Zasady składu

Zasady składu

przypisów i objaśnień

przypisów i objaśnień

Przypis

Przypis

Przypisy – wydzielone
fragmenty tekstu w
publikacji, wskazujące
na źródło informacji,
stanowiące uboczny lub
pomocniczy nurt
rozważań albo
wskazujące dodatkowe
informacje o danym
fragmencie utworu.
Zwykle nie umieszcza
się ich w podręcznikach
akademickich.

Przeznaczenie przypisów

Przeznaczenie przypisów

W przypisach zawarte są zazwyczaj komentarze, dygresje,

objaśnienia terminów fachowych, dane biograficzne,
informacje o mniej istotnych zjawiskach, wydarzeniach,
poglądach czy problemach, często też informacje o innych
pracach. Umieszczane są przede wszystkim przez autora
tekstu, ale też przez jego redaktorów, tłumaczy i wydawców.

Mają na celu ułatwienie korzystania z publikacji przez

czytelników, zachowanie klarowności tekstu podstawowego,
a także umożliwienie i czytelnikom i badaczom sprawdzenie
stanowiska autora pracy wobec przedmiotu publikacji oraz
literatury przedmiotu.

Przypisy są stosowane wszędzie tam, gdzie podaje się cytaty

lub dane pochodzące z badań. Brak przypisu w takiej
sytuacji traktuje się jako plagiat.

Tworzenie przypisów

Tworzenie przypisów

Przypisy są oznaczane w tekście głównym

odsyłaczem, zwykle numerem z cyfr arabskich lub
znacznie rzadziej rzymskich (występuje też
oznaczanie za pomocą gwiazdek lub innych
znaków), do tekstu przypisu, a sam przypis jest
oznaczony tym samym symbolem. Numerowanie
może być ciągłe (każdy kolejny przypis zyskuje
następny numer, niezależnie od tego, na której
stronie się pojawia) lub numeracja jest wznawiana
na każdej stronie lub w każdym rozdziale od
początku. Zgodnie z polską praktyką typograficzną
odsyłacz w tekście głównym jest umieszczany
przed znakiem interpunkcyjnym lub spacją.

Tworzenie przypisów

Tworzenie przypisów

W edytorach tekstu, programach DTP

przypisy są automatycznie

przenumerowywane za każdym razem,

gdy zmieni się zawartość dokumentu.

Pozwala to bez zbędnego nakładu

pracy zachować aktualność numeracji.

W opisie bibliograficznym występującym

w przypisach podaje się dokładnie

nazwiska autorów, tytuły publikacji,

daty i miejsca ich wydania, a także

strony w publikacji, skąd pochodzi

dana myśl lub konkretny cytat.

Zgodnie z zaleceniem z literatury

przedmiotu (np. Adama Wolańskiego)

nie należy tworzyć przypisu do

przypisu (czyli stosować

zagnieżdżania), a ewentualną treść

umieścić w nawiasie po tekście

komentowanym.

Rodzaje przypisów

Ze względu na miejsce ich umieszczenia wyróżnić można:

przypis dolny – jest to najczęściej spotykana forma przypisu

pojawiającego się na tej samej stronie publikacji co treść, do której się

odnosi, poniżej pola tekstu ograniczonego separatorem mającym zwykle

postać cienkiej poziomej linii
przypis końcowy – tworzony i numerowany niezależnie od przypisów

dolnych, mający zazwyczaj charakter dygresji, nieco luźniej związanych

z dokumentem niż przypisy dolne i umieszczany na końcu rozdziału,

sekcji lub całego dokumentu (publikacji).

Na stronach internetowych przypisy umieszcza się na dole strony, co w

zależności od struktury takiej publikacji pozwala na traktowanie ich

jako przypisy dolne lub końcowe. Początkowo (w rękopisach i

starodrukach) przypisy umieszczane były na zewnętrznych marginesach

przy tekście głównym, którego dotyczyły. W epoce maszyny do pisania

umieszczanie przypisów na dole strony było bardzo niewygodne -

trudno było odgadnąć kiedy przestać pisać tekst główny i zacząć

przypisy. Wtedy wymyślono prostszy w wykonaniu sposób - zbierano

wszystkie przypisy i umieszczano je na końcu tekstu. Jednak przypisy

końcowe są trudno dostępne dla czytelnika, stąd większość czytelników

je pomija. Znacznie łatwiejsze w czytaniu są przypisy dolne.

Rodzaje przypisów

Ze względu na treść i pełnioną funkcję wyróżnić można przypisy:

rzeczowe – pozwalające na objaśnianie, komentowanie i

poszerzanie odnośnego tekstu
terminologiczne (słownikowe) – ujmujące interpretacje i

tłumaczenia użytych zwrotów w językach obcych oraz terminów

specjalistycznych, przy czym mogą takie przypisy mieć postać

słownikowych prostych lub rozwiniętych, ponadto w publikacjach

zawierających słownik takich przypisów nie stosuje się
bibliograficzne – podające praktycznie zgodny z odpowiednimi

normami

[a]

bibliograficzny opis źródeł, a więc dokumentów

piśmienniczych (w postaci papierowej i elektronicznej), z których są

zaczerpnięte cytaty lub inne dane umieszczone w tekście publikacji,

przy czym każda taka pozycja może być poszerzona o komentarz
informacyjne – zawierające wskazówki ułatwiające czytelnikowi

korzystanie z publikacji, jak np. przez podanie, że zawiera słownik,

dodatki, rozwiązania zadań, itd.

Rodzaje przypisów

Rodzaje przypisów

Za starszą literaturą można rozróżniać kilka typów

przypisów rzeczowych, jak to:
źródłowe zwykłe – wskazujące skąd pochodzi
informacja lub gdzie jest zawarty dany pogląd
źródłowe rozszerzone – zawierające obok wskazania
źródła także poglądy autora, najczęściej w postaci cytatu
odsyłające – informujące o danej kwestii i miejscach,
gdzie można porównać sąd autora z opiniami innych
polemiczne – odnoszące się do polemiki z omówionymi
poglądami, gdy wyjaśnia się dlaczego jeden z wielu
sądów na dany temat został wybrany
dygresyjne – podające uwagi nie związane bezpośrednio
z tematem i nasuwające się na marginesie zagadnienia