PAMIĘĆ

PAMIĘĆ

* jest to zdolność do rejestrowania
i ponownego przywoływania
wrażeń zmysłowych, skojarzeń
czy informacji.

Pamięć posiadają ludzie,

niektóre zwierzęta oraz

komputery.

Pamięć ludzka podlega

badaniom psychologii

kognitywnej.

Człowiek ma zdolność do

zapamiętywania nie tylko

wrażeń zmysłowych i symboli,

ale również do

przechowywania obrazu

własnej świadomości.

Pamięć Świeża

* pamięć trwająca do kilkunastu minut

po poznaniu informacji. W tym czasie
łatwo można odtworzyć informacje.
W tym czasie impulsy elektryczne
krążą w wieloneuronalnych
łańcuchach zwrotnego pobudzenia
m.in. wzgórza i kory mózgowej.

Pamięć krótkotrwała

• Jej nazwa wywodzi się z klasycznej już

magazynowej teorii pamięci, która dzieli
system pamięci człowieka na trzy magazyny
różniące się czasem przechowywania
informacji (pamięć ultrakrótkotrwałą,
krótkotrwałą, oraz długotrwałą pamięć).
Przechowuje niewielkie ilości informacji przez
krótki okres (bez dokonywania powtórek
wewnętrznych czas ten szacuje się na kilka
do kilkunastu sekund).

• Pamięć krótkotrwała

wykorzystywana jest do czasowego

zapamiętywania danych zmysłowych

lub informacji pobranej z pamięci

długotrwałej, czy rezultatów procesów

przetwarzania danych w mózgu (np.

wyników obliczeń czy wniosków

rozumowań). Współcześnie rozumiana

jest jako efekt utworzenia lub

wzbudzenia w pamięci trwałej

reprezentacji bodźca (np. litera, obraz,

słowo itp.).

Pamięć sensoryczna,

pamięć ultrakrótka, USTM

• jeden z trzech podstawowych

systemów pamięci człowieka

obok pamięci krótkotrwałej i

pamięci długotrwałej

Charakteryzuje się tym,

że:

• ma krótki czas trwania (do ok. 0,5 sek.)

• dużą pojemność (niektórzy badacze

podają, że magazynuje ona ok. 99%

nadchodzących informacji)

• służy do tego, aby procesy percepcji mogły

wydobyć maksimum potrzebnej informacji

z nadchodzących bodźców

• zlokalizowany jest w każdym zmyśle

(każdym oku, uchu ...)

• przechowuje nadchodzące informacje bez

zniekształceń i przetworzenia.

Informacje z pamięci ultrakrótkiej

[USTM] przedostają się następnie

do pamięci krótkotrwałej [STM].

USTM



STM

Pamięć sensoryczna

(pamięć ultrakrótka)

short-term memory,

STM

Pamięć długotrwała

• LTM

- stanowi trwały magazyn

śladów pamięciowych, o teoretycznie
nieograniczonej pojemności i czasie
przechowywania.

• LTM

określa się jako pamięć trwałą

lub wtórną

Pamięć długotrwałą dzieli

się na różne podsystemy, ze

względu na sposób kodowania,

funkcje, materiał, który

zapamiętuje itd.

Jeden z popularnych

sposobów podziału

pamięci długotrwałej

przedstawia się

następująco:

• pamięć deklaratywna, a w niej:

– pamięć semantyczna
– pamięć epizodyczna

• pamięć niedeklaratywna:

– pamięć proceduralna
– habituacja
– warunkowanie

• torowanie

Pamięć deklaratywna

• jeden z rodzajów pamięci długotrwałej,
• dane z pamięci deklaratywnej mogą

być stosunkowo łatwo wydobyte i
uświadomione w odróżnieniu od
danych gromadzonych przez pamięć
niedeklaratywną

Cechy pamięci

deklaratywnej:

• Przechowuje informacje, które odpowiadają na

pytanie: "wiem, że...". Składa się z dwóch

podsystemów: pamięci epizodycznej i pamięci

semantycznej

• Przechowuje informacje w postaci abstrakcyjnych lub

konkretnych reprezentacji językowych.

• Wydobycie informacji z pamięci deklaratywnej jest

względnie niezależne od kontekstu - Wydobycie

informacji wymagać może czasu i wysiłku.

• Gdy wydobywamy informacje z pamięci deklaratywnej

aktywowane są w mózgu: hipokamp i kora płatów

czołowych. Uszkodzenie hipokampa prowadzi do

niemożności gromadzenia nowych informacji w

pamięci deklaratywnej Podobne rezultaty dać może

uszkodzenie płatów czołowych, odpowiedzialnych za

gromadzenie niektórych informacji.

