Wprowadzenie

Wprowadzenie

Jednym z zadań współczesnej szkoły
jest

przygotowanie

przygotowanie

uczniów do życia w

uczniów do życia w

społeczeństwie

społeczeństwie

informacyjnym

informacyjnym

. Znalazło to

odbicie wśród ogólnych zadań szkoły
zapisanych w dokumencie reformy edukacji
– Podstawie programowej kształcenia
ogólnego [ MEN, 15 luty 1999r. , dalej
dokument zwany Podstawą programową].
Nauczyciele

mają

stwarzać

uczniom

warunki

do

nabywania

umiejętności

poszukiwania,

porządkowania

i

wykorzystywania informacji z różnych
źródeł oraz posługiwania się informacją.

Można to osiągnąć poprzez przygotowanie
uczniów do posługiwania się komputerem i
technologią informacyjną, a następnie
wykorzystanie tej technologii na zajęciach z
różnych

przedmiotów,

na

wszystkich

etapach kształcenia . Realizacja tego
zadania

jest

dużym

i

długofalowym

przedsięwzięciem.

W

Podstawie

programowej doceniono znaczenie tej
technologii we wszystkich dziedzinach
kształcenia i za jedno z głównych zadań
szkoły przyjęto: by nauczyciele stwarzali
uczniom

warunki

do

nabywania

umiejętności:

„poszukiwania,

„poszukiwania,

porządkowania i wykorzystania informacji z

porządkowania i wykorzystania informacji z

różnych

źródeł

oraz

efektywnego

różnych

źródeł

oraz

efektywnego

posługiwania

się

technologią

posługiwania

się

technologią

informacyjną”.

informacyjną”.

Rola technologii
informacyjnej w edukacji

Większość dziedzin wiedzy, a więc również
dziedzin nauczania, charakteryzuje się
nagromadzeniem

olbrzymich

zasobów

informacji. Nauczanie nie może więc
skupiać się na przekazywaniu przez
nauczycieli faktów i gromadzeniu ich przez
uczniów, ale powinno oferować uczniom
przede

wszystkim

te

podstawowe

wiadomości i umiejętności, za pomocą
których będą oni sami potrafili docierać do
potrzebnych im informacji. Oznacza to

odejście od encyklopedyzmu

odejście od encyklopedyzmu

, co jest

jednym z głównych założeń wdrażanej
reformy polskiej szkoły.

Informatyka a inne

Informatyka a inne

przedmioty nauczania

przedmioty nauczania

Komputery i technologia informacyjna
w szkole stwarzają nowe możliwości niemal
dla wszystkich przedmiotów nauczania. W
zależności od zakresu i stopnia ich
wykorzystania, można wyróżnić dwa rodzaje
zajęć w szkołach każdego szczebla, na
których są wykorzystywane komputery, a
ogólniej

–

technologia

informacyjna.

Pierwsze

–

to

wydzielone

zajęcia

wydzielone

zajęcia

informatyczne

informatyczne

, poświęcone komputerom i

technologii informacyjnej, a drugie – to
wszystkie inne zajęcia, na których komputer
pełni funkcję pomocniczą – funkcję „środka
dydaktycznego”.

Wydzielone zajęcia o komputerach, ich
oprog-ramowaniu

i

technologii

informacyjnej mają się obecnie odbywać
się w formie przedmiotu

informatyka

informatyka

.

Komputery w szkole stwarzają również
nowe możliwości dla wszystkich innych,
poza informatyką, przedmiotów szkolnych.
Ocena

przydatności

komputerów

i

technologii informacyjnej do prowadzenia
zajęć należy do nauczyciela. Jednym z jego
zadań podczas przygotowania lekcji jest
bowiem podjęcie decyzji o skorzystaniu z
dostępnych pomocy dydaktycznych oraz
ewentualne

zasugerowanie

uczniom

posłużenia się nimi. Użycie pomocy nie
zawsze

oznacza

ułatwienie

pracy

nauczyciela nad przygotowanie lekcji,
zwłaszcza gdy tą pomocą jest bogate w
możliwości oprogramowanie komputera.

