Wykłady z etyki 13-15

Psycholog w kontakcie z

mediami

Wykład 13

Psycholog w mediach

Wszystkie publiczne, pisemne i ustne,

wystąpienia, w których psycholog
występuje w roli zawodowej:

wywiady tematyczne
 komentarze w mediach
cykliczne programy
 reklama własnej działalności

profesjonalne

Zasady dotyczące udzielania

wywiadów oraz publikacji

artykułów

• Psycholog, decydując się na

wypowiedź, powinien:

• - znać cel wywiadu (artykułu)
• - znać zakres pytań
• - upewnić się, że pismo (program)

jest na odpowiednim poziomie

• Psycholog powinien przestrzegać

zasady wypowiadania się tylko w

sprawach, w których jest specjalistą

Zasady wypowiedzi w mediach

opracowane przez APA

• 1. Wypowiedź musi być oparta o

wiedzę teoretyczną lub/i praktyczną

• 2. Psycholog w swoich

wypowiedziach podporządkowuje się

zasadom kodeksu etycznego

• 3. Wypowiedź powinna być tak

sformułowana, by żaden odbiorca nie

potraktował jej, jako osobiście

skierowanej do niego

Rola psychologa w programach

TV

• Udział w selekcji uczestników
– konflikt interesów (psychologa i producenta)
- odpowiedzialność za uczestników
• Konsultant programu ( na czym ma polegać

konsultacja?) – możliwość konfliktu ról

• Pomoc psychologiczna dla uczestników

programu

Publiczne wystąpienia

1.

Społeczna odpowiedzialność za popularyzacje

wiedzy psychologicznej

2.

Unikać wyolbrzymiania , sensacyjności czy

powierzchowności wypowiedzi

3.

Wyraźnie oddzielać wiedzę psychologiczną od

subiektywnych poglądów

4.

Unikać publicznych wystąpień, gdy problemy

wykraczają poza zawód

5.

Nie komentować stanu psychicznego osób,

których się nie zna ( nie diagnozowało)

6.

W wystąpieniach korygować w miarę możliwości

opisy stereotypowe i krzywdzące różne grupy

np.. chorych psychicznie, homoseksualistów itp..

Inne ważne zasady wystąpień

publicznych

• 1. Szczególną wagę należy przykładać do

prawdziwego przedstawiania własnych

kompetencji zawodowych i naukowych

• 2. Należy unikać formułowania

twierdzeń, które mogą spowodować

negatywne skutki jednostkowe lub w

przypadku grup społecznych

• 3. Nie wolno wykorzystywać wystąpień

do reklamy swojej działalności lub

publikacji

Zasady reklamy usług

psychologicznych

• 1. Psycholog powinien właściwie i

zgodnie z prawdą przedstawiać

własne kompetencje zawodowe

• 2. Psycholog nie powinien zawierać w

reklamie informacji o skuteczności

stosowanych metod

• 3. Psycholog powinien zachować

szczególną ostrożność wybierając

miejsce umieszczenia reklamy

Problemy etyczne

związane z nauczaniem

psychologii

Wykład 14

KOGO KSZTACIMY NA

STUDIACH

PSYCHOLOGICZNYCH

1. osoby, które po studiach będą

pracować w zawodzie psychologa –

71% deklaruje taką chęć

2. Osoby, które wykonując inne zawody

będzie wykorzystywać zdobytą wiedzę

psychologiczną ( nauczyciele,

menadżerowie ,dziennikarze itp..)

3. Osoby, dla których istotne jest

zdobycie wyższego wykształcenia ,a

nie zdobycie wiedzy psychologicznej

Jakie musi być niezbędne

przygotowanie psychologa?

1.

Psycholog wykonuje przede
wszystkim diagnozę psychologiczną

2.

Psycholog diagnozując musi
wykluczyć patologię – znajomość
psychopatologii jest niezbędna

3.

Psycholog jest odpowiedzialny za
dalsze losy badanego- musi mieć
świadomość konsekwencji zaniedbań

Jakie musi być niezbędne

przygotowanie psychologa?

