ŚRODKI

PRZECIWPASOŻYTNICZE DO

ZWALCZANIA PASOŻYTÓW

ZEWNĘTRZNYCH

(

ECTOPARASITICIDA

)



Środki o działaniu

systemowym



Środki o działaniu

kontaktowym



Repellentia – odstraszające

owady



Atractantia – wabiące owady

ECTOPARASITICIDA

SYSTEMOWE:



Iniekcje



Per os



„pour-on” –
polewanie



„spot-on” -
nakrapianie

KONTAKTOWE:



Kąpiele

(owce, psy, lisy)



Spray=spryskiwanie



Emulsje (

psy

)



Naskórne „ pour-on)

(

bydło

)



Naskórne „spot-on”

(

psy, koty

)



Kołnierze,obroże

(

psy,koty

)



Kolczyki do ucha (

bydło

)



Przylepce, opaski

(konie)



Szampony

(psy)

LEKI O DZIAŁANIU

SYSTEMOWYM



ENDEKTOCYDY = awermektyny +
milbemycyny



ZWIĄZKI FOSFOROORGANICZNE



INHIBITORY ROZWOJU OWADÓW
(IDI = Insect Development Inhibitors)



REGULATORY WZROSTU
OWADÓW = JUWENOIDY (IGR =
Insect Growth Regulators =
Juvenoids)

ZWIĄZKI

FOSFOROORGANICZNE



Cytioat (Cylee)



Merifonat (Neduvon, Gzavon)



Fosmet



Dimpylat = Diazinon (Neocidol)



Fention (Tiguvon)



Bromfenwinfos (Ipovet)

ZWIĄZKI

FOSFOROORGANICZNE



Leki podawane są per os, pour-on, spot-on



Po resorpcji dostają się do płynów ustrojowych,

którymi odżywia się ektopasożyt



Mechanizm: nieodwracalne hamowanie

aktywności cholinoesteraz u ektopasożytów



W organiźmie gospodarza ulegają metabolizmowi

 utlenianie lub hydroliza



Toksyczne  indukcja acetylocholinemii  wpływ

muskarynowy i nikotynowy  ślinienie, łzawienie,

biegunka, pobudzenie perystaltyki, duszność,

wymioty, wzrost kurczliwości mięśni

szkieletowych, skurcze toniczno-kloniczne mięśni.



Należy podać: atropinę, reaktywatory Ach-

esterazy, glukokortykosterydy

CYTIOAT



Lek stosuje się u psów i kotów per os
(tabletki) 1-2 razy w tygodniu przez 4-6
tygodni w celu zwalczania inwazji pcheł.



Cytioat słabiej działa na nużeńce
(Demodex canis) i kleszcze



W terapii nużycy lek musi być
stosowany długo (8-12 tygodni)

METRIFONAT I FOSMET



Leki stosuje się u bydła do zwalczania
inwazji larw gza bydlęcego



Podaje się naskórnie „pour-on” jesienią
lub wiosną



NIE WOLNO STOSOWAĆ między
grudniem i marcem  larwy mogą być

usadowione w rdzeniu kręgowym !!!!!

DIMPYLAT = DIAZINON



Lek stosowany do niszczenia inwazji
świerzbowców, kleszczy, wszy, wpleszczy i
larw much.



U bydła stosowany w postaci kąpieli



U koni i psów stosowany jako
opryskiwanie



U psów i kotów w zwalczaniu pcheł w
postaci naskórnej „spot-on”

FENTION



U psów i kotów stosowany naskórnie
„spot-on” do niszczenia inwazji pcheł.



U bydła w postaci kolczyka zakładanego
na ucho lub kąpieli do niszczenia inwazji
wszy i larw gza bydlęcego.

BROMFENWINFOS



Stosowany u bydła, świń i owiec w
postaci aerozolu do opryskiwania
(działanie kontaktowo-systemowe).



Lek stosowany do zwalczania inwazji
wszy, wszołów, pcheł, larw gza,
świerzbowców, nużeńca.

INHIBITORY ROZWOJU

OWADÓW (pochodne

benzoilofenylo-mocznika)



LUFENURON



DIFLUBENZURON



FLUAZURON

LUFENURON (Program)



Tabletki i zawiesina do stosowania

doustnego u psów i kotów oraz do iniekcji

podskórnej dla kotów.



