Udział opiekuna

medycznego w opiece

nad osobami ze

schorzeniami narządu

ruchu

Udział opiekuna medycznego

w opiece nad osobami

po amputacji kończyn dolnych

• Amputacja kończyny jest to chirurgiczne

odjęcie części lub całości kończyny górnej

lub dolnej.

• Najczęstszym powodem dokonywania

amputacji jest martwica kończyny

spowodowana zaburzeniem ukrwienia,

zwykle części leżącej najdalej od tułowia,

• Przyczyny:
• zmiany miażdżycowe w tętnicach;
• powikłani cukrzycy (stopa cukrzycowa);
• rozległe oparzenia;

• nowotwory;
• zakażenia tkanek miękkich;
• wada wrodzona;
• uszkodzenia tętnic lub nerwów,

zmiażdżenia kończyny, np. w
wypadku komunikacyjnym;

• odmrożenia.

• Głównym celem chirurga jest usunięcie

wszystkich tkanek, które są zmienione
wskutek choroby, i takie ukształtowanie
kikuta, aby można było do niego później
dopasować protezę

• Amputacja kończyny jest dla każdego

pacjenta wyjątkowym przeżyciem.

• Następstwem amputacji jest poważne

kalectwo, które prawie zawsze prowadzi
do pogorszenia jakosci życia chorego.

• Pielęgnowanie pacjenta po odjęciu

kończyny powinno zacząć się od razu
po przeprowadzeniu zabiegu
operacyjnego.

• W trakcie pobytu chorego na bloku

operacyjnym opiekun powinien
przygotować salę i lóżko.

• Po powrocie z sali operacyjnej

pacjentowi podłącza się dren,

wyprowadzony z rany operacyjnej, do

ssania (butla Redona).

• Pielęgniarka operowaną kończynę

układa wyżej (zapewnia to lepszy

odpływ krwi, co zapobiega obrzękom i

ułatwia drenaż).

• Chory po operacji ma trudności z

poruszaniem się, tak więc zadaniem

opiekuna jest pomoc pielęgniarce w

częstym dokonywaniu zmian pozycji

pacjenta i wygodnym układaniu go.

• Podczas sprawowania opieki nad

pacjentem i wykonywania czynności

pielęgnacyjnych należy zwrócić uwagę

na lęk pacjenta przed bólem.

• Niestety niektóre zabiegi pielęgnacyjne,

np. zmiana opatrunku, usunięcie drenu i

zmiana pozycji chorego zwiększają jego

dolegliwości bólowe.

• W takich sytuacjach pielęgniarka

powinna podać, na zlecenie lekarza,

środek przeciwbólowy i dopiero po jego

zadziałaniu przystąpić do wykonywania

czynności pielęgnacyjnych.

• Problemy - odczuwanie bólu

fantomowego.

• Jest to ból tej części kończyny, która

została amputowana.

• Chorego zawsze należy zmobilizować

do czynnego uczestnictwa w procesie

rehabilitacyjnym,

• np. przez zachęcanie go do

wykonywania ruchów operowaną

kończyną (kikutem), ćwiczeń

izometrycznych (kończyna pozostaje

nieruchoma, a pacjent tylko napina

mięsnie) itp.

• Zaniechanie takich ćwiczeń i trzymanie

kończyny w jednej pozycji może

spowodować przykurcze.

Zasady postępowania przy

usprawnianiu osoby po

amputacji:

• zabezpieczenie kikuta przed wadliwym

ustawieniem i przykurczami;

• utrzymanie pełnej ruchomości w

stawach, a w szczególności w stawach

najbliższych kikuta;

• ustabilizowanie objętości kikuta przez

bandażowanie lub zastosowanie

kilkakrotnie zmienianego leja

gipsowego;

• wzmocnienie siły mięśniowej;

• stosowanie ćwiczeń czucia

powierzchniowego i głębokiego, które

po odjęciu kończyny często ulega

zaburzeniu;

• hartowanie kikuta, aby był

przygotowany do noszenia protezy;

• dbałość o postawę i ogólną

sprawność pacjenta;

• dbałość o higienę kikuta;
• umiejętność posługiwania się

protezą;

• dbałość o samą protezę.

• Opiekun medyczny włącza się w wykonywanie

czynności pielęgnacyjnych.

