Specyfika pracy kuratora

sądowego w pracy dla

nieletnich

Kurator sądowy

Zespół Kuratorskiej Służby

Sądowej do Wykonywania

Orzeczeń w Sprawach

Rodzinnych i Nieletnich

Wydział Rodzinny i

Nieletnich

Organizację oraz zasady funkcjonowania sądu

określają następujące akty prawne:

• Prawo o ustroju sądów powszechnych,
• Regulamin urzędowania sądów

powszechnych,

• zarządzenie Ministra Sprawiedliwości w

sprawie organizacji i zakresu działania
sekretariatów sądowych oraz innych
działów administracji sądowej,

• rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w

sprawie trybu sprawowania nadzoru nad
działalnością administracyjną sądów.

Rola kuratora do spraw

rodzinnych i nieletnich

• Celem działalności kuratorów rodzinnych jest ochrona m.in.

uprawnień każdego z małżonków, określonych członków

rodziny i dziecka zapewnionych prawem materialnym, a

więc udział w realizowaniu konstytucyjnego obowiązku

pomocy małżonkom, rodzinie i dziecku.

• Kuratorzy sądowi, w tym kuratorzy rodzinni, wykonują

czynności o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym i

profilaktycznym oraz inne czynności określone w przepisach

szczególnych.

• Kuratorzy sądowi, w tym kuratorzy rodzinni, są podmiotami

udzielającymi ochrony prawnej lub uczestniczącymi w

udzielaniu takiej ochrony w ramach sądowego

postępowania rozpoznawczego oraz postępowania

związanego z wykonywaniem orzeczeń sądu, a także poza

tymi postępowaniami.

Zadania kuratorów rodzinnych

(w aktualnym stanie prawnym)

1. Przeprowadzenie wywiadów środowiskowych:

a. w sprawach małżeńskich
b. w postępowaniu o zezwolenie na zawarcie małżeństwa
c. w sprawach o rozstrzygnięcie w istotnych sprawach rodziny
d. w sprawach opiekuńczych małoletnich
e. w sprawach o przysposobienie dziecka
f. w postępowaniu wyjaśniającym i rozpoznawczym w

sprawach nieletnich

g. w postępowaniu wykonawczym w sprawach nieobjętych

nadzorem: o zachowaniu się podopiecznego po wydaniu

orzeczenia

h. wywiadów kontrolnych przeprowadzonych przez

zawodowych kuratorów sądowych w nadzorach

wykonywanych przez kuratorów społecznych oraz inne

uprawnione osoby

2. Sprawowanie nadzorów:

a.

w sprawach opiekuńczych:

•

jako środka zabezpieczającego

•

jako środka ograniczenia władzy rodzicielskiej

•

w przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej

lub placówce opiekuńczo-wychowawczej

b. nad nieletnimi:

•

jako środka tymczasowego

•

jako środka samoistnego

•

jako środka „probacyjnego” w przypadku zawieszenia

umieszczenia w zakładzie poprawczym, w przypadku

warunkowego zwolnienia, w przypadku warunkowego

odstąpienia od umieszczenia w zakładzie poprawczym

c.

nad osobami zobowiązanymi do leczenia odwykowego

3. Składanie wniosków o modyfikację orzeczeń
4. Udział w ustanowionych przez sąd kontaktach

rodziców z małoletnimi dziećmi

5. Przymusowe odebranie osoby podlegającej

władzy rodzicielskiej oraz umieszczenie w
rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-
wychowawczej

6. Postępowanie mediacyjne przeprowadzane:

a. w sprawach małżeńskich
b. w sprawach opiekuńczych

7. Współpraca z sądem rodzinnym
8. Współpraca z powiatowym centrum

pomocy rodzinie, współpraca z
jednostkami pomocy społecznej, w
sprawach opiekuńczych małoletnich
umieszczonych w środowisku zastępczym
– w rodzinie zastępczej lub placówce
opiekuńczo-wychowawczej

9. Kierowanie i praca w ośrodku kuratorskim

Sądowy kurator rodzinny

1. Jest wyspecjalizowanym podmiotem

uczestniczącym w realizowaniu zwłaszcza

konstytucyjnego obowiązku pomocy

małżonkom, rodzinie i dziecku;

2. Ma swój udział w realizacji tego obowiązku

przede wszystkim przez uczestnictwo w

udzielaniu tej ochrony prawnej, do udzielania

której jest zobowiązany sąd rodzinny;

3. Uczestniczy w udzielaniu ochrony prawnej:

a.

w ramach sądowego postępowania rozpoznawczego i

postępowania związanego z wykonywaniem orzeczeń

sądu oraz

b. poza tymi postępowaniami;

4. Uczestnicząc w udzielaniu ochrony prawnej w

ramach sądowego postępowania rozpoznawczego,

w szczególności:

a.

dostarcza sądowi materiału procesowego lub

b. inicjuje postępowanie sądowe, przy czym – w określonych

prawem wypadkach – jest podmiotem tego postępowania;

5. Uczestnicząc w udzielaniu ochrony prawnej w

postępowaniu wykonawczym, wykonuje zwłaszcza

określone orzeczenia sądu rodzinnego, w tym sądu

opiekuńczego, przy czym w postępowaniu

wykonawczym w sprawach o przymusowe

odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej

lub pozostającej pod opieką zawodowy kurator

rodzinny jest głównym organem wykonawczym.