Lek stosowany do zwalczania i

kontroli infestacji pchłami psów i

kotów.!!!



Po podaniu lek gromadzi się w tkance

tłuszczowej gospodarza



Z tkanki tłuszczowej stopniowo uwalnia się

do krwi z którą jest pobierany przez pchły.

LUFENURON (Program)



Pchła żerująca na psie lub kocie przenosi
lufenuron do składanych jaj.



Efektem czego jest zaburzony proces
wykształcania się larw  blokowanie

tworzenia się chityny u form
larwalnych.



Lek nie zabija pcheł dorosłych !!!!!



Lufenuron jest związkiem nietoksycznym



Stosowany per os co 1 miesiąc lub w
iniekcji co 6 miesięcy.

DIFLUBENZURON



Lek stosowany jest u bydła w celu
ograniczenia populacji much
składających jaja w odchodach.



Lek po wchłonięciu wydalany jest w 80%
z kałem bydlęcym



Wydalany z kałem hamuje rozwój
chityny u larw much



Działa tylko na formy larwalne owadów,
które rozwijają się w kale.



Lek nie działa na postacie dojrzałe.

FLUAZURON



Stosowany u bydła naskórnie w celu
zwalczania i ograniczania inwazji
kleszczy.



Hamuje syntezę chityny u form
rozwojowych kleszcza.

REGULATORY WZROSTU
OWADÓW = JUWENOIDY



Juwenoidy zaburzają metamorfozę owadów



Działają jajo- i larwobójczo.



Nie zabijają dorosłych postaci owadów i

roztoczy. !!!!!



Juwenoidy działają podobnie jak naturalny

hormon juwenilny odpowiedzialny za wzrost i

metamorfozę owadów i roztoczy



Obniżenie stężenia endogennego hormonu

juwenilnego jest sygnałem do rozpoczęcia

procesu metamorfozy w poczwarkę i

dorosłego osobnika.



Po zastosowaniu juwenoidów dochodzi do

zatrzymania procesu przeobrażania się form

rozwojowych i następowego ich obumierania.

REGULATORY WZROSTU
OWADÓW = JUWENOIDY



FENOKSYKARB



PIRYPROKSYFEN

Leki są karbaminianami lecz nie hamują aktywności ACHE
Stosowane do zwalczania inwazji pcheł u psów i kotów

Działają bójczo na jaja i postacie larwalne

.



METOPREN

Jest to terpenoid działający jak hormon juwenilny
Stosowany jako spray lub obroża u psów i kotów do

zwalczania inwazji pcheł.

Stosowany do zwalczania koprofilnych much u bydła.

LEKI PRZECIW

EKTOPASOŻYTOM O DZIAŁANIU

KONTAKTOWYM.

AMIDYNY



Amitraz

KARBAMINIANY



Karbaryl



Propoksur



Bentiokarb

ZWIĄZKI FOSFOROORGANICZNE



Kumafos



Dichlorfos



Diazinon = Dimpylat

LEKI PRZECIW

EKTOPASOŻYTOM O DZIAŁANIU

KONTAKTOWYM

PYRETRYNY I SYNTETYCZNE PYRETROIDY



Cypermetryna



Cyflutryna



Deltametryna



Fenvalerat



Flumetryna



Permetryna



Bioaletryna



Cyhalotryna



Lamdacyhalotryna

LEKI PRZECIW

EKTOPASOŻYTOM O DZIAŁANIU

KONTAKTOWYM

CHLORONIKOTYNYLE



Imidakloprid (Advantage)

FENYLOPIRAZOLE



Fipronil (Frontline)



Pyriprol (Prac-tic)

INNE ZWIĄZKI



Benzoesan benzylowy



Mesulfen (Biodylon)

AMIDY  AMITRAZ



Jest insektycydem i akarycydem o
działaniu kontaktowym.



Stosowany jest w postaci tabletek, obroży,
roztworu do sporządzania emulsji



Pobudza receptory oktopaminowe w
CUN pasożyta, który ulega aktywacji
ruchowej i odpada z żywiciela

AMITRAZ

Zastosowanie:



Zwalczanie świerzbowców, wszy,
kleszczy, wpleszczy.