Wprowadzenie komputerów do nauczania
przedmiotów

humanistycznych

i

przyrodniczych

zwiększa

możliwości

prezentacji i wspomożenie komputerami
metod

często

werbalnego

nauczania.

Jednakże wprowadzenie komputera jako
pomocy dydaktycznej nie powinno mieć na
celu

zastąpienia

nim

nauczyciela.

Wykorzystanie komputera na zajęciach
innych niż informatyka należy rozpocząć w
szkole możliwie wcześnie. Nie koniecznie
trzeba być informatykiem, by posługiwać się
komputerem jako pomocą dydaktyczną,
wspomagającą nauczanie i uczenie się.

Posługiwanie się komputerem (lub
kilkoma komputerami) na zajęciach z
innego niż informatyka przedmiotu może
przybierać różne formy, w zależności od
wyposażenia szkoły, a przede wszystkim od
określonej przez nauczyciela roli komputera
na zajęciach. Ogólnie można wyróżnić
dwie sytuacje:

• zajęcia z danego przedmiotu w
pracowni przedmiotowej

• zajęcia w pracowni komputerowej
(informatyka).

W pierwszym przypadku, komputer
może być wykorzystywany tylko przez
nauczyciela do przeprowadzenia prezentacji
przed całą klasą lub przez wybranych
uczniów w określonym przez nauczyciela
celu.

Natomiast

zajęcia

w

pracowni

komputerowej, by spełniły swój cel, powinny
się odbywać dopiero po odpowiednim
przygotowaniu

uczniów

w

pracowni

przedmiotowej.

Twórczy kontakt z komputerem,
polegający na rozwiązywaniu z jego pomocą
problemów z różnych dziedzin lub na
samodzielnym

budowaniu

własnych

programów przynosi także określone korzyści
wychowawcze.

Dydaktyka jest najwdzięczniejszym polem

zastosowania komputera w szkole, ale także
najtrudniejszym. Komputer źle użyty jako
środek dydaktyczny deprecjonuje się w tej roli,
może powodować także szkody pedagogiczne.
Przez samo pojawienie się komputera na lekcji
nie powstanie jeszcze żadna nowa wartość
dydaktyczna. Przyczynia się on do jej
powstania dopiero wówczas, gdy staje się
czynnikiem stymulującym zdobywanie wiedzy
czy umiejętności, gdy występuje w procesie
dydaktycznym jako niezbędny jego element.
Spełnienie takiej funkcji wymaga przez
nauczyciela doskonałej znajomości zarówno
przedmiotu nauczania, jak i możliwości
komputera, a ściślej jego oprogramowania.
Potrzebne

jest

także

rozumienie

pedagogicznych aspektów użycia środków
informatyki.

Nietrudno wskazać takie zastosowania,

w których komputer może pełnić rolę
jeszcze nie środka dydaktycznego, ale już
funkcję przyboru szkolnego, wprawdzie nie
niezbędnego, lecz wnoszącego nową jakość
do szkoły. Chodzi tu przede wszystkim o
wykorzystanie komputera jako nowego
środka wyrazu na różnych zajęciach:

1. wychowania plastycznego, gdzie potrafi

zastąpić kartkę papieru, kredki i farby np..
jeden z edytorów Windows – PAINT

2.

2.

wychowania muzycznego

wychowania muzycznego

, gdzie potrafi

zastąpić różne instrumenty muzyczne np..
edukacyjny program

„Uczę się muzyki”

„Uczę się muzyki”

,

którego celem wspomaganie procesu nauki
dźwięków, instrumentów muzycznych, nut,
rymu

itp.

