Splot ramienny (plexus

brachialis)

Splot ramienny powstaje z połączenia gałęzi

brzusznych

czterech dolnych nerwów szyjnych i pierwszego

nerwu piersiowego (C5- TH1).

Z włókien nerwów rdzeniowych C5-TH1 powstają trzy

pnie(trunci plexus):

- górny (truncus superior)C5-C6

- środkowy (truncus medius)C7

- dolny(truncus inferior) C8-TH1

SPLOT RAMIENNY

Pod względem położenia dzieli się na część nadobojczykową,
znajdującą się na szyi oraz część podobojczykową leżącą w dole
pachowym, a odchodzące nerwy dzielą się na krótkie oraz
długie.

Gałęzie krótkie odchodzą od części nadobojczykowej i unerwiają

przede wszystkim wszystkie mm. grzbietu i obręcz barkową. Do

nerwów krótkich zaliczamy:

-n. grzbietowy łopatki

-n. piersiowy długi

-n. podobojczykowy

-n. nadłopatkowy
-n. podłopatkowy

-n. piersiowy przedni

-n. piersiowo-grzbietowy

-n. pachowy

Gałęzie długie splotu ramiennego unerwiają mięśnie i
skórę kończyny górnej i należą do części
podobojczykowej splotu.

Dzielą się na 3 pęczki:

- tylny(fasciculus posteriori) daje n. pachowy i n.
promieniowy

- boczny(fasciculus lateralis) – n. mięśniowo-skórny,
częśc boczną n. pośrodkowego

- przyśrodkowy (fasciculus medialis) – część
przyśrodkowa n. pośrodkowego, n. łokciowy, n. skórny
ramienia przyśrodkowy, n. skórny przedramienia
przyśrodkowy.

I. Porażenie całego splotu ramiennego
- zdarza się bardzo rzadko, występuje wówczas porażenie wszystkich
mięśni kończyny górnej oraz znieczulenie w jej obrębie.

II. Stosunkowo często spotyka się 2 zespoły uszkodzenia splotu
ramiennego:

1.Górny zespół korzonkowy
- powstaje w skutek uszkodzenia albo korzonków C5-C6, albo nerwów
rdzeniowych C5-C6, albo górnego pnia pierwotnego
- zaburzenia czucia są typu korzonkowego( odcinkowego); zazwyczaj
nikłe
- porażeniu ulegają mm: naramienny, dwugłowy, ramienny, ramienno-
promieniowy, piersiowy większy, nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy,
podłopatkowy i obły większy, czasami również m. zębaty przedni
Uszkodzenia:
- brak odwodzenia ramienia, rotacji na zewnątrz, zginania przedramienia
- możliwe także upośledzenie prostowania stawu łokciowego, ręki i
palców
- ramię obrócone do wewnątrz zwisa bezładnie, ręka jest nawrócona
- porażone mm. ulegają zanikowi
- brak odruchu z m. dwugłowego

Uszkodzenie (porażenie) splotu

ramiennego:

2.Dolny zespół korzonkowy:

- powstaje w skutek uszkodzenia albo
korzonków C8-Th1, albo nerwów rdzeniowych
C8-Th1, albo dolnego pnia pierwotnego
-porażeniu i zanikowi ulegają mm: zginacz
łokciowy nadgarstka, zginacz palców, mm
międzykostne, kłębu i kłębika
-w przypadku uszkodzenia włókien
współczulnych biegnących w korzonkach C8-
Th1 do dolnego zwoju szyjnego występuje
ZESPÓŁ HORNERA

Przyczyny uszkodzeń:

1.URAZY: (rozciągnięcie, rozerwanie):

-

rany cięte i postrzałowe

- gwałtowny ruch barku podczas upadku
- zwichnięcie w stawie barkowym
- rozciągnięcie i nieraz oderwanie korzonków splotu u
noworodków w następstwie zabiegów podczas trudnych
porodów

2.NOWOTWORY I TĘTNIAKI

3.USZKODZENIA RADIACYJNE, ZAPALNE

4. UCISK:

*z zewnątrz:
1. obciążenie barków, np. noszenie plecaka
2. długotrwałe odwiedzenie ramienia podczas anestezji

*od wewnątrz:

zespoły cieśni okolicy obręczy barkowej:
- nieprawidłowości w rozwoju obręczy barkowej mogą być
przyczyną ucisku na nerwy i naczynia kończyny górnej przy
pewnych ustawieniach kończyny. Zespół objawów uciskowych
pojawia się na ogół dopiero między 30 a 50 r. ż.

Do zespołów cieśni okolicy obręczy barkowej należą:

A) Zespół żebrowo - obojczykowy
- zwężenie między obojczykiem a I żebrem
- dolegliwości nasilają się w pozycji z barkami cofniętymi do tyłu
(„na baczność”), jest to prawie pewny objaw rozpoznawczy tego
zespołu

B) Zespół m. pochyłego przedniego:

-zespół ten wywołany jest uciskiem na splot ramienny i tętnicę
podobojczykową w przestrzeni pomiędzy m. pochyłym przednim a
m. pochyłym środkowym(w przypadku uciśnięcia górnej części
splotu) lub żebro szyjne ( w przypadku uciśnięcia dolnej części
splotu).