Pamięć deklaratywną dzieli

się zwykle na dwa

rozłączne podsystemy:

pamięć epizodyczną i pamięć

semantyczną

Pamięć epizodyczna

• inaczej pamięć zdarzeń. Przechowuje

epizody, czyli ślady pamięciowe na
temat zdarzeń, posiadających swoją
lokalizację przestrzenną i czasową. W
tym systemie pamięci
przechowywane są także informacje
na temat wzajemnych relacji między
zdarzeniami

Pamięć epizodyczna

• odpowiedzialna jest za poczucie tożsamości i

ciągłości psychicznej.

• przechowuje informacje wraz ze stemplem

czasu - wiem mniej więcej czy dane zdarzenie

miało miejsce dawno czy niedawno

• Wydobycie informacji z pamięci epizodycznej

wymaga wysiłku i czasu

• Informacje przechowywane są tutaj wraz z

kontekstem

• Dostęp do tych informacji ma charakter

świadomy i dowolny, a odtwarzanie opiera

się na osobistej refleksji

Pamięć semantyczna

• służący do łączenia w grupy informacji o

podobnym charakterze. Przypuszczalnie

powstała na drodze ewolucji pamięć

semantyczna - skojarzeniowa. Działa ona

prawdopodobnie w ten sposób, że w mózgu

tworzone są zbiory informacji o podobnym

charakterze, opatrzone pewnymi etykietami.

• pamięć ta w dużej mierze powiązana jest z

językiem oraz procesem kojarzenia różnych

faktów. Nie ma w niej żadnych reguł co do

tego, jak grupowane są poszczególne

informacje i ulega ona ciągłemu procesowi

nauki.

Pamięć niedeklaratywna

• gromadzi wiedzę o tym jak wykonywać czynności.
• gromadzi przede wszystkim nasze doświadczenia

w postaci związków między pewnymi bodźcami i

reakcjami, czyli nawyków.

• Doświadczenia te trudno jest przełożyć na

informacje werbalne.

• Informacje z pamięci deklaratywnej wydobywane

są automatycznie, najczęściej bez kontroli

świadomości.

• Podczas wydobywania informacji z pamięci

niedeklaratywnej uaktywniane są odpowiednie

części mózgu - hipokamp, kora motoryczna i

móżdżek.

Pamięć proceduralna

• Informacje do tej pamięci nabywane są

poprzez bezpośrednie spostrzeganie,
doświadczanie oraz dostrajanie do
wymagań otoczenia.

• Pamięć ta wyrażana jest w formie zmiany

prawdopodobieństwa reagowania na
specyficzne bodźce. Dostęp do tej pamięci
jest automatyczny.

• Pamięć proceduralna zlokalizowana jest w

strukturach związanych z układem ruchu.

Habituacja

• jest zjawiskiem neurologicznym

występującym w układzie nerwowym
w przypadku wielokrotnego
występowania tego samego bodźca.
Odpowiedź układu na kolejne bodźce
jest wówczas coraz mniejsza.

Efekt ten można

zaobserwować na przykładzie

wszystkich zmysłów człowieka,

na przykład:

• Zmysł dotyku: Należy się położyć bez

ruchu, tak aby żadna część ciała nie była

do niczego zbyt mocno przyciśnięta.

Po kilkunastu minutach w bezruchu nie

odczuwamy już żadnego dotyku, choć

wciąż odczuwamy wrażenia temperatury

(te receptory mają dłuższy czas

habituacji).

Warunkowanie klasyczne

• Eksperymenty nad warunkowaniem

przeprowadził jako pierwszy l. P. Pawłow.

Stwierdził on, że podanie psu pokarmu

do pyska wywołuje u niego wydzielanie

śliny. Reakcję tę Pawłow nazwał

odruchem lub reakcją bezwarunkową,

ponieważ występuje ona bez uczenia się,

w sposób niezmienny, utrwalony

dziedzicznie; pokarm zaś jest

bezwarunkowym bodźcem dla tej reakcji.

