Choroby układu

oddechowego

Objawy ze strony układu

oddechowego

• kaszel
• świszczący oddech
• duszność
• przyśpieszenie liczby oddechów
• zaciąganie klatki piersiowej
• krwioplucie
• ból w klatce piersiowej
• kształt klatki piersiowej
• sinica
• palce pałeczkowate

Kaszel

• Podstawowy mechanizm obronny

organizmu

• Powstaje na skutek drażnienia

receptorów kaszlowych
zlokalizowanych w górnych drogach
oddechowych (nos, krtań) i dolnych
drogach oddechowych (tchawica,
oskrzela i oskrzeliki – oskrzelikow
końcowych), opłucna

Przyczyna kaszlu

• Czynniki egzogenne –

zanieczyszczenia chemiczne i
fizyczne

• Czynniki endogenne – zaleganie

wydzieliny, której nie może usunąć
fizjologiczny mechanizm transportu
śluzowo-rzęskowego

Przyczyny przewlekłego kaszlu

• Niemowlęta

– Zespól aspiracji, refluks przełukowo-żoładkowy,

zaburzenia połykania

– Wady wrodzone: przetoka tchawiczo-przełykowa,

laryngotracheomalacja

– Mukowiscydoza

– Wrodzony zespół dyskinezji rzęsek

– Alergia pokarmowa

– Czynniki środowiskowe: bierne palenie tytoniu,

niedostateczna wilgotność powietrza

• Wiek poniemowlęcy i przedszkolny

– Zapalenie górnych/dolnych dróg oddechowych

– Nawrotowe zapalenie oskrzeli

– Astma oskrzelowa

– Aspiracja ciał obcych

– Mukowiscydoza

– Wady wrodzone i choroby wrodzone

• Wiek szkolny

– Astma oskrzelowa, Zapalenia oskrzeli i płuc

– Aspiracja ciał obcych

– Mukowiscydoza

– Palenie tytoniu

– Kaszel psychogenny

• Wiek młodzieńczy

– Astma oskrzelowa

– Mukowiscydoza

– Palenie tytoniu

– Kaszel psychogenny

Przyczyny przewlekłego kaszlu

Rodzaje kaszlu

• Suchy (nieproduktywny) – ostry okres

choroby górnych i dolnych dróg

oddechowych, zapalenia płuc

• Wilgotny (produktywny) – zaleganie

wydzieliny w dolnych drogach

oddechowych

• Suchy kaszel „szczekający” –

obturacja dużych dróg oddechowych

(krtań, tchawica)

świszczący oddech

• Świst wdechowy

(stridor) – utrudnienie przepływu w

czasie wdechu

– Wiotkość krtani

– Guzy krtani

– Zapalenie krtani, zapalenie nagłośni (zagrożenie życia!!!!)

• Świst wydechowy

(wheezing) – utrudnienie

przepływu powietrze w czasie wydechu

– Wiotkość tchawicy

– Przetoka tchawiczo-przełykowa

– Astma oskrzelowa (stan astmatyczny – zagrożenie

życia !!!)

– Obturacyjne zapalenie oskrzeli

– Guzy tchawicy/oskrzeli

• Świst wdechowo-wydechowy

– Wiotkość krtani i tchawicy

– Zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli (zagrożenie życia !!!)

– Guzy śródpiersia

– Ciało obce

Duszność – subiektywne wrażenie trudności w

oddychaniu, zależy od indywidualnej tolerancji na

niedotlenienie

• Przyspieszenie liczby oddechów –

– > 60/min. u niemowlaka do 2 m.ż.

– > 50/min. od 2 m.ż.-12 m.ż.

– >40/min. 1-5 lat

– >30/min. 6-10 lat

– >20/min. >10 lat

• Zaciąganie klatki piersiowej

– Zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych,

nadobojczykowych, nadmostkowych – dusznośc

wdechowa

– Zaciąganie przestrzeni dolnożebrowych, napięcie

mięśni brzusznych – duszność wydechowa

Ból w klatce piersiowej

• Pochodzi z opłucnej
• Ból mięśni międzyżebrowych – długotrwały

kaszel

Krwioplucie

• Odkrztuszanie krwi – krew może pochodzić

z górnych lub dolnych dróg oddechowych,

ale również z przewodu pokarmowego

– Zapalenie oskrzel;i, zapalenie płuc
– Ciała obce
– Rzadziej gruźlica i guzy oskrzeli

• Paleczkowate zniekształcenia dystalnych

paliczków

• Przewlekle niedotlenienie: astma,

mukowiscydoza

• Również w przewlekłych chorobach układu

krążania doprowadzajacych do
niedotlenienia

Badania diagnostyczne w chorobach

płuc

• Badanie rentgenowskie klatki piersiowej
• Bronchoskopia – badanie endoskopowe

(metoda diagnostyczno-lecznicza)

