BIBLISTYKA

2010/2011

BIBLISTYKA

2010/2011

Nowy Testament

Kl. Radosław Pleskot, 2010

Ewangelie

Ewangelie

Ewangelia - tak jak Stary Testament - była głoszona i przekazywana w
pierwszych latach ustnie. Apostołowie opowiadali przede wszystkim o
Męce, Śmierci i Zmartwychwstaniu Pana Jezusa, opisywali wydarzenia z
Jego życia (cuda, spotkania z ludźmi) i Jego nauki (które dla wielu ludzi
w tamtych czasach były wielokrotnie czymś zupełnie nowym, wręcz
gorszącym!)

Sednem Ewangelii jest przekaz, iż Bóg z miłości do człowieka zesłał
swojego Syna, który umarł za nasze grzechy i zmartwychwstał, by dać
nam życie wieczne. Tym Synem Był Jezus z Nazaretu, a apostołowie są
Jego świadkami.

Słowo EWANGELIA pochodzi od greckiego słowa ευαγγελιον
(euangelion) i oznacza dobrą nowinę.

Dopiero z czasem (po kilkunastu, kilkudziesięciu latach) zaczęto
spisywać opowiadania Apostołów. Pan Jezus nie pozostawił po sobie
żadnego Pisma! Większość z Apostołów także nie pozostawiła po sobie
żadnych tekstów.

Zatem, słowo ewangelia oznacza przede wszystkim przekaz dobrej
nowiny, wtórnie zaś gatunek literacki.

Ewangelie

Ewangelie

Mamy 4 ewangelie: Marka, Mateusza, Łukasza, Jana - dlaczego nie
jedną?

Istniało prawdopodobnie wiele spisanych przekazów Apostołów. Jednak
w pierwotnym Kościele praktycznie wszędzie rozpowszechniły się i
odczytywane były a zgromadzeniach tylko te cztery znane z Biblii,
każda zawiera tę samą prawdę zbawczą, ale kładzie nacisk na inne
aspekty:

1. Mateusza - napisana pierwotnie po hebrajsku bądź aramejsku;
zachowała się w jęz. greckim; skierowana do chrześcijan pochodzenia
żydowskiego; zawiera wielkie mowy Pana Jezusa
2. Marka - najkrótsza, napisana po grecku najprawdopodobniej dla
chrześcijan w Rzymie, zawiera opis życia Pana Jezusa z perspektywy św.
Piotra; skupia się mocno na Męce i Śmierci Chrystusa
3. Łukasza - napisana najlepszą greką, gdyż Łukasz był Grekiem,
kładzie nacisk na Miłosierdzie Boga i uniwersalny (wykraczający poza
naród wybrany) wymiar posłannictwa Pana Jezusa
4. Jana - powstała z całą pewnością jako ostatnia, różni się mocno od
pierwszych trzech; zawiera dojrzalszą myśl teologiczną, kładzie mocny
nacisk na Miłość

Ewangelie

Ewangelie

W biblistyce porusza się wiele ciekawych zagadnień dotyczących
ewangelii: czasu powstania, pochodzenia i wzajemnych zależności,
których my jednak nie będziemy omawiać.

Ważne jest, aby pamiętać, że pierwsze trzy ewangelie nazywamy
synoptycznymi - od greckiego συνοπσις (synopsis) - wspólne
spojrzenie, gdyż kiedy porównamy te dzieła okazuje się, że mają
zadziwiająco dużo podobieństw (wręcz identycznie brzmiących
wersów) i przedstawiają historię Jezusa w podobny sposób - w
odróżnieniu od Ewangelii wg św. Jana.

Działalność Pana Jezusa

Działalność Pana Jezusa

Jezus (hebr. Jeszua) urodził się w ok. 7/6 r. przed Chr. w mieście
Betlejem.

Jego publiczna działalność rozpoczęła się chrztem w rzece Jordan,
którego udzielił Jezusowi Jan, jego krewny.
Treść orędzia Jezusa streszcza się w Jego słowach z ewangelii Mk
1,15:

Czas się wypełnił i przybliżyło się do was

Królestwo Boże. Nawracajcie się i wierzcie w

ewangelię!

