Zaburzenia rytmu serca

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w

Oświęcimiu

Iwona Kaszuba

Rytm serca

Czynność elektryczna serca rozpoczyna się

spontanicznie i rytmicznie w węźle zatoko-

przedsionkowym (prawy przedsionek).

Narzuca swój rytm niższym ośrodkom,

odpowiadając tym samym za częstość

pobudzeń serca. W warunkach

patologicznych komórki niemające tej

właściwości mogą ujawnić zdolność

spontanicznego wytwarzania potencjałów

czynnościowych lub ośrodki niższe przejmują

funkcję bodźcotwórczą ujawniając

charakterystyczne zaburzenia rytmu.

Definicja

Zaburzenia rytmu serca – to stany, w

których skurcze mięśnia sercowego
są nieregularne, a ich częstotliwość
wychodzi poza zakres 60-100
uderzeń na minutę

Przyczyny zaburzeń rytmu

serca

• Pochodzenia sercowego:

– Choroba niedokrwienna serca

– Zawał serca

– Zapalenie mięśnia sercowego

– Kardiomiopatie

– Choroby układowe obejmujące mięsień sercowy

• Przyczyny hemodynamiczne

– Wady serca

– Nadciśnienie tętnicze

– Nadciśnienie płucne

• Pochodzenia pozasercowego

– Zaburzenia endokrynologiczne

– Zaburzenia elektrolitowe

– Stres, silne przeżycia emocjonalne

– Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej

– Choroby układu nerwowego

– Choroby płuc

– Przyjmowanie leków i używek

Objawy kliniczne

• Uczucie kołatania serca (tachykardia, tachyarytmia)

• Uczucie „potykania się serca” (przerwa w czynności

serca pojawiająca się przy skurczach dodatkowych)

• Objawy związane ze zmniejszeniem pojemności

minutowej serca, np. przy bradykardii (ból wieńcowy,

zawał serca, omdlenie, zawroty głowy, zaburzenia

widzenia, drgawki)

• Pogorszenie wydolności fizycznej

Niektórzy pacjenci mogą nie zgłaszać żadnych

dolegliwości mimo zaostrzenia zaburzeń.

Podział zaburzeń rytmu

serca:

Prognostyczny podział

zaburzeń rytmu serca:

• Łagodne: w badaniu metodą Holtera: przedwczesne

pobudzenia komorowe, pojedyncze, lub pary, nieutrwalony

częstoskurcz komorowy, nie występuje choroba organiczna

lub jest nieznacznie nasilona, minimalne ryzyko zgonu.

Zaburzenia rytmu bezobjawowe, bez zaburzeń

hemodynamicznych i bez znaczenia prognostycznego, brak

wskazań do farmakoterapii

• Potencjalnie złośliwe: w badaniu metodą Holtera:

przedwczesne pobudzenia komorowe, pojedyncze, pary,

nieutrwalony częstoskurcz komorowy, występuje choroba

organiczna różnego stopnia, umiarkowane ryzyko zgonu.

Arytmie skąpo objawowe np. u chorych po zawale serca, z

chorobą niedokrwienną serca, z wadami serca, z

niewydolnością serca. Unika się leczenia

przeciwarytmicznego, stosuje się niefarmakologiczne

metody leczenia zaburzeń rytmu.

• Złośliwe: klinicznie: utrwalony częstoskurcz komorowy,

migotanie komór, w bad. Holtera przedwczesne
pobudzenia komorowe pojedyncze, pary, nieutrwalony
częstoskurcz komorowy, występuje poważna choroba
organiczna, poważne ryzyko zgonu. Występują
zaburzenia hemodynamiczne. Istotne jest leczenie
choroby podstawowej ale także usunięcie wszystkich
czynników sprzyjających powstawaniu i utrwalaniu się
arytmii. Leczenie niefarmakologiczne (kardiowerter-
defibrylator) daje lepsze efekty niż
przewlekłąafarmakoterapia.

Rozpoznanie zaburzeń

rytmu serca

Potwierdzeniem rozpoznania zaburzeń jest ich

udokumentowanie w spoczynkowym

badaniu EKG lub badaniu EKG metodą

Holtera. Jeżeli nie udaje się zarejestrować

arytmii a istnieją dane kliniczne świadczące

o możliwości jej wystąpienia, wykonuje się

stymulację przezprzełykową lewego

przedsionka lub elektrofizjologiczne badanie

inwazyjne. Oba mają na celu wywołanie

zaburzeń rytmu w sposób kontrolowany,

umożliwiający ich dokładną ocenę

• Elektrokardiografia spoczynkowa (EKG) –

zapis zmian napięć powstających w mięśniu

sercowym, umożliwiający w sposób

nieinwazyjny ocenę czynności elektrycznej

serca (zaburzenia rytmu serca, niedokrwienie

mięśnia sercowego, zaburzenia

przewodnictwa, pracę rozrusznika)

• 24-godzinna rejestracja EKG metodą Holtera

– wielogodzinna rejestracja EKG podczas

codziennej aktywności pacjenta. Pozwala

wykryć niestałe, napadowe zaburzenia rytmu

oraz umożliwia ich ilościową ocenę.

• EKG wysiłkowe z użyciem ergometru

rowerowego lub bieżni ruchomej. Pozawala

na uchwycenie zaburzeń rytmu zależnych

od wysiłku, sprawdza zmiany częstości

akcji serca pod wpływem obciążenia.

