CHOROBA

CHOROBA

SCHEUERMANNA

SCHEUERMANNA

Kaczmarek Cecylia

Kaczmarek Cecylia

Cegielska Monika

Cegielska Monika

Choroba Scheuermanna

Choroba Scheuermanna

jest to

jest to

jałowa martwica chrząstek

jałowa martwica chrząstek

nasadowych trzonów kręgów odcinka

nasadowych trzonów kręgów odcinka

piersiowego, rzadziej piersiowo-

piersiowego, rzadziej piersiowo-

lędzwiowego lub samego lędzwiowego.

lędzwiowego lub samego lędzwiowego.

Choroba ta zaczyna się w wieku 10–14

Choroba ta zaczyna się w wieku 10–14

lat, przed okresem pokwitania.

lat, przed okresem pokwitania.

Choroba

Choroba

ta

ta

nazywana

nazywana

jest

jest

jałową

jałową

martwicą kręgosłupa lub młodzieńczą

martwicą kręgosłupa lub młodzieńczą

kifozą.

kifozą.

Do martwicy kości czy chrząstki

Do martwicy kości czy chrząstki

dochodzi na skutek przyczyny,

dochodzi na skutek przyczyny,

powodującej przerwanie lub

powodującej przerwanie lub

upośledzenie ukrwienia pewnego

upośledzenie ukrwienia pewnego

obszaru tkanki kostnej. Tkanka ta

obszaru tkanki kostnej. Tkanka ta

ulega martwicy, staje się mało odporna

ulega martwicy, staje się mało odporna

na działanie czynników

na działanie czynników

mechanicznych, rozpada się i

mechanicznych, rozpada się i

ponownie odbudowuje,

ponownie odbudowuje,

jednak

jednak

odbudowane

odbudowane

kości najczęściej ulegają

kości najczęściej ulegają

już

już

zniekształceniu.

zniekształceniu.

Etiologia choroby nie jest w pełni

Etiologia choroby nie jest w pełni

znana. Wśród czynników sprzyjających

znana. Wśród czynników sprzyjających

wymienia się:

wymienia się:

-zaburzenia kostnienia nasad w

-zaburzenia kostnienia nasad w

okresie wzmożonego wzrostu

okresie wzmożonego wzrostu

-dysproporcje między obciążeniem a

-dysproporcje między obciążeniem a

wytrzymałością tkanek

wytrzymałością tkanek

-osłabienie mięśni tułowia, zwłaszcza

-osłabienie mięśni tułowia, zwłaszcza

prostowników grzbietu

prostowników grzbietu

-predyspozycje konstytucyjno-rodzinne

-predyspozycje konstytucyjno-rodzinne

- zaburzenia hormonalne

- zaburzenia hormonalne

Zmiany w chorobie Scheuermanna

Zmiany w chorobie Scheuermanna

obejmują z reguły kilka

obejmują z reguły kilka

sąsiadujących ze sobą kręgów

sąsiadujących ze sobą kręgów

oraz krążków międzykręgowych

oraz krążków międzykręgowych

najczęściej na odcinku Th7-Th12.

najczęściej na odcinku Th7-Th12.

Proces dotyczy zazwyczaj 2 lub 4

Proces dotyczy zazwyczaj 2 lub 4

kręgów rzadziej 3 lub 5.

kręgów rzadziej 3 lub 5.

Dochodzi do wciskania się (uwypuklenia) zawartości

Dochodzi do wciskania się (uwypuklenia) zawartości

krążków międzykręgowych do gąbczastej tkanki

krążków międzykręgowych do gąbczastej tkanki

kostnej trzonów – tworzą się charakterystyczne tzw.

kostnej trzonów – tworzą się charakterystyczne tzw.

guzki Schmorla. Stopniowo następuje przebudowa

guzki Schmorla. Stopniowo następuje przebudowa

trzonów, zwłóknienie guzków i utrwalenie zmian.

trzonów, zwłóknienie guzków i utrwalenie zmian.

