Wywiad swobodny

(główny)

Jest to wywiad, którego struktura pozostaje

„niewidoczna” w czasie rozmowy, a
diagnosta i osoba badana zachowują pełną
swobodę wypowiedzi.

W praktyce diagnosta zazwyczaj opracowuje

listę tematów, które chce poruszyć, ale
zachowuje swobodę w kwestii sposobu
zadawania pytań, ich kolejności oraz
możliwości rozwijania poszczególnych
wątków – podobnie jak osoba badana
zachowuje swobodę wypowiedzi na
zadawane pytania.

Cechy wywiadu

swobodnego

1. Plan wywiadu: ustalone są tylko

podstawowe pytania, nie dosłownie

2. Możliwa jest zmiana ich kolejności
3. Podstawą wywiadu są pytania otwarte
4. Istnieje możliwość rozwijania

poszczególnych wątków lub modyfikacji
planu w trakcie wywiadu

5. W trakcie wywiadu możliwe jest

nawiązanie głębokiego kontaktu
pomiędzy diagnostą i osobą badaną

Zalety wywiadu

swobodnego

• Umożliwia lepsze poznanie i

zrozumienie indywidualności osoby
badanej

• Umożliwia zebranie bardzo

różnorodnych danych

• Nie ogranicza się do wyznaczonych z

góry kategorii

• Umożliwia zastosowanie bardzo

różnorodnych metod analizy danych

PLAN POSTĘPOWANIA

BADAWCZEGO

PLANUJEMY BADANIE:

1. OKREŚLAMY CEL

BADANIA

2. ZBIERAMY

LITERATURĘ

TEORETYCZNĄ

3. ANALIZUJEMY DANE

EMPIRYCZNE

4. STAWIAMY HIPOTEZĘ

/ PYTANIE

BADAWCZE

5. WYBIERAMY

WSKAŹNIKI

6. OPERACJONALIZACJA

WSKAŹNIKÓW

PLANUJEMY WYWIAD:

1. OKREŚLAMY CEL

WYWIADU

2. WYBIERAMY

ORIENTACJĘ

TEORETYCZNĄ

3. ANALIZUJEMY

POSIADANE

INFORMACJE

4. STAWIAMY HIPOTEZĘ /

PYTANIE BADAWCZE

5. WYBIERAMY WSKAŹNIKI

6. OPERACJONALIZACJA

WSKAŹNIKÓW

PLAN POSTĘPOWANIA

BADAWCZEGO – planujemy wywiad

swobodny

• Sformułowanie celu badania
• Wybranie orientacji teoretycznej
• Analiza dostępnych danych
• Postawienie hipotezy badawczej /

pytania badawczego

• Utworzenie wskaźników teoretycznych
• Utworzenie wskaźników empirycznych
• Operacjonalizacja

1 krok:

OKREŚLAMY CEL

WYWIADU

CEL
WYWIADU

Poznanie sposobu
funkcjonowania osoby
badanej…
W OKREŚLONEJ

SFERZE ŻYCIA

Jak wybrać „sferę życia” do

badania?

CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE
(zainteresowało nas coś,
co powiedziała / zrobiła
osoba badana)

CZYNNIKI WEWNĘTRZNE
(dana sfera życia jest dla
nas szczególnie
interesująca)

2 krok:

WYBIERAMY

ORIENTACJĘ TEORETYCZNĄ

Należy „zawęzić zakres” wybieranej teorii !
np. Teoria Freuda zawiera w sobie:
- koncepcję id, ego i superego
- koncepcję mechanizmów obronnych
- koncepcję faz rozwoju

psychoseksualnego

- i.t.d.

Dobrym pomysłem jest sporządzenie
SŁOWNICZKA UŻYWANYCH POJĘC

3 krok:

ANALIZUJEMY

POSIADANE DANE

Na obecnym etapie dysponujemy

danymi z czterech źródeł:

DANE
OBSERWACYJN
E

RECYPATIA

INFORMACJE Z
WYWIADU WSTĘPNEGO

RISB

4 krok:

STAWIAMY HIPOTEZĘ

LUB PYTANIE BADAWCZE

WYBRANA
KONCEPCJA
TEORETYCZNA

POSIADANE DANE
(INFORMACJE) O
OSOBIE BADANEJ

+

Dokonujemy pewnych
przypuszczeń
dotyczących osoby
badanej (

STAWIAMY

HIPOTEZĘ

). Jeśli

posiadane dane
uznajemy za
niekonkluzywne –

STAWIAMY PYTANIE
BADAWCZE

4 krok:

STAWIAMY HIPOTEZĘ

LUB PYTANIE BADAWCZE

(c.d.)

