etyka

WOLNOŚĆ I ODPOWIEDZIALNOŚĆ

JAKO POJĘCIA

UZASADNIAJĄCE POTRZEBĘ ETYKI

różne pojęcia wolności

Czasem przeciwstawia się wolność

koniecznościom twierdząc, że możliwa do

zrozumienia byłaby ona,

gdyby zrezygnować z założenia determinizmu.

/zapomina się wtedy o tym, że by można było

zrealizować wolę, muszą istnieć prawa-konieczności,

zależności typu przyczyna - skutek,

pozwalające przewidzieć rezultat aktywności/

Czasem myląc wolność z samowolą

twierdzi się, że wolność powinna mieć granice

wyznaczone wolnością innych ludzi.

Zauważmy, że zaprzeczeniem wolności jest zarówno

zniewolenie, jak i samowola.

Wolność

jest jakby arystotelesowskim środkiem

między zniewoleniem i samowolą.

Zarówno zniewoleniu jak i samowoli

towarzyszy brak poczucia odpowiedzialności.

Zniewolenie to stan, w którym znika poczucie

odpowiedzialności za siebie i świat, w którym

żyjemy, wyparte przez poczucie odpowiedzialności

wobec

kogoś lub czegoś /np. instytucji/, „kto” lub „co”

narzuca naszemu byciu pewien porządek

i wydaje się na tyle silny, że wobec tej siły

rezygnujemy

z własnej podmiotowości.

Samowola, to stan, któremu towarzyszy brak

jakiegokolwiek poczucia odpowiedzialności,

stan dostępny ludziom pozbawionym

sokratesowskiej cnoty mądrości.

I zniewolenie i samowola związane są

z brakiem poczucia sprawstwa, które jest konieczne,

by mieć świadomość możliwości zrealizowania

własnej woli i świadomość bycia autorem skutków

swojej aktywności

lub jej braku.

Wolność to cnota

bardzo mocno związana z cnotą

mądrości.

Obie są jak gwiazda polarna,

nieosiągalne i bardzo przydatne

jednocześnie - wskazują właściwą

drogę.

Określenie "wolny" pojawia się nie tylko obok pojęcia człowiek.

Wolny bywa czas i kraj, wybór a także miejsce.

Wolny czas, to czas nie podporządkowany zadaniom

wynikającym z bycia w określonym ładzie praktyki.

To czas zabawy lub czas relaksu, czyli niedziałania.

Wolny kraj, to kraj, który zachował podmiotowość,

kraj nie uprzedmiotowiony przez „obce interesy”.

Wolny wybór, to wybór dokonany przez człowieka,

który nie jest zniewolony i nie jest samowolny.

Wolne miejsce, to miejsce do zagospodarowania, miejsce

niczyje.

Wspólne dla wolnego czasu, wolnego kraju, wolnego wyboru i

wolnego miejsca jest to, że swą „wolność” zyskują dzięki

związkom z aktywnością jaką umożliwiają człowiekowi.

To sposób bycia człowieka w czasie decyduje o tym,

czy czas jest wolny.

Wolność kraju przekłada się na wolność jego mieszkańców.

Wolny wybór to wolna decyzja człowieka.

Wolne miejsce można bez przeszkód wypełnić własnym

byciem.

Wymiar wolności, w miejsca i zdarzenia,

wnosi człowiek.

Dwie perspektywy

• W starożytności

człowiek był igraszką

bogów.

• Wiedza czyniła go

wolnym, w specyficzny

sposób - umiał

podporządkować się,

rządzącym

wszechświatem i

człowiekiem, prawom.

• W chrześcijaństwie

człowiek jest

partnerem Boga, jest

wolny i odpowiedzialny

za to, co zaktualizuje z

potencjalności bycia, w

rezultacie jest w

pewnym sensie stwórcą

siebie i świata, w którym

żyje.

• Odpowiedzialność

zyskuje nowy sens w

połączeniu z pojęciem

twórczości.

odpowiedzialność

ODPOWIEDZIALNOŚĆ JAKO ODPOWIEDŹ

- na oczekiwanie

systemu w jaki chcemy wpisać nasze działania

- na oczekiwanie

kogoś /np. pracodawcy/ lub czegoś /np. prawa/

komu lub czemu decydujemy się podporządkować

- na to co się nam przydarza, na to co spotykamy

Sposoby odpowiadania

• ODPOWIEDZIALNOŚ

Ć WOBEC....
związana z poczuciem
zależności

• ODPOWIEDZIALNOŚ

Ć ZA.... związana z
poczuciem sprawstwa,

ze świadomością, że

mamy współudział w
tworzeniu
rzeczywistości, że jest
ona wynikiem naszych
działań lub ich braku

Dwa pojęcia odpowiedzialności

„Odpowiedzialność wobec…”

• - jest restryktywna i

podporządkowuje nakazom i

zakazom ustalonego prawa

lub woli drugiego człowieka

• - jej rozumienie wyrasta z

założenia, że działanie

człowieka jest dobre, gdy nie

zaburza obowiązującego

porządku

• - przyczynia się do utrwalania

tego, co jest

„Odpowiedzialność za…”

• - inspiruje do własnej, w pełni

świadomej odpowiedzi na

sytuację

• - jest pojęciem niezbędnym

we współczesnej refleksji nad

człowieczym byciem w

świecie, bez tego pojęcia nie

sposób zrozumieć, że to, jacy

jesteśmy i jaki jest świat, w

którym żyjemy zależy od nas

• - by je zrozumieć musimy

sięgnąć do pojęć: twórczość i

wolność, podobnie w

zrozumieniu pojęć: wolność i

twórczość pomaga właśnie

takie pojęcie

odpowiedzialności