Poza tym sądowy kurator rodzinny (szczególnie

zawodowy kurator rodzinny) spełnia m.in. oznaczone

funkcje kontrolne, a zawodowy kurator rodzinny –

także określone funkcje organizacyjno-kontrolne.
Najogólniej ujmując, można zatem stwierdzić, że w

aktualnym stanie prawnym sądowy kurator rodzinny

jest wyspecjalizowanym podmiotem przede

wszystkim uczestniczącym w udzielaniu ochrony

prawnej przez sąd rodzinny, w tym – w określonych

przez prawo wypadkach – jest on podmiotem

sądowego postępowania rozpoznawczego albo

głównym organem wykonawczym w postępowaniu

wykonawczym.

Kodeks etyki kuratora

W

zorem dla Kodeksu etyki kuratorskiej był kodeks etyki

lekarskiej. Nie można się temu dziwić, albowiem

“przedmiot” działań lekarza i kuratora jest ten sam:

jest to człowiek, który z racji swoich różnorakich

problemów potrzebuje pomocy. Już na poziomie

językowym wyraźna jest analogia pomiędzy tymi

zawodami; w obu przypadkach mamy do czynienia

z patologią, profilaktyką, diagnozą, terapią. Różnica

wynika jedynie z aspektu, który stanowi przedmiot

zainteresowania lekarza i kuratora. Lekarz koncentruje

się na organizmie człowieka, a kurator na jego warstwie

psychospołecznej, jego funkcjonowania społecznego.

Jednak zarówno lekarz, jak i kurator, naprawiając

właściwy sobie aspekt podopiecznego, dążą do

poprawy jego funkcjonowania jako człowieka, jako

całości.

Praca kuratora w praktyce

Pierwsze domostwo
Wizyta kontrolna w domu alkoholika.

Dozorowanego nie było w domu, ale z informacji

udzielonych przez jego żonę i widocznego stanu

jego domostwa wynika, że zabrał się do pracy,

dba o dom i gospodarstwo. Jego żona mówi, że

jest już dobrze i nie narzeka na męża, choć ten

bardzo dużo czasu poświęca pracy, zapomina się

w niej, „ale chociaż nie pije” – przyznaje z lekkim

uśmiechem. Dom duży, nie byłem w środku, ale

podwórko zadbane, ogrodzenie nowe (owoc pracy

dozorowanego). Resocjalizacja zadziałała.

Drugie domostwo
Wizyta kontrolna w domu alkoholika, który stosował przemoc w

rodzinie. Znajdował się w miejscu zamieszkania.
Informacje uzyskane od żony: mąż obecnie jest po wylewie, ma nie

w pełni władną lewą rękę i nogę, nie pije, nie bije. Jeden z synów

przejął gospodarstwo, dostał dotację na „młodego rolnika” i kupił

nowe maszyny rolnicze (belarkę, siewnik, opryskiwacz – widziałem

i potwierdzam, wszystkie maszyny są nowe). Kobieta ma kolejną

przepuklinę, ale pracuje, nie oszczędza się i po namowie pani

kurator może wybierze się do lekarza.
Syna, który przerwał naukę i pracuje dorywczo, nie było w domu.

Jak ktoś go poczęstuje alkoholem to spożyje, ale nie w domu, bo

ojciec go karci. Do domu przychodzi na noc spać, a tak nie ma go

całymi dniami. Do rozmowy po czasie dołączył ojciec rodziny

potwierdzając wszystkie informacje uzyskane od żony.
Warunki bytowe: bieda „aż piszczy”, może w domu coś jest, bo z

zewnątrz aż serce ściska. Resocjalizacja syna trwa, a ojca

zresocjalizował, ale wylew.

Popijająca matka opiekująca się małą córką
Na początku rozmawialiśmy z babcią dziewczynki,