4.

Psycholog musi współpracować z innymi

profesjonalistami – musi uzupełniać swoja
wiedzę z biologii, medycyny, prawa itp..

5. Udzielanie pomocy psychologicznej

wymaga odrębnego, długotrwałego ,
praktycznego kształcenia po studiach

6. Absolwenci psychologii nie są i nie powinni

być przygotowani do wykonywania
konkretnej praktyki psychologicznej

Psychologia na studiach

wyższych

• 1. Konieczność włączania etyki we

wszystkie programy zajęć

• 2. Ważny problem – modelowanie

odpowiednich postaw

• 3. Student psychologii w roli

zawodowej

• 4. Problem nauczania psychologii nie-

psychologów

Miejsce etyki w programach

nauczania

1. Zagadnienia etyki zawodowej

powinny się znaleźć we wszystkich
programach zajęć, od pierwszego
roku –

• wykład z etyki powinien pełnić rolę

podsumowującą i integrującą
wszystkie omawiane wcześniej wątki

Etyka w programach zajęć

2. Szczególne miejsce zagadnienia

etyki powinny znajdować w
programach:

wstępu do psychologii,
metodologii,
prac empirycznych
psychologii rozwoju
zajęć specjalizacyjnych

Uczenie umiejętności

psychologicznych

Problem wglądu we własne problemy

emocjonalne – art..47

Zajęcia treningowe
Kształtowanie osobistych kompetencji

uczestników

Np.. Trening asertywności, trening

umiejętności interpersonalnych, itp..

Kiedy?
W jakich grupach?

2. Zajęcia warsztatowe

aktywne kształcenie umiejętności istotnych

ze względu na przyszłe zadania zawodowe
( np.. wywiad psychologiczny, kliniczne
studium przypadku itp.).

Doświadczenia studentów

wyłącznie

związane z wykonywaniem ćwiczeń

W trakcie zajęć warsztatowych przedmiotem

zainteresowania

nie są doświadczenia

życiowe uczestników.

Zaliczanie

Zajęcia warsztatowe – obligatoryjne,

zaliczane na podstawie wytworu

Zajęcia treningowe – fakultatywne,

zaliczane bez stopnia na podstawie
obecności.

Zajęcia treningowe prowadzone prze

osoby, które nie oceniają postępów
studentów ( problem konfliktu ról)

Modelowanie postaw

• 1. Wskazywanie dylematów etycznych i

uwrażliwianie na ich poszukiwanie

• 2. Wspólne poszukiwanie rozwiązań

dylematów etycznych

• 3. Nie zalecanie zachowań

nieetycznych

• 4. Etyczny stosunek do studentów,

między innymi problem zawierania i
dotrzymywania kontraktu

Sylabus to kontrakt

prowadzącego ze studentami

Cel, charakter i treści zajęć
Kryteria zaliczania i oceny

SZCZEGÓLNE ZNACZENIE SYLABUSA W
W PRZYPADKU ZAJĘĆ
WARSZTATOWYCH I TRENINGOWYCH

ZAWIERANIE KONTRAKTU Z GRUPĄ

Dziedziny, w których

najczęściej występują

naruszenia

• 1. Uzyskiwanie zgody – szczególnie w

przypadku niepełnoletnich

• 2. Udzielanie informacji zwrotnej
• 3. Przewidywanie skutków

podejmowanych badań

• 4. Badanie krewnych i znajomych
• 5. Nieprawidłowe stosowanie testów
• 6. Powielanie cudzych tekstów

Psychologia na innych

kierunkach studiów

 przedmioty kształcenia ogólnego –

psychologia do wyboru( np. ekonomia,
dziennikarstwo )

 przedmioty podstawowe – psychologia

obligatoryjna np.. socjologia ,
politologia, edukacja, artystyczna itp..

przedmioty kierunkowe – kształcenie

nauczycielskie

Podstawowe problemy

psychologii dla nie-

psychologów

• 1. Nadużywanie psychologii w nazwach z

przyczyn marketingowych

• 2. Brak ostrzeżeń, że kursy z „psychologią”

w nazwie nie dają żadnych uprawnień

• 3. Zachowanie szczególnej ostrożności w

upowszechnianiu metod

• 4. Zachowanie szczególnej ostrożności w

nauczaniu specyficznych umiejętności

psychologicznych, spostrzeganych jako

manipulacje

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

ZAWODOWA PSYCHOLOGA

Wykład 15

OCZEKIWANIA WOBEC

PSYCHOLOGÓW

Źródła społecznych oczekiwań :
1.