Żebro szyjne jest wadą wrodzoną polegającą na istnieniu
dodatkowych żeber, najczęściej przy kręgu C7, zwykle obustronnie.

Na pełny obraz choroby składają się:

-bóle, parestezje i zaburzenia czucia, przeważnie z zakresie C8-Th1
-osłabienie i zanik mm (zwł. mm międzykostnych i kłębu)
-spadek ciśnienia krwi i osłabienie tętna na tętnicy promieniowej i
pojawienie się wrażenia bolesnego mrowienia w chorej kończynie
górnej podczas zwrotu głowy w stronę tej kończyny, z jednoczesnym
głębokim wdechem (objaw Adsona )
-zaburzenia naczynioruchowe w obrębie ręki i palców

B) Zespół m. pochyłego przedniego c.d. :

Na powstanie objawów chorobowych składają się:

- wady rozwojowe ukł. kostnego ( dodatkowe żebro szyjne,
powiększenie wyrostka poprzecznego C7) oraz ukł. mm
(ukształtowanie mm. pochyłych)

Leczenie:

- w początkowym okresie można stosować zabiegi cieplne,
gimnastykę wzmacniającą mm. obręczy barkowej, środki
przeciwbólowe i przeciwzapalne.
- przy utrzymywaniu się dolegliwości konieczne jest leczenie
operacyjne; usunięcie żebra szyjnego (w zespole m. pochyłego
przedniego - skalenotomia).

C) Zespół nadmiernego odwiedzenia ramienia:

- polega na uciśnięciu splotu i tętnicy pomiędzy m. piersiowym
większym a wyrostkiem kruczym.
- bóle nasilają się podczas odwodzenia ramienia

D) Zespół Pancoasta (zespół Pancoasta – Tobiasa):

- mianem tym określa się nowotwory szczytu płuca (najczęściej
rak) powodujące ucisk i nacieczenie splotu ramiennego.
- w obrazie klinicznym dominują silne bóle okolicy barku,
zwłaszcza nocne, promieniujące do k. g.
- jednym z wczesnych objawów przedmiotowych jest objaw
Hornera (uszkodzenie pnia współczulnego), później pojawiają się
inne objawy zajęcia splotu

Przebieg

nerwów

kończyny

górnej

NERW GRZBIETOWY ŁOPATKI (n. Dorsalis scapulae)

- C5

Unerwia: m. dźwigacz łopatki, m. równoległoboczne
Uszkodzenie: osłabia unoszenie łopatki oraz przybliżanie jej do
kręgosłupa

NERW PIERSIOWY DŁUGI (n. Thoracicus longus)

- C5-C7

Unerwia: m. zębaty przedni
Uszkodzenie: obręcz kg jest przesunięta nieco ku tyłowi, a łopatka
odchylona swym brzegiem przyśrodkowym od klatki piersiowej -
łopatka skrzydłowata (scapula alata). Odstawanie łopatki nasila się
szczególnie przy ruchach odwodzenia ramienia.
- Zniesione jest odwodzenie ramienia powyżej poziomu

PRZYCZYNY USZKODZENIA:
-noszenie ciężkich przedmiotów na ramieniu, połączone z
unoszeniem ramienia ponad poziom
-gwałtowne ruchy podczas pływania

NERW PODOBOJCZYKOWY (n. Subclavius)

- C5

Unerwia: m. podobojczykowy
Uszkodzenie: przesunięcie końca barkowego obojczyka do przodu

NERW NADŁOPATKOWY (n. Suprascapularis)

- C5-C6

Unerwia: m. nadgrzebieniowy , m. podgrzebieniowy oraz st.
ramienny
Uszkodzenie: osłabienie rotacji zewnętrznej

NERW PODŁOPATKOWY (n. Infrascapularis)

- C5-C6

Unerwia: m. podłopatkowy, m. obły większy
Uszkodzenie: osłabienie rotacji wewnętrznej

NERW PIERSIOWY PRZEDNI (n. Pectoralis anterior)

- C5-

TH1

Unerwia: m. piersiowy większy i mniejszy
Uszkodzenie: osłabienie w znacznym stopniu przywodzenia
ramienia w płaszczyźnie horyzontalnej

NERW PIERSIOWO-GRZBIETOWY (n. Thoracodorsalis)

-

C6-C8

Unerwia: m. Najszerszy grzbietu, a niekiedy także m. podłopatkowy
i obły większy
Uszkodzenie: osłabienie przywodzenia, prostowania i rotacji
wewnętrznej

NERW PACHOWY (n. Axillaris)

– C5-C6

Unerwia:
- mięśniowo: m. obły mniejszy i m. naramienny

- stawowo: staw ramienny
- międzyguzkowo: okostną kości ramiennej
- czuciowo: część boczną skóry ramienia (n. skórny boczny

ramienia)

Uszkodzenie:
-najważniejsze w skutkach jest porażenie m. naramiennego
uniemożliwiające niemal całkowicie odwodzenie w stawie
ramiennym.
-Porażenie m. obłego mniejszego klinicznie bez znaczenia.
-Ponadto osłabienie czucia w okolicy naramiennej.

