Choroby przysadki

Choroby przysadki

mózgowej i

mózgowej i

nadnerczy

nadnerczy

Dr med. Katarzyna Pawlaczyk-

Dr med. Katarzyna Pawlaczyk-

Gabriel

Gabriel

Przysadka mózgowa

Przysadka mózgowa



Przedni płat:

Przedni płat:



somatotropy (GH)

somatotropy (GH)



laktotropy (PRL)

laktotropy (PRL)



tyreotropy (TSH)

tyreotropy (TSH)



gonadotropy (LH i FSH)

gonadotropy (LH i FSH)



kortykotropy (ACTH)

kortykotropy (ACTH)



Tylny płat

Tylny płat

Przysadka mózgowa

Przysadka mózgowa



Przedni płat

Przedni płat



Tylny płat:

Tylny płat:



magazynuje wazopresynę i oksytocynę,

magazynuje wazopresynę i oksytocynę,

które są wytwarzane w jądrach

które są wytwarzane w jądrach

podwzgórza

podwzgórza

Choroby podwzgórza i

Choroby podwzgórza i

tylnego płata przysadki

tylnego płata przysadki



Moczówka prosta

Moczówka prosta



niedobór wazopresyny (centralna) lub

niedobór wazopresyny (centralna) lub

utrata wrażliwości kanalików nerkowych

utrata wrażliwości kanalików nerkowych

na wazopresynę (nerkowa)

na wazopresynę (nerkowa)



Objawy:

Objawy:



wzmożone pragnienie (polidypsja) i

wzmożone pragnienie (polidypsja) i

wielomocz (poliuria), mocz jest

wielomocz (poliuria), mocz jest

rozcieńczony (c.wł.< 1005)

rozcieńczony (c.wł.< 1005)



Leczenie:

Leczenie:



zabieg operacyjny, desmopresyna

zabieg operacyjny, desmopresyna

Niedoczynność przysadki

Niedoczynność przysadki



Zespół objawów związanych z niedoborem

Zespół objawów związanych z niedoborem

jednego lub kilku hormonów przysadkowych

jednego lub kilku hormonów przysadkowych



Obraz kliniczny zależy od wieku, w którym

Obraz kliniczny zależy od wieku, w którym

wystąpiła, czasu trwania choroby oraz

wystąpiła, czasu trwania choroby oraz

zakresu niedoborów hormonalnych

zakresu niedoborów hormonalnych



Niedobór TSH= wtórna niedoczynność

Niedobór TSH= wtórna niedoczynność

tarczycy

tarczycy



Niedobór gonadotropin= hipogonadyzm

Niedobór gonadotropin= hipogonadyzm



Niedobór prolaktyny= zahamowanie laktacji

Niedobór prolaktyny= zahamowanie laktacji

po porodzie (zesp. Sheehana)

po porodzie (zesp. Sheehana)

Zespół Sheehana

Zespół Sheehana



Poporodowa martwica przysadki

Poporodowa martwica przysadki



Przyczyna: wstrząs krwotoczny

Przyczyna: wstrząs krwotoczny

okołoporodowy

okołoporodowy



Objawy: brak laktacji, brak powrotu

Objawy: brak laktacji, brak powrotu

miesiączki po porodzie, objawy

miesiączki po porodzie, objawy

wtórnej niedoczynności nadnerczy i

wtórnej niedoczynności nadnerczy i

tarczycy

tarczycy

Guzy przysadki

Guzy przysadki



Guz prolaktynowy

Guz prolaktynowy

- najczęstszy gruczolak przysadki

- najczęstszy gruczolak przysadki

- uwalnia nadmierne ilości prolaktyny

- uwalnia nadmierne ilości prolaktyny

- objawy: hypogonadyzm

- objawy: hypogonadyzm

hyperprolaktynowy- u kobiet zespół

hyperprolaktynowy- u kobiet zespół

braku miesiączki i mlekotoku, u

braku miesiączki i mlekotoku, u

mężczyzn- impotencja, ginekomastia,

mężczyzn- impotencja, ginekomastia,

niepłodność

niepłodność

- leczenie: agoniści receptora

- leczenie: agoniści receptora

dopaminowego

dopaminowego

Guzy przysadki c.d.

Guzy przysadki c.d.



Guz wydzielający hormon wzrostu

Guz wydzielający hormon wzrostu

(akromegalia)

(akromegalia)

- powiększenie twarzoczaszki, rąk,

- powiększenie twarzoczaszki, rąk,

stóp, rozrost tkanek miękkich, kości

stóp, rozrost tkanek miękkich, kości

i narządów wewnętrznych w

i narządów wewnętrznych w

następstwie nadmiernego

następstwie nadmiernego

wydzielania hormonu wzrostu

wydzielania hormonu wzrostu

Guzy przysadki c.d.