• Podczas zabiegów hartowania kikuta i dbania o jego

higienę stosuje się obmywanie co rano zimną wodą;

wskazane jest również stosowanie zaleconych przez

lekarza środków do nacierania kikuta.

• Należy pamiętać, aby nie używać tłustych kremów,

ponieważ zmiękczają one nadmiernie skórę´, oraz

pudru, który zatyka pory i sprzyja powstawaniu

wyprysków i stanów zapalnych skóry.

• W przypadku pocenia się puder zbija się w grudki, co

może doprowadzić do podrażnienia skóry i zapalenia

mieszków włosowych.

• W trakcie pobytu w szpitalu chory powinien

dostosować się do nowych warunków.

• Pacjenta należy nauczyć posługiwania się pomocami,

takimi jak kule, balkonik i wózek inwalidzki

Zadania opiekuna medycznego

nad pacjentem po amputacji

kończyny dolnej

• pomoc w przygotowaniu łóżka; łóżko

ustawia się tak, aby dojście do pacjenta

było możliwe z każdej strony;

• obserwacja opatrunku i ilości wydzieliny

w butli Redona;

• pomoc w wykonywaniu codziennych

czynności, takich jak toaleta ciała,

zmiana bielizny osobistej, kąpiel,

korzystanie z toalety oraz podawanie

basenu i kaczki, w sytuacji gdy

korzystanie z toalety jest niemożliwe;

Zadania opiekuna medycznego

nad pacjentem po amputacji

kończyny dolnej

• dbanie o poszanowanie godności pacjenta podczas

wykonywania czynności higienicznych i ułatwiania

wypróżnienia; zapewnienie intymności przez

osłonięcie parawanem krzesła sanitarnego lub łóżka;

nieobnażanie nadmierne pacjenta;

• korzystanie ze sprzętu pomocniczego, np. z

podkładów, łatwoślizgów i podnośników, podczas

zmiany pozycji i przemieszczania pacjenta

• stworzenie w pokoju pacjenta warunków

sprzyjających realizacji potrzeby wydalania moczu i

stolca lub pomoc przy wychodzeniu do toalety; tylko

pacjent, który ma medyczne wskazania do leżenia,

korzysta z basenu lub kaczki; jeśli pacjent może

• Przemieścić się poza łóżko, należy umożliwić mu

korzystanie z toalety, a gdy ta jest niedostosowana,

korzystanie z wózka sanitarnego

Zadania opiekuna medycznego nad pacjentem

po amputacji kończyny dolnej

• asekuracja i towarzyszenie pacjentowi podczas

wyjścia (jazdy na wózku inwalidzkim, krześle

sanitarnym) do toalety lub łazienki;

• ułatwienie pacjentowi korzystania ze sprzętu

ortopedycznego; podanie pacjentowi na jego

życzenie kul, balkonika i wózka inwalidzkiego oraz

sprzętu ułatwiającego samoobsługę´, np. drabinki

do siadania;

• pomoc pielęgniarce przy pielęgnacji kikuta;
• pomoc w założeniu protezy i dbaniu o czystość

leja protezy (nie suszyć w pobliżu źródła ciepła);

• dbałość o otoczenie na sali, tak aby pacjent mógł

swobodnie się poruszać; niezastawianie ciągów

komunikacyjnych (odstawienie na miejsce krzesła

i szafki przyłóżkowej).

Udział opiekuna medycznego w opiece nad

osobami z reumatoidalnym zapaleniem stawów

• Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest

przewlekłym, zapalnym schorzeniem tkanki
łącznej, w przebiegu którego dochodzi do
niszczenia struktur stawowych i
okołostawowych oraz do wielu zmian w obrębie
narządów wewnętrznych.

• Choroba prowadzi do ograniczenia możliwości

wykonywania przez chorego codziennych
czynności życiowych oraz do
niepełnosprawności i niesamodzielności.

• Choroba występuje dwukrotnie

częściej u kobiet niż u mężczyzn.

• Dotyczy osób w różnym wieku,

najczęściej pierwsze objawy

pojawiają się po 40. lub 50. roku

życia.

• Reumatoidalne zapalenie stawów ma

charakter przewlekły, przebiega z

okresami

• zaostrzeń i remisji (okresowe

zahamowanie objawów

chorobowych).