PRZYCZYNY USZKODZENIA:
-zwichnięcie stawu ramiennego
-złamanie k. ramiennej w okolicy szyjki chirurgicznej

NERW MIĘŚNIOWO-SKÓRNY (n. Musculocutaneus)

-

C5-C7

Unerwia:
- ruchowo: m. dwugłowy ramienia, kruczo-ramienny, ramienny
- czuciowo: skórę bocznej części przedramienia oraz bocznej
powierzchni kłębu kciuka

Uszkodzenie:
* ruchowe:
-osłabienie zginania przedramienia
-brak odwracania przedramienia
-zniesiony odruch z m. dwugłowego

* czuciowe:
-zwykle ograniczają się do małego obszaru na zewnętrznej i
przedniej części przedramienia

NERW PROMIENIOWY (n. Radialis)

- C5-TH1

Unerwia:

*ruchowo:
-mm prostujące przedramię, ręce i palce (m. trójgłowy ramienia i m.
łokciowy, prostownik promieniowy długi nadgarstka, prostownik
promieniowy krótki nadgarstka, m. prostownik palców, prostownik
palca małego, prostownik łokciowy nadgarstka, prostownik krótki
kciuka, prostownik długi kciuka, prostownik wskaziciela
-m. ramienno-promieniowy
-m. odwracacz przedramienia
-m. odwodziciel długi kciuka

*czuciowo:
- ramię: skóra tylnej powierzchni ramienia
- przedramię: skóra tylnej powierzchni przedramienia
- ręka: skóra promieniowej części grzbietu ręki
- na powierzchni grzbietowej skóra palców I, II i promieniowej strony
palca III (na wysokości paliczków bliższych tych palców)

OBJAWY USZKODZENIA n. promieniowego:

*Uszkodzenia ruchowe (zależą od miejsca uszkodzenia):

1) w dole pachowym - wysokie porażenie n.promieniowego:

- porażona wszystkie mm. unerwiane przez n.promieniowy - nie
można prostować przedramienia, ręki i palców
- osłabione zginanie przedramienia (porażenie m. ramienno-
promieniowego)
- osłabione odwodzenie kciuka
- odwracanie wyprostowanego przedramienia jest zniesione (gdy
przedramię jest zgięte, odwracanie jest możliwe dzięki działaniu
m.dwugłowego)
- osłabienie uścisku dłoni (brak fizjologicznego współruchu –zgięcia
grzbietowego ręki)
- brak prostowania palców w stawach podstawowych
- zniesione odruchy z mm. trójgłowego i ramienno-promieniowego
- Ręka opadająca - zaburzenie wymienionych czynności powoduje
charakterystyczne ułożenie kończyny górnej, szczególnie wyraźne
przy zgięciu w stawie łokciowym i nawróceniu przedramienia - ręka
opadająca - ręka opada ku dołowi, palce są lekko zgięte a kciuk
lekko przywiedziony

2) na ramieniu:
- nie ma tu niedowładu m.trójgłowego, odruch z tego mięśnia jest
zachowany

3) na przedramieniu:
- brak tylko odwodzenia kciuka i prostowania palców

*Uszkodzenia czuciowe:
- nie są stałe
- obszar zaburzeń czucia zazwyczaj ogranicza się do promieniowej
części powierzchni grzbietowej ręki oraz części bliższej kciuka, palca II
i III.

Uszkodzenien n.

promieniowego i

pośrodkowego

PRZYCZYNY USZKODZENIA n. promieniowego:

- ze względu na swój przebieg bywa stosunkowo często narażony na
uszkodzenie

- zespół pachowy - ucisk kulami inwalidzkimi, szczudłami w dole
pachowym, przewieszenie ręki przez oparcie

- zwichnięcie w stawie barkowym

- przy złamaniu kości ramiennej

- w następstwie ucisku nerwu w środkowej części ramienia w okolicy,
gdzie nerw zawija się wokół kości ramiennej -przeważnie u osób
nieprzytomnych, podczas znieczulenia ogólnego czy we śnie lub w
upojeniu alkoholowym - porażenie sobotniej nocy (tylna część
ramienia oparta o twarde podłoże)

- złamania i zwichnięcia kości promieniowej

NERW POŚRODKOWY (n. Medianus)

- C5-TH1

Rozpoczyna się dwoma korzonkami: przyśrodkowym C8-TH1 i
bocznym C5-C7

Unerwia:
*ruchowo:
-m. nawrotny obły, zginacz promieniowy nadgarstka, dłoniowy długi,
zginacz powierzchowny palców, zginacz głęboki palców (brzuśce
palców II i III), zginacz długi kciuka, zginacz krótki kciuka (głowa
powierzchowna) , odwodziciel krótki kciuka, przeciwstawiasz kciuka,
nawrotny czworoboczny, dwa lub trzy m. glistowate

*czuciowo:
- skóra promieniowych 2/3 części pow. dłoniowej ręki
- po str. dłoniowej: palec I, II, III i promieniowa strona palca IV
- po str. grzbietowej skóra dwóch dalszych paliczków palca I, II, III i
połowy IV)

OBJAWY USZKODZENIA n. pośrodkowego:

*Uszkodzenia ruchowe:
- ruchy kciuka są znacznie upośledzone, nie można nim wykonywać
ruchów zginania ani przeciwstawiania.