• Przezprzełykowa stymulacja przedsionków

serca. Polega na rejestrze rytmu serca za

pomocą EKG wykorzystując stymulację z

przełyku. Wskazane u chorych

poddawanych diagnostyce z powodu

omdleń, kołatań serca, dysfunkcji węzła

zatokowo-przedsionkowego.

• Inwazyjne badanie elektrofizjologiczne –

polega na wprowadzeniu do serca kilku
elektrod oraz stymulacji serca w wybranych
obszarach podczas zapisu EKG. Metoda
umożliwia wykazanie zaburzeń
automatyzmu i przewodnictwa, nawrotnych
częstoskurczów nadkomorowych i
komorowych. Badanie umożliwia wykonanie
zabiegu przyczynowego leczenie arytmii
(elektroablacja) oraz testów
farmakologicznych (test z adenozyną)

Leczenie

Farmakologiczne:
• Leki przeciwarytmiczne zalicza się do

leków objawowych-rozpoczęcie
przewlekłej terapii powinno być
poprzedzone ewentualnym
leczeniem przyczynowym.

Niefarmakologiczne
• Zabieg przezskórnej ablacji polega na

selektywnym z niszczeniu fragmentu
tkanki mięśnia sercowego odpowiedzialnej
za powstawanie lub utrwalanie się arytmii.
Pod kontrolą fluoroskopową z nakłucia
tętnicy lub żyły udowej wprowadza się
cewnik zakończony elektrodą. W celu
miejscowego uszkodzenia stosuje się prąd,
wywołujący w tkance działanie termiczne i
martwicę skrzepową.

• Wszczepienie stymulatora serca.

Urządzenie zostaje wszyte najczęściej
pod mięśniem piersiowym, a elektrody
umieszczone wewnątrzsercowo.
Elektrostymulacja polega na
rytmicznym drażnieniu serca impulsem
elektrycznym przekraczającym próg
jego pobudliwości. Stosowany w
leczeniu bradykardii.

• Kardiowerter-defibrylator –

urządzenie umieszczane w okolicy
lewego mięśnia piersiowego w celu
zapobiegania nagłym zgonom
sercowym, potrafiące wykrywać i
automatycznie przerywać migotanie
komór i częstoskurcz komorowy za
pomocą stymulacji p/arytmicznej
kardiowersji lub defibrylacji.

Przygotowanie pacjenta do

badań diagnostycznych

Badanie metodą Holtera:
• uzyskanie zgody pacjenta na badanie
• udzielenie informacji na temat

przebiegu badania

• chory powinien posiadać ostatnie wyniki

badania EKG

• dostosować ubiór do warunków

umożliwiających skuteczne założenie
elektrod

Echokardiografia

• wyjaśnienie choremu celu i przebiegu

badania, uzyskanie zgody na badania

• zlecenie pacjentowi pozostania na czczo

w razie konieczności wykonania

echokardiografii przezprzełykowej

Postępowanie pielęgniarskie po badaniu:

• w przypadku ECHO przezprzełykowego,

poinformowanie pacjenta o zakazie picia

i spożywania posiłków do chwili

ustąpienia znieczulenia tylnej ściany

gardła

Pielęgnowanie chorych z

zaburzeniami rytmu serca:

Diagnoza pielęgniarska: uczucie

duszności, dyskomfort w klatce
piersiowej spowodowany
częstoskurczem nadkomorowym

Cel opieki:
• przerwanie napadu częstoskurczu
• uspokojenie pacjenta

Działania pielęgniarskie:

• podanie leków zgodnie z kartą zleceń

lekarskich

• wykonanie zabiegów zwiększających napięcie

nerwu błędnego: próba Valsalvy – badany

wydmuchuje powietrze przez nos przy

zamkniętych ustach i zaciśniętych

skrzydełkach nosa, polecenie pacjentowi

zanurzenia twarzy w zimniej wodzie, podanie

zimnego napoju, uciskanie na tylną ścianę

gardła

• poinformowanie chorego o unikaniu czynności

które mogą wywołać napad częstoskurczu

nadkomorowego (nadużywanie kawy,

papierosów, alkoholu, obfity posiłek, stres,

wysiłek fizyczny)

Diagnoza pielęgniarska: możliwość

wystąpienia zasłabnięć i omdleń z
powodu niedotlenienia mózgu na tle
zaburzeń rytmu.

Cel opieki:
• unormowanie pracy serca
• wczesne wykrycie zaburzeń rytmu serca
• zapobieganie urazom

Działania pielęgniarskie:
• regularne kontrolowanie i

odnotowywanie pomiarów tętna i CTK

• podawanie leków na zlecenie lekarza w

zależności od zaburzeń rytmu

• przy zawrotach głowy ułożenie chorego

w pozycji płaskiej z uniesionymi

kończynami dolnymi

• powiadomienie lekarza o każdym

pogorszeniu stanu zdrowia

• uspokojenie chorego

Diagnoza pielęgniarska: możliwość

wystąpienia nagłego zatrzymania
krążenia z powodu migotania komór

Cel opieki:
• wczesne wykrycie zaburzeń rytmu

serca

• zapobieganie nagłym zgonom

sercowym

Działania pielęgniarskie:
• kontrolowanie podstawowych

parametrów życiowych pacjenta

(oddech, tętno, CTK) oraz zapisu EKG

• w sytuacji migotania komór podjęcie

działań resuscytacyjnych z

wykonaniem defibrylacji elektrycznej

• po unormowaniu pracy serca przy

wskazaniach do wszczepienia

kardiowertera-defibrylatora (ICD)

przygotowanie chorego do zabiegu