W5 pieniadz i system bankowy

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM
BANKOWY

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Plan wykładu:

definicja i funkcje pieniądza;

podaż pieniądza i jej miary;

mechanizm kreacji pieniądza przez banki – mnożnik
kreacji pieniądza;

kilka słów o popycie na pieniądz.

2

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

DEFINICJA PIENIĄDZA

 

przykłady pieniądza i łączące je wspólne cechy;

 
 

„podręcznikowa” definicja pieniądza: pieniądz to
powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego
dokonuje się płatności za dostarczone dobra i wywiązuje ze
zobowiązań.

 

czyli: definicja pieniądza ma charakter funkcjonalny - za
pieniądz uznajemy to, co spełnia funkcje pieniądza

 

3

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Uporządkujmy funkcje pieniądza: pieniądz pełni funkcje:
 

1) Środka wymiany (środka płatniczego)–

pośrednictwo

w transakcjach wymiany dóbr lub wywiązywania się z
zobowiązań.

  - problem podwójnej zbieżności oferty i zapotrzebowania w

gospodarce naturalnej (barterowej).

 
 2) Miernika wartości (jednostki rozliczeniowej czy

rozrachun-kowej)

w pieniądzu wyrażane są ceny dóbr i

usług, a więc ceny i pieniądz umożliwiają konsumentom i
producentom porównywanie wartości różnych dóbr i usług oraz
planowanie.

4

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Uporządkujmy funkcje pieniądza: pieniądz pełni funkcje:

3) Środka gromadzenia oszczędności (tezauryzacji)

pieniądz umożliwia przenoszenie wartości w czasie.

 

4) Miernika odroczonych płatności

jednostki

rozrachunkowej
w dłuższym okresie.

5

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

 Rodzaje pieniądza:

 
 

1) Pieniądz towarowy

– jego jednostka jest warta tyle, ile jest

wart materiał, z którego została wykonana.

 
→ psucie pieniądza (aż do XVIII wieku w przypadku pieniądza

kruszcowego);

 
→prawo Kopernika-Greshama;
 
→fizyczne cechy substancji pieniądza towarowego – historycznie:

trwałość + rzadkość + dobra podzielność +jednorodność;

 
→czy wymienione cechy mają cokolwiek wspólnego ze sposobem,

w jaki dana substancja umożliwia spełnienie wszystkich funkcji

pieniądza?

6

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

2) Pieniądz symboliczny (fiat money)

środek płatniczy,

którego wartość, czyli siła nabywcza, znacznie przewyższa
koszt jego wytworzenia lub wartość jako towaru w innych niż
pieniądz zastosowaniach :

→ pieniądz symboliczny wymaga jednak istnienia władzy

centralnej posiadającej monopol jego emisji oraz
wprowadza-
jącej przymus akceptacji (Banknoty emitowane przez
Narodo-
wy Bank Polski są….
).

7

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

3)Pieniądz bezgotówkowy (bankowy, wkładowy,

depozytowy)

odpowiedni zapis w księgach bankowych

umożliwiający zapłatę np. czekiem.

4) Pieniądz elektroniczny -

wartość pieniężna stanowiąca

elektroniczny odpowiednik znaków pieniężnych, która spełnia
łącznie następujące warunki:

jest przechowywana na elektronicznych nośnikach informacji,

jest wydawana do dyspozycji na podstawie umowy w zamian za
środki pieniężne o nominalnej wartości nie mniejszej niż ta wartość,

jest przyjmowana jako środek płatniczy przez przedsiębiorców innych
niż wydający ją do dyspozycji,

na żądanie jest wymieniana przez wydawcę na środki pieniężne,

jest wyrażona w jednostkach pieniężnych.

