Metoda sześciu myślowych kapeluszy jest

przykładem metody aktywizującej, czyli
takim sposobem nauczania, w którym
nauczyciel

nie przekazuje

dzieciom

gotowej wiedzy, lecz stwarza warunki do
samodzielnego uczenia się. Metoda ta
jest również sposobem zachęcenia dzieci
do swobodnego wypowiadania się oraz
współpracy w grupie.

Ważnym czynnikiem tej metody, zachęcającym do

wypowiedzi jest tutaj symbol kapelusza, który daje dziecku

poczucie bezpieczeństwa. Nakrycie głowy często jest

związane z rolą, jaką ktoś odgrywa w danym momencie, jest

to taka część garderoby, którą można najłatwiej włożyć i

zdjąć. Metoda sześciu kapeluszy polega na kierowaniu

myśleniem utrzymującym uwagę na konkretnych aspektach

zagadnienia i na pewnych typach myślenia. Sprawia, że praca

nad

rozważanym

zagadnieniem,

z użyciem kapeluszy jest zdyscyplinowana. Kapelusze są

umownymi atrybutami wyróżniającymi owe typy myślenia

i osoby w grupie wyznaczone do roli postępowania zgodnie

z tymi typami.



Sporadyczny - gdy używamy jednego -
najwyżej dwóch kapeluszy. W czasie narady ktoś
z uczestników proponuje użycie jednego z
kapeluszy. Kapelusz był w użyciu przez 2-3
minuty. Skierował myślenie na konkretne tory
albo zmienił jego kierunek. Następnie narada
toczy się dalej. To prosty i najczęstszy sposób
stosowania metody.



Usystematyzowany - aby szybko i skutecznie
rozwiązać jakieś zagadnienie korzystamy z
wszystkich kapeluszy w określonej kolejności.



jest to informacja
neutralna, nie ma w
nim argumentów czy
propozycji. Są fakty,
liczby, zestawienia,
statystyka. Kapelusz
ten określa, co wiemy?
jakie dane musimy
zdobyć? Zakładając
ten kapelusz nie
wydajemy żadnych
opinii.



oznacza emocje,

odczucia, przeczucia i

intuicję. W pewien

sposób jest

przeciwieństwem

białego, nie interesują

nas fakty, tylko ludzkie

uczucia. kapelusz ten

wyraża przypuszczenia

i kieruje sie intuicją.

Nie musi być

obiektywny, nieobce

są mu strach, złość,

nadzieja i miłość.



zajmuje się

prawdziwością i

realnością, ocenia

prawdziwość

twierdzeń lub

założeń. Kolor ten

podkreśla trudności,

wydaje negatywne

sądy. Kapelusz ten

charakteryzuje

przesada w osądach,

uwypukla słabe

punkty zapobiegając

tym samym

pomyłkom i błędom.



stara się znaleźć
korzyści dla danego
rozwiązania, jest
optymistą,
wszystko jest dla
niego pozytywne.
koncentruje się na
korzyściach i
zyskach.



wychodzi z
propozycjami i
pomysłami, jest
kapeluszem myślącym
aktywnie. Może
proponować i wysuwać
sugestie każdego
rodzaju. Opiera się na
poszukiwaniu,
dociekaniu,
proponowaniu
alternatywy.



kieruje wszystkimi
kapeluszami,
spogląda z góry na
wszystko co się
dzieje, może
formułować uwagi,
komentować to co
widzi.



Rozpoczynamy od kapelusza niebieskiego, by

zorganizować program rozwiązania problemu. To, jaki

kapelusz po jakim włożymy na głowę, zależy od

okoliczności. Możemy swobodnie układać własne

zestawy, musimy jednak przestrzegać pewnych reguł:



Każdego kapelusza używamy tyle razy, ile chcemy.



Po żółtym kapeluszu stosujemy czarny dla wykazania

słabych punktów pomysłu.



Czarnego kapelusza używamy na 2 sposoby: do

szczegółowego omówienia niedociągnięcia pomysłu

(następnie w zielonym kapeluszu usuwamy te

niedociągnięcia) oraz do całościowej oceny pomysłu.

Do końcowej oceny pomysłu wykorzystujemy czarny

kapelusz, po którym wkładamy czerwony, by

zobaczyć czy podoba się nam pomysł.

Metodę Edwarda de Bono możemy wykorzystać

w edukacji zintegrowanej w odniesieniu do wielu zagadnień,

pomoże ona rozwiązać problemy w sposób kreatywny,

aktywny, pomoże równocześnie w pobudzeniu dzieci do

swobodnego wypowiadania się. Pomimo to, iż w czasie

omawiania danego problemu wypowiada się jedynie

sześcioro dzieci jest to metoda pozwalająca na kierowanie

sugestii przez wszystkich uczestników w czasie pracy

grupowej. Metoda ta pozwala również na częste jej

stosowanie, można zatem przy okazji każdego zastosowania

wyznaczać innych " kapitanów" grupy. Dzieci nie będą miały

oporów przed wypowiadaniem się gdyż jak juz było mówione

przyjmuje ono daną rolę, wypowiada opinię całej grupy, jest

to pewien rodzaj asekuracji i jednocześnie przełamania lęku

przed ośmieszeniem. Metoda ta jest korzystna w czasie

omawiania lektur czytanych przez dzieci.



Krąg tematyczny: Zima w pełni



Blok problemowy: Już czas pomyśleć o Bożym
Narodzeniu



Temat dnia: Pomagamy dziewczynce z zapałkami



Cele ogólne:

- Utrwalenie treści baśni H. Ch. Andersena pt.

