TEORIA WI

TEORIA WI

ĘZI (John

ĘZI (John

Bowlby)

Bowlby)

Ontogeneza więzi i wzorce

Ontogeneza więzi i wzorce

więzi

więzi

Więź emocjonalna

Więź emocjonalna

„

„

To, co dla wygody nazywam teorią

To, co dla wygody nazywam teorią

przywiązania (attachment theory), to sposób

przywiązania (attachment theory), to sposób

ujęcia w koncepcję, ludzkiej

ujęcia w koncepcję, ludzkiej

skłonności

skłonności

do

do

tworzenia silnych

tworzenia silnych

afektywnych

afektywnych

więzi z

więzi z

ważnymi,

ważnymi,

bliskimi osobami

bliskimi osobami

(important

(important

others) oraz sposób wyjaśniania różnych

others) oraz sposób wyjaśniania różnych

form dystresu emocjonalnego i zaburzeń

form dystresu emocjonalnego i zaburzeń

osobowości, włączając tu lęk, złość,

osobowości, włączając tu lęk, złość,

depresję, emocjonalne odizolowanie, których

depresję, emocjonalne odizolowanie, których

przyczyna jest niechciana separacja bądź

przyczyna jest niechciana separacja bądź

utrata”. (Bowlby, 1969)

utrata”. (Bowlby, 1969)

Więź emocjonalna

Więź emocjonalna

•

Specyficzność

Specyficzność

•

Czas trwania

Czas trwania

•

Zaangażowanie emocji

Zaangażowanie emocji

•

Ontogeneza

Ontogeneza

•

Uczenie się

Uczenie się

•

Organizacja

Organizacja

•

Funkcja biologiczna

Funkcja biologiczna

Specyfika więzi

Specyfika więzi

•

Zachowanie

Zachowanie

przywiązaniowe jest

przywiązaniowe jest

skierowane do jednej lub więcej

skierowane do jednej lub więcej

bliskich osób.

bliskich osób.

•

Tymi osobami są pierwotni

Tymi osobami są pierwotni

opiekunowie (

opiekunowie (

primary caregivers),

primary caregivers),

czyli osoby pełniące funkcje rodziców.

czyli osoby pełniące funkcje rodziców.

(Zazwyczaj są to biologiczni rodzice,

(Zazwyczaj są to biologiczni rodzice,

ale nie zawsze).

ale nie zawsze).

Więź na całe życie

Więź na całe życie

•

Więź trwa przez większość cyklu

Więź trwa przez większość cyklu

życia. Chociaż w okresie wczesnej

życia. Chociaż w okresie wczesnej

dorosłości mogą pojawiać się nowe

dorosłości mogą pojawiać się nowe

więzi – w relacji miłosnej (

więzi – w relacji miłosnej (

romantic

romantic

relationship

relationship

) – to jednak wczesne

) – to jednak wczesne

więzi nie dają się łatwo porzucić i

więzi nie dają się łatwo porzucić i

zazwyczaj utrzymują się.

zazwyczaj utrzymują się.

Zaangażowanie emocji

Zaangażowanie emocji

•

Wiele z najbardziej intensywnych emocji jest

Wiele z najbardziej intensywnych emocji jest

wzbudzanych podczas tworzenia się, utrzymywania,

wzbudzanych podczas tworzenia się, utrzymywania,

zrywania i odnawiania relacji przywiązaniowych.

zrywania i odnawiania relacji przywiązaniowych.

Tworzenie się więzi można opisać jako zakochiwanie się,

Tworzenie się więzi można opisać jako zakochiwanie się,

utrzymywanie więzi jako kochanie kogoś, a utratę

utrzymywanie więzi jako kochanie kogoś, a utratę

partnera jako opłakiwanie. Podobnie, groźba utraty

partnera jako opłakiwanie. Podobnie, groźba utraty

wzbudza lęk, a faktyczna strata smutek. Obie te

wzbudza lęk, a faktyczna strata smutek. Obie te

sytuacje z wielkim prawdopodobieństwem budzą gniew.

sytuacje z wielkim prawdopodobieństwem budzą gniew.