8

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

SYSTEM BANKOWY

 
→ system bankowy
= bank centralny (emisja pieniądza

symbolicz-nego – banknotów i monet) + banki komercyjne
(kredyty i depozyty)

 
 
→bank komercyjny –
przedsiębiorstwo finansowe, działające w

celu maksymalizacji zysku, osiąganego z przyjmowania
wkładów
i udzielania kredytów (zamiana S na I oraz marża odsetkowa –
różnica wysokości oprocentowania kredytów i wkładów w
danym banku!)

9

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

 

BANKI I PODAŻ PIENIĄDZA W GOSPODARCE

 
Podaż pieniądza jest to całkowita wartość

znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza
spełniającego funkcję środka wymiany.

10

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Miary podaży pieniądza

systematyka wg kryterium

płynności (płynność – taniość, szybkość i pewność, z jaką dana
pozycja aktywów może być zamieniona na gotówkę w
dowolnym momencie):
 

1) M0 – baza monetarna (zasób pieniądza wielkiej
mocy)

monety i banknoty w obiegu poza bankiem

centralnym.
 

→dlaczego „poza bankiem centralnym”? – monety czy

banknoty zdeponowane w skarbcu banku centralnego nie
pełnią funkcji środka wymiany (vide – definicja podaży
pieniądza)

11

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

„poza bankiem centralnym” - czyli gdzie?

 
w skład bazy monetarnej wchodzą rezerwy gotówkowe

banków komercyjnych i monety i banknoty posiadane przez
sektor pozabankowy.

 

M0 = R + C

 
R – gotówkowe rezerwy banków komercyjnych
C – monety i banknoty posiadane przez sektor pozabankowy
 
→po co utrzymywać rezerwy? – panika finansowa jako

samospełniająca się przepowiednia).

12

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Stopa rezerw jest to relacja zasobu gotówki banku
komercyjnego do ulokowanych w nim wkładów płatnych na
każde żądanie.

r – stopa rezerw
R – zasób gotówki banku komercyjnego
D – wkłady płatne na każde żądanie ulokowane w banku

→obowiązkowa stopa rezerw (minimalna stopa rezerw) a stopa
rezerw rzeczywiście utrzymywanych przez banki komercyjne

13

D

R

r

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

2) M1 – ilość pieniądza spełniającego funkcję środka

wymiany

czyli: monety i banknoty posiadane przez sektor

pozabankowy C oraz wkłady w bankach i innych instytucjach

finansowych, których właściciele mogą się posługiwać czekami

D.

 

M1 = C + D

3) M2

- M1 oraz różne rodzaje „prawie pieniądza” (near money),

czyli takie aktywa, które można łatwo i bez straty zamienić na

środek płatniczy M1 (np. wkłady oszczędnościowe i niewielkie

wkłady terminowe).

4) M3

M2 powiększona o pozostałe (duże) wkłady terminowe

sektora prywatnego, denominowane w walucie krajowej (można

je zamienić na środek płatniczy, ale wiąże się to z pewną stratą).

 

14

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ BANKI KOMERCYJNE -

CZYLI OD M0 DO M1

 
Przykład do przeanalizowania: kreacja pieniądza

pokazana od strony bilansu banku komercyjnego:

1) W gospodarce Vistulolandii funkcjonuje jeden (ale za to

darzony powszechnym zaufaniem) bank komercyjny.

 
2) Stopa rezerw gotówkowych banku komercyjnego r = 0,1.
 
3) Oszczędni mieszkańcy po dokonaniu transakcji zawsze lokują

natychmiast całą gotówkę w banku.

 
4) Pierwsza dokonywana lokata to 1000 PLN.
 
 

15

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

5) Bank: księguje 1000 PLN po stronie aktywów (gotówka, którą

wpłacono) i 1000 PLN po stronie pasywów (wkład klienta, czyli

zobowiązanie banku wobec tego klienta).

 
6) Następnie bank udziela kredytu: r = 0,1, więc 100 PLN musi

pozostać w banku jako zabezpieczenie wkładów (płynności

banku); zatem – wielkość udzielonego kredytu wynosi 900 PLN.