– bronchografia

• Badania czynnościowe układu

oddechowego – (spirometria) – ocena
objętości i pojemności płuc, ciśnienia,
przepływu i skład gazów

Najczęstsze bronchoskopowe zabiegi

lecznicze

• Usuwanie cial obcych
• Usuwanie aspirowanej treści żoładkowej
• Udrażnianie oskrzeli zatkanych treścią ropną
• Lecznicze plukanie oskrzeli
• Usuwanie mas ziarninowych w przebiegu

gruźlicy

• Tamowanie krwotokow
• Zakladanie protez tchawiczych
• Zamykanie przetok oskrzelowo-opłucnowych

Zapalenie oskrzeli

(bronchitis)

• Patogeneza – zastój wydzieliny w

oskrzelach spowodowany
upośledzonym transportem śluzowo-
rzęskowym

• Przyczyna zastoju –

– wirusy, rzadziej bakterie,
– alergia
– przyczyny wrodzone (mukowiscydoza,

wrodzony zespół dyskinezji rzęsek)

Ostre zapalenie oskrzeli

• Przyczyny-

– najczęściej wirusy
– Zakażenie bakteryjne – są wtórne

• Objawy –

– suchy kaszel, zmieniający się w wilgotny
– Krótkotrwała gorączka
– Dzieci starsze odkrztuszją wydzielinę, młodsze połykają –

wymioty

• Leczenie

– Utrzymanie wilgotności powietrza, inhalacje
– Leki mukolityczne pochodne cysteiny podawane doustnie i

w inhalacji

– wspomaganie transportu zabiegami fizykoterapeutycznymi

Rozpoznanie

• Wywiad
• Objawy
• Badanie fizykalne – zmiany

osłuchowe: rzężenia średnio- i
grubobańkowe

Nawrotowe zapalenie oskrzeli

• Objawy zapalenia oskrzeli

utrzymujące się dłużej niż 2 tygodnie
i powtarzające się przynajmniej 4
razy w roku

Przewlekłe zapalenie oskrzeli

• Objawy utrzymujące się powyżej

3 miesięcy

Powikłania

• Ryzyko nawrotowego zapalenia płuc
• Trwałe uszkodzenie oskrzeli i płuc –

rozstrzenie płuc i rozedma płuc

Przyczyna PZO

• Bezpośrednio wirusy i bakterie
• Pośrednio –

– alergia,
– niedobory immunologiczne

Zapalenie oskrzelików (bronchiolitis)

• Jedna z najcięższych chorób dolnych dróg

oddechowych, przebiegająca z zagrażającą
życiu niewydolnością oddechową

• Najczęściej występuje u niemowląt 2-6 m.ż.
• Przyczyna – wirusy RS, paragrypy, grypy,

adenowirusy

• Zachorowania od jesieni do wiosny
• Zmiany dotycza oskrzelikow o przekroju

0,5-1 mm, nabłonek oskrzelikow złuszcza
się i zatyka częściowo lub całkowicie
światło oskrzelików

Zapalenie oskrzelików – przebieg

choroby

• I faza – zapalenie górnycvh dróg

oddechowych – katar, zapalenie gardła

• II faza - po 2-3 dniach następuje

gwałtowne pogorszenie stanu dziecka

– duszność wdechowo-wydechowa
– suchy kaszel
– sinica obwodowa
– ciepłota ciala nieznacznie podwyższona

• Badanie fizykalne

– Duszność
– Rzężenia drobnobańkowe i trzeszczenia
– „cisza” nad płucami – świadczy o

skrajnym rozdęciu płuc

• Badania dodatkowe

– Rtg – objawy rozdęcia płuc, ogniska

niedodmy

– Niedotlenienie: kwasica oddechowa

Leczenie bronchiolitis

• Bezwględna hospitalizacja

• Podanie tlenu – gdy znaczna niewydolność

oddechowa - oddech wspomagany

• Nawodnienie dziecka

• Nawilżanie powietrza

• Podanie antybiotyków ze względu na

wtorne nadkażenie bakteryjne

• Leki przeciwirusowe – ribavirin –

podawanie w inhalacjach

Powikłania

• Ciężki stan utrzymuje się 4-5 dni

• U wiekszosci chorych całkowite wylezenie

• 30% rozwikja astmę oskrzelową

Rozstrzenie oskrzeli (bronchiectasis)

• Przyczyna – zastój śluzu i/lub zwężenie oskrzeli

i powstanie na tym tle zakażenia
bakteryjnego; przewlekły proces zapalny
doprowadza do uszkodzenia morfologii
oskrzeli – mają one kształt workowaty, sa
poszerzone; dołącza się włóknienie tkanki
płucnej i wyłączenie z wymiany gazowej
uszkodzonych obszarów płuc

