Zaburzenia

Zaburzenia

psychotyczne inne

psychotyczne inne

niż schizofrenia

niż schizofrenia

Katedra i Klinika Psychiatrii

Katedra i Klinika Psychiatrii

Pomorskiej Akademii

Pomorskiej Akademii

Medycznej

Medycznej

Szczecin 2005

Szczecin 2005

Zaburzenia psychiczne

Zaburzenia psychiczne

Ogół zaburzeń czynności

Ogół zaburzeń czynności

psychicznych i zachowania,

psychicznych i zachowania,

które są przedmiotem

które są przedmiotem

zainteresowania psychiatrii

zainteresowania psychiatrii

klinicznej.

klinicznej.

 

 

Rodzaje zaburzeń

Rodzaje zaburzeń

Psychotyczne

Psychotyczne



Schizofrenia

Schizofrenia



Zaburzenia schizoafektywne

Zaburzenia schizoafektywne



Uporczywe zaburzenia

Uporczywe zaburzenia

urojeniowe

urojeniowe



Ostre i przemijające

Ostre i przemijające

zaburzenia psychotyczne

zaburzenia psychotyczne



Indukowane zaburzenie

Indukowane zaburzenie

urojeniowe

urojeniowe



Ciężkie epizody manii i

Ciężkie epizody manii i

depresji (także z objawami

depresji (także z objawami

psychotycznymi).

psychotycznymi).

Niepsychotyczne

Niepsychotyczne



Zaburzenia lękowe (tzw.

Zaburzenia lękowe (tzw.

nerwice)

nerwice)



Zabur

Zabur

zenia osobowości

zenia osobowości



Uzależnienia od substancji

Uzależnienia od substancji



Zaburzenia adaptacyjne

Zaburzenia adaptacyjne



Zab

Zab

urzenia

urzenia

psychosomatyczne

psychosomatyczne

Klasyfikacj

Klasyfikacj

a

a

ICD-10

ICD-10



psychotyczny

psychotyczny

–czyli taki, w którym

–czyli taki, w którym

występują omamy, urojenia lub

występują omamy, urojenia lub

niektóre inne nieprawidłowości

niektóre inne nieprawidłowości

zachowania jak znaczne pobudzenie

zachowania jak znaczne pobudzenie

lub podwyższona aktywność,

lub podwyższona aktywność,

wyraźne spowolnienie ruchowe lub

wyraźne spowolnienie ruchowe lub

zachowania

zachowania

katatoniczne.

katatoniczne.

Psychozy

Psychozy



Endogenne

Endogenne

Etiologia nieustalona,

Etiologia nieustalona,

z

z

wiązana

wiązana

p

p

rawdopodobnie

rawdopodobnie

z występowaniem

z występowaniem

wrodzonych defektów

wrodzonych defektów

czynności oun

czynności oun

p

p

ochodzenia

ochodzenia

metab

metab

olicznego

olicznego



Egzogenne

Egzogenne

Etiologia jest związana

Etiologia jest związana

z

z

wpływem czynników

wpływem czynników

egzogennych czyli

egzogennych czyli

zewnętrznych

zewnętrznych

Zaburzenia psychotyczne inne

Zaburzenia psychotyczne inne

niż schizofrenia wg ICD 10.

niż schizofrenia wg ICD 10.

-

F 21 Zaburzenie typu schizofrenii (schizotypowe)

F 21 Zaburzenie typu schizofrenii (schizotypowe)

-

F 22 Uporczywe (utrwalone zaburzenia urojeniowe)

F 22 Uporczywe (utrwalone zaburzenia urojeniowe)

-

F 23 Ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne:

F 23 Ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne:

a/ ostre wielopostaciowe zaburzenie psychotyczne bez

a/ ostre wielopostaciowe zaburzenie psychotyczne bez

objawów schizofrenii

objawów schizofrenii

b/ ostre wielopostaciowe zaburzenie psychotyczne z

b/ ostre wielopostaciowe zaburzenie psychotyczne z

objawami schizofrenii

objawami schizofrenii

c/ ostre zaburzenie psychotyczne podobne do

c/ ostre zaburzenie psychotyczne podobne do

schizofrenii

schizofrenii

d/ inne ostre zaburzenie psychotyczne z przewagą

d/ inne ostre zaburzenie psychotyczne z przewagą

urojeń

urojeń

Zaburzenia psychotyczne inne

Zaburzenia psychotyczne inne

niż schizofrenia wg ICD 10.

niż schizofrenia wg ICD 10.

