Administracj

a i prawo

administracy

jne

Prawo administracyjne jest
gałęzią prawa odnoszącą się
do

różnych

aspektów

działalności

administracji

publicznej

Administracja

publiczna oznaczać

może:

• w znaczeniu organizacyjnym (podmiotowym) - system

organów państwowych, organów samorządu terytorialnego

i innych podmiotów biorących udział w administrowaniu,

czyli wykonujących funkcje z zakresu administracji

publicznej

• w znaczeniu materialnym

(przedmiotowym) - każdą

zorganizowaną działalność organów państwa i samorządu

terytorialnego znajdującą się w zakresie ich zadań i

kompetencji ustanowionych prawem, polegającą na

zarządzaniu sprawami państwa, związków samorządowych

i sprawami obywateli wypełnianą głównie poprzez

realizację w indywidualnych przypadkach ogólnych norm

prawa oraz podejmowanie w interesie państwa i obywateli

czynności organizacyjnych i technicznych

Administracja:

*

nigdy nie działa w sposób

swobodny i dowolny

*

zawsze jest związana

prawem

*

może czynić tylko to,

do czego została ustawowo

upoważniona

*

musi także

podejmować swoje działania

w formie i trybie

przewidzianym ustawą

Organ administracji

państwowej to organ

państwa należący do władzy

wykonawczej, który

bezpośrednio zajmuje się

realizacją funkcji

administracyjnej państwa, w

tym przede wszystkim

wykonywaniem prawa (a nie

jego stanowieniem czy

wykonywaniem wymiaru

sprawiedliwości)

Cechy stałe organu

administracji publicznej:

• -

jest organem państwowym lub samorządowym, a

więc

częścią

aparatu

państwowego

bądź

samorządowego

• - działa w imieniu i na rachunek państwa jako całości

lub

konkretnej

jednostki

samorządowej

(województwo, powiat, gmina)

• - może, w granicach wyznaczonych przez przepisy

prawa, rozstrzygać o prawach i obowiązkach

obywateli i wszelkich podmiotów i posługiwać się -

jeśli zachodzi konieczność - środkami przymusu

- - ma określone prawem kompetencje w ramach

wykonywanych zadań i nie może samodzielnie

przekazywać tych kompetencji innym podmiotom

Urząd jest to zespół

osób i środki

techniczne

składające się na

aparat pracy organu

administracji

Administracja publiczna w Polsce występuje
jako struktura składająca się z dwóch części:


A administracji rządowej - złożonej z organów
działających

na

szczeblu

centralnym

i

obejmujących

zasięgiem

swego

działania

terytorium całego państwa oraz organów
działających na terenie województwa, których
zasięg działania ogranicza się do terytorium
województwa


A administracji samorządowej - złożonej z
organów pochodzących z wyboru, działających
na terenie gminy, powiatu lub województwa i
realizującej zadania o charakterze lokalnym,
zaspakajającej lokalne potrzeby bądź działającej
w ramach zleconych jej przez państwo zadań.

Prawo

administracyjne

jest

częścią

prawa

publicznego, to najbardziej rozbudowaną, ale też
najmniej spójną wewnętrznie dziedziną prawa. Prawo
administracyjne

jest

prawem,

które

odnosi

się

bezpośrednio do administracji publicznej tak w znaczeniu
materialnym, jak i organizacyjnym. Obejmuje:
przepisy ustrojowe - dotyczące zasad organizacji
systemu

administracji

rządowej i samorządowej oraz struktur podmiotów
administrujących
 przepisy prawa materialnego - będące zasadniczą

częścią prawa administracyjnego, stanowiące nie
skodyfikowany zbiór bardzo wielu aktów prawnych
określających prawa i obowiązki obywateli oraz zadania i
kompetencje administracji w różnych dziedzinach życia

przepisy proceduralne - zawarte głównie w Kodeksie

postępowania administracyjnego, dotyczące trybu i form,
w jakich administracja funkcjonuje, dające formalne
gwarancje obywatelom i pozwalające im na dochodzenie
swoich praw w toku sformalizowanej procedury
administracyjnej i sądowej

Podział

przepisów

prawa

administracyjnego

(źródeł

prawa

administracyjnego) na:

* obowiązujące w sferze zewnętrznej i

dotyczące wszystkich podmiotów, mogące
więc tworzyć, zmieniać lub uchylać prawa
i

obowiązki

obywateli

-

przepisy

powszechnie obowiązujące



*

obowiązujące

wewnątrz

systemu

organów administracji i nie tworzące
obowiązków ani praw dla obywateli -
przepisy prawa wewnętrznego

