art. 81 Traktatu

• wszelkie nadużycie pozycji dominującej
• przez jedno lub kilka przedsiębiorstw jest

zabronione

• jako niezgodne z zasadami Wspólnego

Rynku, gdyż nadużycia takie mogą
wywrzeć

• wpływ na wymianę handlową między

państwami członkowskimi

art. 82 TUE

• niezgodne ze wspólnym rynkiem i

zakazane jest

• nadużywanie przez jedno lub większą

liczbę przedsiębiorstw pozycji dominującej
na wspólnym rynku

• lub na znacznej jego części,
• w zakresie, w jakim może wpływać na

handel miedzy Państwami Członkowskimi

United Brands Company (Re) (76/353/EWG),

z 17 grudnia 1975, Dz.U. WE z 1976, L 95/1

• definicję pozycji dominującej

• POZYCJA SIŁY EKONOMICZNEJ POSIADANEJ

PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWO, KTÓRA
UMOŻLIWIA MU ZAPOBIEGANIE
SKUTECZNEJ KONKURENCJI NA RYNKU
WŁAŚCIWYM, PRZEZ STWORZENIE MU
MOŻLIWOŚCI DZIAŁANIA W LICZĄCYM SIĘ
ZAKRESIE NIEZALEŻNIE OD
KONKURENTÓW, KLIENTÓW, A W
KONSEKWENCJI OD KONSUMENTÓW

Nadużywanie takie może polegać na:

• (a) narzucaniu w sposób bezpośredni lub

pośredni niesłusznych cen zakupu lub
sprzedaży albo innych niesłusznych
warunków transakcji;

• (b) ograniczaniu produkcji, rynków lub

rozwoju technicznego ze szkodą dla
konsumentów

oraz

• (c) stosowaniu wobec partnerów

handlowych nierównych warunków do
świadczeń równoważnych i stwarzaniu im
przez to niekorzystnych warunków
konkurencji

• (d) uzależnianiu zawarcia kontraktów od

przyjęcia przez partnerów zobowiązań
dodatkowych, które ze względu na swój
charakter lub zwyczaje handlowe nie mają
związku z przedmiotem tych kontraktów

zgodność poziomu cen z

konkurencyjnym poziomem cen

• przedsiębiorstwo dominujące może ustalać

cenę, która wykracza ponad poziom konkurencji,

a konsumenci zaczynają wybierać inne produkty

• Dlatego też należy również określić cenę

podstawową, czy nie jest ona szkodliwa.

Elementem podstawowej analizy w tym

przypadku jest dokonanie przez konsumentów

wyboru alternatywnego dostawcy, w sytuacji,

gdy przedsiębiorstwo dominujące dyktuje ceny,

co jest niedopuszczalne

• Ocenić należy, jak szybko i z jaką łatwością

konsumenci znajdą alternatywnego dostawcę

przykład rynku dostawców butli gazu

• jeżeli na rynku jest kilka firm dostarczających

butle gazowe, przedsiębiorstwo, które
zajmuje największą część rynku, wraz ze
wzrostem cen, które nie odpowiadają cenom
konkurentów (ponad poziom
konkurencyjnych cen), szybko traci klientów,
ponieważ istnieje wielu inni dostawców

• należy oceniać stabilność udziału w

istniejącym rynku, co bezpośrednio zależy od
możliwości wyboru, jaki mają konsumenci

Pozycja dominująca

• przedsiębiorstwo posiada pozycję

dominującą przy uwzględnieniu jego
udziału w rynku i innych czynników, takich
jak to,

• czy istnieją wiarygodni konkurenci, czy

przedsiębiorstwo posiada własną sieć
dystrybucji

• oraz czy przedsiębiorstwo ma

uprzywilejowany dostęp do surowców

Ustalenie wielkości rynku może mieć

aspekt

• rynek właściwy produktowo
• oraz rynek właściwy geograficznie

nadużycie pozycji dominującej ma miejsce

na całym wspólnym rynku lub na jego

znacznej części

• jeżeli znany jest rynek całkowity, to

znaczny udział w rynku powinien być
sprecyzowany

• analizując możliwy udział w rynku nie

powinno się brać pod uwagę podziału
administracyjnego

pozycja dominująca w jednym

państwie

• może zostać nadużyta poprzez blokowanie

nowym konkurentom dostępu do rynku i w
ten sposób utrudniana jest wymiana
międzypaństwowa, co stanowi już istotne
zakłócenie wspólnego rynku.