-

F 24 Indukowane zaburzenie urojeniowe

F 24 Indukowane zaburzenie urojeniowe

-

F 25 Zaburzenia schizoafektywne:

F 25 Zaburzenia schizoafektywne:

a/ typ maniakalny

a/ typ maniakalny

b/ typ depresyjny

b/ typ depresyjny

c/ typ mieszany

c/ typ mieszany

-

F 28 Inne nieorganiczne zaburzenia psychotyczne

F 28 Inne nieorganiczne zaburzenia psychotyczne

-

F 29 nieokreślona psychoza nieorganiczna

F 29 nieokreślona psychoza nieorganiczna

 

 

Uporczywe zaburzenia

Uporczywe zaburzenia

urojeniowe

urojeniowe

(p

(p

aranoja prawdziwa)

aranoja prawdziwa)



p

p

oczątek w wieku średnim ( 40- 45 lat)

oczątek w wieku średnim ( 40- 45 lat)



pojedyncze albo zespół powiązanych ze sobą

pojedyncze albo zespół powiązanych ze sobą

urojeń (prześladowcze, hipochondryczne,

urojeń (prześladowcze, hipochondryczne,

wielkościowe, pieniacze, zazdrości), które

wielkościowe, pieniacze, zazdrości), które

zwykle są trwałe i utrzymują się przez całe

zwykle są trwałe i utrzymują się przez całe

życie

życie



s

s

truktura osobowości nienaruszona

truktura osobowości nienaruszona



czas trwania: co najmniej 3 miesiące.

czas trwania: co najmniej 3 miesiące.

Uwaga: w typowym obrazie klinicznym nie

Uwaga: w typowym obrazie klinicznym nie

stwierdza się występowania omamów

stwierdza się występowania omamów

Typy paranoi:

Typy paranoi:



Prześladowcza.

Prześladowcza.



Ksobna.

Ksobna.



Hipochondryczna.

Hipochondryczna.



Pasożytnicza.

Pasożytnicza.



Zazdrości.

Zazdrości.



Pieniacza.

Pieniacza.



Wynalazcza, genealogiczna, erotyczna,

Wynalazcza, genealogiczna, erotyczna,

posłannictwa religijnego, reformatorska.

posłannictwa religijnego, reformatorska.



Głuchych i głuchoniemych.

Głuchych i głuchoniemych.

Reakcje paranoiczne

Reakcje paranoiczne



Następstwo niekorzystnej sytuacji ( utrata

Następstwo niekorzystnej sytuacji ( utrata

bliskiej osoby, katastrofa, klęska, własne

bliskiej osoby, katastrofa, klęska, własne

kalectwo, niepowodzenie).

kalectwo, niepowodzenie).



Obraz kliniczny podobny do paranoi, treść

Obraz kliniczny podobny do paranoi, treść

urojeń mniej lub bardziej związana z

urojeń mniej lub bardziej związana z

sytuacją.

sytuacją.



Na ogół czas trwania do 3 miesięcy.

Na ogół czas trwania do 3 miesięcy.



Predyspozycja u ludzi z cechami osobowości:

Predyspozycja u ludzi z cechami osobowości:

podejrzliwość, nieufność, brak pewności

podejrzliwość, nieufność, brak pewności

siebie, silna potrzeba kontroli otoczenia.

siebie, silna potrzeba kontroli otoczenia.

Indukowane zaburzenia

Indukowane zaburzenia

urojeniowe

urojeniowe



U osoby ( osób) rozwija się urojenie lub system

U osoby ( osób) rozwija się urojenie lub system

urojeniowy początkowo występujący u innej osoby.

urojeniowy początkowo występujący u innej osoby.



Między tymi osobami zachodzi niezwykle bliski,

Między tymi osobami zachodzi niezwykle bliski,

wzajemny związek oraz względna izolacja od

wzajemny związek oraz względna izolacja od

innych ludzi.

innych ludzi.



Osoba ta nie podzielała urojeniowych przekonań

Osoba ta nie podzielała urojeniowych przekonań

przed wejściem w kontakt z tą drugą osobą ani nie

przed wejściem w kontakt z tą drugą osobą ani nie

chorowała wcześniej na jakiekolwiek inne

chorowała wcześniej na jakiekolwiek inne

zaburzenia psychotyczne.

zaburzenia psychotyczne.

Ostre i przemijające zaburzenia

Ostre i przemijające zaburzenia

psychotyczne

psychotyczne



Heterogenna grupa zaburzeń psychotycznych.

Heterogenna grupa zaburzeń psychotycznych.



Początek: do dwóch tygodni od wystąpienia

Początek: do dwóch tygodni od wystąpienia

pierwszego objawu rozwija się zespół objawów

pierwszego objawu rozwija się zespół objawów

(urojenia, omamy, złudzenia, zaburzenia

(urojenia, omamy, złudzenia, zaburzenia

zachowania).

zachowania).



Objawy mijają bez śladu w ciągu kilku dni,

Objawy mijają bez śladu w ciągu kilku dni,

tygodni lub miesięcy.

tygodni lub miesięcy.



