Zakażenie wirusami

Zakażenie wirusami

zapalenia wątroby oraz HIV

zapalenia wątroby oraz HIV

a seks

a seks

Anita Wnuk

Anita Wnuk

Klinika Chorób Zakaźnych i

Klinika Chorób Zakaźnych i

Hepatologii PAM

Hepatologii PAM

„Cuivis accidere potest,

quod cuiquam”

•„Każdemu może

zdarzyć się to, co
innemu”

Wirusowe zapalenie

wątroby typu B powoduje

wirus HBV

(hepatitis B)

Wirusowe zapalenie

wątroby typu C powoduje

wirus HCV

(hepatitis C)

HIV

HIV





AIDS

AIDS

Choroba HIV:

Choroba HIV:

przewlekła,

przewlekła,

nieuleczalna choroba

nieuleczalna choroba

zakaźna,

zakaźna,

przenoszona głównie

przenoszona głównie

drogą płciową,

drogą płciową,

poddająca się

poddająca się

leczeniu

leczeniu

ZACHOROWAĆ NA AIDS

ZACHOROWAĆ NA AIDS

tzn.

tzn.

ROZWINĄĆ JEDNĄ

ROZWINĄĆ JEDNĄ

Z KILKUDZIESIĘCIU

Z KILKUDZIESIĘCIU

CHORÓB

CHORÓB

„WSKAŹNIKOWYCH”

„WSKAŹNIKOWYCH”

AIDS

AIDS

Dlaczego AIDS jest

epidemią?

Global

Global

AIDS epidemic

AIDS epidemic

1990

1990

−

−

200

200

4

4

0

10

20

30

40

50

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

M

il

li

o

n

s

Number
of people
living
with HIV
and AIDS

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

Year

% HIV
prevalence
adult (15-
49)

Source: UNAIDS/WHO, 2004

Number of people living with HIV and AIDS

% HIV prevalence, adult (15-49)

2004 Report on the Global AIDS Epidemic (Fig 1)

Adults and children estimated

Adults and children estimated

to be living

to be living

with HIV as of end 200

with HIV as of end 200

4

4

Total: 37.8 (34.6 – 42.3)

million

Western

Europe

580 000

580 000

[460 000 – 730 000]

[460 000 – 730 000]

North Africa &

Middle East

480 000

480 000

[200 000 – 1.4 million]

[200 000 – 1.4 million]

Sub-Saharan

Africa

25.0 million

25.0 million

[23.1 – 27.9 million]

[23.1 – 27.9 million]

Eastern Europe

& Central Asia

1.3 million

1.3 million

[860 000 –

[860 000 –

1.9 million]

1.9 million]

South

& South-East

Asia

6.5

6.5

million

million

[4.1 – 9.6

[4.1 – 9.6

million]

million]

Oceania

32 000

32 000

[21 000 – 46 000]

[21 000 – 46 000]

North America

1.0 million

1.0 million

[520 000 – 1.6

[520 000 – 1.6

million]

million]

Caribbean

430 000

430 000

[270 000 – 760 000]

[270 000 – 760 000]

Latin

America

1.6 million

1.6 million

[1.2 – 2.1 million]

[1.2 – 2.1 million]

East Asia

900 000

900 000

[450 000 – 1.5

[450 000 – 1.5

million]

million]

Estimated number of adults and

Estimated number of adults and

children

children

newly infected with HIV during

newly infected with HIV during

200

200

4

4

Total: 4.8 (4.2 – 6.3)

million

Western

Europe

20 000

20 000

[13 000 – 37

[13 000 – 37

000]

000]

North Africa &

Middle East

75 000

75 000

[21 000 – 310 000]

[21 000 – 310 000]

Sub-Saharan

Africa

3.0 million

3.0 million

[2.6 – 3.7 million]

[2.6 – 3.7 million]

Eastern

Europe

& Central

Asia

360 000

360 000

[160 000 – 900

[160 000 – 900

000]

000]