Trzon uszkodzony w swej części przedniej przybiera

Trzon uszkodzony w swej części przedniej przybiera

kształt klina i doprowadza do pogłębienia się

kształt klina i doprowadza do pogłębienia się

fizjologicznego wygięcia kifotycznego odcinka

fizjologicznego wygięcia kifotycznego odcinka

piersiowego kręgosłupa,– kształtując tzw. plecy

piersiowego kręgosłupa,– kształtując tzw. plecy

okrągłe, z kompensacyjnym zwiększeniem lordozy

okrągłe, z kompensacyjnym zwiększeniem lordozy

szyjnej i lędźwiowej. Z powodu powiększania się

szyjnej i lędźwiowej. Z powodu powiększania się

krzywizny wzrost kręgosłupa opóźnia się i zmieniają

krzywizny wzrost kręgosłupa opóźnia się i zmieniają

się jego obciążenia (występuje dysproporcja między

się jego obciążenia (występuje dysproporcja między

wytrzymałością tkanki kostnej a jej obciążeniem).

wytrzymałością tkanki kostnej a jej obciążeniem).

Podział na stadia kliniczne

Podział na stadia kliniczne

choroby Scheuermanna

choroby Scheuermanna

P

rzebieg choroby Scheuermanna jest

dzielony przez autorów na okresy.

Najbardziej przydatny jest podział Brochera

o charakterze kliniczno-radiologicznym

uwzględniający trzy okresy.

1. Pierwszy- wczesny tzw. Czynnościowy w

większości przypadków bezobjawowy klinicznie,

niekiedy tylko z pogłębieniem kifozy piersiowej.

Rozpoznanie w tym okresie opiera się jedynie w

obrazie RTG na którym widać zwężenie krążków

międzykręgowych i klinowaceniu trzonów 3 lub

4 kręgów piersiowych. Rozpoznanie choroby w

tym okresie jest bardzo trudne, gdyż zmiany

fizjologiczne często mieszczą się w normie.

2. Drugi etap- czynna choroba,

występuje od 12 rż do 18 rż.

Cechuje wyraźne pogłębienie kifozy

piersiowej czasem połączonej ze

skoliozą. Rzadko towarzyszy mu ból

zmęczeniowy oraz usztywnienie

objętego kifozą odpowiedniego

odcinka kręgosłupa. W tym okresie

występują najbardziej typowe dla

choroby Scheuermanna zdjęcia RTG

obrazujących zmiany zachodzące w

trzonach kręgowych i przestrzeniach

międzytrzonowych.

3. Trzeci etap-późny po 18 rż.

Klinicznie charakteryzujący się
utrwaloną kifozą i częstszymi bólami
po wysiłku fizycznym i siedzeniu. W
obrazie radiologicznych występują
objawy jak w drugim stadium lecz z
przewagą zmian odtwórczych oraz
osteofitami.

Zmiany anatomiczne

Zmiany anatomiczne

• Zmiany w płytkach nakrywowych są

wyrazem toczących się w nich
procesów anatomopatologicznych.
Polegają one na odcinkowych
zagęszczeniach struktury kostnej,
zniekształceniu zarysów
(zafalowania), oraz fragmentacji z
przerwaniem ich ciągłości.

• Zmiany w listewkach brzeżnych występują zwykle

razem z procesami toczącymi się w płytkach
nakrywowych. Polegają na ich odwapnieniu,
odchyleniu od miejsc prawidłowego
występowania oraz postrzępienia zarysów miejsc
łączenia ich z trzonem.

• Zmiany kształtu trzonów kręgowych. Najczęściej

postacią zniekształcenia są kręgi klinowate.
Rzadziej występują kręgi dwuwklęsłe, wypukłe
(beczkowate), oraz jednolicie spłaszczone.
Występują też kręgi wydłużone w wymiarze tylno-
przednim (tzw. objaw Knutssona). Mogą być
również widoczne zniekształcenia trzonów pod
postacią zagłębień lub wypukleń w ich
powierzchniach brzusznych.