Zawiera

wiele

ćwiczeń

dźwiękowych,

wesołe

melodie,

kolorowanki, obrazkowe zgadywanki dzięki
którym pobudzana jest wrażliwość dziecka
na dźwięk i rym.

3. wychowania technicznego, gdzie może

pomóc uczniom przyswoić wiedzę np.

• z

zakresu

wychowania

komunikacyjnego – program zalecany
przez WSiP „

KLIK uczy zasad ruchu

KLIK uczy zasad ruchu

drogowego

drogowego

” . Uczniowie w formie

zabawy poznają i utrwalają zagadnienia
związane z bezpiecznym miejscem
zabawy, pieszą drogą do szkoły,
zachowaniem się pojazdów na drodze,
komunikacją czy znakami drogowymi.
Zdobywając

kolejno

wiedzę

o

bezpiecznym zachowaniu się na drodze,
uczniowie zbierają punkty – słoneczka,
które zapisywane są następnie w
Dyplomie dziecka.

•

rozszerzenie wiadomości o technice

składania papieru origami – program
„

Mistrz origami

Mistrz origami

”, który rozwija wyobraźnię

przestrzenną u dzieci. Zawiera on „lekcje”
składania papieru, robienia z niego różnych
figurek. Dokładne opisy, które można
wydrukować oraz animacje stanowią pomoc
w

wykonaniu

różnych

zwierzątek.

Natomiast proste gry rozwijają refleks i
sprawność motoryczną dzieci.

4. nauczania

zintegrowanego,

jako

wspomaganie

utrwalania

poznanych

wiadomości i umiejętności z zakresu:

•

języka polskiego

języka polskiego

– edukacyjny program

„Sam

„Sam

piszę”,

piszę”,

który jest połączeniem

interaktywnej

bajki

z

ćwiczeniami

kształtującymi językowe umiejętności,
przede wszystkim poprawnego pisania.
Kolorowy, animowany świat rozbudza
ciekawość uczniów, a co najważniejsze –
uczy myśleć poprzez : uzupełnianie tekstu
literkami,

podpisywanie

baśniowych

postaci, wyrazowe i literowe układanki,
krzyżówkę czy dyktando.

•

matematyki

matematyki

– program

„Cyfrolandia.

„Cyfrolandia.

Mamo! Cyferki zginęły”

Mamo! Cyferki zginęły”

wykorzystuje

nową, innowacyjną technikę poznawania
matematycznych zagadnień. Celem tego
programu jest wspomożenie dzieci w ich
rozwoju

matematycznym,

przez

odpowiednią

stymulację

umiejętności

rozwiązywania problemów.

•

wiedza ogólna

wiedza ogólna

, wspomaganie poznania

przez

uczniów

nowych

pojęć

–

„Encyklopedia dla dzieci”

„Encyklopedia dla dzieci”

pełna barwnych

ilustracji, filmów, animacji i zabaw może
stanowić znakomitą pomoc w przyswojeniu
cennych informacji. Zawiera ponad 1000
udźwiękowionych definicji oraz kilka
tysięcy pojęć napisanych zrozumiałym dla
dziecka językiem. Zawiera ciekawostki,
gry, kolorowanki, krzyżówki i quizy. Można
posłuchać odgłosów zwierząt, a nawet arii
operowej.

5.

5.

języka polskiego

języka polskiego

, np. jako utrwalenie

zdobytej wiedzy

•

program

„Język polski w ZOO”,

„Język polski w ZOO”,

który jest

pomocny

w

przećwiczeniu

wiedzy

,

poczynając od ortografii, przez układanie
słów według alfabetu, liczenie sylab w
słowie, rozpoznawanie części mowy, części
zdania, odmianę czasowników, aż po pisanie
dyktand, stopniowanie przymiotników i
znajdowanie rdzenia słów. By ćwiczenia nie
były nudne, odbywają się w ZOO. Za dobre
wykonanie

ćwiczenia

uczeń

dostaje

lekarstwo dla chorego zwierzątka. Nagroda
więc za zdobytą wiedzę będą zdrowe
zwierzęta,

pokazujące

różne

śmieszne

sztuczki.