Niezakłócone utrzymywanie więzi jest doświadczane

Niezakłócone utrzymywanie więzi jest doświadczane

jako źródło poczucia bezpieczeństwa, a odnowienie

jako źródło poczucia bezpieczeństwa, a odnowienie

więzi jako źródło radości. Ponieważ takie emocje są

więzi jako źródło radości. Ponieważ takie emocje są

zazwyczaj odbiciem stanu więzi afektywnych osoby, to

zazwyczaj odbiciem stanu więzi afektywnych osoby, to

psychologia i psychopatologia emocji w dużej mierze

psychologia i psychopatologia emocji w dużej mierze

jest psychologią i psychopatologią więzi afektywnych.

jest psychologią i psychopatologią więzi afektywnych.

Ontogeneza więzi

Ontogeneza więzi

•

Znakomita

Znakomita

większość niemowląt rozwija

większość niemowląt rozwija

zachowania przywiązaniowe wobec wybranej

zachowania przywiązaniowe wobec wybranej

osoby podczas pierwszych 9 miesięcy życia.

osoby podczas pierwszych 9 miesięcy życia.

Im więcej doświadczeń społecznych i

Im więcej doświadczeń społecznych i

interakcji ma dziecko z daną osobą, tym

interakcji ma dziecko z daną osobą, tym

bardziej prawdopodobne będzie, że stworzy

bardziej prawdopodobne będzie, że stworzy

relację więzi. Z tego powodu ktokolwiek

relację więzi. Z tego powodu ktokolwiek

matkuje dziecku stanie się pierwotnym

matkuje dziecku stanie się pierwotnym

opiekunem. Zachowania przywiązaniowe są

opiekunem. Zachowania przywiązaniowe są

obecne do końca 3 roku życia.

obecne do końca 3 roku życia.

Uczenie się

Uczenie się

•

Podczas, gdy uczenie się różnicowania

Podczas, gdy uczenie się różnicowania

znanego od obcego jest kluczowym

znanego od obcego jest kluczowym

procesem w rozwoju przywiązania,

procesem w rozwoju przywiązania,

konwencjonalne nagrody i kary, jakimi

konwencjonalne nagrody i kary, jakimi

posługują się psychologowie

posługują się psychologowie

eksperymentalni, odgrywają jedynie

eksperymentalni, odgrywają jedynie

niewielką rolę. Więź może się rozwinąć

niewielką rolę. Więź może się rozwinąć

pomimo powtarzających się kar ze

pomimo powtarzających się kar ze

strony pierwotnego opiekuna.

strony pierwotnego opiekuna.

Organizacja

Organizacja

•

Początkowo zachowania przywiązaniowe składają się z

Początkowo zachowania przywiązaniowe składają się z

reakcji zorganizowanych w stosunkowo proste sekwencje.

reakcji zorganizowanych w stosunkowo proste sekwencje.

Od końca pierwszego roku życia staja się coraz bardziej

Od końca pierwszego roku życia staja się coraz bardziej

złożonymi systemami behawioralnymi, zorganizowanymi

złożonymi systemami behawioralnymi, zorganizowanymi

hierarchicznie i zawierającymi wewnętrzne robocze modele

hierarchicznie i zawierającymi wewnętrzne robocze modele

siebie i opiekuna. Systemy te są aktywowane przez

siebie i opiekuna. Systemy te są aktywowane przez

określone warunki, a zakańczane przez inne.

określone warunki, a zakańczane przez inne.

•

Do warunków aktywujących zaliczają się: obcość, głód,

Do warunków aktywujących zaliczają się: obcość, głód,

zmęczenie i wszystko, co wywołuje strach.

zmęczenie i wszystko, co wywołuje strach.

•

Do warunków kończących zalicza się widok lub głos matki

Do warunków kończących zalicza się widok lub głos matki

(opiekuna), a w szczególności interakcja z nią.

(opiekuna), a w szczególności interakcja z nią.

•

Gdy matka jest obecna lub znane jest miejsce jej

Gdy matka jest obecna lub znane jest miejsce jej

przebywania, dziecko przestaje intensywnie okazywać

przebywania, dziecko przestaje intensywnie okazywać

zachowania przywiązaniowe,

zachowania przywiązaniowe,

a w zamian eksploruje

a w zamian eksploruje

otoczenie.

otoczenie.