East Asia

200 000

200 000

[62 000 – 590 000]

[62 000 – 590 000]

South

& South-East

Asia

850 000

850 000

[430 000 – 2.0

[430 000 – 2.0

million]

million]

Oceania

5 000

5 000

[2 100 – 13 000]

[2 100 – 13 000]

North

America

44 000

44 000

[16 000 – 120

[16 000 – 120

000]

000]

Caribbean

52 000

52 000

[26 000 – 140

[26 000 – 140

000]

000]

Latin America

200 000

200 000

[140 000 – 340

[140 000 – 340

000]

000]

Estimated adult and child

Estimated adult and child

deaths

deaths

from AIDS during 200

from AIDS during 200

4

4

Total: 2.9 (2.6 – 3.3)

million

Western

Europe

6 000

6 000

[<8 000]

[<8 000]

North Africa &

Middle East

24 000

24 000

[9 900 – 62 000]

[9 900 – 62 000]

Sub-Saharan

Africa

2.2 million

2.2 million

[2.0 – 2.5 million]

[2.0 – 2.5 million]

Europe

& Central

Asia

49 000

49 000

[32 000 – 71 000]

[32 000 – 71 000]

East Asia

44 000

44 000

[22 000 – 75 000]

[22 000 – 75 000]

South

& South-East

Asia

460 000

460 000

[290 000 – 700

[290 000 – 700

000]

000]

Oceania

700

700

[<1 300]

[<1 300]

North

America

16 000

16 000

[8 300 – 25

[8 300 – 25

000]

000]

Caribbean

35 000

35 000

[23 000 – 59

[23 000 – 59

000]

000]

Latin America

84 000

84 000

[65 000 – 110 000]

[65 000 – 110 000]

Eastern

Children

Children

(<15 years)

(<15 years)

estimated

estimated

to be living

to be living

with HIV as of end 200

with HIV as of end 200

4

4

Western

Europe

6 200

6 200

[4 900 – 7 900]

[4 900 – 7 900]

North Africa &

Middle East

21 000

21 000

[6 300 – 72 000]

[6 300 – 72 000]

Sub-Saharan

Africa

1.9 million

1.9 million

[1.7 – 2.2 million]

[1.7 – 2.2 million]

Eastern

Europe

& Central

Asia

8 100

8 100

[6 600 – 12 000]

[6 600 – 12 000]

East Asia

7 700

7 700

[2 700 – 22 000]

[2 700 – 22 000]

South

& South-East

Asia

160 000

160 000

[91 000 – 300 000]

[91 000 – 300 000]

Oceania

600

600

[< 2 000]

[< 2 000]

North

America

11 000

11 000

[5 600 – 17 000]

[5 600 – 17 000]

Caribbean

22 000

22 000

[11 000 – 48

[11 000 – 48

000]

000]

Latin

America

25 000

25 000

[20 000 – 41

[20 000 – 41

000]

000]

Total: 2.1 (1.9 – 2.5)

million

Estimated deaths in children

(<15 years)

from AIDS during 2004

Western

Europe

< 100

< 100

[< 200]

[< 200]

North Africa &

Middle East

5 000

5 000

[1 500 – 17 000]

[1 500 – 17 000]

Sub-Saharan

Africa

440 000

440 000

[390 000 – 520

[390 000 – 520

000]

000]

Eastern

Europe

& Central

Asia

900

900

[< 2 000]

[< 2 000]

East Asia

2 000

2 000

[700 – 5 500]

[700 – 5 500]

South

& South-East

Asia

34 000

34 000

[20 000 – 64

[20 000 – 64

000]

000]

Oceania

< 200

< 200

[< 500]

[< 500]

North

America

< 100

< 100

[< 200]

[< 200]

Caribbean

5 200

5 200

[2 600 – 11

[2 600 – 11

000]

000]

Latin

America

5 600

5 600

[4 400 –9

[4 400 –9

200]

200]

Total: 490 000 (440 000 –

580 000)