•

program

„Dyslektyk

II”

„Dyslektyk

II”

rekomendowany przez Polskie

Towarzystwo

Dysleksji

wspomagający pracę z dziećmi z

dysleksją. Jest to program ćwiczący i
poprawiający

sprawność

analizatora

wzrokowego i słuchowego, pamięć słuchową
i wzrokową oraz koncentrację uwagi. Na
podstawie

wcześniejszych

wyników

program sam generuje zadany czas , zastaw
ćwiczeń dopasowanych stopniem trudności
do umiejętności i potrzeb dziecka. Każde
ćwiczenie

można

również

uruchomić

osobno. W programie znajdują się też
ćwiczenia

sprawdzające

znajomość

ortografii.

6.

6.

języka angielskiego ,

języka angielskiego ,

jako pomoc w

poznaniu i zapamiętaniu nowych słów,
tłumaczeniu

wyrazów

oraz

wykorzystując go jako słownik :

•

program

„ Hello”

„ Hello”

– zawiera mnóstwo

oryginalnych ćwiczeń, zadań i tekstów,
dzięki

którym

dzieci

uczą

się

podstawowych wyrażeń, zwrotów i zdań
oraz poznają poprawną wymowę. Dzięki
obrazkowemu

słownikowi

uczniowie

łatwiej zapamiętują nowe słowa i zwroty.
Ponadto zawiera on wiele krzyżówek,
rebusów, kolorowanek i animacji co
sprawia że nauka języka angielskiego staje
się prawdziwą frajdą.

7. historii,

7. historii,

jako wspomaganie nauki,

sprawdzanie zdobytej wiedzy oraz
pomoc w zgłębianiu tajników historii:

• program

„Historia ludzkości”

„Historia ludzkości”

, który

obejmuje : starożytność, średniowiecze,
dzieje nowożytne, dzieje najnowsze oraz
II wojnę światową. Słownik połączony z
testami,

charakterystyka

królów

polskich to wszystko stanowi menu tego
programu.

8. matematyce

,

,

jako wspomaganie „rozwoju”

matematycznego u dzieci, wyćwiczenie
poznanych wcześniej umiejętności czy
choćby sprawności rachunkowej:

• program

„Przygody w Cyfrolandii”

„Przygody w Cyfrolandii”

, który

poprzez zabawę z użyciem środków
multimedialnych rozwija umiejętności i
wiedzę uczniów. Wzmocnienie u uczniów
umiejętności dodawania, odejmowania i
mnożenia liczb całkowitych, dziesiętnych,
ułamkowych,

poprawienie

umiejętności

rozpoznawania kształtu i koloru to tylko
kilka z możliwości wykorzystania tego
programu .

Kolejną

grupą

programów

z

powodzeniem

stosowanych

w

dydaktyce są programy użytkowe
ogólnego przeznaczenia : edytory
tekstów, arkusze kalkulacyjne , bazy
danych i inne.

Komputery mogą być z powodzeniem
wykorzystywane

w

działaniach

rekreacyjnych,

np.

w

czasie

konkursów i zbaw. Tego rodzaju
zajęcia mogą posłużyć do wyrabiania
u uczniów „

dobrego smaku”

dobrego smaku” w

doborze

gier

komputerowych

i

innych programów rozrywkowych,
mogą więc nieść w sobie znaczny
walor wychowawczy.

Osobnym elementem korzystania z
komputera w pracy dydaktycznej
nauczyciela jest korzystanie z sieci
dostępnej

na

całym

świecie

–

Internetu. Można korzystać z jego
zasobów w: nauczaniu, zajęciach
pozalekcyjnych,

w

własnym

zdobywaniu czy poszerzaniu wiedzy,
konfrontacji własnych doświadczeń z
innymi, szkoleniu na odległość itp..