Funkcja biologiczna

Funkcja biologiczna

•

Zachowanie przywiązaniowe

Zachowanie przywiązaniowe

występuje u

występuje u

młodych prawie wszystkich gatunków

młodych prawie wszystkich gatunków

ssaków, a u wielu gatunków utrzymuje się

ssaków, a u wielu gatunków utrzymuje się

całe życie. Chociaż istnieje wiele różnic

całe życie. Chociaż istnieje wiele różnic

międzygatunkowych, to utrzymywanie

międzygatunkowych, to utrzymywanie

bliskości z wybranym osobnikiem, prawie

bliskości z wybranym osobnikiem, prawie

zawsze matką, jest reguła, która sugeruje, że

zawsze matką, jest reguła, która sugeruje, że

takie zachowanie ma wartość dla przetrwania

takie zachowanie ma wartość dla przetrwania

(głównie ochrona przed drapieżnikami).

(głównie ochrona przed drapieżnikami).

Teoria więzi – nurt interakcyjny

Teoria więzi – nurt interakcyjny

i interpersonalny

i interpersonalny

•

Teoria więzi dała początek całemu

Teoria więzi dała początek całemu

nowemu sposobowi myślenia o

nowemu sposobowi myślenia o

dzieciach, relacjach, psychopatologii.

dzieciach, relacjach, psychopatologii.

•

Zapoczątkowała nurt interakcyjny.

Zapoczątkowała nurt interakcyjny.

•

Stanowi także podstawę podejścia

Stanowi także podstawę podejścia

interpersonalnego.

interpersonalnego.

Czynniki aktywujące

Czynniki aktywujące

zachowanie

zachowanie

•

Konfiguracja następujących czynników:

Konfiguracja następujących czynników:

–

Obecność określonych obiektów w

Obecność określonych obiektów w

środowisku

środowisku

–

Brak określonych obiektów w środowisku

Brak określonych obiektów w środowisku

–

Hormony

Hormony

–

Poziom aktywacji CUN w danym momencie

Poziom aktywacji CUN w danym momencie

–

Odbierana stymulacja w danym momencie

Odbierana stymulacja w danym momencie

Zachowania sygnałowe

Zachowania sygnałowe

•

Zachowania przywiązaniowe służą

Zachowania przywiązaniowe służą

utrzymywaniu bliskości z opiekunem

utrzymywaniu bliskości z opiekunem

•

Zachowania sygnałowe, to zachowania

Zachowania sygnałowe, to zachowania

przywiązaniowe obecne od urodzenia lub

przywiązaniowe obecne od urodzenia lub

pojawiające

pojawiające

się bardzo wcześnie w rozwoju

się bardzo wcześnie w rozwoju

dziecka (do 3 miesiąca)

dziecka (do 3 miesiąca)

–

Ssanie służące uspokajaniu

Ssanie służące uspokajaniu

–

Płacz

Płacz

–

Uśmiech

Uśmiech

–

Przywieranie, podążanie wzrokiem

Przywieranie, podążanie wzrokiem

–

Chwytanie

Chwytanie

–

Gaworzenie (potem)

Gaworzenie (potem)

Wewnętrzne robocze modele

Wewnętrzne robocze modele

(WRM)

(WRM)

•

Wraz z budowaniem relacji przywiązaniowej

Wraz z budowaniem relacji przywiązaniowej

dziecko tworzy wewnętrzne robocze modele

dziecko tworzy wewnętrzne robocze modele

(

(

internal working models

internal working models

):

):

–

Siebie

Siebie

–

Opiekuna

Opiekuna

–

Znaczenia ich relacji

Znaczenia ich relacji

•

WRM to dynamiczne reprezentacje, w których

WRM to dynamiczne reprezentacje, w których

są przechowywane i przetwarzane informacje

są przechowywane i przetwarzane informacje

(o sobie, opiekunach, relacji), tak, aby

(o sobie, opiekunach, relacji), tak, aby

umożliwiały predykcję i „skuteczne” działanie.

umożliwiały predykcję i „skuteczne” działanie.

Wewnętrzne robocze modele

Wewnętrzne robocze modele

(WRM)

(WRM)

•

WRM są zbudowane zgodnie z dostępnymi dziecku

WRM są zbudowane zgodnie z dostępnymi dziecku

danymi (z własnych doświadczeń).

danymi (z własnych doświadczeń).