Guzy przysadki c.d.



Akromegalia c.d.

Akromegalia c.d.

- inne objawy ogólne: > masy ciała,

- inne objawy ogólne: > masy ciała,

> potliwość, nadmierne owłosienie,

> potliwość, nadmierne owłosienie,

zmiana barwy głosu

zmiana barwy głosu

- obj. z ukł.serc.-nacz.: nadciśnienie,

- obj. z ukł.serc.-nacz.: nadciśnienie,

powiększenie serca, niewydolność

powiększenie serca, niewydolność

krążenia

krążenia

- obj. z ukł. oddechowego: senny

- obj. z ukł. oddechowego: senny

bezdech obturacyjny

bezdech obturacyjny

Guzy przysadki c.d.

Guzy przysadki c.d.



Akromegalia c.d.

Akromegalia c.d.

- obj. endokrynologiczne:

- obj. endokrynologiczne:

upośledzona tolerancja glukozy lub

upośledzona tolerancja glukozy lub

cukrzyca, wole, nadczynność

cukrzyca, wole, nadczynność

tarczycy

tarczycy

- obj.ze str.ukł.pokarmowego:

- obj.ze str.ukł.pokarmowego:

zaparcia, polipy jelita grubego (>

zaparcia, polipy jelita grubego (>

ryzyko rozwoju raka)

ryzyko rozwoju raka)

Guzy przysadki c.d.

Guzy przysadki c.d.



Akromegalia c.d.

Akromegalia c.d.

- objawy z ukł.mocz.-płc.: zaburz

- objawy z ukł.mocz.-płc.: zaburz

miesiączkowania, mlekotok, obniżenie

miesiączkowania, mlekotok, obniżenie

libido, impotencja, kamica nerkowa

libido, impotencja, kamica nerkowa

- objawy z ukł.nerwowego: ból głowy,

- objawy z ukł.nerwowego: ból głowy,

zespół cieśni nadgarstka, niedowłady

zespół cieśni nadgarstka, niedowłady

- objawy kostno-stawowe: bóle kości i

- objawy kostno-stawowe: bóle kości i

stawów, zmiany zwyrodnieniowo-

stawów, zmiany zwyrodnieniowo-

wytwórcze

wytwórcze

Guzy przysadki c.d

Guzy przysadki c.d



Guz wydzielający ACTH (choroba

Guz wydzielający ACTH (choroba

Cushinga)

Cushinga)

- stan hyperkortyzolemii

- stan hyperkortyzolemii

spowodowany guzem przysadki

spowodowany guzem przysadki

wydzielającym w nadmiarze ACTH i

wydzielającym w nadmiarze ACTH i

związany z nim zespół objawów

związany z nim zespół objawów

(zespół Cushinga)

(zespół Cushinga)

Guzy przysadki c.d.

Guzy przysadki c.d.



Choroba Cushinga c.d.

Choroba Cushinga c.d.

- objawy podmiotowe: osłabienie

- objawy podmiotowe: osłabienie

mięśni, zła tolerancja wysiłku,

mięśni, zła tolerancja wysiłku,

podatność skóry na urazy, polidypsja

podatność skóry na urazy, polidypsja

i poliuria (cukrzyca), nadmierny

i poliuria (cukrzyca), nadmierny

apetyt, bóle i zawroty głowy (NT),

apetyt, bóle i zawroty głowy (NT),

chwiejność emocjonalna, bóle kostne

chwiejność emocjonalna, bóle kostne

(osteoporoza+złamania

(osteoporoza+złamania

patologiczne), skłonność do zakażeń

patologiczne), skłonność do zakażeń

Guzy przysadki c.d.

Guzy przysadki c.d.



Choroba Cushinga c.d.

Choroba Cushinga c.d.

- osłabienie potencji u mężczyzn,

- osłabienie potencji u mężczyzn,

skąpe miesiączki lub brak miesiączki

skąpe miesiączki lub brak miesiączki

u kobiet, wtórna niedoczynność

u kobiet, wtórna niedoczynność

tarczycy, zaburzenia widzenia

tarczycy, zaburzenia widzenia

(jaskra lub zaćma), choroba

(jaskra lub zaćma), choroba

niedokrwienna serca, choroba

niedokrwienna serca, choroba

wrzodowa żołądka i dwunastnicy

wrzodowa żołądka i dwunastnicy

Guzy przysadki c.d.

Guzy przysadki c.d.



Choroba Cushinga c.d.

Choroba Cushinga c.d.