"Dziewczynka z zapałkami"

- Rozwijanie wrażliwość, empatii i współczucia dla

ludzi pokrzywdzonych

- Kształtowanie postaw prospołecznych
- Rozwijanie wyobraźni ucznia.



Uczeń wymieni wydarzenia w baśni



Uczeń nazwie uczucia dziewczynki



Uczeń wymieni osoby, do których może się
zwrócić o pomoc

Cele
operacyjne:



Zadania do wykonania

Zadania do wykonania

- Biały kapelusz jest jak biały papier albo wydruk

komputerowy - przekazuje informacje. W białym
kapeluszu zbieramy informacje, stwierdzamy
fakty, ustalamy dane. Włóżcie białe kapelusze i
ustalcie fakty dotyczące świata przedstawionego
w baśni. Określcie czas wydarzeń, miejsce
wydarzeń, bohaterów oraz wydarzenia.

- Czerwony jest jak gorący płomień. Czerwony

kapelusz odpowiada za uczucia, doznania,
emocje. Włóżcie czerwone kapelusze i zróbcie
listę uczuć, które dziewczynka z zapałkami
przeżywała w zimową noc.

- Żółty kolor to promienie słońca, radość, ciepło i

optymizm. Żółty kapelusz to szukanie zalet,
jasnych,

pozytywnych

stron

nawet

w

najtrudniejszej sytuacji. Włóżcie żółte kapelusze
i zajmijcie się marzeniami bohaterki.

- Zieleń to roślinność, młode pędy, odradzanie na

wiosnę,

energia.

Zielony

kapelusz

to

poszukiwanie nowych rozwiązań, propozycje,
oryginalne pomysły. Włóżcie zielone kapelusze i
poszukajcie wyjścia z trudnej sytuacji, w której
znalazła się dziewczynka. Co mogła zrobić, aby
nie zmarznąć? Do kogo mogła zwrócić się o
pomoc?

- Czarny kapelusz jest jak strój sędziego, a sędzia

wszystko ocenia z największą surowością. Czarny
kapelusz to surowa ocena, krytyczne spojrzenie na
rzeczywistość.

Włóżcie

czarne

kapelusze

i

zastanówcie się, kto był odpowiedzialny za śmierć
dziewczynki? Co przyczyniło się do tego, że
bohaterka zamarzła?

- Niebieski to kolor nieba. Niebieski kapelusz to

myślenie o myśleniu, analizowanie, porównywanie.
Włóżcie niebieskie kapelusze i zastanówcie się, czy
baśń Andersena jest tylko fantastyczną opowieścią,
czy jest w niej zawarta prawda -jaka? Czy jest to
historia dotycząca bardzo odległych czasów, czy
może odnosi się również do czasów, w których
żyjemy? Uzasadnijcie swoją opinię.



Krąg tematyczny: Świat przyrodniczy w moim kraju



Blok problemowy: Dbajmy o piękno naszej ojczyzny



Temat dnia: Nasze rady na odpady



Cele operacyjne:

-zapoznanie dzieci ze sposobami ochrony przyrody, z

uciążliwością odpadów dla środowiska,

- rozwijanie umiejętności dyskusji, współpracy w grupach,
-

kształtowanie

szacunku

do

ziemi

ojczystej,

odpowiedzialności za stan przyrody



Cele operacyjne:

- dziecko wymieni różne sposoby ochrony przyrody
- uczeń wymieni jakie konsekwencje niesie za sobą

zaśmiecanie środowiska,

- dziecko doskonali umiejętność dyskusji, współpracy w

grupie,

- dziecko szanuje ojczystą przyrodę i czuje się

odpowiedzialne za jej stan.



„Co zrobić żeby wokół nas nie było śmieci?” –
dyskusja prowadzona metodą sześciu myślowych
kapeluszy Edwarda de Bono. Dzieci podzielone na
sześć grup, losują kapelusze o różnych kolorach,
nauczyciel wyjaśnia dzieciom przebieg zabawy:



Kapelusz biały (fakty) – co wiemy na temat
sposobów pozbywania się śmieci np. składowanie
odpadów,

spalanie,

recykling

–

wtórne

wykorzystanie materiałów,



Kapelusz czerwony (emocje) – co czuja ludzie i
zwierzęta kiedy widzą wokół siebie pełno śmieci?
Czy to im się podoba czy nie?,



Kapelusz czarny (pesymizm) – jakie zagrożenia
dla ludzi i zwierząt niesie za sobą zaśmiecanie
środowiska? Co by się stało z planetą Ziemią,
gdyby jej nie sprzątano z odpadów?,



Kapelusz żółty (optymizm) – dostrzegamy efekty
sprzątania, segregacji śmieci,



Kapelusz zielony (możliwości) – co by było, gdyby
ludzie nie dbali o naszą ojczystą przyrodę, ptaki
nie śpiewały by, w powietrzu byłoby dużo pyłu i
dymu, trawa miałaby czarny kolor, a po morzach
pływałyby tłuste plamy? Jak możemy temu
zaradzić?,



Kapelusz niebieski (analiza procesu) – który
kapelusz przeważa?, który podał (wymienił)
więcej propozycji?



De Bono E. (1996) Sześć kapeluszy, czyli
sześć sposobów myślenia, Warszawa.



Owczarska B. Materiały metodyczne do
podręcznika pedagogika tom 1-3



Taraszkiewicz M. (2002) Jak uczyć lepiej?
Warszawa.