Ze względu na niemożność przeciwstawiania i zginania kciuka z
jednoczesną przewagą mięśni prostujących i przywodzących go, kciuk
ustawia się w tej samej płaszczyźnie co dłoń, co w pewnym stopniu
przypomina ułożenie kciuka u małp - ręka małpia

- po pewnym czasie powstają zaniki mięśni, najsilniej wyrażone w
obrębie kłębu kciuka
- upośledzone jest zginanie palców w stawach PIP oraz kciuka i
wskaziciela i stawach DIP
- zginanie palców jest znacznie osłabione; zaciśnięcie ręki w pięść jest
niemożliwe, zgina się jedynie palec V i IV a III słabo. Przy próbie
zaciśnięcia ręki w pięść kciuk i wskaziciel, a częściowo też palec
środkowy pozostają wyprostowane, co nadaje ręce bardzo
charakterystyczny wygląd - ręka błogosławiąca, ręka kaznodziei,
ręka przysięgającego



Uszkodzenie

lewego n.

pośrodkowego



Zanik mięśni

kciuka w

zespole cieśni

nadgarstka

*Uszkodzenia czuciowe:

- obszar zaburzeń czucia (znieczulenie i niedoczulica) w
przybliżeniu pokrywa się z anatomicznym zakresem skórnego
unerwienia n. pośrodkowego

- często pojawiają się przykre parestezje i kauzalgia
- w dłużej trwających porażeniach rozwijają się zmiany troficzne
skóry i paznokci

PRZYCZYNY USZKODZENIA n. pośrodkowego:

-uszkodzenia powyżej stawu łokciowego są rzadkie
-najczęściej uszkodzenia urazowe, przeważnie po zranieniach(m.in.
odłamkami szkła)okolicy stawu nadgarstkowego

- zespół mięśnia nawracającego obłego (ucisk między obu
głowami mięśnia nawrotnego obłego - ręka przysięgająca)

- zespół kanału (cieśni) nadgarstka - jest to zespół objawów
powstający na skutek bezpośredniego ucisku n. pośrodkowego w
obrębie kanału nadgarstka.

Kanał nadgarstka ograniczony jest od strony grzbietowej przez oba
szeregi kości nadgarstka a od strony dłoniowej przez troczek
zginaczy (dawn. więzadło poprzeczne nadgarstka) rozpięte miedzy
wyniosłością promieniową i łokciową nadgarstka. Przez kanał ten
przechodzi n. pośrodkowy oraz ścięgna mięśni zginacza palców
powierzchownego i głębokiego a także zginacza długiego kciuka.

Przyczyny zespołu kanału (cieśni) nadgarstka:

- urazy nadgarstka, złamanie dalszej nasady kości promieniowej lub
kości nadgarstka z przemieszczeniem

- zapalenie pochewek ścięgien zginaczy, zapalenie stawów
nadgarstka

- otyłość

- ciąża (po rozwiązaniu dolegliwości często mijają, dlatego zalecane
tylko leczenie zachowawcze)

-ruchy ręki wymagające częstego i silnego zginania i prostowania w
stawie nadgarstkowym (mycie, pranie)

- inne

Objawy zespołu cieśni nadgarstka:

Ze względu na nasilenie objawów chorych można podzielić na trzy
grupy:

1. Chorzy mają najlżejsze objawy: niestałe drętwienie, mrowienie i ból w
okolicach unerwionych przez n. pośrodkowy. Dolegliwości budzą chorego w
nocy. Chorzy stwierdzają często, że muszą potrząsnąć ręką, aby odzyskać z
powrotem czucie. Z czasem dolegliwości pojawiają się coraz częściej.
2. Chorzy mają stałe dolegliwości takie jak osłabienie czucia, utrata
sprawności ręki, osłabienie chwytu palcami. Często skarżą się na piekący ból
oraz zaostrzenie bólu w nocy oraz podczas używania ręki (długo trwające
zgięcie w stawie promieniowo-nadgarstkowym lub naprzemienne ruchy
palców). W badaniu stwierdza się lekki lub umiarkowany zanik mm. kłębu
oraz osłabienie siły.
3. Chorzy cierpią na ciężką i długotrwałą postać zespołu kanału nadgarstka.
Typowe są: znaczny zanik mięśni kłębu, istotna utrata sprawności

Testy kliniczne:
-test Phalena - mocne zgięcie grzbietowe lub dłoniowe ręki (ból i
drętwienie po ok. 30 sek.)
-test Tinela - ból przy opukiwania nadgarstka w miejscu rzutu n.
pośrodkowego na powierzchnię dłoniową nadgarstka.
- test uciskowy (ischemiczny) - kilkuminutowy ucisk opaską
wywołuje ból i drętwienie

NERW ŁOKCIOWY (n. Ulnaris) –

C8-TH1

UNERWIA:
*ruchowo:
- zginacz łokciowy nadgarstka, zginacz głęboki palców (IV i V
brzusiec), m. odwodziciel palca małego, zginacz krótki palca małego,
przeciwstawiasz palca małego, m. międzykostne dłoniowe i
grzbietowe, trzeci i czwarty m glistowaty, przywodziciel kciuka oraz
głowę głęboką m zginacz krótkiego kciuka, m dłoniowy krótki