•

WRM są rozciągnięte na to, co jest potencjalne (aby

WRM są rozciągnięte na to, co jest potencjalne (aby

skutecznie działać w nowych sytuacjach).

skutecznie działać w nowych sytuacjach).

•

WRM powinny być spójne wewnętrznie, aby pełnić

WRM powinny być spójne wewnętrznie, aby pełnić

swoją funkcję.

swoją funkcję.

•

Mogą być „uaktualniane”, ale zmiany w nich dokonują

Mogą być „uaktualniane”, ale zmiany w nich dokonują

się pomału.

się pomału.

•

WRMy tworzą wewnętrzny świat dziecka.

WRMy tworzą wewnętrzny świat dziecka.

•

WRMy są obsadzone emocjami.

WRMy są obsadzone emocjami.

•

Podstawową emocją modelu znaczenia relacji jest

Podstawową emocją modelu znaczenia relacji jest

radość.

radość.

ONTOGENEZA

ONTOGENEZA

Faza 1: Orientacja i sygnały bez

Faza 1: Orientacja i sygnały bez

różnicowania wybranej osoby

różnicowania wybranej osoby

•

Od urodzenia do 8-12 tygodnia

Od urodzenia do 8-12 tygodnia

•

Obecne są pewne specyficzne zachowania wobec ludzi,

Obecne są pewne specyficzne zachowania wobec ludzi,

ale różnicowanie między osobami jest ograniczone

ale różnicowanie między osobami jest ograniczone

•

Preferencja bodźców społecznych

Preferencja bodźców społecznych

•

Zachowania sygnałowe

Zachowania sygnałowe

•

Dziecko przestaje płakać na głos lub widok twarzy

Dziecko przestaje płakać na głos lub widok twarzy

ludzkiej

ludzkiej

•

Zachowania dziecka i zachowania opiekuna wzajemnie

Zachowania dziecka i zachowania opiekuna wzajemnie

na siebie oddziałują

na siebie oddziałują

•

Od około 12 tygodnia życia wzrasta intensywność

Od około 12 tygodnia życia wzrasta intensywność

przyjaznego reagowania

przyjaznego reagowania

ONTOGENEZA

ONTOGENEZA

Faza 2: Orientacja i sygnały skierowane

Faza 2: Orientacja i sygnały skierowane

do jednej (lub więcej) wybranej osoby

do jednej (lub więcej) wybranej osoby

•

Faza ta trwa do około 6 – 8 miesiąca.

Faza ta trwa do około 6 – 8 miesiąca.

•

Przyjazne reagowanie na osoby, a

Przyjazne reagowanie na osoby, a

najbardziej na opiekuna

najbardziej na opiekuna

•

Coraz bardziej zróżnicowane reakcje w

Coraz bardziej zróżnicowane reakcje w

zależności od osoby. Od 12 tygodnia staje

zależności od osoby. Od 12 tygodnia staje

się to widoczne.

się to widoczne.

•

Jednym z najbardziej widocznych przejawów

Jednym z najbardziej widocznych przejawów

ukształtowania się więzi jest lęk przed

ukształtowania się więzi jest lęk przed

osobami obcymi, który pojawia się około 8

osobami obcymi, który pojawia się około 8

miesiąca (tzw. Lęk 8-miesiąca)

miesiąca (tzw. Lęk 8-miesiąca)

ONTOGENEZA

ONTOGENEZA

Faza 3: Utrzymywanie bliskości z wybrana

Faza 3: Utrzymywanie bliskości z wybrana

osobą dzięki przemieszczaniu się i

osobą dzięki przemieszczaniu się i

sygnałom

sygnałom

•

Faza ta trwa do końca drugiego roku życia

Faza ta trwa do końca drugiego roku życia

•

Coraz bardziej zróżnicowane

Coraz bardziej zróżnicowane

reakcje na różne

reakcje na różne

osoby

osoby

•

Wyraźne są takie zachowania jak:

Wyraźne są takie zachowania jak:

–

Podążanie za odchodzącą mamą

Podążanie za odchodzącą mamą

–

Witanie mamy po powrocie

Witanie mamy po powrocie

–

Mama jako „bezpieczna baza” (

Mama jako „bezpieczna baza” (

secure

secure

base

base

)

)