Warunkowanie

instrumentalne

• Wymaga od badanego organizmu wykonania

określonej reakcji ruchowej lub

powstrzymania się od niej (reakcje te zwane

są reakcjami instrumentalnymi lub

sprawczymi) w odpowiedzi na znak ustalony

przez eksperymentatora (zwany bodźcem

warunkowym). W efekcie zwierzę ma

możliwość zaspokojenia swojej potrzeby

(uzyskuje pokarm, wodę, itp.) lub unika

bodźca nieprzyjemnego (np. dmuchnięcia w

ucho). Chcąc uzyskać większą liczbę reakcji

stosuje się wzmocnienie nieregularne, co

kilka naciśnięć dźwigni. Zwierzę ma

określoną pojemność żołądka, aby zaspokoić

głód musi wtedy więcej razy nacisnąć

dźwignię.

Torowanie

• zjawisko polegające na zwiększeniu

prawdopodobieństwa wykorzystania

określonej kategorii poznawczej w

procesach percepcyjnych i myślowych

wskutek wielokrotnej ekspozycji bodźca

zaliczanego do tej kategorii, bądź bodźca

semantycznie lub afektywnie powiązanego

z tą kategorią. Priming, również

podprogowy, jest stosowany jako popularna

technika manipulacji w laboratoryjnych

eksperymentach z zakresu psychologii

poznawczej. Zjawisko primingu wyjaśniane

jest w ramach teorii sieci neuronowych

Niezależnie od rodzaju pamięci

można wyróżnić trzy etapy jej

pracy:

• rejestracja informacji/wrażeń poprzez

zmianę struktury fizycznej,

• przechowywanie informacji,
• odtwarzanie.

Przechowywanie informacji jest jednym z
trzech podstawowych procesów
pamięciowych obok zapamiętywania i
zapominania, rozróżnianych w klasycznym
podejściu psychologicznym. Podział ten jest
nieadekwatny do dzisiejszej wiedzy z zakresu
psychologii poznawczej. Wyróżnia się więcej
faz procesu pamięciowego, w których
"przechowywanie informacji" nie ma ściśle
sprecyzowanego znaczenia i może dotyczyć
zarówno "kodowania informacji" jak ich
"rekodowania" w pamięci, a także
klasycznego przechowywania tych informacji.
Niniejszy artykuł dotyczy tego ostatniego
zjawiska.

Za przechowywanie informacji w

pamięci odpowiedzialne są

komórki nerwowe w mózgu.

Pamięć człowieka magazynuje

informacje w różnych systemach

pamięciowych. Trwałe

przechowywanie informacji

związane jest z chemicznymi i

strukturalnymi zmianami w

mózgu. Proces ten nie jest

całkowicie wyjaśniony.

Przechowywanie

informacji przez komórki

nerwowe w mózgu

Przypominanie

• to wydobycie informacji z pamięci

długotrwałej, które wymaga sięgnięcia
do jej zasobów. Pozornie proces ten
polega na odtworzeniu wcześniej
zapisanych treści w formie
niezmienionej. Faktycznie jednak
proces wydobywania wspomnień i
danych z pamięci wygląda inaczej

Zapamiętywanie

• jest to czynność i pierwsza faza

procesu pamięciowego tzw. faza
nabywania określonej formy
zachowania lub przyswojenia tego, co
na daną jednostkę oddziałuje.
Zapamiętywanie może mieć postać
jednego aktu spostrzeżeniowego lub
być złożoną aktywnością.

Zapominanie

•utrata zdolności do

przypominania sobie,
rozpoznawania lub
reprodukowania tego, co
poprzednio zostało zapamiętane.

Zaznaczyć należy, że pod
pojęciem zapominania kryje się
kilka odmiennych procesów
pamięciowych, które prowadzą
do utraty możliwości wydobycia
informacji.

Teoria upływu czasu

• Według tej teorii sam upływ czasu

powoduje, że informacje są tracone.
Zarówno anegdotyczne informacje,
codzienne doświadczenie jak i
rzetelne eksperymenty potwierdzają
istnienie tego zjawiska. Wyjaśnia ono
jednak dobrze utratę informacji tylko
w niektórych systemach pamięci
człowieka.

Uwaga

• ogólne określenie wielu procesów poznawczych

odpowiedzialnych za:

• utrzymanie organizmu w stanie gotowości do działania,

percepcji lub innych zachowań. Podtrzymywanie stanu

oczekiwania na pojawienie się pewnych bodźców;

• wyodrębnianie istotnych elementów z pola

percepcyjnego (np. wzrokowego, słuchowego) i

tłumienie elementów nieistotnych (koncentracja

uwagi);

• odpowiednio zorganizowany przebieg danej czynności

psychicznej, dbanie o to aby uboczne procesy go nie

zakłócały;

• zdolność zaangażowania się w analizę danego bodźca i

umiejętność oderwania się od jednego bodźca i

skupienie się na innym