która powiedziała, że matka codziennie pracuje w

pieczarkarni, a wieczorami wymyka się z domu na

piwo. Babcia zajmuje się córką i sobie przypisuje

najwięcej zasług wychowawczych. Uważa, że to ona

najwięcej się nią zajmuje. Dziewczynka, uczennica

pierwszej klasy SP nie jest izolowana od kłótni

dorosłych (matka – babcia – ojciec). Rodzice są po

rozwodzie i nie mieszkają razem. Ojciec zabiera

dziecko do siebie, a matka idzie na piwo. Są

sytuacje, kiedy to ojciec zabiera córkę do siebie, a

matkę zawozi do domu jej kolegi, gdzie ta spożywa

alkohol. Dom ten ma miano meliny. Dziecko widzi

matkę, kiedy ta jest pod wpływem alkoholu…

Sąd orzekł, aby skierować matkę na leczenie szpitalne od

uzależnienia alkoholowego, natomiast z racji kolejki termin

nadejdzie za ok. rok, chyba, że matka zechce podjąć leczenie

dobrowolnie.
Babcia natomiast ma dobre chęci, ale wykonanie deklarowanej

pomocy w zaistniałej sytuacji ma nieco gorsze. Krzyczy, bądź się

wycofuje, a ta kobieta ma ogromny potencjał do krzykliwych

kłótni, aż się marszczyła i czerwieniła przy zwykłej rozmowie z

panią kurator o całej sytuacji. Warunki bytowe rodziny: u kobiet

duży, w miarę zadbany dom z wygodami, u ojca również duży dom

z wygodami, tylko, że ojciec zajmuje jeden pokój dzieląc dom z

rodzeństwem. Babcia mówi, że jej córka ma komornika na „karku”

za niespłacony kredyt, odsetki już narosły na 1500zł. Kobieta

uważa, że ktoś podpisał umowę na kredyt z jej dowodu, uważa, że

tego nie zrobiła.
Matkę trzeba leczyć od alkoholu, ojca namawiać, żeby nie dawał

się wykorzystywać, a babcię skutecznej komunikacji

interpersonalnej. Zostaje córka, której jakieś zajęcia profilaktyczne

myślę, że by nie zaszkodziły – ona za dużo widziała.

Ustawy z których korzysta

kurator

• Regulamin urzędowania sądów

powszechnych

• Ustawa o ochronie zdrowia

psychicznego

• Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i

przeciwdziałaniu alkoholizmowi

• Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii
• Ustawa o postępowaniu w sprawach

nieletnich

Wymagania na stanowisko

kuratora sądowego

O

becnie w obrębie Sądu Okręgowego

w Lublinie stosownie do postanowień
art. 72 ustawy z dnia 27 lipca 2010 r.
o kuratorach sądo.-wych. (Dz. U. Nr
98, poz. 1071 z późn. zm.)
aplikantem kuratorskim może zostać
ten, kto…

1. posiada obywatelstwo polskie i

korzysta z pełni praw cywilnych i
obywatelskich;

2. jest nieskazitelnego charakteru;
3. jest zdolny ze względu na stan

zdrowia do pełnienia obowiązków
kuratora zawodowego;

4. ukończył wyższe studia

magisterskie z zakresu nauk
pedagogiczno - psychologicznych,
socjologicznych lub prawnych oraz
inne wyższe studia magisterskie i
studia podyplomowe z zakresu nauk
pedagogiczno – psychologicznych,
socjologicznych lub prawnych.

I etap - Kurator Okręgowy dokona wstępnej

kwalifikacji złożonych podań pod kątem

spełnienia wymogów formalnych przez

kandydata;

II etap - powołana przez Prezesa Sądu

Okręgowego w Lublinie Komisja

Konkursowa złożona z pięciu osób

przeprowadzi egzamin konkursowy i

sporządzi protokół z jego przebiegu.

Konkurs

obejmie sprawdzian

wiadomości z:

• zakresu Ustawy o kuratorach sądowych
• Kodeksu etyki kuratora
• Konstytucji RP
• i wiedzy ogólnej

(WOS, aktualne wydarzenia ze świata,

polityki).

Kandydaci na aplikantów

przed przystąpieniem do egzaminu
konkursowego
składają następujące dokumenty…

•

podanie o dopuszczenie do egzaminu

konkursowego;

•

życiorys;

•

kserokopię odpisu dyplomu ukończenia wyższych

studiów, których wymóg określa ustawa;

•

oświadczenie, że osoba ubiegająca się o

przyjęcie na aplikację nie była karana za

przestępstwo lub przestępstwo skarbowe oraz,

że nie jest prowadzone przeciwko niej

postępowanie o przestępstwo ścigane z

oskarżenia publicznego lub przestępstwo

skarbowe;

• oświadczenie o następującej treści:

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich
danych osobowych zawartych w mojej
ofercie pracy dla potrzeb niezbędnych do
realizacji procesu rekrutacji (zgodnie z
ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o
ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002
r. Nr 1001, poz. 926 z późn. zm.).

Literatura

• Artykuł ze strony Krajowego Stowarzyszenia

Zawodowych Kuratorów Sądowych ,, Rola kuratora

d/s rodzinnych i nieletnich w Sądownictwie

Rodzinnym. Skuteczność i efektywność działań

kuratorskich w nadzorach w sprawach z Kodeksu

rodzinnego i opiekuńczego i Ustawy

o postępowaniach w sprawach nieletnich w oparciu

o badania przeprowadzone w warszawskim okręgu

sądowym.’’, mgr Anna Korpanty

• Zarys metodyki pracy kuratora sądowego pod red.

T. Jedynaka i K. Stasiaka, Wa-wa 2008

• Dzienniczek praktyki zawodowej Karola Panasiuka

odbytej w Sądzie Rejonowym w Białej Podlaskiej

Dziękuję za uwagę

i życzę miłego dnia 