ONTOGENEZA

ONTOGENEZA

Faza 3: Utrzymywanie bliskości z wybrana

Faza 3: Utrzymywanie bliskości z wybrana

osobą dzięki przemieszczaniu się i

osobą dzięki przemieszczaniu się i

sygnałom

sygnałom

•

Inne bliskie osoby poza pierwotnymi

Inne bliskie osoby poza pierwotnymi

opiekunami nabierają znaczenia jako

opiekunami nabierają znaczenia jako

„wspierający” opiekunowie

„wspierający” opiekunowie

•

Osoby obce są traktowane ostrożnie, wzbudzają

Osoby obce są traktowane ostrożnie, wzbudzają

czujność

czujność

•

Zmienia się repertuar zachowań wchodzących

Zmienia się repertuar zachowań wchodzących

w skład systemu behawioralnego przywiązania,

w skład systemu behawioralnego przywiązania,

co jest związane z rozwojem dziecka,

co jest związane z rozwojem dziecka,

szczególnie rozwojem ruchowym i rozwojem

szczególnie rozwojem ruchowym i rozwojem

mowy

mowy

ONTOGENEZA

ONTOGENEZA

Faza 4: Tworzenie partnerstwa

Faza 4: Tworzenie partnerstwa

•

Od początku 3 roku życia

Od początku 3 roku życia

•

Dziecko zaczyna dostrzegać „cele” zachowania matki i

Dziecko zaczyna dostrzegać „cele” zachowania matki i

jej plany osiągania ich

jej plany osiągania ich

•

Nabywa wgląd w uczucia i motywy działania opiekuna

Nabywa wgląd w uczucia i motywy działania opiekuna

•

Jest w związku z tym w stanie „negocjować” własne

Jest w związku z tym w stanie „negocjować” własne

plany z uwzględnieniem planów, intencji i uczuć

plany z uwzględnieniem planów, intencji i uczuć

opiekuna

opiekuna

•

Zachowanie dziecka jest bardziej elastyczne

Zachowanie dziecka jest bardziej elastyczne

•

Obraz świata, jaki nabywa dziecko staje się dużo

Obraz świata, jaki nabywa dziecko staje się dużo

bardziej złożony

bardziej złożony

•

Coraz bardziej złożone są także wewnętrzne robocze

Coraz bardziej złożone są także wewnętrzne robocze

modele siebie, opiekuna i znaczenia ich relacji.

modele siebie, opiekuna i znaczenia ich relacji.

Procedura Obcej Sytuacji

Procedura Obcej Sytuacji

(POS)

(POS)

•

Wystandaryzowana procedura obserwacyjna służąca

Wystandaryzowana procedura obserwacyjna służąca

do badania wzorców więzi u dzieci około 1 roku życia.

do badania wzorców więzi u dzieci około 1 roku życia.

•

POS stworzona została przez uczennicę Johna

POS stworzona została przez uczennicę Johna

Bowlby’ego – Mary Ainsworth oraz jej

Bowlby’ego – Mary Ainsworth oraz jej

współpracowników (1978).

współpracowników (1978).

•

Bazuje ona na obserwacji zachowania dziecka w

Bazuje ona na obserwacji zachowania dziecka w

sytuacji krótkiej separacji od opiekuna, powrotu

sytuacji krótkiej separacji od opiekuna, powrotu

opiekuna oraz pojawienia się osoby obcej.

opiekuna oraz pojawienia się osoby obcej.

•

W zmodyfikowanej formie jest najczęściej

W zmodyfikowanej formie jest najczęściej

stosowanym narzędziem badawczym do badania

stosowanym narzędziem badawczym do badania

więzi u małych dzieci. Jest także schematem

więzi u małych dzieci. Jest także schematem

wykorzystywanym w obserwacji klinicznej.

wykorzystywanym w obserwacji klinicznej.

Procedura Obcej Sytuacji

Procedura Obcej Sytuacji

(POS)

(POS)

Numer

Numer

epizod

epizod

u

u

Obecne osoby

Obecne osoby

Czas

Czas

trwania

trwania

Krótki opis

Krótki opis

1.

1.

Matka,

Matka,

dziecko,

dziecko,

badacz

badacz

30 sek.

30 sek.

Badacz wprowadza matkę i dziecko do pokoju.

