5.06.21

1

POMORSKA AKADEMIA PEDAGOGICZNA

TEMAT:

MIEJSCE I ROLA INFLACJI W

PROCESACH GOSPODARCZYCH.

TEORIA INFLACJI MONETARNEJ,

POPYTOWEJ I PODAŻOWEJ

5.06.21

2

POMORSKA AKADEMIA PEDAGOGICZNA

CEL - ZAPOZNAĆ Z:



społeczno – ekonomicznymi skutkami

inflacji;



głównymi teoriami inflacji;



monetarną;



popytową;



kosztową;

5.06.21

3

POMORSKA AKADEMIA PEDAGOGICZNA

LITERATURA:



Praca zbiorowa pod red. Milewskiego
R.:

Podstawy

ekonomii.

Praca

zbiorowa pod red. Milewskiego R.:
Podstawy

ekonomii.

PWN:

Warszawa 2006.

5.06.21

4

INFLACJA - PRZYCZYNY



Inflacja jest to wzrost przeciętnej

ceny

dóbr

i kosztów w pewnym okresie.



Inaczej:



Inflacja

- wzrost cen i kosztów (wzrost

ilości pieniądza w obiegu);



Deflacja

– spadek cen i kosztów

(zmniejszenie ilości pieniądza w obiegu).

5.06.21

5

INFLACJA - PRZYCZYNY



Miarą

inflacji jest deflator

– opisuje zmiany

cen wszystkich dóbr wliczanych do PKB (jest
miernikiem
o „szerszym polu widzenia”).



Wskaźnikiem najczęściej stosowanym jest

wskaźnik cen konsumpcyjnych

, który mierzy

koszty rynkowego koszyka dóbr i usług
konsumpcyjnych (żywność, odzież, mieszkanie,
opał, transport, opieka lekarska).



Innym pomiaru inflacji jest

wskaźnik cen

hurtowych

5.06.21

6

INFLACJA - PRZYCZYNY



Wskaźnik

stopy

inflacji

–

dotyczy

statystycznych analiz procesów inflacyjnych,
określających

proc.

wzrost

ogólnego

poziomu cen w ciągu roku.



Najczęściej stopę inflacji oblicza się:

1.

Porównując ogólny poziom cen z roku t

1

z

ogólnym

poziomem

cen

z

roku

t

0

(uwzględniając wskaźniki przeciętne dla 12
miesięcy.

2.

Porównując ogólny poziom cen z XII roku t

1

z

ogólnym poziomem cen z XII roku t

0

5.06.21

7

RODZAJE INFLACJI



Słabości wskaźników:



dezaktualizacja

wag

stosowanych

przy

obliczaniu wskaźników;



wskaźniki cen nie uwzględniają jakości dóbr
(usług) wchodzących w skład koszyka;



efekt – wskaźniki cen zawyżają dynamikę
procesów inflacyjnych

5.06.21

8

RODZAJE INFLACJI



Rodzaje inflacji:



Inflacja krocząca

– (stąpająca, biegnąca)

przejawia tendencje do wymykania się spod

kontroli i ma przyspieszone tempo. Roczny wzrost

cen

mieści

się

w przedziale 5 – 10 % (inflacji pełzająca).



Inflacja galopująca

– od 10 – 15 % miesięcznie

a w skali roku od kilkunastu do prawie 200 %. Jest

niekontrolowana, żywiołowa i powoduje poważny

wpływ destrukcyjny na zjawiska i procesy

gospodarcze. Odczuwalne są skutki dla ludności,

obniża się zauważalnie standard życia nisko i

średnio zamożnych ludzi.

5.06.21

9

RODZAJE INFLACJI



Megainflacja

– przejawia się wzrostami

miesięcznymi cen w przedziale 10 – 15 % przez
kilka kolejnych miesięcy, rzadziej przez
kilkanaście

miesięcy.

W stosunku rocznym stopa inflacji może
przekroczyć

600

%.

Jest

całkowicie

niekontrolowana,

żywiołowa

wpływa

destrukcyjnie

na

procesy

mikro

i makroekonomiczne firm. Obniża standard
życia większości ludności.

5.06.21

10

RODZAJE INFLACJI



Hiperinflacja

– przekracza 50 % stopę miesięczną

a w skali roku może osiągnąć, kilku lub kilkunastu
tysięcy proc. Zwana też inflacja histeryczna lub
szalejącą.

Jest

całkowicie

niekontrolowana

i żywiołową.
Charakteryzuje się dużą ekspansją emisji pieniędzy
i wysokim wzrostem obiegu pieniądza.
Gospodarka ulega całkowitemu rozprężeniu. Brak
płynności finansowej firm. Bezrobocie osiąga stany
ekstremalne,

społeczeństwo

ubożeje

z

dramatycznymi zjawiskami samobójstw.

5.06.21

11

SPOŁECZNO – EKONOMICZNE SKUTKI INFLACJI



Korzystny wpływ inflacji na przebieg procesów
gospodarczych:



Powolne procesy inflacyjne wpływają korzystnie
na dynamikę wzrostu gospodarczego (przy
założeniu iluzji pieniężnej);



Powolne procesy inflacyjne ułatwiają pożądane
zmiany relacji cenowych w warunkach istnienia
sztywności cen od dołu

5.06.21

12

SPOŁECZNO – EKONOMICZNE SKUTKI INFLACJI



Negatywne skutki inflacji:



zniekształcanie informacyjnej funkcji cen;



„ucieczka” od pieniądza (gwałtowny spadek
popytu na pieniądz w ujęciu realnym);



redystrybucję dochodów (ponowny podział
dochodów);



wzrost niepewności i osłabienie aktywności
gospodarczej;



niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym;



wzrost kosztów obsługi działalności gospodarczej

5.06.21

13

GŁÓWNE TEORIE INFLACJI



Trzy główne teorie inflacji:

1.

Monetarna (neoilościowa) teoria inflacji.

2.

Popytowa teoria inflacji.

3.

Kosztowa teoria inflacji.

5.06.21

14

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Fisher (XX w.) – wysunął m.in. pogląd o
zależności poziomu cen towarów od ilości
pieniądza w obiegu (równanie wymiany
towarowej).



Równanie Fishera

: całkowite wydatki na

zakup dóbr (M

SN

x V) są równe wartości

nabytych dóbr (Y x P).

M

SN

x V = Y x P

5.06.21

15

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Równanie wymiany wynikało z twierdzenia teorii
neoklasycznej

(teza o

dychotomii sfery

pieniężnej i sfery realnej gospodarki),
zgodnie z którą:



Realne wielkości gospodarcze zależą od innych
czynników (DN - wielkość zatrudnienia, płace
realne) i nie podlegają wpływom czynników
pieniężnych;



Przy założeniu stałej szybkości obiegu pieniądza –
ilość pieniądza w obiegu decyduje o
poziomie cen towarów

5.06.21

16

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Czynniki wpływające na szybkość obiegu pieniądza

w gospodarce:

1.

Wysokość realnego oprocentowania

– im

większa strata tym ludzie szybciej pozbywają się

pieniądza (im wyższa nominalna stopa proc., tym

większe

koszty trzymania pieniądza i szybkość

obiegu pieniądza).

2.

Tempo inflacji

– wzrost cen powoduje utratę siły

nabywczej pieniądza. Im szybszy wzrost cen, tym

większa tendencja do ich wydawania (ucieczka

pieniądza powoduje, że w jednostce czasu jest

zawierane coraz więcej transakcji).

5.06.21

17

MONETARNA TEORIA INFLACJI

3.

Na szybkość obiegu pieniądza wpływa

częstotliwość

, z jaką są wypłacane

pobory.

4.

Skutki

rozpowszechniania

się

bankomatów i kart kredytowych.

5.06.21

18

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Twierdzenie o braku oddziaływań miedzy sferą
pieniężną a sferą realna gospodarki spotkało sie
z krytyką Keynesa, których zdaniem:



Pieniądz

wpływa

na

realne

wielkości

gospodarcze przez oddziaływanie na stopę
proc.



Zmiana podaży pieniądza – zmiana stóp proc.,
zmiana inwestycji, realnego DN i zatrudnienia

5.06.21

19

MONETARNA TEORIA INFLACJI

Poglądy monetarystów



Współczesna

wersja

ilościowej

teorii

pieniądza

została

zmodyfikowana

przez

Friedmana, w myśl której:



odrzucają założenie o stałej szybkości obiegu
pieniądza (zmienia się powoli);



posługują się nie kategoria szybkości obiegu
pieniądza, lecz popytu na niego;



popyt na pieniądz zależy m.in. od poziomu
dochodu i stopy proc., przewidywanego tempa
inflacji, istniejących zwyczajów płatniczych

5.06.21

20

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Podaż

pieniądza

ma

charakter

egzogeniczny w stosunku do gospodarki i
znajduje się pod kontrolą BC (pogląd
kontrowersyjny – BC nie jest kontrolować
wielkości podaży pieniądza);



Podaż pieniądza ma istotny wpływ na
kształtowanie

się

nominalnego

DN

(iloczyn realnego DN i poziomu cen);

5.06.21

21

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Pieniądz nie wpływa na wielkości realne
(w długim okresie zmiany podaży
pieniądza powodują jedynie zmiany cen;
w

krótkim

okresie

monetaryści

dopuszczają wpływ podaży pieniądza na
wielkość realnego DN

5.06.21

22

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Monetarna teoria inflacji:



Tempo wzrostu cen zdeterminowane jest
tempem wzrostu podaży pieniądza,
gdyż zgodnie z założeniem, podaż
pieniądza znajduje sie pod kontrolą BC,
za przyczynę inflacji upatruje się w
błędnej polityce BC

5.06.21

23

POPYTOWA TEORIA INFLACJI



Inflacja

popytowa

–

jest

spowodowana gwałtownym wzrostem

popytu w gospodarce np. duży deficyt

budżetowy

państwa,

finansowany

drukiem pieniądza, lub ekspansywna

polityka pieniężna BC, prowadzona

pod hasłem „

zarządzania popytem

”.

W obu przypadkach dochodzi do

wzrostu cen.

5.06.21

24

POPYTOWA TEORIA INFLACJI



Inflacja ciągniona przez popyt



Jeżeli wzrost popytu na towary wystąpi w sytuacji
pełnego wykorzystania zdolności wytwórczych, to
realny DN nie może wzrosnąć i musi doprowadzić
do wzrostu cen (jądro popytowej teorii inflacji).



Przyczyn inflacji upatruje się w ustalaniu się
zagregowanego popytu na towary na
poziomie przewyższającym możliwości ich
zaspokojenia – koncepcja luki inflacyjnej
wysunięta przez Keynesa

5.06.21

25

POPYTOWA TEORIA INFLACJI



Rozmiar luki inflacyjnej wyznaczony jest przez
różnicę między wielkością łącznego popytu na
towary z wielkością DN odpowiadającego
pełnemu wykorzystaniu zdolności wytwórczych.



W warunkach swobodnego kształtowania się
cen rynkowych pojawienie się liki inflacyjnej
wywołuje inflację (wzmożona konkurencja
między nabywcami przy stosunkowo małej
podaży towarów dostępnych na rynku)

5.06.21

26

POPYTOWA TEORIA INFLACJI

Q*

Q*

P

Po

zi

o

m

c

e

n

P

1

P

Δ Produkt realny

E

E

1

Inflacja ciągniona przez popyt
występuje wtedy, gdy zbyt
duże wydatki trafiają na zbyt
małą ilość dóbr

AS

AD

AD

1

Gdy gospodarka znajduje się na poziomie potencjalnego (wyższego) poziomu,
wzrost popytu prowadzi do inflacji ciągnionej przez popyt. Gdy rosną całkowite
wydatki na C + I + G, konkurują one o ograniczoną w swej wielkości podaż
realnego produktu. Przy stromo wznoszącej się AS, większość wydatków
przemienia się w wyższe ceny. Ceny rosną z P do P

1

. Stąd wyższy popyt

ciągnie ceny w górę – stąd inflacja ciągniona przez popyt.

5.06.21

27

POPYTOWA TEORIA INFLACJI



Istotą inflacji ciągnionej przez popyt
jest

zderzenie

zbyt

wielkich

wydatków

pieniężnych

z

ograniczoną podażą dóbr, jaka może
być

wytworzona

przy

pełnym

zatrudnieniu.

5.06.21

28

KOSZTOWA TEORIA INFLACJI

Inflacja kosztowa

– przyczyna jest wzrost

kosztów

produkcji

np.

duża

podwyżka

wynagrodzeń, podwyżka podatków. Inflacja
kosztowa ma charakter kumulacyjny (za sprawą
„spirali cen i płac”): wzrost cen powoduje
żądania podwyżek płac, z kolei te prowadzą do
dalszego wzrostu cen.

Inflację

kosztową

określa

się,

że

jest

popychana przez koszty.

5.06.21

29

KOSZTOWA TEORIA INFLACJI



Rozróżnia się następujące typy inflacji kosztowej:



Inflację płacową (gdy następuje wzrost płac
niezależnie od popytu na pracę;



Inflację wywołaną przez zyski, gdy firmy
wykorzystują swoją pozycję monopolistyczną, aby
podnieść ceny niezależnie od popytu na wyroby;



Inflację

wywołaną

przez

ceny

dóbr

importowanych, gdy ceny rosną niezależnie od
poziomu agregowanego popytu;



Inflację wywołaną przez podatki, gdy wzrost
podatków „przerzucany” jest na ceny

5.06.21

30

POPYTOWA TEORIA INFLACJI

Q*

Q*

P

Po

zi

o

m

c

e

n

P

1

P

Δ Produkt realny

E

E

1

Inflacja popychana przez
koszty

AS

AD

AS

1

W kresach depresji płace i ceny towarów rosną, krzywa AS przesuwa się
w górę a ceny wykazują tendencję wzrostową.
W sytuacji, gdy gospodarka jest w recesji, występuje wzrost ceny wykazują
tendencję wzrostową.
Wzrost kosztów przesuwa krzywą AS do miejsca AS

1

. W wyniku czego, ceny

rosną z poziomu P do P

1

– inflacja popychana przez koszty