Estimated number of children

(<15 years)

newly infected with HIV during

2004

Western

Europe

< 100

< 100

[< 200]

[< 200]

North Africa &

Middle East

8 400

8 400

[2 500 – 28 000]

[2 500 – 28 000]

Sub-Saharan

Africa

550 000

550 000

[500 000 – 650

[500 000 – 650

000]

000]

Eastern

Europe

& Central

Asia

1 500

1 500

[1 000 – 2 900]

[1 000 – 2 900]

East Asia

3 300

3 300

[1 200 – 9 200]

[1 200 – 9 200]

South

& South-East

Asia

47 000

47 000

[29 000 – 87

[29 000 – 87

000]

000]

Oceania

< 300

< 300

[< 1 000]

[< 1 000]

North

America

< 100

< 100

[< 200]

[< 200]

Caribbean

6 000

6 000

[3 000 – 13 000]

[3 000 – 13 000]

Latin

America

6 400

6 400

[5 100 – 10 000]

[5 100 – 10 000]

Total: 630 000 (570 000 – 740

000)

Newly diagnosed HIV infections per million

Newly diagnosed HIV infections per million

population

population

in Eastern European and Central Asian

in Eastern European and Central Asian

countries,

countries,

1996—2003

1996—2003

Source: (1) HIV /AIDS Surveillance in Europe, EuroHIV mid-year report 2003, no. 69. (2) AIDS Foundation East West

0

200

400

600

800

1,000

1,200

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

New HIV

infection

per million

population

Estonia

Russian Federation

Ukraine

Belarus

Moldova, Republic of

Latvia

Kazakhstan

Uzbekistan
Kyrgyzstan

2004 Report on the Global AIDS Epidemic (Fig 9)

Ilu chorych zakażonych

HIV przybywa co roku na

całym świecie?

4,8 mln

(nowych zakażeń/rok) –

2,9

mln

(zgonów/rok) =

1,9 mln

Dlaczego AIDS będzie

nadal epidemią?

0

5

10

15

20

25

30

Mali

(2001)

Uganda

(2000-2001)

Malawi

(2000)

Ethiopia

(2000)

Colombia

(2000)

Peru

(2000)

Had sex before age 15

Married before age 15

Gave birth before age 15

%

Sexual and reproductive health status

Sexual and reproductive health status

of 15−19-year-old girls between

of 15−19-year-old girls between

2000−2001

2000−2001

Source: Demographic and Health Surveys

2004 Report on the Global AIDS Epidemic (Fig 31)

Zakażenie HIV -

Zakażenie HIV -

diagnoza:

diagnoza:

•

LĘK

LĘK

•

WSTYD

WSTYD

•

SAMOTNOŚĆ

SAMOTNOŚĆ

•

ZŁOŚĆ

ZŁOŚĆ

•

POCZUCIE WINY

POCZUCIE WINY

•

... ... ...

... ... ...

R

R

e

e

a

a

l

l

-

-

w

w

o

o

r

r

l

l

d

d

o

o

f

f

HIV:

HIV:

To nie jest bitwa,

To nie jest bitwa,

to jest wojna.

to jest wojna.

Zgony na AIDS po wprowadzeniu
inhibitorów proteazy:

Palella F.J. et al, NEJM, 1998,338,853

10.40%

7.30%

2.00%

0.00%

2.00%

4.00%

6.00%

8.00%

10.00%

12.00%

E.C.C.

AZT

E.C.C. +

AZT

RYZYKO Z.O. HIV -

MOŻLIWOŚCI INTERWENCJ I

International Perinatal HIV Group, NEJM,

International Perinatal HIV Group, NEJM,

1999, 340, 977.

1999, 340, 977.

ZAKAŻENIE HIV NALEŻY DO

ZAKAŻEŃ

szerzących się

drogą naruszenia ciągłości

tkanek:

• Przetoczenie krwi i preparatów

krwiopochodnych

• Przeszczepy narządów i tkanek
• Iniekcje, zabiegi inwazyjne

medyczne i niemedyczne

• Kontakt seksualny
• Z matki na dziecko

HIV - 3 DROGI ZAKAŻENIA

1.SEKSUALNA (90 % w skali globu)

2

.