System administracji

publicznej oznacza

organizację aparat

administracyjnego

Koncentracja

występuje

wtedy,

gdy

decyzje

we

wszystkich

podstawowych

sprawach

podejmowane

są

przez

nieliczne

organy

naczelne i centralne, a organy
niższe nie mogą samodzielnie
podejmować większości decyzji

Dekoncentracja to proces odwrotny do
koncentracji. W tym przypadku organy
terenowe (dekoncentracja terytorialna)
wykonują

większość

zadań

administracyjnych i podejmują decyzje
samodzielnie. Nie zawsze oznacza to
jednak, że organy niższych szczebli
działają bez instrukcji czy też wytycznych
bądź nawet poleceń lub rozkazów ze
strony organów naczelnych (centralnych),
gdyż

dekoncentracja

uprawnień

do

wydawania decyzji nie jest tożsama z
całkowitą

samodzielnością

w

ich

podejmowaniu.

Koncentracja często połączona

jest z centralizacją.

Podejmowanie decyzji w

określonych sprawach zastrzeżone

jest wówczas dla organów

wyższych. Organy niższych

szczebli pełnią funkcje

pomocnicze, przygotowując

rozstrzygnięcia dla zwierzchników

Dekoncentracja natomiast może

łączyć się z samodzielnością w

podejmowaniu decyzji przez

organy niższych szczebli. Organy

wyższe mogą zmieniać te decyzje

bądź wpływać na ich kształt w

sposób ograniczony i wyłącznie w

przypadkach wskazanych prawem

(nadzór). Mamy wówczas do

czynienia z

decentralizacją

Hierarchiczne

podporządkowanie oznacza, że w

organizacji administracji mamy do

czynienia z podwójną zależnością,

czyli z istnieniem więzów zależności

służbowej i zależności osobowej

• Zależność służbowa

pozwala na wydawanie przez

organ wyższy poleceń

służbowych organom niższym

bez ograniczeń w każdej

sprawie. Organy

podporządkowane nie mają

więc żadnej prawnej

samodzielności, i od woli

organu wyższego zależy, czy

zechce wykorzystać swoje

uprawnienia i kazać

realizować konkretne zadania

w drodze polecenia

służbowego

• Zależność osobowa

oznacza prawo

organów wyższych do

ustalania składu

osobowego organów

niższych,

zdecydowania o

wynagrodzeniach

pracowników, ich

awansach,

odpowiedzialności

dyscyplinarnej itd.

Nadzór oznacza zawsze możliwość
kontroli działań podmiotów
nadzorowanych, połączonej z
możliwością wpływania na te
działania w określonych sytuacjach za
pomocą środków przewidzianych
prawem

Podział terytorialny (podział

administracyjny) kraju oznacza podział

państwa na mniejsze jednostki w celu

organizacji zarządzania krajem przez

organy administracji rządowej i

samorządowej

Obecnie istnieją w Polsce

trzy stopnie zasadniczego

podziału terytorialnego

(podział trójstopniowy):

* gmina

* powiat

*województwo

Gminy

- obecny ustrój gmin i

zasady ich działania określa

ustawa z dnia 08.03.1990 r. o

samorządzie gminnym (tekst

jedn. Dz. U. z 2001r. Nr 142,

poz. 1591 ze zm. )

Istnieją cztery rodzaje gmin:

wiejskie w których skład wchodzą

miejscowości bez statusu miasta

miejsko-wiejskie, składające się z

miasta i kilku lub kilkunastu wsi

miejskie których cały obszar stanowi

miasto

     

W gminie przewidziano możliwość

dokonywania

podziału

pomocniczego

– oznacza to

tworzenie jednostek pomocniczych

takich jak: sołectwa, dzielnice, osiedla

w drodze uchwały rady gminy, po

przeprowadzeniu konsultacji z

mieszkańcami lub z ich inicjatywy

Powiaty

zostały utworzone

ustawą z dnia 05.06.1998 r. o

samorządzie powiatowym

(Dz.

U. Nr 91poz. 578)

Istnieją dwa typy powiatów:

powiat ziemski, obejmujący obszar

graniczących ze sobą gmin

powiat grodzki, obejmujący obszar

miasta (miasto na prawach powiatu)

Podstawy

prawne

funkcjonowania

województwa

zawarto w trzech ustawach:

- ustawie z dnia 24.7.1998 o
wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego
podziału terytorialnego państwa (Dz. U. Nr 96
poz. 63) tworzącej województwa i określającej
ich granice oraz siedziby ich władz
- ustawie z dnia 5.6.1998 o samorządzie
województwa (Dz. U. Nr 91, poz. 576)
określającej ustrój, zadania i kompetencje
województwa,

jako

jednostki

samorządu

terytorialnego
- ustawie z dnia 5.6.1998 o administracji
rządowej w województwie (Dz. U. Nr 91, poz.
577 ze zm.)