 
7) 900 PLN pojawia się w banku zarówno po stronie pasywów,

jak i aktywów: w momencie podpisania umowy kredytowej

rosną aktywa banku (kredyt – czyli zobowiązanie kredytobiorcy

wobec banku), pasywa – wkład kredytobiorcy, który jeszcze nie

wypłacił przyznanego przez bank kredytu.

 
8) Następnie kredytobiorca podejmuje z banku gotówkę – 900

PLN, którą następnie wydaje – aktywa banku maleją o 900

PLN (bank wywiązał się z umowy kredytowej i wypłacił

pieniądze), znika także wkład kredytobiorcy po stronie pasywów

(pieniądze zostały podjęte).

16

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

 
9) Co dalej? – vide pkt. 2. Kredytobiorca wydał pieniądze – czyli

zgodnie ze schematem ruchu okrężnego, trafiły one do
gospodarstw domowych jako właścicieli czynników produkcji,
a oszczędni mieszkańcy po dokonaniu transakcji lokują
natychmiast całą gotówkę z powrotem do banku.

 
10)Pojawia się zatem nowy depozyt (900 PLN), nowe rezerwy i

kolej-ny kredyt….

 

Spójrzmy na tabelę

 

17

background image

Wycinek bilansu banku:

18

Aktywa

Pasywa

1.1 1 000

(gotówka)

900
(kredyt)

1 000
(wkład
klienta)

900 (wkład
kredytobiorcy)

Kredytobiorca podejmuje z banku przyznany kredyt:

1.2 100

(rezerwy
gotówkowe)

900
(udzielony
kredyt)

1 000

0

Kwota podjętego kredytu wraca do obiegu bankowego – do

banku wraca 900 PLN

1.3 1000

(100+900
w gotówce)

900
(1-szy kredyt)

1900
(2 depozyty)

0

Ponieważ nowa lokata w naszym banku wyniosła 900 PLN,

więc:

2.1 100+900=100

0

(rezerwy

gotówkowe +
nowy depozyt)

900 + 810
(druga
umowa
kredytowa)

1900
(2 depozyty)

810
(drugi kredyt)

background image

Wycinek bilansu banku:

19

Aktywa

Pasywa

Kredytobiorca podejmuje z banku drugi przyznany kredyt (810

PLN):

2.2 190

(rezerwy
gotówkowe)

900+810=1710
(dwa
wypłacone
kredyty)

1900

0

Ponownie cały kredyt (810 PLN): wraca do banku w postaci

kolejnego depozytu i można udzielić kolejnego kredytu:

3.1 190+810=10

00

1710+729
(dwa
wypłacone
kredyty

+

trzecia umowa
kredytowa)

1900+810=27
10
(3 depozyty)

729
(trzecia umowa
kredytowa)

Kredytobiorca podejmuje z banku trzeci przyznany kredyt (729

PLN):

3.2 190+81=271

(rezerwy
gotówkowe)

1710+729=243
9
(trzy
wypłacone
kredyty)

2710
(3 depozyty)

0

Co dalej? Kolejny depozyt (729 PLN), kolejny kredyt (656,1 PLN),
kolejny coraz mniejszy depozyt i kolejny coraz mniejszy kredyt
(przecież bank zatrzymuje rezerwy gotówkowe…)

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Co pokazuje nasz przykład?

 
nasz bank komercyjny wykreował dodatkowy pieniądz (środek

płatniczy) na podstawie 1000 PLN z pierwszego
pojawiającego się wkładu!

 
przykład pokazuje, ile pieniądza M1 może wykreować cały

system bankowy na podstawie wyemitowanego przez bank
centralny M0 – (ludzie lokują wszystkie pieniądze w banku i
zawsze są chętni na zaciąganie kredytów)

 
Ale: czy ludzie rzeczywiście lokują wszystkie

pieniądze
w bankach?

 

20

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Czy ludzie rzeczywiście lokują wszystkie pieniądze w

bankach?