• znaczna część nie jest uzależniona od

wielkości, ale od warunków konkurencji i
możliwości w danym obszarze
geograficznym

Ustalając wielkość rynku

geograficznego

• należy wziąć pod uwagę rodzaj

sprzedawanego dobra na tym obszarze
geograficznym

• możliwe jest, że wybrana jednostka

geograficzna nie odpowiada przestrzeni
rynku dla określonego dobra

przykład - analiza rynku koparek

• możliwie spojrzeć należy nie tylko na rynek tego

kraju, ponieważ wielkość sprzedaży w tym kraju

będzie stosunkowo niska, ale potencjalni kupcy

analizując oferty, patrzą także na oferty w innych

krajach

• możliwa jest sytuacja, w której tylko jedno

przedsiębiorstwo w danym kraju zajmuje się

sprzedażą koparek, ale nie oznacza to, że na rynku

tym panuje monopol na sprzedaż tego produktu

• kupujący bierze pod uwagę także inne oferty,

mimo iż inne przedsiębiorstwa nie są

zarejestrowane w danym kraju

przykład

• W 2001 r. Komisja Europejska nałożyła na

francuskiego producenta opon Michelin
grzywnę w wysokości 20 milionów EUR za
nadużywanie pozycji dominującej przez
większą część lat dziewięćdziesiątych na
francuskim rynku opon zamiennych do
ciężarówek.

• Michelin produkował ponad 50 % nowych

opon zamiennych do ciężarówek i jeszcze
więcej opon bieżnikowanych

Żaden z konkurentów przedsiębiorstwa

• nie mógł się z nim równać pod względem

wielkości, więc trudno było dealerom
uniknąć współpracy z Michelin

• Michelin stosował system rabatów i premii,

aby uzależnić dealerów od swoich opon i
uniemożliwiał im swobodny wybór
dostawców

Komisja przyjęła wskaźniki

MichelinNV skupiła swoje działania w

Holandii;

• Działali tam także jej główni konkurenci

poprzez jej spółkę - córkę

• Stwierdzone nadużycie odnosi się do

udzielonego dystrybutorom rabatu

• Dystrybutorzy otrzymywali zamówienia

tylko od dostawców tam zlokalizowanych

Nadużywanie pozycji dominującej

• występuje w sytuacji kiedy
• dominujący uczestnik danego rynku
• utrzymuje lub umacnia swoją pozycję
• na rynku,
• wykorzystując praktyki gospodarcze, które

ograniczają konkurencję

przypadki kiedy zachowanie przedsiębiorstwa

dominującego na rynku

• uznane jest za nadużycie pozycji

dominującej

• rabaty lojalnościowe
• rabaty progresywne
• ceny drapieżne
• nieuczciwe ceny

rabaty lojalnościowe

• dominujące przedsiębiorstwo oferuje

nabywcom, którzy dalej rozprowadzają

produkty tego przedsiębiorstwa poprzez

handel detaliczny, zawarcie umowy,

• na mocy której pewien procent produkcji,

która jest także przedmiotem oferty

przedsiębiorstwa, nabywca zakupi tylko od

przedsiębiorstwa dominującego

(zwykle ten procent pokrywa się z udziałem
przedsiębiorstwa w rynku

)

Wraz z taką ofertą dominujące

przedsiębiorstwo

• w rzeczywistości zapewnia sobie udział w

rynku, jak i ogranicza możliwości konkurentów

• atrakcyjnym elementem jest rabat, ale

głównym czynnikiem jest popyt na produkty

przedsiębiorstwa, które dominuje na rynku.

• gdyby taka oferta została złożona przez

przedsiębiorstwo, które nie ma pozycji

dominującej, takie produkty nie byłyby

rozpoznawalne, a dystrybutor nie zgodziłby się

nawet w zamian za atrakcyjny rabat, ponieważ

taka produkcja byłaby nie do sprzedania

rabaty progresywne

• przedsiębiorstwo dominujące oferuje

nabywcom, będącym sprzedawcami

detalicznymi produkcji, zawarcie umowy,

• zgodnie z którą nabywca zakupi w

określonym czasie od przedsiębiorstwa

dominującego określoną liczbę produktów,

zwykle równą udziałowi dominującego

przedsiębiorstwa w rynku, w pełnej

wysokości oferowanych dóbr

• przedsiębiorstwo dominujące oferuje

istotny rabat

dominujące przedsiębiorstwo

gwarantuje sobie także

• określoną sprzedaż swojej produkcji. Jeżeli

dystrybutor nie mógłby nabyć we wskazanym

czasie danej ilości produktów, traci rabat, a

nawet może zapłacić karę umowną

• oferowany rabat jest zazwyczaj tak duży, że na

koniec okresu bardziej opłaca się zakupić

niepotrzebną produkcję, niż stracić rabat

• jednym z istotnych warunków takiego

porozumienia musi być związanie się na pewien

okres czasu, ponieważ w przypadku jednej

działalności gospodarczej, nie będzie to

ograniczało konkurencji

Ceny drapieżne

• Sprawa Engeneering and chemical Supplies (Epsom and

Gloucester) Ltd. v. AKZO Chemie U.K. Ltd. (83/462/EWG),
z dnia 29 lipca 1983, Dz.U. WE z 1983, L252/13