• Objawy – przewlekły kaszel z porannym

odkrztuszaniem ropnej plwociny „pełnymi
ustami”

Leczenie

• resekcja tkanki
płucnej

• stała fizykoterapia
• leki mukolityczne
• okresowa
antybiotykoterapia

Zapalenia płuc - pneumonia

• Ostra choroba obejmująca głównie

pęcherzyki płucne i tkankę

śródmiąższową, ale również oskrzeliki

i drobne oskrzela

• Przyczyna – wirusy, bakterie, grzyby,

pierwotniaki (Pneumocystis carini),

reakcje immunologiczne

– Prawie wszystkie wirusy powodujące

zapalenie górnych dróg oddechowych

mogą wywołać zapalenie płuc

Podział zapaleń płuc

• Za względu na czynnik infekcyjny:

– Wirusowe

– Bakteryjne: zapalenie paciorkowcowe,

gronkowcowe, pneumokokowe, wywołane prze

Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia

– Pneumocystozowe zapalenie płuc

– Grzybicze zapalenie płuc (Candida albicans)

• Ze względu na lokalizacje

– Płatowe zapalenie płuc – starsze dzieci, dorośli

– Odoskrzelowe zapalenie płuc – małe dzieci do 2

r.ż., starcy

– Śródmiąższowe zapalenie płuc

Wirusowe zapalenie płuc

• Poprzedzone infekcją górnych dróg

oddechowych

• Suchy, uporczywy kaszel
• Badaniem przedmiotowym rzężenia

drobnobankowe i trzeszczenia

• Niemowlęta i małe dzieci- leczenie

szpitalne

Bakteryjne zapalenie płuc

• Paciorkowcowe zapalenie płuc (b-hemolizujący typu A) –

choroba zaczyna się nagle, bólem gardła i bólem stawów,

przebieg jest ciężki, z objawami duszności, jest to płatowe

zapalenie płuc, u ½ pacjentów występuje zapalenie

opłucnej

– Badaniem przedmiotowym – opukowo stłumienie nad zajętym

segmentem lub płatem, rzężenia wilgotne

– RTG – płatowe zapalenie płuc

– Leczenie – penicylina lub cefalosporyny

• Gronkowcowe zapalenie płuc – występuje głównie u

niemowląt (70%) – charakterystyczna jest obecność

licznych ropni w płucach (widoczne na rtg, przebicie ropnia

może być przyczyną odmy opłucnej i ropniaka

– Choroba rozpoczyna się nagle wysoką gorączką, kaszlem i

narastającą dusznością, dziecko wyglądą na bardzo chore,

pojawia się sinica

– Badanie przedmiotowe z zależności od fazy choroby – liczne

rzężenia nad całymi płucami, gdy odma odgłos opukowy

bębenkowy, brak szmerów

– RTG płuc – zmiany podobne do odoskrzelowego zapalenia płuc

w pierwszej fazie, nastepnie nacieki mogą obejmowac cale

płuco, stwierdza się ropnie zpoziomem płynu, wysięk do

opłucnej

– Leczenie- antybiotyki –pólsysntetyczne penicyliny –

kloksacylina, cefalosporyny

– Wysoka śmiertelnośc -10%

Paciorkowcowe zapalenie płuc

(paciorkowce beta-hemolizujące typu A)

Choroba zaczyna się nagle, bólem

gardła i bólem stawów, przebieg jest

ciężki, z objawami duszności, jest to

płatowe zapalenie płuc, u ½ pacjentów

występuje zapalenie opłucnej

– Badaniem przedmiotowym – opukowo

stłumienie nad zajętym segmentem lub

płatem, rzężenia wilgotne

– RTG – płatowe zapalenie płuc
– Leczenie – penicylina lub cefalosporyny

Gronkowcowe zapalenie płuc

(Staphylococcus aureus) – występuje głównie

u niemowląt (70%) – charakterystyczna jest

obecność licznych ropni w płucach (widoczne

na rtg, przebicie ropnia może być przyczyną

odmy opłucnej i ropniaka

– Choroba rozpoczyna się nagle wysoką gorączką,

kaszlem i narastającą dusznością, dziecko

wyglądą na bardzo chore, pojawia się sinica

– Badanie przedmiotowe z zależności od fazy

choroby – liczne rzężenia nad całymi płucami, gdy

odma odgłos opukowy bębenkowy, brak szmerów

– RTG płuc – zmiany podobne do odoskrzelowego

zapalenia płuc w pierwszej fazie, nastepnie

nacieki mogą obejmowac cale płuco, stwierdza

się ropnie zpoziomem płynu, wysięk do opłucnej

– Leczenie- antybiotyki –pólsysntetyczne penicyliny

– kloksacylina, cefalosporyny

– Wysoka śmiertelnośc -10%