Rachunek kosztów

standardowych,

rzeczywistych,

normatywnych i

planowanych

Dr inż. Eugeniusz Neumann

[e-mail]

2

Rodzaje standardów

kosztowych



Kosztami standardowymi są koszty

postulowane, dla których podstawą są

wyprowadzone analitycznie oraz uzasadnione

technicznie i technologicznie normy zużycia

czynników produkcji



Celem rachunku kosztów standardowych jest

stworzenie właściwej podstawy odniesienia

dla kosztów faktycznie poniesionych



Poprawność ustalania kosztów standardowych

zależy od szczegółowości norm zużycia

czynników produkcji

3

Ustalanie standardów

kosztowych



Standardowe koszty materiałów bezpośrednich.
W celu ustalenia standardowych kosztów
materiałów bezpośrednich wskazane jest
określenie dwóch standardów:



Normy zużycia materiałów



Standardowej ceny materiałów



Norma zużycia materiałów ustalona jest dla
każdego rodzaju materiału wchodzącego w
skład produktu. W normach zużycia materiałów
powinny być uwzględnione straty
technologiczne

4

Rachunek kosztów

rzeczywistych



Rachunek kosztów rzeczywistych ma miejsce
wtedy, gdy rozlicza się koszty faktycznie
poniesione w jednym okresie rozrachunkowym
na wykonane względnie sprzedane w tym
samym okresie jednostki wyrobów i usług



W takiej sytuacji w kosztach własnych
produktów znajdują odzwierciedlenie wszystkie
przypadkowe „wahnięcia” jakim podlegają
koszty (np. wahania cen na rynkach
zaopatrzeniowych, wzrost zużycia materiałów
spowodowanych brakami)

5

Rachunek kosztów

normatywnych



Rachunek kosztów normatywnych polega na

tworzeniu kosztów normatywnych, które są

średnią z porównywalnych wartości kosztów z

przeszłości, określonych dla kilku okresów

obliczeniowych



Przy określaniu kosztów normatywnych

odrzuca się wartości znacznie odbiegające od

normalnych (standardowych)



Normalizacja nie musi dotyczyć wszystkich

składowych kosztów. Wystarcza wyznaczenie

tylko tych kosztów normatywnych, które

mają istotny udział w wartości kosztów

własnych

6

Ceny rozliczeniowe



Cena rozliczeniowa materiału: średnia

wartość cen zakupów i magazynowania



Cena rozliczeniowa pracy najemnej: średnia

wartość z płacy taryfowej oraz ustawowych

lub dobrowolnych świadczeń socjalnych



Cena rozliczeniowa usług

wewnątrzzakładowych: średnia stawka

godzinowa rzemieślnika zakładowego



Między kosztami normatywnymi a

rzeczywistymi występuje różnica nazywana

niedomiarem lub nadmiarem

7

Sztywny rachunek kosztów

normatywnych



W sztywnym rachunku kosztów

normatywnych nie wyróżnia się

kosztów stałych i zmiennych



W kontroli kosztów występują dwie

odchyłki:



Odchyłki cenowe [=ilość rzeczywista x

(cena rozliczeniowa – cena rzeczywista)]



Odchyłki ilościowe [=cena rozliczeniowa

x (ilość normatywna – ilość rzeczywista)]

8

Elastyczny rachunek

kosztów normatywnych



W elastycznym rachunku kosztów

normatywnych stosuje się w celach

kontroli:



Odchyłkę zużycia materiałów



Odchyłkę zatrudnienia



Zastosowanie elastycznego

rachunku wymaga podziału

kosztów na stałe i zmienne

9

Rachunek kosztów

planowanych



Celem rachunku kosztów planowanych jest

włączenie rachunku kosztów w system

planowania przedsiębiorstwa



Koszty planowane to niezależne od czasu

zużycie dóbr w warunkach ekonomicznego ich

użytkowania, które można uzyskać w przypadku

dysponowania odpowiednimi możliwościami

produkcyjnymi oraz przy zastosowaniu

stanowisk pracy odpowiednio wdrożonych do

produkcji



Koszty planowane to przewidywane koszty,

jakie powstaną w miejscu powstawania kosztów

przy planowanym zatrudnieniu

10

Sztywny rachunek kosztów

planowanych



Za pomocą sztywnego rachunku kosztów
planowanych określa się wartość kosztów
planowanych przy określonym,
planowanym stopniu zatrudnienia



Rozliczeniowe koszty planowe dla
faktycznego zatrudnienia= [(faktyczny
stopień zatrudnienia : planowany stopień
zatrudnienia) x koszty planowane]

11

Elastyczny rachunek

kosztów planowanych



Elastyczny system rachunku kosztów
planowanych wymaga podziału kosztów na stałe
i zmienne



Koszty planowane= planowane koszty dla
planowanego zatrudnienia (planowana wielkość
produkcji x przewidywana cena dla planowanego
zatrudnienia)



Koszty zadane= przewidywane koszty
planowane dla zatrudnienia rzeczywistego
(planowana wielkość produkcji x przewidywana
cena dla rzeczywistego zatrudnienia)

12

Odchyłki w elastycznym

rachunku kosztów

planowanych



Odchyłka ceny= (ilość rzeczywista x cena

planowana) – (ilość rzeczywista x cena

rzeczywista)



Odchyłka zatrudnienia= (planowana cena

rozliczeniowa x ilość planowana) – (planowana

cena rozliczeniowa x ilość zadana)



Odchyłka zużycia= (planowana cena

rozliczeniowa x ilość zadana) – (planowana

cena rozliczeniowa x ilość rzeczywista)



Zysk= przychód – koszty planowane +/-

odchyłki całkowite