Kryteria wykluczające

Kryteria wykluczające

: nie mogą występować

: nie mogą występować

organiczne zaburzenia psychiczne ani

organiczne zaburzenia psychiczne ani

poważne zakłócenia metaboliczne wpływające

poważne zakłócenia metaboliczne wpływające

na OUN.

na OUN.

Zaburzenie schizotypowe

Zaburzenie schizotypowe

(

(

typu schizofrenii

typu schizofrenii

)

)

SPEKTRUM

SPEKTRUM

osobowość schizoidalna

osobowość schizoidalna

zaburzenie schizotypowe

zaburzenie schizotypowe

schizofrenia

schizofrenia

Zaburzenie schizotypowe

Zaburzenie schizotypowe

(

(

typu schizofrenii

typu schizofrenii

)

)



ekscentryczne zachowania

ekscentryczne zachowania

i

i

wygląd,

wygląd,



nieprawidłowości myślenia i afektu,

nieprawidłowości myślenia i afektu,



słaby kontakt emocjonalny z innymi,

słaby kontakt emocjonalny z innymi,



skłonność do wycofywania się

skłonność do wycofywania się



dziwne przekonania i magiczne myślenie,

dziwne przekonania i magiczne myślenie,



podejrzliwość, nastawienie ksobne,

podejrzliwość, nastawienie ksobne,



r

r

uminacje

uminacje

,

,

często o treściach

często o treściach

dysmorfofobicznej, seksualnej,

dysmorfofobicznej, seksualnej,

agresywnej.

agresywnej.

Zaburzenia schizoafektywne

Zaburzenia schizoafektywne

 

 



objawy schizofrenii i zaburzeń

objawy schizofrenii i zaburzeń

nastroju występują w porównywalnym

nastroju występują w porównywalnym

nasileniu i zwykle jednocześnie lub co

nasileniu i zwykle jednocześnie lub co

najwyżej w ciągu kilku dni po sobie

najwyżej w ciągu kilku dni po sobie



s

s

truktura osobowości i

truktura osobowości i

funkcjonowanie (w porównaniu do

funkcjonowanie (w porównaniu do

schizofrenii) względnie dobrze

schizofrenii) względnie dobrze

zachowane

zachowane

 

 

Parafrenia

Parafrenia

- kategoria obecnie nie jest

- kategoria obecnie nie jest

rozpoznawana

rozpoznawana



p

p

óźny wiek zachorowania (około 60 r.ż.)

óźny wiek zachorowania (około 60 r.ż.)



częściej u kobiet

częściej u kobiet



względnie uporządkowany i powiązany logicznie

względnie uporządkowany i powiązany logicznie

system urojeń ( najczęściej prześladowcz

system urojeń ( najczęściej prześladowcz

e

e

lub

lub

wielkościowe)

wielkościowe)



omamy (słuchowe, węchowe, dotykowe)

omamy (słuchowe, węchowe, dotykowe)



zazwyczaj nienaruszona struktura osobowości

zazwyczaj nienaruszona struktura osobowości

Organiczne zaburzenia psychiczne

Organiczne zaburzenia psychiczne

(na podłożu somatycznym)

(na podłożu somatycznym)

Obraz kliniczny:

Obraz kliniczny:



Organiczne zaburzenia urojeniowe ( utrzymujące

Organiczne zaburzenia urojeniowe ( utrzymujące

się lub nawracające urojenia, którym mogą

się lub nawracające urojenia, którym mogą

towarzyszyć omamy; mogą być podobne do

towarzyszyć omamy; mogą być podobne do

schizofrenii),

schizofrenii),



Halucynoza organiczna,

Halucynoza organiczna,



Organiczne zaburzenia katatoniczne

Organiczne zaburzenia katatoniczne



Organiczne zaburzenia nastroju ( maniakalne,

Organiczne zaburzenia nastroju ( maniakalne,

dwubiegunowe, depresyjne, afektywne mieszane)

dwubiegunowe, depresyjne, afektywne mieszane)

 

 

Psychozy egzogenne

Psychozy egzogenne

( dawna nazwa

( dawna nazwa

zaburzeń organicznych)

zaburzeń organicznych)



w

w

edług Bonhoeffera

edług Bonhoeffera

są ostrą reakcją na

są ostrą reakcją na

czynniki szkodliwe działające z zewnątrz

czynniki szkodliwe działające z zewnątrz

,

,

ale

ale

nie czynniki psychologiczne (wtedy jest to

nie czynniki psychologiczne (wtedy jest to

psychoza reaktywna

psychoza reaktywna

)

