1
1
1
1
Ergonomia
Ergonomia
Obciążenie psychiczne
Obciążenie psychiczne
2
2
2
2
Ocena szacunkowa obciążenia psychicznego
Ocena szacunkowa obciążenia psychicznego
W celu określenia obciążenia psychicznego każdy
proces pracy dzielimy na 3 etapy :
uzyskiwanie informacji, czyli procesy na wejściu,
polegające na odbiorze i odczytywaniu sygnałów,
zawierających określone informacje,
podejmowanie decyzji, czyli procesy centralne,
polegające
na
przetwarzaniu
otrzymywanych
informacji na odpowiednie decyzje,
wykonywanie czynności, czyli procesy na wyjściu.
Dokonujemy ich oceny i równolegle oceniamy
monotonię pracy.
4
4
4
4
Należy pamiętać, że wysiłek psychiczny:
Należy pamiętać, że wysiłek psychiczny:
zwiększa się przy wzroście złożoności, zmienności
i ważności odebranej informacji oraz wymaganej
dokładności i szybkości odbioru,
zmniejsza się przy informacjach powtarzających
się.
5
5
5
5
Zasady dotyczące kształtowania wysiłku
Zasady dotyczące kształtowania wysiłku
psychicznego dotyczą:
psychicznego dotyczą:
odbioru informacji:
przeciążenie kanału informacyjnego powoduje
szybkie
zmęczenie
psychiczne
i
może
doprowadzić do blokady kanału polegającej na
zerwaniu transmisji między narządem zmysłu a
centralnym układem nerwowym,
przekazywanie ciągle tego samego bodźca
przez
dłuższy
czas
wywołuje
zjawisko
„habituacji”, czyli swoistego „uodpornienia się”
narządu zmysłu na ten bodziec i zanik reakcji,
6
6
6
6
czas reakcji na proste bodźce słuchowe i dotyk
wynosi 0,16 – 0,21 sekundy, na bodźce wzrokowe
0,19 – 0,26 sekundy, a na sygnał złożony, np.
układ świateł, zespół tonów – nawet 1 sekundę
lub więcej,
informacja do odbioru jednym rzutem oka nie
może składać się z więcej niż pięciu elementów,
jeżeli wymagana jest duża szybkość reakcji –
stosować
sygnały
dźwiękowe,
krótkie
i
intensywne – są one odbierane z różnych
kierunków, a nie tylko w polu obserwacji jak
sygnały wzrokowe,
7
7
7
7
należy unikać presji czasu w procesach percepcji
informacji oraz podejmowania decyzji; sygnały
zawierające istotne informacje powinny mieć taki
charakter oraz intensywność, aby możliwe było
łatwe ich wyróżnienie z tła – w pomieszczeniach
hałaśliwych należy preferować sygnały wzrokowe,
sygnały akustyczne powinny się wyróżniać
intensywnością, wysokością tonu, cyklicznością,
sygnały nie powinny pojawiać się w chwilach
zaabsorbowania,
wieloznaczność informacji umożliwia fałszywą jej
interpretację.
8
8
8
8
podejmowania decyzji:
wiarygodność i kompletność informacji
powinna wystarczać do ich zrozumienia i
podejmowania decyzji bez wątpliwości i
subiektywnie
odczuwanego
nadmiernego
ryzyka,
liczba zróżnicowanych sytuacji decyzyjnych
przypadająca na jednostkę czasu powinna być
możliwie mała,
konieczność
rozpatrywania
informacji:
nieoczekiwanych,
bardzo
złożonych,
sprzecznych, różnych rodzajów albo z różnych
źródeł, powinna następować jak najrzadziej.