Badacz wprowadza matkę i dziecko do pokoju.

2.

2.

Matka, dziecko

Matka, dziecko

3 min.

3 min.

Dziecko eksploruje otoczenie, mama

Dziecko eksploruje otoczenie, mama

nieaktywna.

nieaktywna.

3.

3.

Osoba obca,

Osoba obca,

matka, dziecko

matka, dziecko

3 min.

3 min.

Wchodzi osoba obca. Najpierw milczy, potem

Wchodzi osoba obca. Najpierw milczy, potem

rozmawia z mamą, potem podchodzi do

rozmawia z mamą, potem podchodzi do

dziecka.

dziecka.

4.

4.

Osoba obca,

Osoba obca,

dziecko

dziecko

3min. lub

3min. lub

mniej

mniej

Epizod I separacji. Mama wychodzi.

Epizod I separacji. Mama wychodzi.

5.

5.

Matka, dziecko

Matka, dziecko

3min. lub

3min. lub

więcej

więcej

Pierwszy epizod powrotu matki. Mama wraca,

Pierwszy epizod powrotu matki. Mama wraca,

osoba obca wychodzi. Mama uspokaja dziecko.

osoba obca wychodzi. Mama uspokaja dziecko.

6.

6.

Dziecko

Dziecko

3min. lub

3min. lub

mniej

mniej

Epizod II separacji.

Epizod II separacji.

7.

7.

Osoba obca,

Osoba obca,

dziecko

dziecko

3min. lub

3min. lub

mniej

mniej

Osoba obca wchodzi i próbuje pocieszyć

Osoba obca wchodzi i próbuje pocieszyć

dziecko.

dziecko.

8.

8.

Matka, dziecko

Matka, dziecko

3 min.

3 min.

Drugi epizod powrotu mamy. Osoba obca

Drugi epizod powrotu mamy. Osoba obca

wychodzi.

wychodzi.

Więź ufna - B

Więź ufna - B

•

Zachowania w POS:

Zachowania w POS:

–

Opiekun jako bezpieczna baza

Opiekun jako bezpieczna baza

–

Separacja: Podąża za mamą lub przywołuje

Separacja: Podąża za mamą lub przywołuje

. Dystres

. Dystres

widoczny.

widoczny.

–

Powrót: Aktywnie wita np. uśmiechem, wokalizacją,

Powrót: Aktywnie wita np. uśmiechem, wokalizacją,

gestem. Szuka bliskości z rodzicem. Jeśli płacze, to

gestem. Szuka bliskości z rodzicem. Jeśli płacze, to

uspokaja się pocieszane przez rodzica.

uspokaja się pocieszane przez rodzica.

•

WRM: Opiekun jako osoba dostępna i reagująca,

WRM: Opiekun jako osoba dostępna i reagująca,

wrażliwa i kochająca, osoba, która jest „z”

wrażliwa i kochająca, osoba, która jest „z”

dzieckiem. Obraz siebie jako osoby zasługującej

dzieckiem. Obraz siebie jako osoby zasługującej

na miłość i na spełnienie swoich potrzeb

na miłość i na spełnienie swoich potrzeb

emocjonalnych, osoby mogącej podzielać swoje

emocjonalnych, osoby mogącej podzielać swoje

przeżycia z innymi osobami.

przeżycia z innymi osobami.

Więź ufna - B

Więź ufna - B

•

W dalszym rozwoju, osoba:

W dalszym rozwoju, osoba:

–

Ma pozytywną samoocenę

Ma pozytywną samoocenę

–

Ma poczucie sprawczości

Ma poczucie sprawczości

–

Jest empatyczna

Jest empatyczna

–

Ma lepsze zdolności społeczne

Ma lepsze zdolności społeczne

–

Lepiej radzi sobie z trudnymi sytuacjami

Lepiej radzi sobie z trudnymi sytuacjami

(frustracją, zmianą otoczenia, odroczeniem

(frustracją, zmianą otoczenia, odroczeniem

gratyfikacji, itp)

gratyfikacji, itp)

–

Ma większą odporność psychiczną (

Ma większą odporność psychiczną (

resilience

resilience

), w

), w

znaczeniu zdolności do psychicznego radzenia

znaczeniu zdolności do psychicznego radzenia

sobie z trudnymi doświadczeniami.

sobie z trudnymi doświadczeniami.