Zwalczanie warrozy u pszczół (Varroa
Jacobsoni)



Jest lekiem z wyboru w zwalczaniu
inwazji nużeńca (Demodex canis)

AMITRAZ

Stosuje się u:



Świń



Owiec



Kóz



Bydła



Psów



Pszczół

W postaci wodnej emulsji (0,025 –0,05%)

do opryskiwania zwierząt lub kąpieli

AMITRAZ

Nie wolno stosować:



U kotów



U koni

(hamowanie perystaltyki jelit

grubych – zatkanie)



U psów ras Chihuahua

– idiosynkrazja



U stresie przegrzania u innych ras
psów

Wykazuje silne działanie ekotoksyczne

(ryby, płazy i gady wodne)

AMITRAZ



Wrażliwe na przedawkowanie jest bydło



Wysoki współczynnik terapeutyczny (14-40)



Może być stosowany u zwierząt młodych i
samic ciężarnych.



U ssaków amitraz działa agonistycznie na
receptor 

2

adrenergiczny ( w zatruciu

stosuje się johimbinę) oraz
antagonistycznie na receptor
serotoninowy i H

1

.

KARBAMINIANY



Karbaryl – płyn (obecnie nie jest stosowany)



Propoksur – obroża, szampon, puder, spray dla
psów i kotów



Bentiokarb – obroża dla psów



Karbaminiany służą do zwalczania inwazji
pcheł u psów i kotów



Leki są odwracalnymi inhibitorami
acetylocholinoesterazy, nie powodują zmian
strukturalnych enzymu.



Są mniej toksyczne niż związki
fosforoorganiczne



Karbaryl  efekt karcinogenny –

wycofywany z lecznictwa weterynaryjnego

ZWIĄZKI

FOSFOROORGANICZNE



Kumafos – roztwór dla bydła, świń i
koni do zwalczania pcheł, wszy,
wszołów, larw gza



Dichlorfos –aerozol do zwalczania
pcheł u psówi kotów



Diazinon = Dimpylat – roztwór dla
owiec i pomieszczeń inwentarskich
gdzie przebywają zwierzęta oraz obroże
dla psów i kotów

ZWIĄZKI

FOSFOROORGANICZNE

Mechanizm przeciwpasożytniczego

działania:



Nieodwracalna inhibicja aktywności
cholinoesteraz u pasożytów w
mniejszym stopniu u żywiciela



Nieodwracalne hamowanie aktywności
acetylocholinoesterazy i innych esteraz
związana jest z wywołaniem zmian w
strukturze tych enzymów.

PYRETRYNY I PYRETROIDY



Pyretryny – naturalne związki
ekstrahowane z kwiatów Pyrethrum i
Chrysanthemum są wrażliwe na światło i
szybko inaktywowane.



Wyciągi zawierają ok.. 25% pyretryn,
dodatek butoksydu piperonylu działa
synergicznie i wzmaga insektobójcze
działanie pyretryn.

PYRETRYNY I PYRETROIDY

Pyretroidy:



Związki syntetyczne, trwalsze od naturalnych
pyretryn



Wykazują wysoką aktywność insektobójczą



Bardzo mało toksyczne dla ssaków



Toksyczne dla ryb (deltametryna)



Działają na kanały Na+ włókien nerwowych
pasożyta, wywołując pobudzenie a następnie
porażenie pasożyta



Działanie zależy od stosunku izomerów
cis:trans

PYRETRYNY I PYRETROIDY

Cypermetryna (Flectron – kolczyk dla bydła):



Zwalcza muchy, wszy bąki, larwy gzów,

kleszcze, ptasznice



Działa 3-5 miesięcy

Cyflutryna (Biofly – pour on)



Do zwalczania much, bąków i innych owadów

żerujących na skórze bydła



Działa przez 4-6 tygodni



Można stosować w okresie laktacji, nie

przechodzi do mleka.



Rozmieszcza się jedynie w tłuszczu tkanki

podskórnej

PYRETRYNY I PYRETROIDY

Cyhalotryna (Coopertex –pour on)



Służy do zwalczania much, bąków i innych

owadów żerujących na skórze bydła.

Deltametryna (Butox pour on, Kiltix –

obroża)



Stosowana do zwalczania świerzbu, wszy,

kleszczy wszołów, wpleszczy i owadów

latających.