9
9
9
9
wykonywania czynności (sterowania
efektorami):
liczba urządzeń sterowniczych oraz
operacji
sterowniczych
powinna
być
sprowadzona do minimum koniecznego ze
względu na przeznaczenie układu,
powinien być tylko jeden tor sterowniczy
dla spowodowanego skutku,
urządzenia sterownicze powinny być łatwe
do zidentyfikowania,
10
10
10
10
urządzenia sterownicze powinny być tak
zaprojektowane, aby ich konstrukcja zapewniała
najlepsze wykorzystanie dla określonego celu, a
jednocześnie należy uwzględnić wymagania
antropometryczne i biomechaniczne w stosunku
do takich cech ich konstrukcji, jak: rozmiar,
kształt,
położenie
i
siła
niezbędna
do
uruchomienia,
kierunek ruchu urządzeń sterowniczych
powinien być zgodny ze skutkiem jaki ma być
spowodowany,
przy rozmieszczaniu urządzeń sterowniczych
powinny być uwzględnione zasady antropometrii
i kinematyki ciała ludzkiego,
11
11
11
11
położenie urządzeń sterowniczych powinno być w
optymalnym zasięgu rąk lub nóg pracownika,
powinna być zapewniona jednoczesność ruchów
wykonywanych obiema rękami,
do kontroli wykonywanych ruchów powinno
wystarczyć zaangażowanie tylko jednego zmysłu
( należy przewidzieć możliwość wyłączenia udziału
wzroku).
12
12
12
12
Oceny cząstkowe wysiłku psychicznego
Oceny cząstkowe wysiłku psychicznego
Ocena słowna
Ocena w
punktach
Obciążenie minimalne
Obciążenie małe
Obciążenie średnie
Obciążenie duże
Obciążenie bardzo
duże
0
1 - 5
6 - 10
11 - 15
16 - 20
13
13
13
13
Ocena sumaryczna wysiłku psychicznego
Ocena sumaryczna wysiłku psychicznego
Ocena punktowa
Ocena słowna
0
1 – 15
16 – 30
31 – 45
46 - 60
Wysiłek minimalny
Wysiłek mały
Wysiłek średni
Wysiłek duży
Wysiłek bardzo
duży
14
14
14
14
W monotonii
występują podobne symptomy jak
przy zmęczeniu, mianowicie senność i otępienie
myślowe, ale można je przezwyciężyć przez
przejście do zmiennej interesującej czynności.
Pojęcie monotonii określa zarówno sytuację w
pracy, jak i stan psychiczny.
Monotonii
sprzyjają:
mały zakres obserwacji,
okazyjnie potrzebne zmiany pozycji,
obecność jednostajnego, rytmicznego bodźca,
braku możliwości ruchu ciała,
ciepłe pomieszczenie robocze.
15
15
15
15
OCENA MONOTONII PRACY
OCENA MONOTONII PRACY
L.p.
Kryteria oceny monotonii
tak
nie
1.
Niezmienność /jednostajność/
procesu pracy
2.
Niezmienność / jednostajność /
otaczających warunków
3.
Konieczność stałego zachowania
uwagi bez możliwości myślenia
o sprawach nie związanych z
pracą
4.
Łatwość pracy, znacznie
zmniejszająca potrzebę
procesów intelektualnych /
myślenia, rozumienia /
16
16
16
16
CAŁKOWITA OCENA OBCIĄŻENIA
CAŁKOWITA OCENA OBCIĄŻENIA
PSYCHICZNEGO
PSYCHICZNEGO
Lp
.
Elementy oceny
Ocena
słowna
Ocena
punkto
wa
1. Ocena
sumaryczna
wysiłku
psychicznego
związanego z odbiorem
informacji,
podejmowaniem decyzji,
wykonywaniem czynności
2.
Ocena monotonii
3. Całkowita ocena
obciążenia psychicznego
17
17
17
17
Zalecenia mające na celu optymalizację
Zalecenia mające na celu optymalizację
obciążeń psychicznych
obciążeń psychicznych
obciążenie psychiczne związane z wykonywaniem
zadań powinno być dostosowane do kwalifikacji i
możliwości pracownika,
na wielkość obciążenia psychicznego zasadniczy
wpływ mają:
rodzaj i struktura zadań,
presja czasu,
przebieg procesów informacyjno-sterowniczych,
18
18
18
18
należy wyeliminować lub maksymalnie
ograniczyć zjawiska wywołujące monotonię:
jednostajną pracę o dużej powtarzalności,
niezmienność warunków otoczenia,
zbyt dużą łatwość pracy, nie wymagającą
myślenia,
brak możliwości bezpośrednich kontaktów
między pracownikami,
konieczność długotrwałego napięcia uwagi.