*czuciowo:
- palec V i łokciową połowę palca IV oraz odpowiadającą tym palcom
dłoniową i grzbietową część ręki

OBJAWY USZKODZENIA:

*Uszkodzenia ruchowe:

- osłabienie zginania ręki (podczas silnego zginania ręka zbacza
w stronę promieniową)
- brak zgięcia palców IV i V w stawach DIP, brak odwodzenia
palca V- niedowłady te uniemożliwiają zaciśnięcie ręki w pięść
- brak odwodzenia i przywodzenia palców
- upośledzone ruchy kciuka, a szczególnie przywodzenie

(objaw

Fromenta) (chory nie może utrzymać cienkich przedmiotów
np. kartki papieru między kciukiem a wskazicielem bez zginania
kciuka w stawie międzypaliczkowym)
- zaburzenia wymienionych czynności i działanie długich
zginaczy i prostowników palców powodują powstanie tzw. ręki
szponiastej, którą charakteryzuje nadmierne prostowanie w
stawach śródręczno-paliczkowych oraz zgięcie w stawach
międzypaliczkowych. Zaciśnięcie ręki w pięść jest niemożliwe -
niemożność zginania palców IV i V
- z czasem dochodzi do zaniku mięśni, który w znacznym
stopniu zniekształca zarys dłoni; wygładza się kłębik palca V,
pogłębiają przestrzenie między kośćmi śródręcza

*Uszkodzenia czuciowe:

- obszar zaburzeń czucia zależy od miejsca uszkodzenia n.
łokciowego, zwykle znieczulica jedynie w części palca V, natomiast
obszar niedoczulicy i przeczulicy jest większy, obejmując niemal cały
zakres unerwienia skórnego n. łokciowego.

PRZYCZYNY USZKODZENIA:

-długotrwałe oparcie o twardą powierzchnię kg zgiętej w łokciu
( telefonistki, zegarmistrze, krawcy)
-wyślizgiwanie się nerwu ze swej bruzdy na nadkłykciu
przyśrodkowym kości ramiennej,
-złamania kości ramiennej w obrębie kłykcia i nadkłykcia kości
ramiennej
-zwichnięcia stawu łokciowego
- zespół Guyona- ucisk nerwu łokciowego na wysokości nadgarstka
w tzw. loży (kanale) Guyona - bocznie od kości grochowatej .
Powoduje: parestezje, bóle nocne, zaburzenia czucia, zaburzenia
troficzne, zanik kłębika, ręka szponiasta

NERW MIĘŚNIOWO-SKÓRNY (n. Musculocutaneus) -

C5 -

C7

UNERWIA:
*ruchowo:
-m. dwugłowy ramienia,
- m. kruczo-ramienny,
- m. ramienny
*czuciowo:
- skórę bocznej części przedramienia oraz bocznej powierzchni kłębu
kciuka

OBJAWY USZKODZENIA:

*Uszkodzenia ruchowe:
-osłabienie zginania przedramienia
-brak odwracania przedramienia
-zniesiony odruch z m. dwugłowego

*Uszkodzenia czuciowe:
-zwykle ograniczają się do małego obszaru na zewnętrznej i przedniej
części przedramienia

NERW SKÓRNY PRZEDRAMIENIA PRZYŚRODKOWY (n.
Cutaneus brachii medialis)

- C8-TH1

Unerwienie:
-skóra przedniej i przyśrodkowej powierzchni przedramienia

OBJAWY USZKODZENIA:
- izolowane uszkodzenie n. skórnego przedramienia zdarza się
bardzo rzadko
- pojawia się wówczas wąski pas niedoczulicy na przednio-
przyśrodkowej powierzchni przedramienia.

NERW SKÓRNY RAMIENIA PRZYŚRODKOWY (n.
Cutaneus antebrachii medialis)

- C8-TH1

Unerwienie:
-skóra okolicy pachowej i przyśrodkowej powierzchni ramienia

OBJAWY USZKODZENIA:
- izolowane uszkodzenie n. skórnego przyśrodkowego ramienia
zdarza się bardzo rzadko
- pojawia się wówczas niedoczulica w okolicy pachy i na
przyśrodkowej powierzchni ramienia

Splot lędźwiowy (plexus

lumbalis)

Twór powstały z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych od

L1 do L3 i częściowo L4. Otrzymuje również włókna z Th12.

Splot ten leży na wyrostkach poprzecznych kręgów

lędźwiowych w głębi brzuśca mięśnia lędźwiowego większego.

Gałęzie krótkie:

- Zaopatrują mięsień czworoboczny lędźwi, mięsień lędźwiowy

większy, mięsień lędźwiowy mniejszy.