PARENTERALNA (BLOOD-BORN)

3. WERTYKALNA (ODMATCZYNA)

HIV nie przenosi się przez

ukąszenia owadów.

Ryzyko zakażenia zależy od okoliczności:

Ad 1.

MSM, M  K, K  M, K  K ...

Ad 2.

• KREW, produkty k-pochodne,

przeszczepy

• wspólne igły (IDUs)

• „zakłucia” zawodowe – HCWs

Ad 3.

• stadium choroby u matki

• stosowanie ART

• czas od PPP do urodzenia się
dziecka

• karmienie piersią

Ryzyko transmisji HIV na

jeden kontakt

Kontakt heteroseksualny (waginalny)

*

ryzyko dla kobiety – 0,08% - 0,2%

*ryzyko dla mężczyzny – 0,03% - 0,09%

Kontakt homoseksualny (analny)

*

osoba bierna – 0,1% - 0,3%

*osoba aktywna – 0,03%

Narkotyki i.v. – 0,67%

Zakłucie zawodowe - 0,3%

Przyczyna testowania w

Przyczyna testowania w

kierunku zakażenia HIV:

kierunku zakażenia HIV:

NAJCZĘSTSZA:

NAJCZĘSTSZA:

ODURZANIE SIĘ i.v. jako

ODURZANIE SIĘ i.v. jako

czynnik ryzyka

czynnik ryzyka

52,8 %

52,8 %

Przyczyny testowania w

Przyczyny testowania w

kierunku zakażenia HIV

kierunku zakażenia HIV

cd:

cd:

RYZYKOWNE ZACHOWANIA

RYZYKOWNE ZACHOWANIA

SEKSUALNE:

SEKSUALNE:

21/409 (5,1 %) !

21/409 (5,1 %) !

Droga zakażenia HIV:

Droga zakażenia HIV:

64,9

35,1

62,8

37,2

63,3

36,7

0

10

20

30

40

50

60

70

KOBIETY

MĘŻCZYŹNI

OGÓŁEM

IDU
SEKS

Epidemiologia HBV -

podstawowe dane

• Ponad 2 mld ludzi na świecie miało

kontakt z wirusem

• Szacuje się, że na świecie jest

więcej, niż 350 mln przewlekłych
nosicieli wirusa

• Ponad 250 tys. ludzi rocznie ginie

na świecie z powikłań zakażenia
HBV

Epidemiologia - drogi

szerzenia zakażenia HBV

• Parenteralne:
• - transfuzje krwi i produktów

krwiopochodnych

• - przypadkowe zakłucia ostrym

skażonym narzędziem wśród personelu
med.

• - wymania igieł i strzykawek przez

narkomanów

• wymiana innych ostrych narzędzi

Epidemiologia - drogi

szerzenia zakażenia HBV

• Nieparenteralne:
• - z matki na dziecko (!) - zakaźność

zależy od fazy zakażenia u matki

• - seksualna
• - wskutek przypadkowych

kontaktów tzw. poziomych (b.

bliskie kontakty oralne,

pogryzienia, poprzez przedmioty)

Epidemiologia HBV -

zakaźność płynów

ustrojowych

• Krew, osocze, ślina, kał, mocz, żółć,

łzy, nasienie i inne

• Ilość krwi wystarczająca do

wywołania zakażenia - 0,0004ml

• Przyczyna wysokiej zakaźności - duże

stężenie wirusa we krwi - 10

12

/ml

• Przypadkowe zakłucie skażoną igłą -

ryzyko zakażenia sięga 30%!!