• Przepukliny dotrzonowe powstałe

przez wpuklanie elementów krążków
międzykręgowych poprzez płytkę
nakrywową oraz listwę brzeżną w
głąb trzonów kręgowych występują
zwykle licznie w kilku trzonach
kręgowych pod postacią przepuklin
płytkich-miskowatych, głębokich-
kubkowatych lub brzeżnych na
krawędziach trzonów.

• Zmiany w krążkach

międzykręgowych polegają na

zwężeniu przestrzeni

międzykręgowej i obniżeniu

wysokości ich krążków, głównie w

odcinkach przednich. Spostrzega się

niekiedy objaw zwarcia przednich

odcinków krążków międzykręgowych.

Niekiedy dochodzi do połączeń

kostnych między trzonami

kręgowymi, które uważane są za

obraz zejściowy choroby.

W przypadku lokalizacji choroby w

W przypadku lokalizacji choroby w

odcinku

odcinku

piersiowym powstają plecy

piersiowym powstają plecy

okrągłe,

okrągłe,

zaś w odcinku

zaś w odcinku

piersiowo-

piersiowo-

lędźwiowym lub lędźwiowym następuje

lędźwiowym lub lędźwiowym następuje

zmniejszenie lub całkowite zniesienie

zmniejszenie lub całkowite zniesienie

lordozy lędźwiowej – tworzą się plecy

lordozy lędźwiowej – tworzą się plecy

płaskie. Choroba trwa zwykle 2-3 lat i

płaskie. Choroba trwa zwykle 2-3 lat i

kończy się wraz z zakończeniem

kończy się wraz z zakończeniem

kostnienia kręgosłupa. W tym czasie

kostnienia kręgosłupa. W tym czasie

dochodzi do stopniowej przebudowy

dochodzi do stopniowej przebudowy

nasad trzonów kręgowych i zgięcia

nasad trzonów kręgowych i zgięcia

kręgosłupa do jakiego doszło w trakcie

kręgosłupa do jakiego doszło w trakcie

choroby.

choroby.

O skuteczności postępowania

O skuteczności postępowania

leczniczego decyduje wczesne

leczniczego decyduje wczesne

rozpoznanie i konsekwentnie

rozpoznanie i konsekwentnie

prowadzone leczenie. Początkowe

prowadzone leczenie. Początkowe

stadium choroby jest jednak trudne do

stadium choroby jest jednak trudne do

wykrycia z

wykrycia z

e

e

względ

względ

u

u

na brak

na brak

wyraźnych objawów klinicznych, które

wyraźnych objawów klinicznych, które

pojawiają się z dużym opóźnieniem w

pojawiają się z dużym opóźnieniem w

stosunku do zmian w obrazie

stosunku do zmian w obrazie

radiologicznym. Pierwszym

radiologicznym. Pierwszym

dostrzegalnym jej objawem jest

dostrzegalnym jej objawem jest

nieprawidłowa postawa z pochyleniem

nieprawidłowa postawa z pochyleniem

tułowia do przodu oraz ograniczenie

tułowia do przodu oraz ograniczenie

ruchomości chorego odcinka.

ruchomości chorego odcinka.

Jest to rozpoznanie jednak zbyt

Jest to rozpoznanie jednak zbyt

późne, zmiany w budowie

późne, zmiany w budowie

kręgów i krążków

kręgów i krążków

międzykręgowych są już

międzykręgowych są już

wówczas znacznie

wówczas znacznie

zaawansowane.

zaawansowane.

Wcześniejszym objawem

Wcześniejszym objawem

choroby Scheuermanna jest

choroby Scheuermanna jest

pojawiający się ból objętego

pojawiający się ból objętego

odcinka kręgosłupa.

odcinka kręgosłupa.