•

ceny poniżej średnich kosztów zmiennych

(to jest takich, które różnią się w zależności od ilości sztuk
wyprodukowanych

)

przy pomocy których przedsiębiorstwo dominujące

zamierza wyeliminować konkurentów, muszą być
uważane za nadużycie

Dominujące przedsiębiorstwo nie ma

• innego interesu w stosowaniu takich cen,
• niż eliminacja konkurentów w celu

umożliwienia mu następnie, korzystając ze

swojej monopolistycznej pozycji,

• podniesienia cen, skoro każda sprzedaż

generuje stratę, a mianowicie, sumę całkowitą

stałych kosztów

(to jest takich, które pozostają niezmienne niezależnie od
ilości sztuk wyprodukowanych

)

i przynajmniej części kosztów zmiennych
odnoszących się do wyprodukowanej jednostki

Nieuczciwe ceny

• przedsiębiorstwo, które dominuje na rynku, nie może

bez uzasadnienia żądać wyższych cen niż na innych
rynkach, gdzie ma większa konkurencję

• w celu ustalenia, że mamy do czynienia z nałożeniem

nieuczciwych cen, oba rynki powinny mieć podobne
uwarunkowania gospodarcze – podobne obciążenie
podatkami, siła nabywcza konsumentów, swoboda i
aktywność rynku, koszty zasobów

• tylko w takim przypadku przedsiębiorstwo

dominujące może stosować podobne ceny. Jeżeli te
warunki się różnią, wpływa to na różnicę cen na obu
rynkach

art. 82 obejmuje dwie możliwości dominacji

• przedsiębiorstwo dominujące
• wiele przedsiębiorstw dominujących
• w rozumieniu art. 82 pozycję dominującą

może tworzyć wiele przedsiębiorstw

• Spółka – matka i spółka – córka

• (spółki należące do jednej korporacji)

• są postrzegane jako uczestnik jednolitego

rynku

Komisja może nałożyć na

przedsiębiorstwa

• które naruszają postanowienia art. 81 i 82

Traktatu wszelkie kary, które są
proporcjonalne do popełnionego
wykroczenia

• i konieczne w celu zakończenia

wykroczenia

przedsiębiorstwa, które popełniają

wykroczenia

• będące przedmiotem decyzji Komisji,
• mogą złożyć zobowiązanie do naprawienia

zarzuconych im czynów

• Komisja może w drodze decyzji uznać te

zobowiązania za wiążące dla tych
przedsiębiorstw

Komisja Europejska stosuje i

egzekwuje prawo UE

• Może zażądać od przedsiębiorstw

przedstawienia informacji,

• a w razie potrzeby może przeprowadzać

niezapowiedziane kontrole w biurach
przedsiębiorstw

• oraz, po uzyskaniu nakazu sądowego, w

domach pracowników przedsiębiorstw

prawo Komisji do prowadzenia

dochodzenia

• Upoważnieni urzędnicy Komisji mają prawo
• do zapieczętowania siedziby firmy na czas

i w zakresie niezbędnym w celu
przeprowadzenia kontroli

Komisja może przesłuchać każdą osobę

fizyczną lub prawną

•

która wyrazi na to zgodę, w celu zebrania

informacji związanych z przedmiotem

dochodzenia.

•

jeżeli takie przesłuchanie prowadzone jest na

terenie

•

przedsiębiorstwa

•

Komisja informuje organy ds. konkurencji

państwa członkowskiego, na którego terenie

przesłuchanie jest przeprowadzane

•

w wyniku czego urzędnicy władz krajowych

mogą towarzyszyć urzędnikom uprawnionym

przez Komisję

urzędnicy upoważnieni przez Komisję

uprawnieni są

• do przeprowadzania inspekcji innych

pomieszczeń, np. domów dyrekcji,
kierownictwa i pozostałego personelu
przedsiębiorstwa,

• jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że

rachunki lub inne dokumenty związane z
prowadzeniem działalności będącej
przedmiotem kontroli

Jeżeli Komisja Europejska zdobędzie

dowody

• na nielegalne praktyki gospodarcze, które

ograniczają konkurencję, może podjąć
działania w celu ich zakazania

• może ona również nakładać na

przedsiębiorstwa grzywny wynoszące do
10 % ich rocznych obrotów,

• jeżeli na przykład dane przedsiębiorstwa

uczestniczyły w kartelu, który ustalił ceny
lub uzgodnił podział rynku

We wszystkich państwach

członkowskich UE

• istnieją krajowe organy ds. konkurencji,

które są uprawnione do egzekwowania
unijnego prawa o konkurencji.

• Mogą one nakazać wstrzymanie umów i

praktyk, które ograniczają konkurencję,
oraz nakładać kary na przedsiębiorstwa,
które złamały unijne prawo o konkurencji

Zakaz używania pozycji dominującej

• Wykorzystywanie przez duże lub

uderzające w niszę rynkową podmioty
gospodarcze swojej nadzwyczajnej pozycji
jest niezgodne ze wspólnym rynkiem

• działanie takie jest zakazane w rozmiarze,

w jakim może być szkodliwe dla handlu
wewnątrz WE