Hipotezę stawiamy opierając się na wybranej

koncepcji teoretycznej – musi być więc

ona sformułowana w języku tej teorii!

Hipoteza to nasze przypuszczenie, które

chcemy zweryfikować w trakcie wywiadu –

musimy więc sformułować ją tak, żeby to

było możliwe:

1.

Opisać przypuszczenie jasno i

klarownie

2.

Ograniczyć zakres hipotezy.

5 krok:

WYBIERAMY

WSKAŹNIKI

WSKAŹNIKI =

informacje, które

pomagają nam zweryfikować hipotezę

WSKAŹNIKI TEORETYCZNE

= dane, które –

według przyjętej przez nas teorii –
wzmacniają lub osłabiają naszą hipotezę

WSKAŹNIKI EMPIRYCZNE

= konkretne

zachowania odnoszące się do naszych
wskaźników teoretycznych

5 krok:

WYBIERAMY WSKAŹNIKI

(c.d.)

Wskaźniki mogą wzmacniać lub

osłabiać naszą hipotezę – w
dobrym planie wywiadu powinny
się znaleźć oba rodzaje.

Dajmy szansę naszej hipotezie

„sfalsyfikować się” 

Wskaźników nie powinno być zbyt wiele

Warto stawiać na jakość, nie na ilość !

6 krok:

OPERACJONALIZACJA

Operacjonalizacja to sposób zdobycia

informacji potrzebnych do

zweryfikowania hipotezy.

W naszym przypadku oznacza to

obmyślenie przykładowych pytań

pozwalających sprawdzić

występowanie danych wskaźników.

Uwaga: jedno pytanie może odnosić

się do kilku różnych wskaźników!

6 krok:

OPERACJONALIZACJA

(c.d.)

Są lepsze i gorsze metody

operacjonalizacji wskaźników 

Lepsze: pytania otwarte, pytania

neutralne, dane obserwacyjne

Gorsze: pytania sugerujące, zamknięte

(zmniejszają możliwość
wypowiedzenia się osoby badanej na
dany temat

).

Nasze zadania w czasie

wywiadu swobodnego

(głównego):

zebrać informacje dotyczące

naszej hipotezy

nawiązać kontakt z osobą

badaną

W tym celu należy
odpowiednio używać
różnorodnych instrumentów
konwersacyjnych

PPB

• Orientacja teoretyczna

• Cel

• Przedmiot badania:

• - poziom teoretyczny (hipotezy w j. teorii – co chcę ustalić,

zmierzyć, na jakie szczegółowe pytania chcę odpowiedzieć)

• - poziom empiryczny (jakich wskaźników będę poszukiwał?

czego potrzebuję, aby na te pytania odpowiedzieć, Czy coś

już wiem? Co jest niejasne

• Operacjonalizacja czyli zamiana wskaźnikow na narzędzia

(czego użyję w badaniu – testy, techniki swobodne,

eksperymenty psychologiczne ale przede wszystkim

pytania! – jak je sformułuję!)

• Plan wywiadu – co już wiem o OB.?, czy i gdzie wystąpi

opór? Jakie pytania są trudniejsze dla OB.? Jaką metodę

wybrać? Co na początek a co na koniec rozmowy?

Planowanie czasu!

