Histamina i receptory

histaminowe

Organiczny związek chemiczny,

heterocykliczna amina pochodna

imidazolu. Występuje naturalnie w

organizmie ludzkim. Spełnia funkcję

mediatora procesów zapalnych i

neuroprzekaźnika.

Histamina

W organizmie ludzkim powstaje na skutek

dekarboksylacji histydyny.

Produkcja zachodzi w wielu miejscach.

Najwyższe stężenia możemy zaobserwować w:



płucach



skórze



błonach śluzowych nosa i

żołądka

Synteza

Histamina jest magazynowana w

komórkach tucznych i

granulocytach kwasochłonnych, np.

związana z heparyną lub

proteoglikanem.

Magazynowanie

Uwalnianie histaminy z magazynów

zachodzi pod wpływem:



uszkodzenia komórek (np. przy

zapaleniu)



wydzielanie IgE w reakcji

nadwrażliwości typu I



substancji chemicznych

(uwalniających histaminę niezależnie
od IgE)

Uwalnianie histaminy

W badaniach naukowych jako czynnik

silnie uwalniający histaminę

wykorzystywany jest produkt

kondensacji p-

metoksyfenyletylmetylaminy z

formaldehydem jego działanie jest

pośrednie i wpływa na wydzielanie

wewnątrzkomórkowego wapnia.

Czynniki uwalniające

Niektóre leki powodujące uwalnianie
histaminy:



preparaty krwiozastępcze (np. HES

– skrobia hydroksyetylowana).



morfina



środki kontrastowe zawierające jod



Mastoparan (składnik jadu osy)

aktywuje białko G i wskutek tego
powoduje uwalnianie histaminy
niezależne od IgE.

Czynniki uwalniające

Rozkład histaminy

Szybki
na drodze dezaminacji

oksydatywnej pod wpływem
histaminazy,

na drodze metylacji grupy NH i

utlenienia powstałych metabolitów
za pomocą monoaminooksydazy.

H

1

H

2

H

3

H

4

lokalizacja

 mm.

gładkie

oskrzeli i

jelit

 śródbłone

k naczyń

 guczoły

błony

śluzowej

nosa

 komórki

okładzino

we

żołądka

 limfocyty

T

supresoro

we

 Centralny i

obwodowy
układ

nerwowy

 mastocyty

 eozynofile

Przekaźnik

wtórny

białko G

q

białko G

s

białko G

i

białko G

q

efekt

działania

↑

Ca 2+

↑

cAMP

↓

cAMP

↑

Ca 2+

Receptory histaminowe



powoduje zmniejszenie ciśnienia tętniczego na

skutek rozszerzenia małych naczyń tętniczych



zwiększa przepuszczalność naczyń włosowatych,

powodując skurcz komórek śródbłonka naczyń

krwionośnych co umożliwia przenikanie białek

osocza, wody i komórek krwi do tkanek



ułatwia migrację leukocytów przez ekspresję

białek adhezyjnych na powierzchni kom.

Śródbłonka, co nasila reakcję zapalna



Stymulując zakończenia nerwowe, histamina

wywołuje świąd.



powoduje skurcz mięśni gładkich oskrzeli i

przewodu pokarmowego



w ośrodkowym układzie nerwowym uczestniczą

w regulacji czuwania i odzywiania

Pobudzenie receptora H

1

:



powoduje zmniejszenie ciśnienia

tętniczego na skutek rozszerzenia małych

naczyń tętniczych



przyspieszenie akcji serca i zwiększenie

kurczliwości mięśnia sercowego



wzrost wydzielania gruczołów, przede

wszystkim gruczołów błony śluzowej żołądka



hamowanie układu odpornościowego na

skutek zmniejszonego uwalniania

przeciwciał i cytokin z limfocytów oraz

zmniejszenia proliferacji limfocytów T

Pobudzenie receptora H

2

:

Jako autoreceptory powodują

zahamowanie wydzielania histaminy.
Jako heteroreceptory regulują

uwalnianie innych

neuroprzekaźników.

Podobnej regulacji podlega nawet

uwalnianie histaminy z komórek

tucznych w żołądku i serotoniny z

komórek enterochłonnych.

Pobudzenie presynaptycznego

receptora H

3

:

Pobudzenie receptora H4:

przede wszystkim na limfocytach T,

granulocytach zasadochłonnychi
komórkach tucznych i na tej podstawie
wysunięto przypuszczenie o ich roli
prozapalnej

Istnieją przesłanki wskazujące na rolę

receptorów H4 w różnicowaniu komórek
macierzystych szpiku.

Pobudzenie receptora H4 przez białko Gi

powoduje hamowanie cyklazy
adenylanowej, a przez białko Gβ,γ
pobudzenie fosfolipazy C.

Histamina uwolniona w skórze np. pod

wpływem ukłucia przez owada powoduje

bolesne zaczerwienienie na skutek

rozszerzenia naczyń krwionośnych i

powstanie „bąbla” na skutek

wzrostu przepuszczalności naczyń.

Patofizjologiczne znaczenie

histaminy

Histamina ma znaczenie w przebiegu reakcji

alergicznych typu natychmiastowego. Jej

uwolnienie może wywołać wstrząs

anafilaktyczny, pokrzywkę lub obrzęk

Quinckiego.
Rozpad kom. tucznych i uwolnienie histaminy

spotykane jest we wstrząsie

endotoksycznym i oparzeniach.
Guz wywodzący się z komórek tucznych lub

zwiększenie ich liczby mogą powodować

zwiększone uwalnianie histaminy i napadowe

zaczerwienienie skóry, obrzęk i skurcz

oskrzeli.

Patofizjologiczne znaczenie

histaminy

Histamina jest stosowana w celach
diagnostycznych, jako dodatnia próba
kontrolna w badaniach chorób alergicznych.
Bywa też stosowana w maściach jako
środek powodujący zaczerwienienie i
rozgrzanie skóry.

Znacznie szersze zastosowanie mają leki
przeciwhistaminowe, wypierające
histaminę z połączeń z receptorami.

Zastosowanie w

lecznictwie

Bibliografia:



„ Farmakologia i toksykologia” E.
Mutschler U&P, Wrocław 2004



„Kompendium farmakologii i
farmakoterapii” A. Danysz U&P, Wrocław
2008



„Fizjologia człowieka z elementami
fizjologii stosowanej i klinicznej” W. Z.
Traczyk, A. Trzebski PZWL 2004