Pan Jezus na potwierdzenie swojej nauki czynił znaki (cuda):
uzdrawiał fizycznie i duchowo, wyrzucał złe duchy, odpuszczał
grzechy, wskrzeszał umarłych, ujarzmiał siły wrogie natury.

Zwieńczeniem działalności Chrystusa była Jego Męka, Śmierć i
Zmartwychwstanie (To tzw. Misterium Paschalne). To wydarzeniem
jest sensem całego życia Jezusa, po to się narodził, aby oddać życie
za grzechy ludzi i pokonać śmierć przez swoje zmartwychwstanie.
Jest to kulminacyjny moment całej historii zbawienia.

(ważne!)

To dzieło Jezusa nazywamy Nową Paschą, gdyż dokonało się dzięki
niemu Nowe Przymierze - już we krwi Pana, nie baranka -
Starotestamentalna pascha i ofiara z baranka były zapowiedzią,
typem dzieła Chrystusa.

Szacuje się, że Pan Jezus umarł

7 kwietnia

27-30 roku.

Nauczanie Pana Jezusa

Nauczanie Pana Jezusa

Nauczanie Jezusa znajdujemy w pięciu wielkich mowach w Mt:

(należy umieć 2)

• Kazanie na Górze (5 – 7)
• Mowa Misyjna (10,5-42)
• Przypowieści (13,1-52)
• Mowa eklezjologiczna (18)
• Mowa eschatologiczna (24-25)

Zwłaszcza w Kazaniu na Górze Jezus zawarł bardzo ważne
wskazania. Jako nowy Mojżesz daje swojemu Kościołowi Nowe
Prawo - prawo miłości, jak to nazywa św. Tomasz - prawo łaski.

Jezus uczy wzoru modlitwy: Ojcze nasz.

Łukasz w swojej Ewangelii podaje paralelną wersję Kazania
na Górze, z tym, że jest ono uproszczone.

Dzieje Apostolskie

Dzieje Apostolskie

Autorem księgi jest św. Łukasz, gdyż Dzieje zdają się być drugą
częścią dzieła napisanego dla dostojnego Teofila, Ewangelii.

Dzieje Apostolskie to księga skupiająca się głównie na dokonaniach
dwóch apostołów: Piotra i Pawła.
Opisuje rozwój Kościoła w kolejnych etapach:
- w Jerozolimie,
- w Syrii i Antiochii
- w Rzymie (czyli - na całym świecie)

Można powiedzieć, że jednym z bohaterów Dz jest Duch Święty,
bowiem rozpoczyna się opisem Wniebowstąpienia i Zesłania Ducha
Świętego (bywa nawet, że Dz są zwane „Ewangelią Ducha
Świętego”)

Głównym celem Dz jest ukazanie jak Bóg działa w pierwotnym
Kościele, jak szerzyła się Ewangelia, jakich prześladowań
doznawali pierwsi wierzący w Chrystusa.

Święty Paweł

Święty Paweł

Postać św. Pawła zajmuje od pewnego momentu Dziejów
Apostolskich centralne miejsce opowiadania.

Święty Paweł nazywał się przed swoim
nawróceniem Szaweł (spolszczone Saul) i
pochodził z Tarsu (to w dzisiejszej Turcji).
Był dobrze wykształconym Żydem, ze stronnictwa
faryzeuszów.
Miał obywatelstwo rzymskie.
Niesamowicie gorliwie prześladował chrześcijan.

Aż do swojego nawrócenia! (ok. 34 r.) Sam Pan Jezus
objawił mu się na drodze do Damaszku, gdzie miał
aresztować chrześcijan. Jezus pyta się Szawła: Szawle
dlaczego mnie prześladujesz?

Jakiś czas po nawróceniu Szaweł przyjął imię Pawła. Stał się tym
razem jednym z najbardziej gorliwych głosicieli Ewangelii.

Świętego Pawła nazywamy apostołem narodów, bądź apostołem
pogan - gdyż to on jako pierwszy zaniósł Ewangelię do narodów
pogańskich.

Założył bardzo wiele wspólnot, gmin chrześcijańskich do których
później wysyłał listy.