W przebiegu RZS:

• zmiany zapalne występują

symetrycznie i dotyczą zwykle stawów
nadgarstkowych,
śródręcznopaliczkowych i
międzypaliczkowych bliższych rąk,
rzadziej stóp, lub dużych stawów;

• w zmienionych zapalnie stawach

pojawia się ból utrudniający ruch;

• w godzinach porannych występuje

sztywność stawów i mięśni (sztywność
poranna);

• dochodzi do powstania zniekształceń

stawów w obrębie ręki (najbardziej

charakterystyczne to: „łabędzia szyjka”,

czyli odgięcie palców w stronę łokciowa,

palce „butonierkowate” i przykurcze);

• stopniowo pojawiają się przykurcze w

stawach łokciowych;

• ograniczeniu ulega ruchomość w

stawach barkowych;

• postępują zmiany zwyrodnieniowe w

stawach kolanowych i biodrowych.

• W okresie zaostrzenia choroby

znacznie nasila się ból i obrzęk
stawów, może pojawić się gorączka i
znaczne osłabienie.
Leczenie RZS polega na:

• stałym przyjmowaniu leków;
• rehabilitacji ruchowej i stosowaniu

zabiegów z zakresu fizykoterapii;

• leczeniu chirurgicznym.

Problemy opiekuńcze

• trudności z wykonywaniem codziennych

czynności z powodu bólu, osłabienia siły rąk,

zniekształceń i przykurczów w stawach rąk,

stawach łokciowych i barkowych;

• trudności z poruszaniem się z powodu bólu,

osłabienia siły mięśni, zniekształceń i

przykurczów w stawach kończyn dolnych;

• wzrost podatności pacjenta na zakażenia i

infekcje z powodu zmniejszonej odporności

w wyniku stosowanego leczenia;

• skłonność do krwawień z przewodu

pokarmowego w wyniku długotrwałego

stosowania leków, m.in. niesteroidowych

leków przeciwzapalnych.

Czynności wykonywane przez

opiekuna medycznego nad

pacjentem z RZS:

• W okresie zaostrzenia choroby, gdy

pacjent przebywa w łóżku, dbanie
wspólnie z pielęgniarką o prawidłowe
ułożenie pacjenta w łóżku w tzw.
pozycjach ochronnych, z utrzymaniem
pozycji czynnościowych, na równym,
nieodkształcającym sie podłożu.

• W zależności od stanu pacjenta pomoc w

wykonywaniu lub wykonywanie za
pacjenta

• codziennych czynności, takich jak toaleta

ciała, ubieranie, spożywanie posiłków i
kąpiel.

• Stworzenie w pokoju pacjenta warunków

sprzyjających realizacji potrzeby wydalania

moczu i stolca lub pomoc przy wychodzeniu

do toalety.

• Pacjent leżący korzysta z basenu lub kaczki;

jeśli może przemieścić się poza lóżko,

należy zaproponować mu korzystanie z

wózka sanitarnego.

• Dbanie o dostępność sprzętu pomocniczego

ułatwiajacego samoobsługę (sztućce z

pogrubioną rączką, uchwyty, łyżka do butów

z długa rączką, zapinacz guzików,

podciągacz zamka itp.).

• Nauczenie pacjenta posługiwania się

sprzętem pomocniczym i pomaganie mu w

tym.

• Stosowanie mat antypoślizgowych w wannie

i brodziku, aby nie dopuścić do upadku

pacjenta.

• Pomaganie pacjentowi w przemieszczaniu

się do łazienki, ubikacji, na salę

gimnastyczną i na badania diagnostyczne.

• Nienarażanie pacjenta na zakażenia przez

izolowanie go od źródeł zakażenia (opiekun

medyczny, który aktualnie sam ma jakieś

infekcje, nie powinien opiekować się

pacjentem, podobnie rodzina i znajomi).

• Dbanie o higienę ciała pacjenta, czystość

bielizny osobistej i pościelowej oraz

otoczenia pacjenta, a także wietrzenie sali

chorego.

• Zgłaszanie pielęgniarce wystąpienia u

pacjenta bólu w nadbrzuszu, smolistego

stolca i fusowatych wymiotów, co może

świadczyć o krwawieniu z przewodu

pokarmowego.

• Zaplanowanie wykonywania czynności

pielęgnacyjnych na godzinę po podaniu

pacjentowi przez pielęgniarkę leków

przeciwbólowych, aby uniknąć nasilania się

dolegliwości bólowych.