- objawy przedmiotowe: otyłość typu

- objawy przedmiotowe: otyłość typu

centralnego, szerokie czerwone lub

centralnego, szerokie czerwone lub

czerwonosine rozstepy (brzuch,

czerwonosine rozstepy (brzuch,

biodra, sutki, uda, doły pachowe i

biodra, sutki, uda, doły pachowe i

łokciowe), ścieńczenie skóry, łatwe

łokciowe), ścieńczenie skóry, łatwe

siniaczenie się, zanik mięśni kończyn

siniaczenie się, zanik mięśni kończyn

i tułowia, nadciśnienie tętnicze

i tułowia, nadciśnienie tętnicze

Choroby nadnerczy

Choroby nadnerczy



Kora nadnerczy: 3 warstwy (kłębkowata,

Kora nadnerczy: 3 warstwy (kłębkowata,

pasmowata i siatkowata)-

pasmowata i siatkowata)-



glikokortykosteroidy (kortyzon i kortyzol),

glikokortykosteroidy (kortyzon i kortyzol),



mineralokortykosteroidy (aldosteron i

mineralokortykosteroidy (aldosteron i

deoksykortykosteron),

deoksykortykosteron),



androgeny (dehydroepiandrosteron,

androgeny (dehydroepiandrosteron,

androstendion i testosteron)

androstendion i testosteron)



Rdzeń nadnerczy: katecholaminy

Rdzeń nadnerczy: katecholaminy

(noradrenalina, adrenalina i dopamina)

(noradrenalina, adrenalina i dopamina)

Choroby nadnerczy c.d.

Choroby nadnerczy c.d.



Niedoczynnośc kory nadnerczy

Niedoczynnośc kory nadnerczy

- zespól objawów klinicznych

- zespól objawów klinicznych

wywołanych długotrwałym niedoborem

wywołanych długotrwałym niedoborem

hormonów KN, przede wszystkim

hormonów KN, przede wszystkim

kortyzolu, wskutek bezpośredniego

kortyzolu, wskutek bezpośredniego

uszkodzenia nadnerczy

uszkodzenia nadnerczy

- objawy podmiotowe: stałe osłabienie,

- objawy podmiotowe: stałe osłabienie,

zła tolerancja wysiłku, brak apetytu,

zła tolerancja wysiłku, brak apetytu,

chudnięcie, bóle mięśniowo-stawowe

chudnięcie, bóle mięśniowo-stawowe

Choroby nadnerczy c.d.

Choroby nadnerczy c.d.



Niedoczynność kory nadnerczy c.d.

Niedoczynność kory nadnerczy c.d.

- objawy przedmiotowe: ciemnienie

- objawy przedmiotowe: ciemnienie

skóry (szczególnie w okolicach

skóry (szczególnie w okolicach

eksponowanych na światło

eksponowanych na światło

słoneczne), brunatne przebarwienia

słoneczne), brunatne przebarwienia

łokci, linii zgięć na dłoniach i

łokci, linii zgięć na dłoniach i

grzbiecie rąk, niskie ciśnienie

grzbiecie rąk, niskie ciśnienie

tętnicze i hipotonia ortostatyczna

tętnicze i hipotonia ortostatyczna

Choroby przebiegające z

Choroby przebiegające z

nadmiarem

nadmiarem

glikokortykostaroidów

glikokortykostaroidów



Zespół Cushinga

Zespół Cushinga

- endogenny: pierwotna

- endogenny: pierwotna

nadczynność nadnerczy lub

nadczynność nadnerczy lub

autonomiczny guz (mnogie guzy)KN

autonomiczny guz (mnogie guzy)KN

- egzogenny: spowodowany

- egzogenny: spowodowany

pobieraniem preparatów

pobieraniem preparatów

glikokortykosteroidowych

glikokortykosteroidowych

- objawy jak w chorobie Cushinga

- objawy jak w chorobie Cushinga

Choroby przebiegające z

Choroby przebiegające z

zaburzeniami wydzielania

zaburzeniami wydzielania

mineralokortykosteroidów

mineralokortykosteroidów



Hiperaldosteronizm pierwotny (Zespół

Hiperaldosteronizm pierwotny (Zespół

Conna)

Conna)

- hormonalnie uwarunkowane

- hormonalnie uwarunkowane

nadciśnienie tętnicze zależne od

nadciśnienie tętnicze zależne od

autonomicznego wydzielania

autonomicznego wydzielania

aldosteronu

aldosteronu

- przyczyny: gruczolak nadnercza,

- przyczyny: gruczolak nadnercza,

hiperaldosteronizm rodzinny, rak KN

hiperaldosteronizm rodzinny, rak KN

wydzialający aldosteron

wydzialający aldosteron

Zaburzenia wydzielania

Zaburzenia wydzielania

mineralokortykosteroidów

mineralokortykosteroidów

c.d.

c.d.



Zespół Conna c.d.

Zespół Conna c.d.