Akty prawne ( ustawy i rozporządzenia)
wprowadzające badania psychologiczne

2.

Zlecenia konkretnych zadań

OCZEKIWANIA

I.

Zwiększenie bezpieczeństwa osób i
grup – diagnoza psychologiczna

II.

Pomoc psychologiczna w sytuacjach
trudnych – osobistych i społecznych

ZWIĘKSZENIE

BEZPIECZEŃSTWA

BEZPIECZNE WYKONYWANIE ZAWODÓW

WYMAGAJĄCYCH SPECJALNYCH

PREDYSPOZYCJI PSYCHICZNYCH

( kierowcy zwodowi, praca na wysokości,

policjanci, górnicy, kolejarze, itp..)

UPRAWNIENIA DO POSŁUGIWANIA SIĘ

NIEBEZPIECZNYMI PRZEDMIOTAMI

(wartownicy, ochrona ,broń do użytku

prywatnego, detektywi , pracownicy BOR-

u czy ABW

)

ZWIĘKSZENIE

BEZPIECZEŃSTWA

OPINIOWANIE DLA WYMIARU

SPRAWIEDLIWOŚCI- podejrzanych i
oskarżonych ( ochrona przed
niebezpiecznymi osobami, dobór
właściwych oddziaływań
ułatwiających im powrót do życia w
społeczeństwie)

POMOC W SYTUACJACH

TRUDNYCH

Poprawa funkcjonowania człowieka w

określonym obszarze

Psychoterapia oraz rehabilitacja

psychologiczna w placówkach
leczniczych

Oddziaływania wobec dzieci i młodzieży

z trudnościami szkolnymi, zaburzeniami
rozwojowymi itp..

Psychoedukacja nauczycieli

POMOC W SYTUACJACH

TRUDNYCH

Optymalizacja funkcjonowania

organizacji, relacji społecznych w
grupie czy zakładzie pracy

Pomoc ofiarom sytuacji

traumatycznych – wypadków
,katastrof przemysłowych,
komunikacyjnych , ataków
terrorystycznych , kataklizmów,
napadów, rozbojów, gwałtów itp..

PSYCHOLOG

osoba, która ukończyła studia , uzyskała

dyplom magisterski z psychologii i

wykonuje czynności psychologa

Działalność zawodowa psychologa obejmuje

czynności, które mogą być oceniane z

punktu widzenia prawa. Dobrami

chronionymi przez prawo są życie i zdrowie,

wolność, obyczajność, cześć i nietykalność

cielesna, rodzina, młodzież, dokumenty itp

Rodzaje odpowiedzialności

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA

ODPOWIEDZIALNOŚĆ DYSCYPLINARNA

Odpowiedzialność karna

„przestępstwem jest każdy czyn

bezprawny w wyższym stopniu

niebezpieczny, zawiniony, skierowany

przeciwko dobru pozostającemu pod

ochroną prawa i zagrożony karą”

Aby sprawcę ukarać trzeba wykazać, że

czyn ten jest zawiniony.