–

Jest bardziej autonomiczna i niezależna

Jest bardziej autonomiczna i niezależna

Więź lękowa – unikająca - A

Więź lękowa – unikająca - A

•

Zachowania w POS:

Zachowania w POS:

–

Dużo eksploruje, mało wraca do opiekuna (jako

Dużo eksploruje, mało wraca do opiekuna (jako

bezpiecznej bazy)

bezpiecznej bazy)

–

Separacja: Minimalna reakcja. Jakby nie zauważyło

Separacja: Minimalna reakcja. Jakby nie zauważyło

wyjścia opiekuna. Na zewnątrz niewidoczny dystres,

wyjścia opiekuna. Na zewnątrz niewidoczny dystres,

ale przeżywany wewnątrz bardzo silny (wysoki

ale przeżywany wewnątrz bardzo silny (wysoki

poziom kortyzolu).

poziom kortyzolu).

–

Powrót opiekuna: Jakby nie zauważyło. Gdy rodzic

Powrót opiekuna: Jakby nie zauważyło. Gdy rodzic

podchodzi, unikanie, utrzymywanie dystansu,

podchodzi, unikanie, utrzymywanie dystansu,

odchylanie się, gdy na rękach, koncentracja na

odchylanie się, gdy na rękach, koncentracja na

otoczeniu (zabawkach).

otoczeniu (zabawkach).

Więź lękowa – unikająca - A

Więź lękowa – unikająca - A

•

WRM: Przekaz od opiekuna „musisz

WRM: Przekaz od opiekuna „musisz

czasem radzić sobie sam”. Model

czasem radzić sobie sam”. Model

opiekuna, jako osoby nie zawsze

opiekuna, jako osoby nie zawsze

reagującej na sygnały dziecka. Strategia

reagującej na sygnały dziecka. Strategia

„poradzenia” sobie, bez aktywnego

„poradzenia” sobie, bez aktywnego

angażowania opiekuna. Obraz siebie jako

angażowania opiekuna. Obraz siebie jako

osoby nie zawsze zdolnej do skutecznego

osoby nie zawsze zdolnej do skutecznego

działania (w relacji z opiekunem, w

działania (w relacji z opiekunem, w

otoczeniu), narażonej na „porażkę”,

otoczeniu), narażonej na „porażkę”,

frustrację.

frustrację.

Więź lękowa – unikająca - A

Więź lękowa – unikająca - A

•

W dalszym rozwoju, osoba:

W dalszym rozwoju, osoba:

–

Bardziej zależna od innych

Bardziej zależna od innych

–

Bardziej lękowa

Bardziej lękowa

–

Nadmiernie czujna / ostrożna

Nadmiernie czujna / ostrożna

–

Mało „odporna” na frustrację

Mało „odporna” na frustrację

–

Nie doceniająca swoich możliwości

Nie doceniająca swoich możliwości

–

Mało pewna siebie

Mało pewna siebie

–

Z poczuciem małej sprawczości

Z poczuciem małej sprawczości

–

Z niska samooceną

Z niska samooceną

Więź lękowa – ambiwalentna -

Więź lękowa – ambiwalentna -

C

C

•

W POS:

W POS:

–

Ograniczona eksploracja. Widoczne

Ograniczona eksploracja. Widoczne

rozdrażnienie lub bierność.

rozdrażnienie lub bierność.

–

Separacja: Oznaki silnego dystresu

Separacja: Oznaki silnego dystresu

–

Powrót opiekuna: Zmienne dążenie do

Powrót opiekuna: Zmienne dążenie do

kontaktu z oznakami gniewu, odrzucenia i

kontaktu z oznakami gniewu, odrzucenia i

napadami złości – LUB - Bierne i

napadami złości – LUB - Bierne i

zasmucone. Nie daje się łatwo uspokoić.

zasmucone. Nie daje się łatwo uspokoić.