HIPOTEZA WSKAŹNIKI

WZMACNIAJĄCE HIPOTEZĘ

OSŁABIAJĄCE HIPOTEZĘ

OPERACJONALIZACJA

UJAWNIENIE WSKAŹNIKÓW

HIPOTEZA

• Osoba badana ma wykształconą

tożsamość, która pozwala jej w
sposób swobodny wejść w obowiązki
związane z nową sytuacją życiową
(podjęciem roli taty)

Teoria Eriksona

tożsamość versus dyfuzja ról

(poziom teoretyczny)

• Tożsamość – „decyduje o sile witalności

jednostkowego JA jaki i o możliwości

twórczego dopełnienia się wspólnot

społecznych w jakich to JA uczestniczy

• W tej fazie następuje skrzyżowanie

dzieciństwa i dojrzałości; dorastający boryka

się z pytaniem “kim jestem?”; musi

ustanowić podstawową tożsamość

społeczną i zawodową lub pozostanie

nieokreślony, co do roli, jaką ma pełnić, jako

dorosły; podstawowy czynnik społeczny w

rozwoju to społeczność rówieśników.

Behawioralne przejawy poczucia tożsamości /

dyfuzji ról - FAZA 5

(poziom empiryczny)

Charakterystyczne cechy zachowania ludzi, którzy mają poczucie

tożsamości :

•

posiadają stabilne pojęcie siebie, które nie ulega łatwo zmianom

•

potrafią łączyć cele krótkie z dalekosiężnymi planami

•

są mniej podatni na zmienne naciski ze strony rówieśników

•

posiadają umiarkowanie wysoki (oparty na realistycznej
samoocenie) poziom samoakceptacji

•

potrafią podejmować decyzje bez nadmiernego wahania się

•

są pogodni wobec siebie, innych, życia

•

są przekonani, że ponoszą odpowiedzialność za to, co im się
przydarza dobrego czy złego

•

szukają w sobie samoakceptacji, zdobywają ją poprzez bycie tym,
kim są

•

są zdolni do bliskości emocjonalnej i fizycznej z ludźmi, bez obawy,
że utracą siebie

•

mają tendencję do poznawczej elastyczności, ich poczucie siebie nie
zależy od poczucia bycia “w porządku”

Behawioralne przejawy poczucia tożsamości /

dyfuzji ról - FAZA 5

(poziom empiryczny c.d.)

Charakterystyczne cechy zachowania ludzi, którzy mają poczucie

dyfuzji ról:

•

mają niestabilne pojęcie siebie oscylujące między pozytywnym a

negatywnym

•

stawiają cele krótkotrwałe, mają jednak trudności z układaniem

planów dalekosiężnych

•

są bardziej podatni na zmienne naciski ze strony rówieśników

•

mają raczej niski poziom samoakceptacji

•

przejawiają trudności w podejmowaniu decyzji, obawiają się, że

popełnią błąd

•

są nieco cyniczni w odniesieniu do siebie, życia, innych ludzi

•

są przekonani, że to, co ich spotyka jest niezależne od nich, od ich

działań, że jest to kwestia przeznaczenia

•

zdobywają samoakceptację będąc takimi, jakimi inni chcą, żeby byli

•

mają trudności w emocjonalnym i fizycznym bliskim kontakcie z

innymi ludźmi, są albo zbyt zalotni, albo zbyt izolujący się

•

nie mają poznawczej elastyczności, ich poczucie siebie zależy

bardzo mocno od poczucia bycia “w porządku”

Plan Postępowania

Badawczego c.d.

Operacjonalizacja

• Pytania:

• posiadają stabilne pojęcie siebie, które nie ulega łatwo

zmianom

-

Czy ktoś cię kiedyś skrytykował? Jak się wtedy zachowałeś? Co czułeś w tej

sytuacji? Co pomyślałeś o autorze tej krytyki? A co pomyślałeś o sobie?

• potrafią łączyć cele krótkie z dalekosiężnymi planami
-

Co z wakacjami? Co będzie za rok?

• są mniej podatni na zmienne naciski ze strony rówieśników
- Czy ktoś z Twoich kolegów jest już tatą? Jak zareagowaliście na taką

wiadomość? Co czułeś, kiedy się o tym dowiedziałeś?

• mają raczej niski poziom samoakceptacji
- Co myślisz o sobie? Jak oceniasz swoją decyzję? Co wtedy czułeś, Jak

się zachowałeś?

Pytania do testu

• W podanym fragmencie wywiadu

zaznacz wskaźniki dotyczące obrazu
własnej osoby u O.B.

• Zoperacjonalizuj następujące

wskaźniki empiryczne:
zapotrzebowanie na stymulację, niska
samoocena?

• Czym różnią się wskaźniki teoretyczne

od empirycznych?