Jednak

Jednak

d

d

ecydujące w rozpoznaniu

ecydujące w rozpoznaniu

choroby Scheuermanna jest

choroby Scheuermanna jest

rozpoznanie radiologiczne –

rozpoznanie radiologiczne –

zwłaszcza zdjęć wykonanych w

zwłaszcza zdjęć wykonanych w

projekcji bocznej.

projekcji bocznej.

W leczeniu choroby Scheuermanna

W leczeniu choroby Scheuermanna

szczególny nacisk należy położyć na

szczególny nacisk należy położyć na

zapobieganie zniekształceniom w

zapobieganie zniekształceniom w

układzie kostnym, które mają

układzie kostnym, które mają

charakter nieodwracalny. Dodatkowo

charakter nieodwracalny. Dodatkowo

należy zwrócić szczególną uwagę na:

należy zwrócić szczególną uwagę na:

-wyeliminowanie z życia dziecka

-wyeliminowanie z życia dziecka

sytuacji i pozycji powodujących duże

sytuacji i pozycji powodujących duże

obciążenie osiowe kręgosłupa,

obciążenie osiowe kręgosłupa,

przeciwwskazane jest wszelkie

przeciwwskazane jest wszelkie

dźwiganie ciężkich zakupów, plecaka,

dźwiganie ciężkich zakupów, plecaka,

a także skoki, długie biegi itp.

a także skoki, długie biegi itp.

-

Wyeliminowanie z życia dziecka

Wyeliminowanie z życia dziecka

wszelkich pozycji i sytuacji

wszelkich pozycji i sytuacji

sprzyjających pochyleniu tułowia w

sprzyjających pochyleniu tułowia w

przód. Należy przestrzegać i czuwać

przód. Należy przestrzegać i czuwać

nad prawidłową postawą dziecka.

nad prawidłową postawą dziecka.

-zachowanie ruchomości objętego

-zachowanie ruchomości objętego

zmianami chorobowymi odcinka

zmianami chorobowymi odcinka

kręgosłupa- zwłaszcza w kierunku

kręgosłupa- zwłaszcza w kierunku

wyprostu.

wyprostu.

-w przypadku usztywnienia kręgosłupa

-w przypadku usztywnienia kręgosłupa

stosowanie ćwiczeń redesyjnych w

stosowanie ćwiczeń redesyjnych w

celu zwiększenia ruchomości chorego

celu zwiększenia ruchomości chorego

odcinka.

odcinka.

-wzmacnianie mięśni stabilizujących

-wzmacnianie mięśni stabilizujących

kręgosłup.

kręgosłup.

Dzieci z chorobą Scheuermanna

Dzieci z chorobą Scheuermanna

powinny kilkakrotnie w ciągu dnia

powinny kilkakrotnie w ciągu dnia

odpoczywać w leżeniu na plecach.

odpoczywać w leżeniu na plecach.

Odciąża to kręgosłup

Odciąża to kręgosłup

i prostuje go.

i prostuje go.

W chorobie Scheuermanna

W chorobie Scheuermanna

podstawową metodą leczenia jest

podstawową metodą leczenia jest

kinezyterapia. W ciężkich przypadkach,

kinezyterapia. W ciężkich przypadkach,

przy postępującym skrzywieniu

przy postępującym skrzywieniu

kręgosłupa, zaleca się dodatkowo

kręgosłupa, zaleca się dodatkowo

gorsety ortopedyczne, działające

gorsety ortopedyczne, działające

korekcyjnie i przeciwbólowo. O ich

korekcyjnie i przeciwbólowo. O ich

stosowaniu powinien decydować

stosowaniu powinien decydować

lekarz.

lekarz.

Bibliografia

Bibliografia

• „Fizjoterapia” M. Weiss i A Zembaty
• „Atlas ćwiczeń korekcyjnych”

Sławomir Owczarek

• „Choroba Scheuermanna” Roman

Marciniak