Gałęzie długie:

- nerw biodrowo-podbrzuszny (łac. nervus iliohypogastricus)

- nerw biodrowo-pachwinowy (łac. nervus ilioinguinalis)

- nerw płciowo-udowy (łac. nervus genitofemoralis)

- nerw skórny uda boczny (łac. nervus cutaneus femoris lateralis)

- nerw udowy (łac. nervus femoralis)

- nerw zasłonowy (łac. nervus obturatorius)

NERW UDOWY (nervus femoralis)

- L1-L4

Unerwia:
*ruchowo:
- m. krawiecki, m. czworogłowy uda, m. lędźwiowo biodrowy

*czuciowo:
- skórę przedniej i przyśrodkowej powierzchni uda, podudzia i stopy
oraz staw biodrowy, kolanowy i skokowo-goleniowy

USZKODZENIE n. udowego:
*ruchowe:
- osłabienie zginania uda
- całkowite zniesienie prostowania w stawie kolanowym
- zniesienie odruchu kolanowego
- chodzenie i stanie jest znacznie utrudnione, zwłaszcza przy
obciążeniu, gdyż wówczas nogi zginają się w stawach kolanowych,
szczególnie trudne wchodzenie po schodach i wstawanie z krzesła.
Poprawę chodu przynosi zastosowanie szyny usztywniającej staw
kolanowy.
- w pozycji leżącej na plecach chory nie podnosi wyprostowanej
kończyny
- osłabienie zginania w stawie biodrowym

*czuciowe:
- osłabienie czucia na obszarze unerwianym przez ten nerw, jednak
obszar całkowitego zniesienia czucia jest znacznie mniejszy, a
zwłaszcza węższy

PRZYCZYNY USZKODZENIA n. udowego:
-zranienie
-guzy miednicy
-ucisk korzonka L3 lub L4
-cukrzyca

NERW ZASŁONOWY (nervus obturatorius)

- L2-L3

UNERWIA:
*ruchowo: m.zasłaniacz zewnętrzny, m. łonowy, wszystkie
przywodziciele uda
*czuciowo: dystalny odcinek skóry po stronie przyśrodkowej uda

USZKODZENIE:
*ruchowe:
- zniesienie przywodzenia uda
- osłabienie zginania i prostowania w stawie biodrowym
- Zaburzenia te uniemożliwiają założenie nogi (chorej) na nogę,
chodzenie i stanie jest niepewne

*czuciowe:
- podrażnienie nerwu wywołuje bóle uda promieniujące w kierunku
przyśrodkowej powierzchni kolana
- osłabienie czucia na obszarze unerwianym przez ten nerw

PRZYCZYNY USZKODZENIA:
- uraz (np. złamanie miednicy)
- ucisk przez worek przepukliny zasłonowej
- sprawy chorobowe toczące się w pobliżu nerwu (zapalenie jajnika,
jajowodu)

NERW SKÓRNY BOCZNY UDA (

nervus cutaneus femoris

lateralis) -

L2-L3

UNERWIA:
- skórę bocznej powierzchni uda oraz część górno-boczną pośladka

OBJAWY USZKODZENIA:
- meralgia paraesthetica – tak określa się objawy podrażnienia w
obszarze n. skórnego bocznego uda. Chorzy skarżą się na różne,
częste bolesne parestezje: mrowienie, kłucie, pieczenie, uczucie
zdrętwienia. Silniejsze bóle są rzadkie. Badanie stwierdza niekiedy
niedoczulice na bocznej powierzchni uda.

PRZYCZYNY USZKODZENIA:
- ucisk nerwu w miejscu jego przejścia przez rozstęp mięśniowy: u
osób otyłych, długo leżących, kobiet w ciąży, u noszących klucze lub
inne rzeczy w kieszeni („wypchane kieszenie”)

- zmienione więzadło pachwinowe (n. skórny boczny uda przebiega
po powierzchni m. biodrowo-lędźwiowego pod więzadłem
pachwinowym, rozgałęzia się na bocznej stronie uda, sięgając
prawie kolana)

Splot krzyżowy (plexus

sacralis)

Jest największym splotem w organizmie. Powstaje z gałęzi

brzusznych dwóch ostatnich nerwów lędźwiowych (L4-L5) oraz

trzech pierwszych nerwów krzyżowych (S1-S3). Należy zaznaczyć,

że w skład splotu krzyżowego zalicza się przeważnie włókna

nerwowe wychodzące z dolnych nn. krzyżowych (S4-S5) i czasami

nawet z ostatniego n. rdzeniowego, czyli n. guzicznego (Co1).

Splot ten leży w miednicy

mniejszej na przedniej

powierzchni mięśnia

gruszkowatego.

Gałęzie jego biegną w

kierunku otworu kulszowego

większego.

Gałęzie krótkie:

- Zaopatrują mięsień gruszkowaty,

mięsień zasłaniacz wewnętrzny,

mięśnie bliźniacze, oraz mięsień
czworoboczny uda, a także staw

biodrowy, okostną guza kulszowego i

obu krętarzy kości udowej.

Gałęzie długie:

- nerw pośladkowy górny (łac. nervus

gluteus superior)

- nerw pośladkowy dolny (łac. nervus

gluteus inferior)

- nerw skórny uda tylny (łac. nervus

cutaneus femoris posterior)

- nerw kulszowy (łac. nervus

ischiadicus)

- nerw sromowy (łac. nervus

pudendus)

- nerw guziczny (łac. nervus

coccygeus)

NERW POŚLADKOWY GÓRNY (nervus gluteus superior)

-

L4-S2

UNERWIENIE:
- mięsień pośladkowy średni
- mięsień pośladkowy mały
- mięsień naprężacz powięzi szerokiej

USZKODZENIE:
- powoduje zniesienie ruchów
odwodzenia kończyny w stawie
biodrowym
- bardzo osłabione jest umocowanie
miednicy na nodze podstawnej podczas
chodzenia, wskutek czego miednica
opada na stronę zdrową. Ponieważ
stanowi to dużą przeszkodę w
chodzeniu, chory stara się przechylać
tułów w stronę porażoną (chód
kaczkowaty).