Listy apostolskie

Listy apostolskie

Św. Pawłowi przypisuje się autorstwo 13 listów.
Część z nich pisana jest do wspólnot, które założył, a część do
konkretnych osób (np. do Tytusa i Tymoteusza).

List do Hebrajczyków - dawniej jego autorstwo przypisywano św.
Pawłowi, jednak bibliści są przekonani, że napisał go ktoś inny - nie
wiadomo, kto.
Jest to bardzo ważny list, gdyż zawiera głęboką teologię Ofiary
Chrystusa i kapłaństwa Nowego Przymierza i bardzo wiele odwołań
do Starego Testamentu.

Tzw. Listy katolickie (jest ich 7: Jk, 1P, 2P, 1J, 2J, 3J, Jud)

(niestety,

trzeba umieć wszystkie)

- większość z nich jest raczej katechezami,

bądź homiliami, niż listami w ścisłym tego słowa znaczeniu.
Podejmują różnorodne tematy, powszechne dla całego Kościoła
(stąd katolickie).

Listy Pawła poruszają bardzo różnorodną tematykę. Są pełne
napomnień, nauk, katechez, poezji, hymnów pierwotnego Kościoła.
Najstarszym listem i zarazem najstarszym pismem Nowego
Testamentu jest 1 List do Tesaloniczan

(ważne)

Należy umieć wymienić 5!

Wszystkie listy są księgami dydaktycznymi Nowego Testamentu.

Apokalipsa

Apokalipsa

Nazwa Apokalipsa pochodzi od słowa gr. αποκαλυειν, odsłaniać,
objawiać.
Autorstwo przypisuje się najmłodszemu apostołowi św. Janowi,
synowi Zebedeusza, jednak nie jest ono 100% pewne, gdyż istnieje
wiele rozbieżności językowych i stylistycznych z czwartą
ewangelią.

Wydarzenia opisane w Apokalipsie stanowią epilog historii
zbawienia.
Pierwszą część księgi stanowią listy do siedmiu Kościołów w Azji
Mniejszej.
Kolejno opisane są wizje końca czasów, cierpień za grzechy,
kataklizmów, plag zakończonych wizją powtórnego przyjścia Jezusa
(Paruzji). Następnie mamy opis Nowego Jeruzalem i różne
oderwane wypowiedzi.
Księga kończy się słowami:
Marana tha. Przyjdź, Panie Jezu!

Apokalipsa to najbardziej tajemnicza księga Nowego Testamentu,
cała jest jedną wielką wizją, pełno w niej skomplikowanej
starożytnej i starotestamentalnej symboliki. Dużą rolę odgrywają
liczby.

To jedyna księga prorocka Nowego Testamentu.

Najważniejsze daty ST

Najważniejsze daty ST

Stary Testament (daty przed Chr.):
Ok. 1800 - powołanie Abrahama
Ok. 1650 - synowie Izraela znajdują się w Egipcie
Ok. 1250 - Mojżesz wyprowadza Izraelitów z Egiptu
Ok. 1250 – 1040 - okres sędziów
1030 – 1010 - Saul królem Izraela
1010 – 970 - Dawid królem Izraela
970 – 931 - Salomon królem Izraela
931 - rozpad królestwa izraelskiego na dwa państwa
721 - upadek Państwa Północnego
586 - upadek Państwa Południowego, zniszczenie świątyni i
niewola babilońska
538 - Dekret Cyrusa i początek powrotu do Palestyny
515 - odbudowa świątyni
167 – 164 - Powstanie Machabejskie
37 - Palestyna pod panowaniem rzymskim

Podane daty należy umieć.

Najważniejsze daty NT

Najważniejsze daty NT

Nowy Testament:
Ok. 7/6 przed Chr. - Narodzenie Pana Jezusa (ta dziwna data jest
wynikiem pomyłki w obliczeniach, jaka zaszła w czasach
wczesnego średniowiecza)
Ok. 27-30 - Śmierć i Zmartwychwstanie Pana Jezusa
34 - nawrócenie św. Pawła
64 lub 67 - męczeństwo śś. Piotra i Pawła

Podane daty należy umieć.