

29

30

31

Dziękuję za uwagę