 
→Można opisać skłonność sektora pozabankowego do trzymania

gotówki, a nie wkładów w banku (w praktyce przecież ludzie
zatrzymują część gotówki „w kieszeni”)

 
g = skłonność sektora pozabankowego do trzymania

gotówki

 

21

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

 
g = skłonność sektora pozabankowego do trzymania

gotówki

 
→Zatem: parametr g charakteryzuje de facto strukturę M1
(M1 to przecież – ilość pieniądza spełniającego funkcję środka

wymiany – czyli: monety i banknoty posiadane przez sektor

pozabankowy C oraz wkłady w bankach i innych instytucjach

finansowych, których właściciele mogą się posługiwać czekami D)

M1 = C + D

22

D

C

g

D

C

g

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

 

Jak jednak ma się M1 do M0? –

czyli ile pieniądza są w

stanie wykreować banki komercyjne na podstawie
określonego zasobu pieniądza wielkiej mocy?

23

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Przypomnijmy:

Stopa rezerw (r) jest to relacja zasobu gotówki banku

komercyjnego (R) do ulokowanych w nim wkładów płatnych na
każde żądanie (D).


M1
ilość pieniądza spełniającego funkcję środka wymiany czyli:

M1 = C + D

g = skłonność sektora pozabankowego do trzymania gotówki

24

D

R

r

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Wynika stąd, że:
 
R = r
D natomiast C = g D
 
Ponieważ z definicji prawdą jest, że:
 
M1 = C + D
a M0 = R + C
 
To:
 
M1 = g
D + D a M0 = rD +

gD

 
Czyli:
 
M1 = D(g + 1)
a M0 = D(r +

g)

25

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Czyli:
 
M1 = D(g + 1)
a M0 = D(r

+ g)

Wobec tego stosunek M1 do M0 wynosi:

26

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Co to znaczy?
Ustaliliśmy, że przy danych parametrach g i r, M1 jest większy

od M0 właśnie o wielkość

Przecież M1 = M0 

nazywamy więc mnożnikiem kreacji pieniądza (k

p

)

Jeśli baza monetarna M0 wzrośnie o ΔM0, a parametry g i

r nie zmienią się, podaż pieniądza M1 musi wzrosnąć o
k

p

ΔM0.

27

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

Wysokość mnożnika kreacji pieniądza zależy od:

1) Planowanej przez sektor pozabankowy stopy

gotówka/wkłady: im więcej gotówki trafia do banków w
postaci depozytów, tym więcej kredytów można wykreować
przy określonej stopie rezerw (vide – przykład z tabeli, gdzie
wszystkie pieniądze trafiały do banku,
a g=0)!

 
2) Zamierzonej przez banki stopy rezerwy gotówkowe/wkłady –

im niższa stopa rezerw, tym więcej kredytów można udzielić,
a zatem – tym więcej będzie nowych depozytów.

28

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

POPYT NA PIENIĄDZ

 
→główne źródła popytu na pieniądz związane są z jego

podstawowymi funkcjami: pieniądz jako środek płatniczy i środek
przechowywania wartości (gromadzenia bogactwa);

 
→uproszczenie: bierzemy pod uwagę tylko dwie formy

utrzymywania majątku (bogactwa) - gotówkę i obligacje (te
drugie jako symbol wszelkich aktywów przynoszących dochód w
postaci odsetek);

 
→koszt alternatywny (utraconych możliwości) utrzymywania

pieniądza w gotówce = utracone odsetki;

→ muszą zatem istnieć inne korzyści równoważące ten koszt

alternatywny! (homo oeconomicus działa przecież racjonalnie!)

29

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

 

Jakie są zatem motywy utrzymywania pieniądza,

pomimo istnienia kosztu alternatywnego?