NERW POŚLADKOWY DOLNY
(nervus gluteus inferior)

- L5-

S2

UNERWIA:
*ruchowo:
- mięsień pośladkowy wielki

*czuciowo:
- powierzchnia tylna stawu
biodrowego

USZKODZENIE:
- powoduje osłabienie ruchów
prostowania w stawie biodrowym.
Nie ujawnia się on przy zwykłym
chodzeniu czy staniu, natomiast
chodzenie po schodach, skakanie,
podnoszenie się z pozycji siedzącej
staje się niemożliwe.

NERW KULSZOWY (nervus
ischiadictus)

- L4-S3

Nerw kulszowy wychodzi z miednicy
mniejszej przez otwór podgruszkowaty
i układa się na powierzchni tylnej
mięśni krótkich, odpowiadających za
obracanie uda, w połowie odległości
między guzem kulszowym i krętarzem
większym.

Po wyjściu spod brzegu mięśnia
pośladkowego wielkiego nerw leży
bezpośrednio pod powięzią i może tu
być badany palpacyjnie. W przypadku
zapalenia nerwu kulszowego (ischias)
uciśnięcie go w tym miejscu wywołuje
silny ból. W dalszym przebiegu na
udzie układa się między mięśniem
przywodzicielem wielkim i grupą tylną
mięśni uda. Dochodząc do dołu
podkolanowego, leży do tyłu od żyły i
tętnicy podkolanowej, a więc bardziej
powierzchownie.

Ze względu na to, że nerw kulszowy
przebiega przez okolice stawu biodrowego i
kolanowego, przy ruchach kończyny
zmienia się stan jego napięcia. Zginając
staw biodrowy przy wyprostowanym stawie
kolanowym, napinamy nerw kulszowy. W
przypadku stanów zapalnych jest on
szczególnie wrażliwy na urazy
mechaniczne i przy biernych ruchach
kończyny, ustawianej w opisany sposób,
wykazuje silną bolesność (objaw
Lasègue'a). Odwrotnie - przy
wyprostowanym udzie i zgiętym kolanie nie
jest on napięty, i to położenie jest dla
nerwu pozycją spoczynkową.

Na różnej wysokości nerw kulszowy

dzieli się na dwa pnie:

- większy, stanowiący jego przedłużenie,

nerw piszczelowy i

- słabszy, przechodzący na boczną stronę

goleni, nerw strzałkowy wspólny.

USZKODZENIE:
*ruchowe:
-całkowicie zniesione są wszystkie ruchy stopy i palców
- znacznie upośledzony obrót na zewnątrz w stawie biodrowym oraz
zginanie w stawie kolanowym
- chodzenie jest bardzo utrudnione, podczas chodzenia chory
wyrzuca do przodu wyprostowaną w stawie kolanowym kończynę jak
szczudło unosząc ją wysoko z powodu opadania stopy, opuszczona
stopa chwieje się w stawach skokowych. Porażenie zginaczy
podeszwowych i grzbietowych - chód bordzący.
- odruch skokowy jest zniesiony, odruch kolanowy zachowany

*czuciowe:
- zniesienie czucia na bocznej powierzchni kończyny dolnej i na całej
stopie z wyjątkiem małego obszaru na przyśrodkowym brzegu stopy

PRZYCZYNY USZKODZENIA:

Całkowite porażenie n. kulszowego stwierdza się rzadko, nawet
wówczas, gdy nerw jest uszkodzony na udzie, zazwyczaj przeważają
porażenia mięśni unerwianych przez n. strzałkowy, natomiast
niedowłady mięśni unerwianych przez n. piszczelowy są słabo
wyrażone.

- rany cięte i postrzałowe
- złamania miednicy i kości udowej
- guzy miednicy
- ucisk głowy płodu podczas porodu
- niewłaściwie wykonane wstrzyknięcia domięśniowe do pośladka

NERW PISZCZELOWY (nervus tibialis)
-

L4-S5

UNERWIA:

*ruchowo:
- Zginacze stopy i mięśnie podeszwowe (m.
brzuchaty łydki, m. płaszczkowaty, m.
piszczelowy tylny, m. zginacz długi palców, m.
zginacz długi palucha, m. zginacz krótki
palców, m. zginacz krótki palucha, mm.
międzykostne i mm. glistowate)

*czuciowo:
- tylną i dolną powierzchnię podudzia
- tylną powierzchnie stopy

PRZYCZYNY USZKODZENIA:
- rany cięte i postrzałowe
- złamania miednicy i kości udowej
- guzy miednicy
- ucisk głowy płodu podczas porodu

Obszar unerwienia

USZKODZENIE:

*ruchowe:
- zniesienie zgięcia podeszwowego stopy i
palców - chory nie może stać i chodzić na
palcach
- zniesienie odwodzenia i przywodzenia
palców
- szponiaste ustawienie palców stopy; są
one zgięte grzbietowo w stawach
śródstopno-paliczkowych i zgięte
podeszwowo w stawach
międzypaliczkowych, wskutek wtórnego
przykurczu prostowników i zaniku krótkich
mm podeszwy powstaje stopa piętowa
- zniesienie odruchu skokowego i
podeszwowego

*czuciowe:
- niedoczulica na tylnej powierzchni
podudzia, natomiast całkowite zniesienie
czucia na powierzchni podeszwowej stopy

NERW STRZAŁKOWY WSPÓLNY (n.

peroneus communis)

–

L4-S1

Nerw strzałkowy wspólny dzieli się na

dwie gałęzie: nerw strzałkowy głęboki

(n. peroneus profundus) i nerw

strzałkowy powierzchowny (n.

peroneus superficialis)

Nerw strzałkowy głęboki UNERWIA:
- m. piszczelowy przedni, m. prostownik
długi palców, m. prostownik długi palucha,
m. prostownik krótki palców, m. prostownik
krótki palucha

Nerw strzałkowy powierzchowny
UNERWIA:
- m. strzałkowy długi i krótki

Nerw strzałkowy wspólny UNERWIA
czuciowo:
- zewnętrzną powierzchnię stopy i podudzia

USZKODZENIE:

*ruchowe:
- zniesienie ruchów zgięcia grzbietowego stopy i
palców oraz nawracania stopy
- wskutek tych zaburzeń stopa bezwiednie opada,
przy czym jej brzeg boczny układa się niżej niż
przyśrodkowy. Ujawnia się to najwyraźniej podczas
chodzenia, które jest znacznie upośledzone;
występuje wówczas chód tzw. ptasi albo koguci aby
uniknąć zaczepiania opuszczoną stopą o podłoże
chora kończyna podnoszona wyżej i stawiana na
podłożu w ten sposób, że najpierw opierają się
palce, potem brzeg boczny stopy, wreszcie pięta
- wtórny przykurcz zginaczy prowadzi do powstania
stopy końsko-szpotawej

*czuciowe:
- znieczulica na wąskim pasie skóry dolnego
odcinka przedniej powierzchni podudzia i na
grzbiecie stopy, na pozostałym obszarze
unerwienia czuciowego niedoczulica

PRZYCZYNY USZKODZENIA:

- nerw strzałkowy wspólny jest
najczęściej uszkadzanym nerwem
kończyny dolnej

- najczęstszą przyczyną jest uraz -
uderzenie w głowę strzałki albo
złamanie szyjki strzałki (nerw
motocyklistów), zwichnięcie stawu
kolanowego

-ucisk nerwu (w okolicy gdzie nerw
owija się wokół strzałki i leży
bezpośrednio na kości) w następstwie
niewłaściwego ułożenia nieprzytomnego
chorego, założenie ciasnego opatrunku
gipsowego na staw kolanowy, dłuższe
siedzenie ze skrzyżowanymi kolanami i
praca wykonywana w pozycji klęczącej

-w polineuropatii o różnej etiologii

NERW SROMOWY (nervus pudendus) -

S2-S4

- jest nerwem mieszanym, zawiera włókna czuciowe, ruchowe,
współczulne i przywspółczulne

UNERWIENIE:
- skóra krocza i narządów płciowych zewnętrznych z wyjątkiem
wzgórka łonowego i przedniej części moszny/warg sromowych.
- mięsień dźwigacz odbytu
- mięsień guziczny
- mięsień zwieracz zewnętrzny odbytu
- mięsień opuszkowo-gąbczasty
- mięsień kulszowo-jamisty
- mięsień poprzeczny krocza powierzchowny
- mięsień poprzeczny krocza głęboki
- mięsień zwieracz cewki moczowej
- włókna układu autonomicznego biegnące z tym nerwem
unerwiają trzewia i naczynia miednicy.

USZKODZENIE:
- powoduje nietrzymanie kału i moczu oraz uszkodzenie czynności
płciowych.

NERW GUZICZNY (nervus
coccygeus)

- jest nerwem czuciowym i ruchowym. Jego
włókna pochodzą z gałęzi brzusznych
nerwów rdzeniowych S5 i Co. Jest gałęzią
długą splotu krzyżowego. Z gałęziami
brzusznymi nerwów rdzeniowych S3 i S4
tworzy mały splot guziczny (plexus
coccygeus). Odchodzą od niego nerwy
odbytniczo-guziczne (łac. nervi
anococcygei) i gałęzie mięśniowe.

UNERWIENIE:
- skóra okolicy guzicznej
- mięsień guziczny (łac. musculus
coccygeus)
- tylną część mięśnia dźwigacza odbytu
(łac. musculus levator ani)

USZKODZENIE:
- Uszkodzenie tego nerwu powoduje
zaburzenie czynności mięśnia dźwigacza
odbytu, a jego porażenie dotkliwy ból w
okolicy kości ogonowej.

DZIĘKUJEMY:)

Prezentację przygotowały:

- Anna Brożonowicz

- Katarzyna Gurdak

- Katarzyna Grzybacz

- Aneta Laska

- Bogumiła Smyrska