Więź lękowa – ambiwalentna -

Więź lękowa – ambiwalentna -

C

C

•

WRM: Model opiekuna jako mało

WRM: Model opiekuna jako mało

przewidywalnego, reagującego jeśli sygnały

przewidywalnego, reagującego jeśli sygnały

od dziecka są bardzo nasilone, czasem

od dziecka są bardzo nasilone, czasem

niedostępnego emocjonalnie. Obraz siebie

niedostępnego emocjonalnie. Obraz siebie

jako osoby mało skutecznej, z niewielką

jako osoby mało skutecznej, z niewielką

możliwością wpływania na innych, której

możliwością wpływania na innych, której

potrzeby emocjonalne nie zawsze mogą być

potrzeby emocjonalne nie zawsze mogą być

zaspokojone (co łączy się ze złością i próbami

zaspokojone (co łączy się ze złością i próbami

surowego kontrolowania otoczenia).

surowego kontrolowania otoczenia).

Więź lękowa – ambiwalentna -

Więź lękowa – ambiwalentna -

C

C

•

W dalszym rozwoju, osoba:

W dalszym rozwoju, osoba:

–

Z niską samooceną

Z niską samooceną

–

Mało autonomiczna

Mało autonomiczna

–

Często kontrolująca

Często kontrolująca

–

Przejawiająca złość w sytuacjach frustracji,

Przejawiająca złość w sytuacjach frustracji,

rozczarowania, zranienia, lęku

rozczarowania, zranienia, lęku

–

Bardziej lękowa i czujna

Bardziej lękowa i czujna

–

Z małą „odpornością” psychiczną (

Z małą „odpornością” psychiczną (

resilience

resilience

)

)

Więź zdezorganizowana - D

Więź zdezorganizowana - D

•

W POS:

W POS:

–

Brak widocznego celu czy intencji w zachowaniu

Brak widocznego celu czy intencji w zachowaniu

–

Mała spójność zachowania w całej procedurze.

Mała spójność zachowania w całej procedurze.

–

Zachowania niekompletne, przerywane ruchy,

Zachowania niekompletne, przerywane ruchy,

zastyganie, bezpośredni wyraz leku / obawy przed

zastyganie, bezpośredni wyraz leku / obawy przed

rodzicem, dezorientacja, zmieszanie, ruchy stereotypowe.

rodzicem, dezorientacja, zmieszanie, ruchy stereotypowe.

•

WRM: Trudność w zbudowaniu spójnych wewnętrznych

WRM: Trudność w zbudowaniu spójnych wewnętrznych

roboczych modeli. Dzieci o tym wzorcu więzi to często

roboczych modeli. Dzieci o tym wzorcu więzi to często

dzieci źle traktowane przez rodziców. Widoczne jest u

dzieci źle traktowane przez rodziców. Widoczne jest u

nich wycofanie ze świata wewnętrznego (refleksyjnego

nich wycofanie ze świata wewnętrznego (refleksyjnego

funkcjonowania) oraz ograniczenie afektu. Więź ta jest

funkcjonowania) oraz ograniczenie afektu. Więź ta jest

patologiczna bądź jest silnym czynnikiem ryzyka

patologiczna bądź jest silnym czynnikiem ryzyka

dalszej patologii rozwoju.

dalszej patologii rozwoju.

Więź zdezorganizowana - D

Więź zdezorganizowana - D

•

W dalszym rozwoju, osoba:

W dalszym rozwoju, osoba:

–

W sytuacjach frustracji odczuwa gniew, może reagować

W sytuacjach frustracji odczuwa gniew, może reagować

agresją.

agresją.

–

Często przejawia zachowania agresywne w stosunku do

Często przejawia zachowania agresywne w stosunku do

rówieśników i dorosłych.

rówieśników i dorosłych.

–

Może być w wieku przedszkolnym niezwykle kontrolująca

Może być w wieku przedszkolnym niezwykle kontrolująca

(tyranizująca).

(tyranizująca).

–

Ma trudności z odraczaniem gratyfikacji.

Ma trudności z odraczaniem gratyfikacji.

–

Może rozwinąć zaburzenia osobowości, szczególnie typu

Może rozwinąć zaburzenia osobowości, szczególnie typu

borderline.

borderline.

–

Ze względu na niewielką „odporność” psychiczna

Ze względu na niewielką „odporność” psychiczna

(

(

resilience

resilience

) istnieje wysokie ryzyko rozwinięcia PTSD w

) istnieje wysokie ryzyko rozwinięcia PTSD w

sytuacji nasilonego stresu.

sytuacji nasilonego stresu.