• Podczas wykonywania u pacjenta

czynności higienicznych i ułatwiania

mu wypróżnienia dbanie o

zapewnienie intymności przez

osłonięcie łóżka parawanem i

nieobnażanie pacjenta bez potrzeby.

• Podczas zmiany pozycji i

przemieszczania pacjenta

korzystanie ze sprzętu

pomocniczego:

• podkładów, śliskich mat, rękawów,

łatwoślizgów, podnośników

Udział opiekuna medycznego w opiece nad

osobami

z chorobą zwyrodnieniową stawów

• Choroba zwyrodnieniowa stawów jest

skojarzonym procesem niszczenia
chrząstek stawowych i zmian w nasadach
kostnych.

• Choroba prowadzi do uszkodzenia

stawów, upośledzenia ich czynności
ruchowej i występowania bólu; występuje
najczęściej u osób w starszym wieku.

• Ocenia sie, że u ok. 60% populacji

osób po 60. roku życia występują
zmiany zwyrodnieniowe stawów.

• Zmiany zwyrodnieniowe stawów

mogą dotyczyć stawów dłoni
(międzypaliczkowych i nadgarstka) i
stopy (śródstopnopaliczkowych
palucha), stawu kolanowego, stawu
biodrowego, a także stawów
kręgosłupa.

Charakterystyczne objawy

choroby zwyrodnieniowej

stawów

• ból – nasilający się podczas

obciążania stawów i ustępujący w
spoczynku;

• sztywność w stawach po dłuższym

bezruchu;

• zniekształcenie stawów;
• występowanie w okolicy stawów

guzków i wyrośli kostnych;

• ograniczenie ruchomości w stawach;
• trzeszczenie w stawach podczas

ruchu.

Leczenie choroby

zwyrodnieniowej stawów

polega:

• stosowaniu leków przeciwzapalnych w

postaci żelów i maści;

• odciążeniu stawów przez stosowanie

sprzętu ortopedycznego;

• wykonywaniu odpowiednich ćwiczeń

fizycznych;

• stosowaniu zabiegów z zakresu

fizykoterapii;

• stosowaniu leczenia chirurgicznego

(wszczepianie endoprotez stawów
biodrowych lub kolanowych).

Problemy opiekuńcze

• trudności z wykonywaniem

codziennych czynności z powodu

bólu, zniekształceń i przykurczów w

stawach rąk;

• trudności z przemieszczaniem się z

powodu bólu, zniekształceń i

ograniczenia ruchomości w stawach

kończyn dolnych;

• ryzyko zwichnięcia endoprotezy

stawu biodrowego (zwłaszcza w

pierwszym okresie po zabiegu

operacyjnym).

Sprzęt pomocniczy wykorzystywany przy

wykonywaniu zabiegów pielęgnacyjnych

• Podczas wykonywania czynności

higienicznych i przemieszczania pacjenta
opiekun powinien dbać o zapewnienie
bezpieczeństwa fizycznego zarówno
podopiecznemu, jak i samemu sobie.

• W tym celu może wykorzystać dostępny

sprzęt pomocniczy.

• Przy zmianie pozycji i przemieszczaniu

pacjenta w łóżku korzysta się z
łatwoślizgów, śliskich mat i rękawów oraz
wykorzystuje podkłady

• Przy przemieszczaniu pacjenta poza

łóżko i wykonywaniu czynności

higienicznych można posłużyć się

podnośnikami elektrycznymi i

pneumatycznymi oraz krzesłem

toaletowym pod prysznic, a do kąpieli

pacjenta leżącego można wykorzystać

wózek kąpielowy (tzw. wózkowannę),

który ma regulowaną wysokość, ułatwia

transport pacjenta z łóżka do łazienki i

pozwala na wykapanie pacjenta pod

prysznicem w pozycji leżącej

Podnośnik elektryczny

Krzesło toaletowe pod

prysznic

Podnośnik

pneumatyczny

Rodzaje, dostępność i zasady

działania sprzętu

ortopedycznego

• Sprzęt ortopedyczny stanowią

wszystkie przedmioty i środki, które
ułatwiają osobom niepełnosprawnym
wykonywanie codziennych czynności
i poruszanie się, przyczyniając się do
zwiększenia ich sprawności.