Czynem w rozumieniu prawa jest

zarówno działanie jak i zaniechanie

Przestępstwa związane z

działalnością zawodową

psychologa

KODEKS KARNY
1.art.160 § 1 „ kto naraża człowieka na

bezpośrednie niebezpieczeństwo

utraty życia albo ciężkiego uszczerbku

na zdrowiu, podlega karze do lat 3”

- błąd w sztuce – wadliwa czy błędna

diagnoza

odpowiedzialność karna

2. art.. 266 § 1 „kto wbrew przepisom

ustawy lub przyjętemu na siebie
zobowiązaniu, ujawnia lub wykorzystuje
informacje z którą zapozna się w związku z
pełnioną funkcją , wykonywana pracą,
działalnością publiczną, społeczną,
gospodarczą lub naukową

podlega grzywnie ,karze ograniczenia

wolności albo pozbawienia wolności do lat
2

Odpowiedzialność karna

3. art.. 271 § „funkcjonariusz publiczny

lub inna osoba uprawniona do
wystawienia dokumentu , która
poświadcza w nim nieprawdę co do
okoliczności mającej znaczenie
prawne,

Podlega karze pozbawienia wolności od

3 miesięcy do lat 5

Zakaz wykonywania zawodu

Kodeks karny
Art.. 41 § 1 Sąd może orzec zakaz

zajmowania określonego stanowiska albo
wykonywania zawodu, jeżeli sprawca
nadużył przy popełnianiu przestępstwa
stanowiska lub wykonywanego zawodu
albo okazał, że dalsze zajmowanie
stanowiska lub wykonywanie zawodu
zagraża istotnym dobrom chronionym
prawem

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA

1. USZCZERBEK NIEMAJĄTKOWY –

KRZYWDA LUB SZKODA
NIEMATERIALNA TO naruszenie dóbr
osobistych, niemajątkowych tzn. czci,
sumienia, wolności ( obraźliwa
diagnoza )

2. USZCZERBEK MAJĄTKOWY – np.

utrata zarobku, wydatki na leczenie
itp..

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA

ZWIĄZANA Z :
1. Zobowiązaniem ( art.. 471 § 1 k.c. ) czyli

z kontraktem

2. Czynem niedozwolonym ( art.. 415 )
Wadliwe postępowanie psychologa
obiektywne – niezgodne z prawem
Subiektywne – przewidywanie i wola

sprawcy

Odpowiedzialność cywilna

NAPRAWIENIE SZKODY:
1) Pokrycie straty, którą klient poniósł

2) Pokrycie korzyści , które klient

mógłby osiągnąć, gdyby mu nie
wyrządzono szkody

Odpowiedzialność cywilna

Łączne przesłanki żądania

odszkodowania:

 Istnienie szkody
 Szkoda musi być wyrządzona przez

psychologa – klientowi

 Między wykonaniem lub niewłaściwym

wykonaniem kontraktu (zobowiązania)

musi istnieć związek przyczynowy

 Okoliczności, za które psycholog ponosi

odpowiedzialność – np.. dobór metody

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

DYSCYPLINARNA

ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie
zawodowym psychologów ( Dz. U. z 2001 r nr
73 poz. 763)

Rozdział 4
Art.. 20
Członkowie samorządu psychologów podlegają

odpowiedzialności dyscyplinarnej za:

1. Zawinione naruszenie obowiązków

zawodowych

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

DYSCYPLINARNA

2) Czyny sprzeczne z zasadami etyki

określonymi w Kodeksie Etyki
Zawodowej …..

3) Uporczywe uchylanie się od płacenia

składek członkowskich

Art.. 21
Karami dyscyplinarnymi są:
1)Upomnienie

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

DYSCYPLINARNA

2) Nagana z ostrzeżeniem
3) Zawieszenie w prawie do wykonywania

zawodu na czas od 3 do 12 miesięcy

4) Skreślenie z listy psychologów z

pozbawieniem prawa wykonywania

zawodu.

Art.. 22
Postępowanie dyscyplinarne toczy się

przed Regionalną komisją Dyscyplinarną

Rzecznik odpowiedzialności

dyscyplinarnej

- Przygotowuje postępowanie zbierając

materiały od osób i instytucji

- Wnosi sprawę do komisji dyscyplinarnej
- Przyjmuje skargi i sam z urzędu

analizuje informacje o nieetycznym

postępowaniu psychologów

Postępowanie dyscyplinarne zawodowe

jest niezależne od postępowania

dyscyplinarnego w zakładzie pracy