)



r

r

eakcje na różne czynniki szkodliwe mogą być

eakcje na różne czynniki szkodliwe mogą być

jednakowe i nie zależą od rodzaju czynnika

jednakowe i nie zależą od rodzaju czynnika



k

k

ażda choroba somatyczna o ciężkim

ażda choroba somatyczna o ciężkim

przebiegu, przy zaistnieniu określonych

przebiegu, przy zaistnieniu określonych

warunków, może doprowadzić do zaburzeń

warunków, może doprowadzić do zaburzeń

psychotycznych

psychotycznych

Czynniki organiczne

Czynniki organiczne

w

w

ewnątrzczaszkowe

ewnątrzczaszkowe



zapalenia mózgu i opon mózgowo-

zapalenia mózgu i opon mózgowo-

rdzeniowych

rdzeniowych



napady padaczkowe i stany

napady padaczkowe i stany

ponapadowe

ponapadowe



krwotoki wewnątrzczaszkowe

krwotoki wewnątrzczaszkowe



guzy oun

guzy oun



urazy mózgu

urazy mózgu



choroby zanikowe, zwyrodnieniowe itp.

choroby zanikowe, zwyrodnieniowe itp.

Czynniki organiczne

Czynniki organiczne

z

z

ewnątrzczaszkowe

ewnątrzczaszkowe



zaburzenia endokrynologiczne (niedoczynność

zaburzenia endokrynologiczne (niedoczynność

tarczycy, niedoczynność i nadczynność kory

tarczycy, niedoczynność i nadczynność kory

nadnerczy,

nadnerczy,



infekcje, stany septyczne,

infekcje, stany septyczne,



niewydolności wątroby, nerek, układu krążenia

niewydolności wątroby, nerek, układu krążenia



choroby metaboliczne: ch. Wilsona, ostra przerywana

choroby metaboliczne: ch. Wilsona, ostra przerywana

porfiria,

porfiria,



zaburzenia metaboliczne (stany niedożywienia,

zaburzenia metaboliczne (stany niedożywienia,

niedotlenienia, niedobory elektrolitowe, awitaminozy)

niedotlenienia, niedobory elektrolitowe, awitaminozy)



choroby układowe: toczeń układowy, sklerodernmia,

choroby układowe: toczeń układowy, sklerodernmia,



leki (anksjolityki, nasenne, antycholinergiczne,

leki (anksjolityki, nasenne, antycholinergiczne,

p/drgawkowe, p/nadciśnieniowe, salicylany

p/drgawkowe, p/nadciśnieniowe, salicylany

,

,

sterydy,

sterydy,

p/parkinsonowskie, glikozydy nasercowe,

p/parkinsonowskie, glikozydy nasercowe,

c

c

ymetydyna)

ymetydyna)



alkohol i narkotyki

alkohol i narkotyki



zatrucia metalami ciężkimi, tlenkiem węgla, i in.

zatrucia metalami ciężkimi, tlenkiem węgla, i in.

Psychozy egzogenne-

Psychozy egzogenne-

podział

podział

 

 

1/ Zaburzenia świadomości – jeśli

1/ Zaburzenia świadomości – jeśli

czynnik zadziała w sposób ostry

czynnik zadziała w sposób ostry



i

i

lościowe

lościowe



jakościowe

jakościowe

Psychozy egzogenne- podział

Psychozy egzogenne- podział

c.d.

c.d.

 

 

2. Inne zespoły psychopatologiczne-

2. Inne zespoły psychopatologiczne-

jeśli

jeśli

czynnik działa przewlekle:

czynnik działa przewlekle:



h

h

alucynoza

alucynoza



zespół urojeniowy

zespół urojeniowy



zespół paranoidalny

zespół paranoidalny



zespół depresyjny, maniakalny

zespół depresyjny, maniakalny



zespół katatoniczny

zespół katatoniczny



zespół otępienny, amnestyczny

zespół otępienny, amnestyczny

 

 

Leczenie psychoz

Leczenie psychoz

egzogennych

egzogennych



Konieczność leczenia przyczynowego-

Konieczność leczenia przyczynowego-

leczenie w

leczenie w

oddziałach niepsychiatrycznych

oddziałach niepsychiatrycznych



Leczenie objawowe:

Leczenie objawowe:

o Zabezpieczenie fizyczne chorego (jeśli jest to

o Zabezpieczenie fizyczne chorego (jeśli jest to

konieczne)

konieczne)

o Uspokojenie chorego (farmakologiczne)

o Uspokojenie chorego (farmakologiczne)

obniżenie poziomu lęku

obniżenie poziomu lęku

o Leczenie zespołów psychotycznych, jeśli

o Leczenie zespołów psychotycznych, jeśli

leczenie przyczynowe nie przyniosło rezultatu

leczenie przyczynowe nie przyniosło rezultatu

(leki p/depresyjne, neuroleptyki, anksjolityki)

(leki p/depresyjne, neuroleptyki, anksjolityki)

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę