Ubezpieczenia

Ubezpieczenia

społeczne

społeczne

Ubezpieczenia społeczne

Ubezpieczenia społeczne



„

„

Ubezpieczenia społeczne są formą

Ubezpieczenia społeczne są formą

zabezpieczenia społecznego

zabezpieczenia społecznego

organizowana dla konkretnych ryzyk

organizowana dla konkretnych ryzyk

życiowych i konkretnych grup

życiowych i konkretnych grup

ludności pracowniczej przy pomocy

ludności pracowniczej przy pomocy

państwa”. Golinowska

państwa”. Golinowska



US – oparte na

US – oparte na

technice

technice

ubezpieczeniowej

ubezpieczeniowej

Muszalski

Muszalski

Ubezpieczenie

Ubezpieczenie



umowa zawarta pomiędzy instytucją

umowa zawarta pomiędzy instytucją

ubezpieczająca /ubezpieczycielem/,

ubezpieczająca /ubezpieczycielem/,

która zobowiązuje się do wypłaty

która zobowiązuje się do wypłaty

świadczenia w przypadku

świadczenia w przypadku

wystąpienia szkody /ryzyka/ , a

wystąpienia szkody /ryzyka/ , a

ubezpieczającym, który z tytułu

ubezpieczającym, który z tytułu

ubezpieczenia odprowadza składki

ubezpieczenia odprowadza składki

Ubezpieczenia społeczne

Ubezpieczenia społeczne

–

–

sytuacja w której ubezpieczenia

sytuacja w której ubezpieczenia

zawiera się na rzecz osoby trzeciej:

zawiera się na rzecz osoby trzeciej:



Zakład Ubezpieczeń społecznych –

Zakład Ubezpieczeń społecznych –

ubezpieczyciel - ubezpiecza;

ubezpieczyciel - ubezpiecza;



Pracodawca – ubezpieczający –

Pracodawca – ubezpieczający –

odprowadza składki

odprowadza składki



Pracownik – ubezpieczony – nabywa

Pracownik – ubezpieczony – nabywa

prawa do świadczeń/otrzymuje, wraz

prawa do świadczeń/otrzymuje, wraz

z rodziną, świadczenia

z rodziną, świadczenia

Elementy ubezpieczenia

Elementy ubezpieczenia



składka

składka



fundusz

fundusz



określone ryzyko losowe

określone ryzyko losowe



wystąpienie szkody/ skutków

wystąpienie szkody/ skutków

ryzyka

ryzyka



świadczenie

świadczenie

Cechy ubezpieczeń

Cechy ubezpieczeń

społecznych 1

społecznych 1



1. Ubezpieczenia społeczne finansowane są

1. Ubezpieczenia społeczne finansowane są

ze składek pracodawców i pracowników /wg

ze składek pracodawców i pracowników /wg

ustalonych proporcji/ oraz z dopłat

ustalonych proporcji/ oraz z dopłat

budżetowych

budżetowych



2. Uczestnictwo jest zazwyczaj obowiązkowe,

2. Uczestnictwo jest zazwyczaj obowiązkowe,

przynajmniej w podstawowym zakresie

przynajmniej w podstawowym zakresie



3, W ubezpieczeniach od wypadku przy

3, W ubezpieczeniach od wypadku przy

pracy lub choroby zawodowej składkę płaci

pracy lub choroby zawodowej składkę płaci

w całości pracodawca, zróżnicowaną w

w całości pracodawca, zróżnicowaną w

zależności od wypłacanych

zależności od wypłacanych

świadczeń/stopnia zagrożenia ryzykiem.

świadczeń/stopnia zagrożenia ryzykiem.

Cechy ubezpieczeń

Cechy ubezpieczeń

społecznych 2

społecznych 2



4. Ze składek tworzy się fundusze ubezpieczeń

4. Ze składek tworzy się fundusze ubezpieczeń

społecznych, z których wypłaca się

społecznych, z których wypłaca się

świadczenia /Możliwość kapitalizowania

świadczenia /Możliwość kapitalizowania

funduszy w całości lub części – jeśli tak

funduszy w całości lub części – jeśli tak

określają przepisy/

określają przepisy/



5. Prawo do świadczeń wynika z faktu

5. Prawo do świadczeń wynika z faktu

ubezpieczenia i opłacania składki.

ubezpieczenia i opłacania składki.



6. Świadczenia i składki są relatywizowane w

6. Świadczenia i składki są relatywizowane w

stosunku do zarobków ubezpieczonego /zależne

stosunku do zarobków ubezpieczonego /zależne

od zarobków ubezpieczonego/

od zarobków ubezpieczonego/



7. Wypłacalność funduszy ubezpieczeniowych

7. Wypłacalność funduszy ubezpieczeniowych

zapewnia stosowanie zasady aktuarialności przy

zapewnia stosowanie zasady aktuarialności przy

określaniu wysokości składek oraz świadczeń

określaniu wysokości składek oraz świadczeń

Doktrynalne zasady

Doktrynalne zasady

ubezpieczeń społecznych

ubezpieczeń społecznych



zasada przezorności;

zasada przezorności;



zasada solidaryzmu

zasada solidaryzmu

Zasada przezorności

Zasada przezorności

w US

w US

Przezorność

Przezorność



polega na oszczędzaniu, by w

polega na oszczędzaniu, by w

nieprzewidzianych okolicznościach

nieprzewidzianych okolicznościach

życiowych posiadać dochód

życiowych posiadać dochód

zapewniający pokrycie wydatków,

zapewniający pokrycie wydatków,

ewentualnie zrekompensować ubytek

ewentualnie zrekompensować ubytek

dochodów;

dochodów;



odpowiednia organizacja życia , by

odpowiednia organizacja życia , by

unikać sytuacji powodujących

unikać sytuacji powodujących

zwiększenie ryzyka

zwiększenie ryzyka

Zasada solidaryzmu

Zasada solidaryzmu



Solidaryzm w ubezpieczeniach

Solidaryzm w ubezpieczeniach

społecznych oznacza wspólne

społecznych oznacza wspólne

tworzenie funduszy społecznych na

tworzenie funduszy społecznych na

pokrycie utraty dochodów i kosztów

pokrycie utraty dochodów i kosztów

wystąpienia ryzyka socjalnego

wystąpienia ryzyka socjalnego

według jednakowo dla wszystkich

według jednakowo dla wszystkich

określonych zasad”

określonych zasad”

Golinowska

Golinowska

Solidaryzm w US –

Solidaryzm w US –

wielokierunkowy

wielokierunkowy



między pokoleniami pracującymi a tymi, którzy

między pokoleniami pracującymi a tymi, którzy

zakończyli pracę /wypłaty rent i emerytur z

zakończyli pracę /wypłaty rent i emerytur z

bieżących składek/;

bieżących składek/;



międzygrupowy – składka liczona na podstawie

międzygrupowy – składka liczona na podstawie

ryzyka wystąpienia zdarzenia dla całej grupy, a

ryzyka wystąpienia zdarzenia dla całej grupy, a

nie ryzyka indywidualnego;

nie ryzyka indywidualnego;



między mniej i więcej zarabiającymi /więcej

między mniej i więcej zarabiającymi /więcej

zarabiający płacą wyższe składki, a świadczenia

zarabiający płacą wyższe składki, a świadczenia

nie zawsze są proporcjonalne do składek/;

nie zawsze są proporcjonalne do składek/;



między posiadającymi rodzinę i samotnymi

między posiadającymi rodzinę i samotnymi

/składka naliczana wg zarobków

/składka naliczana wg zarobków

ubezpieczonego, a ubezpieczenie obejmuje

ubezpieczonego, a ubezpieczenie obejmuje

również niepracujących członków rodziny/

również niepracujących członków rodziny/

Zasady systemu US 1

Zasady systemu US 1



Zasada powszechności ubezpieczenia –

Zasada powszechności ubezpieczenia –

ubezpieczeniem objęci są wszyscy pracownicy.

ubezpieczeniem objęci są wszyscy pracownicy.



Zasada przymusu ubezpieczenia –

Zasada przymusu ubezpieczenia –

podmiot

podmiot

zatrudniający jest obowiązany ubezpieczyć

zatrudniający jest obowiązany ubezpieczyć

pracownika z chwila nawiązania stosunku pracy.

pracownika z chwila nawiązania stosunku pracy.



Zasada automatyzmu ubezpieczenia –

Zasada automatyzmu ubezpieczenia –

wyraża się tym że sam fakt nawiązania stosunku

wyraża się tym że sam fakt nawiązania stosunku

pracy jest wystarczającą podstawą do powstania

pracy jest wystarczającą podstawą do powstania

stosunku ubezpieczenia, bez wzglądu na to czy i

stosunku ubezpieczenia, bez wzglądu na to czy i

kiedy zakład pracy dokonał niezbędnych

kiedy zakład pracy dokonał niezbędnych

formalności raz opłacił składkę.

formalności raz opłacił składkę.

Zasady systemu US 2

Zasady systemu US 2



Zasada jedności organizacyjnej systemu

Zasada jedności organizacyjnej systemu

ubezpieczeń społecznych –

ubezpieczeń społecznych –

całokształtem spraw

całokształtem spraw

ubezpieczeniowych administruje w zasadzie Zakład

ubezpieczeniowych administruje w zasadzie Zakład

Ubezpieczeń Społecznych oraz jego oddziały, jako

Ubezpieczeń Społecznych oraz jego oddziały, jako

organy terenowe.

organy terenowe.



Zasada obciążenia podmiotu zatrudniającego

Zasada obciążenia podmiotu zatrudniającego

obowiązkiem płacenia składki –

obowiązkiem płacenia składki –

składki w

składki w

ustalonej wysokości płacą jedynie zakłady pracy i

ustalonej wysokości płacą jedynie zakłady pracy i

osoby fizyczne zatrudniające pracowników.

osoby fizyczne zatrudniające pracowników.



Zasada proporcjonalności świadczeń do wkładu

Zasada proporcjonalności świadczeń do wkładu

pracy –

pracy –

wysokość pieniężnych świadczeń

wysokość pieniężnych świadczeń

ubezpieczeniowych jest zależna od wysokości

ubezpieczeniowych jest zależna od wysokości

otrzymywanego wynagrodzenia, a emerytury i renty

otrzymywanego wynagrodzenia, a emerytury i renty

uwzględniają również długość kresu składkowego.

uwzględniają również długość kresu składkowego.

Geneza US

Geneza US

Nowoczesne systemy – Niemcy – lata 80 – te XIX

Nowoczesne systemy – Niemcy – lata 80 – te XIX

w.

w.

- zaangażowanie państwa w łagodzenie skutków

- zaangażowanie państwa w łagodzenie skutków

ubóstwa, dotyczyło tylko robotników

ubóstwa, dotyczyło tylko robotników



1883 – ubezpieczenia społeczne

1883 – ubezpieczenia społeczne



1884 – ubezpieczenia chorobowe /kasy chorych/

1884 – ubezpieczenia chorobowe /kasy chorych/

W. Brytania

W. Brytania



1908 – renta starcza

1908 – renta starcza



1911 – ubezpieczenie od choroby ,

1911 – ubezpieczenie od choroby ,

macierzyństwa i bezrobocia

macierzyństwa i bezrobocia

Przymus w ubezpieczeniach

Przymus w ubezpieczeniach

społecznych

społecznych

Uzasadnienie przymusu państwa

Uzasadnienie przymusu państwa



zróżnicowanie preferencji w biografii

zróżnicowanie preferencji w biografii

np. – młodzi: większa skłonność do ryzyka

np. – młodzi: większa skłonność do ryzyka

brak oszczędności na starość

brak oszczędności na starość

wyższa konsumpcja

wyższa konsumpcja

krótkowzroczność konsumpcyjna

krótkowzroczność konsumpcyjna

dot.

dot.

alokacji dochodów

alokacji dochodów



zróżnicowanie możliwości oszczędzania na

zróżnicowanie możliwości oszczędzania na

starość – część ludzi nie uczestniczyłaby w

starość – część ludzi nie uczestniczyłaby w

systemie

systemie

Dylematy US

Dylematy US

1.Powszechność i przymus czy dobrowolność

1.Powszechność i przymus czy dobrowolność

/system obowiązkowy i powszechny/

/system obowiązkowy i powszechny/

2. Uwarunkowania;

2. Uwarunkowania;



nierzetelność pracodawcy

nierzetelność pracodawcy



brak wyobraźni

brak wyobraźni

3. Ubezpieczenia czy pomoc

3. Ubezpieczenia czy pomoc



gromadzenie składek

gromadzenie składek



ubezpieczenia tańsze od pomocy

ubezpieczenia tańsze od pomocy

4. Wieloletnia składka czy indywidualne

4. Wieloletnia składka czy indywidualne

oszczędzanie

oszczędzanie



Gwarancje państwa

Gwarancje państwa



Kwestia proporcjonalności składki do świadczenia

Kwestia proporcjonalności składki do świadczenia

Finansowanie ubezpieczeń

Finansowanie ubezpieczeń

społecznych

społecznych

Źródło: przymusowe oszczędzanie

Źródło: przymusowe oszczędzanie

/składki/

/składki/

Stosowanie:

Stosowanie:



zasady aktuarialności odp. do ryzyka

zasady aktuarialności odp. do ryzyka

– ustalenie wysokości składki

– ustalenie wysokości składki



system rezerwy kapitałowej

system rezerwy kapitałowej



dopłaty budżetowe

dopłaty budżetowe



zapobiegliwość generacyjna

zapobiegliwość generacyjna

Metody finansowania

Metody finansowania

świadczeń

świadczeń



metoda repartycyjna – wypłaty

metoda repartycyjna – wypłaty

świadczeń z aktualnie opłacanych

świadczeń z aktualnie opłacanych

składek

składek



metoda kapitalizacyjna

metoda kapitalizacyjna

Organizacja ubezpieczeń

Organizacja ubezpieczeń

społecznych

społecznych

Modele organizacyjne US

Modele organizacyjne US



państwo w całości kontroluje i ponosi

państwo w całości kontroluje i ponosi

odpowiedzialność za US, brak lub niewielka

odpowiedzialność za US, brak lub niewielka

autonomia finansowa funduszu /niejasna

autonomia finansowa funduszu /niejasna

granica między funduszem i budżetem/

granica między funduszem i budżetem/



państwo przy organizacji US współdziała z

państwo przy organizacji US współdziała z

podmiotami pozarządowymi: odpowiada za

podmiotami pozarządowymi: odpowiada za

realizację świadczeń podstawowych, a za

realizację świadczeń podstawowych, a za

pozostałe świadczenia – inne podmioty

pozostałe świadczenia – inne podmioty



państwo tworzy ramy prawne ubezpieczeń;

państwo tworzy ramy prawne ubezpieczeń;

nie angażuje się ani finansowa, ani

nie angażuje się ani finansowa, ani

organizacyjnie w ich funkcjonowanie

organizacyjnie w ich funkcjonowanie

Katalog ryzyk

Katalog ryzyk

ubezpieczenia społecznego

ubezpieczenia społecznego



starość

starość



śmierć żywiciela rodziny

śmierć żywiciela rodziny



choroba

choroba



inwalidztwo

inwalidztwo



macierzyństwo

macierzyństwo



wypadek przy pracy

wypadek przy pracy



bezrobocie

bezrobocie

Świadczenia z US ze

Świadczenia z US ze

względu na formę

względu na formę



macierzyństwo i sytuacja rodzinna

macierzyństwo i sytuacja rodzinna



choroba

choroba



inwalidztwo i wypadki przy pracy

inwalidztwo i wypadki przy pracy



emerytury: wiek przejścia na

emerytury: wiek przejścia na

emeryturę

emeryturę



świadczenia związane ze zgonem

świadczenia związane ze zgonem

pracownika lub członka rodziny

pracownika lub członka rodziny



emerytury rolnicze

emerytury rolnicze



świadczenia alimentacyjne

świadczenia alimentacyjne

Macierzyństwo i sytuacja

Macierzyństwo i sytuacja

rodzinna

rodzinna



zasiłek macierzyński, „becikowe”

zasiłek macierzyński, „becikowe”



zasiłek opiekuńczy

zasiłek opiekuńczy



zasiłek rodzinny

zasiłek rodzinny



zasiłek rodzinny na dziecko

zasiłek rodzinny na dziecko

niepełnosprawne

niepełnosprawne

Choroba

Choroba



zasiłek chorobowy

zasiłek chorobowy



renta chorobowa,

renta chorobowa,



zasiłek wyrównawczy

zasiłek wyrównawczy



leczenie uzdrowiskowe

leczenie uzdrowiskowe

Inwalidztwo i wypadki przy

Inwalidztwo i wypadki przy

pracy

pracy



renta inwalidzka

renta inwalidzka



świadczenia wypadkowe

świadczenia wypadkowe



świadczenia z tytułu chorób

świadczenia z tytułu chorób

zawodowych

zawodowych



odszkodowanie za utratę zdrowia

odszkodowanie za utratę zdrowia



świadczenia wyrównawcze

świadczenia wyrównawcze



odszkodowanie za utratę majątku

odszkodowanie za utratę majątku

Emerytury

Emerytury

Wiek przejścia na emeryturę

Wiek przejścia na emeryturę

problemy:

problemy:



wcześniejsze przejścia na emeryturę

wcześniejsze przejścia na emeryturę



przywileje emerytalne

przywileje emerytalne



emerytury pomostowe

emerytury pomostowe



łączenie emerytury z pracą

łączenie emerytury z pracą

Świadczenia z US ze

Świadczenia z US ze

względu na formę

względu na formę

Świadczenia pieniężne,

Świadczenia pieniężne,

do których należą:

do których należą:



zasiłek chorobowy

zasiłek chorobowy



świadczenia

świadczenia

rehabilitacyjne i

rehabilitacyjne i

zasiłek wyrównawczy

zasiłek wyrównawczy



renty rodzinne

renty rodzinne



renty inwalidzkie

renty inwalidzkie



emerytury

emerytury



świadczenia

świadczenia

wypadkowe

wypadkowe



zasiłek rodzinny

zasiłek rodzinny



zasiłek porodowy

zasiłek porodowy



zasiłek macierzyński

zasiłek macierzyński



zasiłek wychowawczy

zasiłek wychowawczy



zasiłek opiekuńczy

zasiłek opiekuńczy



świadczenia w naturze

świadczenia w naturze



świadczenia lecznicze

świadczenia lecznicze



świadczenia

świadczenia

położnicze

położnicze



świadczenia

świadczenia

rehabilitacyjne i

rehabilitacyjne i

przedmioty

przedmioty

ortopedyczne

ortopedyczne



protezy i środki

protezy i środki

opatrunkowe

opatrunkowe

Świadczenia z US ze

Świadczenia z US ze

względu na czas trwania 1

względu na czas trwania 1

1. Zasiłki okresowe.

1. Zasiłki okresowe.



chorobowe

chorobowe



macierzyńskie

macierzyńskie



opiekuńcze

opiekuńcze



wyrównawcze

wyrównawcze



świadczenia rehabilitacyjne

świadczenia rehabilitacyjne

Świadczenia z US ze

Świadczenia z US ze

względu na czas trwania 2

względu na czas trwania 2

2. Jednorazowe

2. Jednorazowe



porodowe

porodowe



pogrzebowe

pogrzebowe

3. Długookresowe

3. Długookresowe



emerytura

emerytura



renta inwalidzka

renta inwalidzka



renta rodzinna

renta rodzinna



wypadkowa renta inwalidzka

wypadkowa renta inwalidzka



wypadkowa renta rodzinna

wypadkowa renta rodzinna

Reforma US w Polsce

Reforma US w Polsce

Kwestie:

Kwestie:



wiek emerytalny

wiek emerytalny



różnice wieku emerytalnego

różnice wieku emerytalnego

Kształt systemu US

Kształt systemu US

Koszty reformy

Koszty reformy

Deficyt FUS

Deficyt FUS



KONIEC

KONIEC