Naturalny przebieg ostrego wzw

B

I n fe k c ja s u b k lin ic z n a

6 5 %

h e p a titis fu lm in a n s

1 %

z d r o w ie n ie

9 9 %

P o s ta ć ż ó łta c z k o w a

2 5 %

P o s ta ć b e z ż ó łta c z k o w a

1 0 %

O s tr e z a k a ż e n ie H B V

Naturalny przebieg przewlekłego

zakażenia HBV

Przewlekła

infekcja HBV

Bezobjawowy
nosiciel
antygenu HBs

Przewlekłe

WZW B

Spontaniczn
a eliminacja
zakażenia

Marskość

wątroby

Marskość

nieaktywna

Dysplazja

Rak

wątrobowo

-komórkowy

Zgon

70- 90%

10- 30%

`

Profilaktyka zakażenia HBV

• unikanie ryzykownych zachowań ( w tym

seksualnych)

• poprawa standardów sanitarno-

higienicznych w placówkach służby

zdrowia

• uodpornienie czynne (=szczepienia) -

najbardziej efektywny sposób

zapobiegania zakażeniu

• uodpornienie bierne (=surowica) -

szczególne sytuacje

Drogi przenoszenia HCV

• Przezskórna / parenteralna

- podanie krwi i preparatów

krwiopochodnych

- zakłucie igłą ( narkomani dożylni,

służba zdrowia )- ryzyko zakażenia
ok.3%

- źle wyjałowiony sprzęt medyczny

• Kontakty seksualne

- hetero i homoseksualne

możliwe

• Horyzontalna i wertykalna

Grupy wysokiego ryzyka zakażenia

HCV

• Osoby po wielokrotnych transfuzjach

krwi i preparatów krwiopochodnych

• Chorzy na hemofilę
• Pacjenci dializowani
• Pacjenci po przeszczepach
• Pracownicy służby zdrowia
• Narkomani (dożylni, wąchacze kokainy)
• Partnerzy seksualni / domownicy osób

zakażonych HCV

Naturalny przebieg kliniczny WZW C

• 85% zakażeń przejdzie w postać

przewlekłą

• 90% przewlekle zakażonych nie będzie

miało żadnych objawów chorobowych

• 20 % przewlekłych wzw C ulegnie

progresji do marskości wątroby

• Większe ryzyko przemiany marskiej

twierdza się u osób starszych, mężczyzn,

ludzi nadużywających alkoholu, palących

papierosy i z obniżoną odpornością

• HCV powiązany jest z rozwojem raka

wątrobowokomórkowego

NIE MA SZCZEPIONKI

ANI

SWOISTEJ SUROWICY

(!!!)

XV Międzynarodowa

Konferencja AIDS,

Bangkok,

11-16 lipiec 2004r

•A

BSTINENCE

•B

E FAITHFUL

•C

ONDOMS

FORMY AKTYWNOŚCI SEKSUALNEJ

osoba bierna

STOSUNEK ANALNY

osoba czynna

kobieta

STOSUNEK WAGINALNY

mężczyzna

KONTAKTY ORALNO – GENITALNE

KONTAKTY MANUALNO – GENITALNE

POCAŁUNEK EROTYCZNY

KONTAKTY POZAGENITALNE

MASTURBACJA

STYL ŻYCIA SEKSUALNEGO

Ryzyko HIV !!!!

PROMISKUITYZM

SEKSUALNY

każda zmiana partnera

TENDENCJA DO STAŁEGO ZWIĄZKU

wzrost liczby partnerów

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ograniczenie liczby partnerów

STAŁY ZWIĄZEK

(wzajemna wierność, nie zakażeni „na wejściu”)

WSTRZEMIĘŹLIWOŚĆ SEKSUALNA

(wewnętrzna zgoda, brak doświadczeń)

ryzyko HIV „zero”

SAFE SEX

SAVE US

Quidquid agis,

Quidquid agis,

prudenter agas et

prudenter agas et

respice finem

respice finem

Ovidius

Ovidius

Cokolwiek czynisz, czyń

Cokolwiek czynisz, czyń

mądrze i patrz końca

mądrze i patrz końca