 
1) Motyw transakcyjny:
odbicie niedoskonałej synchronizacji

w czasie transakcji kupna i sprzedaży:

 

- gdyby wszystkie transakcje były doskonale

zsynchronizowane, wpływy uzyskiwane ze sprzedaży dóbr
i usług oraz dochody ze sprzedaży czynników produkcji
otrzymywalibyśmy dokładnie w momencie dokonywania
transakcji zakupu dóbr i usług, które chcemy
skonsumować;

30

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

1) Motyw transakcyjny:

→ponieważ tak nie jest (a osoby fizyczne nie angażują się zazwyczaj

w transakcje zakupu oprocentowanych aktywów, kiedy tylko

mają „wolną” gotówkę i sprzedaży tych aktywów, gdy

potrzebują

gotówki), utrzymujemy pewną rezerwę gotówki;

 
 
→siła motywu transakcyjnego: wielkość rezerwy jest pochodną

sumy zawieranych transakcji i stopnia synchronizacji naszych

wpływów i wydatków;

 
→popyt na pieniądz to popyt na jego zasoby realne.

(Inaczej mówiąc, popyt na pieniądz występuje ze względu na

jego

siłę nabywczą);

 

31

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

1) Motyw transakcyjny:

jeżeli poziom cen wzrośnie dwukrotnie, to również dwukrotnie

zwiększy się popyt na pieniądz w wyrażeniu nominalnym,
ale
popyt na pieniądz w ujęciu realnym nie zmieni się;

 

→dobrym przybliżeniem całkowitej wartości transakcji w

wyrażeniu
realnym jest poziom realnego dochodu narodowego;

→zatem: motyw transakcyjny utrzymywania pieniądza zwiększa

swoją siłę oddziaływania wraz ze wzrostem realnego
dochodu
narodowego.

32

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

 2) Motyw przezorności – konieczność utrzymania rezerwy także

na nieprzewidziane transakcje:

 
→motyw przezorności oznacza, ze z góry decydujemy się na utrzy-
manie pewnego zasobu pieniądza w celu pokrycia
nieprzewidzianych
wydatków, których dokładnego rodzaju nie jesteśmy w stanie
przewidzieć;
 
→korzyść z dysponowania „wolną gotówką” jest tym większa, im
większa jest suma dokonywanych transakcji i im wyższy stopień
niepewności (podobnie jak w przypadku motywu transakcyjnego,
za
główny miernik skali transakcji przyjmujemy wielkość realnego
dochodu narodowego).

33

background image

PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWY

3) Motyw portfelowy – przyczyną istnienia tego motywu jest

niechęć do ryzyka:

 
→popyt na akcje przedsiębiorstw i inne aktywa finansowe: silna
zależność odwrotna między stopniem ryzyka a oczekiwaną stopą
zwrotu (im wyższe ryzyko, tym wyższa oczekiwana stopa zwrotu),
 
→zasada: „nie wkłada się wszystkich jaj do jednego koszyka”;

 
→ludzie utrzymują część swego majątku w gotówce, ponieważ są
skłonni ponieść koszt alternatywny (wyższą przeciętną stopę
zwrotu np. z akcji) w celu zapewnienia sobie bezpieczeństwa
posiadanego majątku.

34


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
12. Pieniądz i system bankowy, Mikroekonomia mgr Grażyna Karwacka
14 Pieniądz i system bankowy zadaniaid 15260
Makroekonomia - folie, PIENIĄDZ I SYSTEM BANKOWO - KREDYTOWY
pieniadz i system bankowy najwazniejsze elementy
Pieniądz i system bankowy ćwiczenie (1)
PIENIADZ I SYSTEM BANKOWY, Prawo finansowe
dr E Kwella 6 wyklad pieniadz i system bankowy, Studia, Makroekonomia, Wykłady
Pieniadz i System Bankowy cz2, ekonomia
Pieniądz i system bankowy
Pieniądz i system bankowy
12. Pieniądz i system bankowy, Mikroekonomia mgr Grażyna Karwacka
Pieniądz, system bankowy, polityka monetarna
13 Pieniądz i system bankowy test
Pieniądz i system bankowy
Pieniądz i system bankowy

więcej podobnych podstron