- Objawy podmiotowe i

- Objawy podmiotowe i

przedmiotowe: nadciśnienie tętnicze

przedmiotowe: nadciśnienie tętnicze

często o ciężkim przebiegu, oporne

często o ciężkim przebiegu, oporne

na leczenie, osłabienie mięśniowe,

na leczenie, osłabienie mięśniowe,

wielomocz, wzmożone pragnienie,

wielomocz, wzmożone pragnienie,

parestezje, kurcze mięśni, zaburzenia

parestezje, kurcze mięśni, zaburzenia

gospodarki węglowodanowej

gospodarki węglowodanowej

Zaburzenia wydzielania

Zaburzenia wydzielania

mineralokortykosteroidów

mineralokortykosteroidów

c.d.

c.d.



Zespół Conna c.d.

Zespół Conna c.d.

- badania laboratoryjne:

- badania laboratoryjne:

hypokaliemia, > wydalanie K z

hypokaliemia, > wydalanie K z

moczem, hypernatremia,

moczem, hypernatremia,

hypomagnezemia, zasadowica

hypomagnezemia, zasadowica

metaboliczna

metaboliczna

Rak nadnercza

Rak nadnercza



Rzadki nowotwór złośliwy pochodzenia

Rzadki nowotwór złośliwy pochodzenia

nabłonkowego, wywodzący się z KN, o

nabłonkowego, wywodzący się z KN, o

dużej skłonności do inwazji miejscowej i

dużej skłonności do inwazji miejscowej i

przerzutów odległych

przerzutów odległych



Objawy przedmiotowe i podmiotowe-

Objawy przedmiotowe i podmiotowe-

zależne od tego czy guz jest czynny czy

zależne od tego czy guz jest czynny czy

nieczynny hormonalnie

nieczynny hormonalnie



Rak czynny hormonalnie- najczęściej

Rak czynny hormonalnie- najczęściej

objawy ZC, przy nadmiarze estrogenów-

objawy ZC, przy nadmiarze estrogenów-

ginekomastia i inne objawy feminizacji u

ginekomastia i inne objawy feminizacji u

mężczyzn

mężczyzn

Rak nadnercza c.d.

Rak nadnercza c.d.



Objawy c.d.

Objawy c.d.

- rak nieczynny hormonalnie-

- rak nieczynny hormonalnie-

ogólnoustrojowe objawy choroby

ogólnoustrojowe objawy choroby

ogólnoustrojowej (utrata masy ciała,

ogólnoustrojowej (utrata masy ciała,

stany podgorączkowe, przerzuty do

stany podgorączkowe, przerzuty do

ww.chłonnych, płuc, wątroby i kości

ww.chłonnych, płuc, wątroby i kości

Choroby rdzenia

Choroby rdzenia

nadnerczy

nadnerczy



Guz chromochłonny

Guz chromochłonny

- nowotwór rozwijający się z

- nowotwór rozwijający się z

komórek chromochłonnych,

komórek chromochłonnych,

zlokalizowany najczęściej w

zlokalizowany najczęściej w

nadnerczach, którego objawy są

nadnerczach, którego objawy są

związane z nadmiernym

związane z nadmiernym

wytwarzaniem i uwalnianiem

wytwarzaniem i uwalnianiem

katecholamin

katecholamin

Choroby rdzenia

Choroby rdzenia

nadnerczy c.d.

nadnerczy c.d.



Guz chromochłonny c.d.

Guz chromochłonny c.d.

- Objawy przedmiotowe i

- Objawy przedmiotowe i

podmiotowe: nadciśnienie tętnicze

podmiotowe: nadciśnienie tętnicze

napadowe lub chwiejne utrwalone,

napadowe lub chwiejne utrwalone,

bóle głowy, nadpotliwość, kołatanie

bóle głowy, nadpotliwość, kołatanie

serca, bladość skóry, drżenie

serca, bladość skóry, drżenie

mięśniowe, uczucie niepokoju,

mięśniowe, uczucie niepokoju,

hypotonia ortostatyczna

hypotonia ortostatyczna

Choroby rdzenia

Choroby rdzenia

nadnerczy c.d.

nadnerczy c.d.



Guz chromochłonny c.d.

Guz chromochłonny c.d.

- podstawowym kryterium rozpoznania

- podstawowym kryterium rozpoznania

klinicznego jest stwierdzenie

klinicznego jest stwierdzenie

zwiększonego stężenia katecholamin

zwiększonego stężenia katecholamin

lub ich metabolitów w moczu lub

lub ich metabolitów w moczu lub

surowicy oraz zlokalizowanie guza w

surowicy oraz zlokalizowanie guza w

badaniach obrazowych

badaniach obrazowych

- leczenie: metoda z wyboru=

- leczenie: metoda z wyboru=

adrenalektomia

adrenalektomia