Ochrona przed

Ochrona przed

promieniowaniem

promieniowaniem

jonizującym.

jonizującym.

&

&

Skażenia

Skażenia

promieniotwórcze

promieniotwórcze

środowiska

środowiska

ROZWÓJ

CYWILIZACJ

I

WZROST

ZASTOSOWAŃ

ŹRÓDEŁ

PROMIENIOWAN

IA

ZWIĘKSZENIE

ZAGROŻENIA

ZDROWIA LUDZI

Fizyka zdrowia – odrębna gałąź biofizyki, zajmująca
się

zagadnieniami ochrony

radiologicznej

Jednostki aktywności

Jednostki aktywności

promieniowania

promieniowania

jonizującego

jonizującego



Grey (Gy) – dawka promieniowania

pochłoniętego (1 Gy=J/kg)
dawniej: rad (1 rad = 0,01 Gy)



Dawka ekspozycyjna (C/kg)



Równoważnik dawki: H=DQN [Sv –

sievert],

gdzie:

D – wielkość dawki pochłoniętej
Q – współczynnik jakości (uwzględnia odmienna

skuteczność róznych rodzajów promieniowania)

N – inne czynniki modyfikujące skuteczność

Dawka półletalna (LD 50/30)–

miara

szkodliwości
promieniowania

50%

populacji napromieniowanych

organizmów ginie w czasie

30 dni

Maksymalna dopuszczalna

Maksymalna dopuszczalna

dawka (MDD)

dawka (MDD)



Def.:Graniczna moc dawki, którą można
aplikować człowiekowi przez dowolnie
długi czas bez obawy spowodowania
uszkodzeń jego tkanek



Wielkość dawki a czas działania

mniejsza moc dawki – mniejsze uszkodzenie tkanki

(całkowita en. pochłonięta pozostaje ta sama)



Dopuszczalna moc dawki dla ogółu
ludności: 2,58*10^-3 C/kg na rok

Promieniowanie jako

Promieniowanie jako

czynnik środowiskowy

czynnik środowiskowy

ŹRÓDŁA

PROMIENIO

WA-NIA

PROMIENIO
-WANIE TŁA

ŹRÓDŁA

STWORZ

O-NE

PRZEZ

CZŁOWIE

--KA

Promieniowanie tła

Promieniowanie tła



Od zawsze towarzyszy życiu na Ziemi



Promieniowanie jonizujące pochodzące
z przestrzeni pozaziemskiej



Promieniowanie emitowane przez
naturalne radioaktywne skażenia
biosfery



Średnia wartość tła na półkuli
północnej: 100 – 120 mSv/rok

Promieniowanie

Promieniowanie

cywilizacyjne

cywilizacyjne



Stworzone przez człowieka – przyczyna dodatkowego

napromieniowania ludzi



Źródła medyczne (głównie promienie Rentgena) stosowane w

diagnostyce medycznej – 80-100% tła



Opad promieniotwórczy pochodzący z wybuchów jądrowych

(testy z bronią jądrową w latach 1958-1963; katastrofy

jądrowe w Czarnobylu i w okolicach Czelabińska na Uralu) –

20-30%



Odpady radioaktywne w przemyśle atomowym i energetyce

jądrowej (radziecki program produkcji broni jądrowej

uchodzący obecnie za największą katastrofę jądrową w

dziejach; wycieki radioaktywne w trakcie eksploatacji

urządzeń jądrowych, wycieki ze składowisk odpadów)



Wzrost obciążeń cywilizacyjnych ponad wartość tła może być

niebezpieczny ze względu na obciążenie genetyczne ludzi

Wykrywanie skażeń

Wykrywanie skażeń

promieniotwórczych

promieniotwórczych



Skażenie to powstaje w rezultacie opadania substancji

promieniotwórczych z obłoku wybuchu jądrowego oraz w

wyniku tworzenia się ich na ziemi (wzbudzenie atomów)



metoda chemiczna – oparta na zmianie zabarwienia

pewnych substancji chemicznych pod wpływem

promieniowania, wykorzystano tę cechę w dozymetrach

chemicznych



metoda fotograficzna – oparta na zjawisku zaczerniania

kliszy fotograficznej pod wpływem napromieniowania



metoda luminescencyjna (scyntylacyjna) – zastosowana w

rentgenoradiometrach, wykorzystuje świecenie określonych

substancji chemicznych pod wpływem promieniowania



metoda jonizacyjna – wykorzystano jonizację substancji

napromieniowanych: w radiometrach - do pomiaru stopnia

skażenia i rentgenometrach –m do pomiaru mocy dawki

Źrodło promieniowania

Źrodło promieniowania

wewnątrz organizmu

wewnątrz organizmu



Wewnętrzne skażenie organizmu w związku

ze stosowaniem otwartych źródeł

promieniowania (płyny, gazy, aerozole)



Wybiórcze powinowactwo tkankowe

substancji w „narządach krytycznych”

Izotopy: S – skóra

P – kości
Co – wątroba

I – gruczoł tarczowy

Fe – krwinki czerwone

Maksymalne dopuszczalne

Maksymalne dopuszczalne

stężenie (MDS)

stężenie (MDS)



Ustalone przez analogię do MDD



Określa maksymalne dopuszczalne
stężenia radioizotopów w wodzie i
powietrzu



Są to aktywności, które rozpadając
się w narządzie krytycznym, nie
obciążą go dawką większą od
dopuszczalnej

Koniec

Koniec