Stosowana u bydła, owiec.



Lek bezpieczny



Łączy się deltametrynę z karbaminianem

(propoksurem)

PYRETRYNY I PYRETROIDY

Flumetryna (Bayvarol strips – paski do

zawieszania w ulu pszczelim)



Związek skuteczny w zwalczaniu
warrozy (Varroa Jacobsoni - roztocz
atakujący czerw pszczeli)



Związek bezpieczny dla pszczół



Stosuje się po miodobraniu

PYRETRYNY I PYRETROIDY

Permetryna (Expot –”spot on” – psy,

Insectin – płyn, proszek, Tectonic „pour

on”)



Lek stosowany do zwalczania inwazji wszy,

pcheł, kleszczy, komarów, piórojadów u

wszystkich gatunków zwierząt.

Tetrametryna (proszek, spray, szampon)



Do zwalczania pcheł i kleszczy u psów i

kotów.

Fenvalerat (pour on)



Muchy, wszy – bydło



Pchły i kleszcze – psy i koty

CHLORONIKOTYNYLE

Imidakloprid (Advantage – „spot on”)



Do zwalczania pcheł u psów i kotów



Może być stosowany u samic ciężarnych i
karmiących



Po nakropieniu na skórę preparat
rozprzestrzenia się po całej okrywie
włosowej



Działa kontaktowo po 24 godzinach



Czas działania 4-6 tygodni



Kąpiel w szamponie skraca czas działania
imidaklopridu.

Imidakloprid (Advantage – „spot

on”)



Mechanizm: imidakloprid jest agonistą
cholinergicznych receptorów
nikotynowych u owadów



Wywołuje długotrwałą depolaryzację
błony zasynaptycznej neuronów
centralnego układu nerwowego owada.



Wykazuje bardzo słabe powinowactwo do
receptora N u ssaków, nie przenika do
OUN



Zlizany przez psa lub kota z powierzchni
skóry nie wywołuje zatrucia.

FENYLOPIRAZOLE

FIPRONIL (Frontline – spray,

spot-on)



Służy do zwalczania i kontroli inwazji

pcheł u psów i kotów



Mechanizm: blokuje działanie GABA jako

neurotransmitera u owadów i roztoczy.



Działa szybko, resorbuje się do gruczołów

łojowych gospodarza i wykazuje działanie

przedłużone przez okres 2-3 miesięcy.



Zapobiega reinfestacji pcheł przez 3

miesiące (psy) lub 2 miesiące (koty)

FENYLOPIRAZOLE:

PYRIPROL (Prac-tic)



Stosowany miejscowo „spot-on”



Służy do zwalczania i kontroli inwazji
pcheł i kleszczy u psów.



Pomocny w terapii alergicznego zapalenia
wywołanego inwazją pcheł



Mechanizm: blokuje działanie GABA jako
neurotransmitera u owadów i roztoczy
blokada transferu jonów chlorkowych przez

błony komórkowe niekontrolowana

aktywność OUN pasożyta i następowa śmierć.



Efekt po 24 godz. pchły i po 48 godz. kleszcze.



Czas działania 4 tygodnie



Toksyczny dla organizmów wodnych

INNE ZWIĄZKI

Mesulfen (Biodylon)



Zwalczanie świerzbowców, wszy, pcheł



Wykazuje działanie przeciwgrzybicze



W postaci płynu do smarowania skóry
stosowanego przez 3 kolejne dni



Stosowany u wszystkich gatunków
zwierząt z

wyj. kotów

INNE ZWIĄZKI

Benzoesan benzylowy



Służy do zwalczania owadów z rodziny
komarowatych



Stosowany w postaci 25% roztworu do
przemywania lub rozpryskiwania
powierzchni ciała koni



Działa profilaktycznie przeciw
swędzącym odczynom po ukąszeniu
owadów.

REPELLENTIA – środki

odstraszające

Naturalne:

olejek cytronelowy, geraniol,

cytronelol, geranium, olejek geraniowy

Syntetyczne:

dietylotoluamid, ftalan

etylowy

SCUDO

: ftalan etylowy + olejek

cytronelowy + geranium + terpentyna


płynny preparat dla koni