Lecznicze wody

mineralne

Agnieszka Borucka

Paweł Borys

Dorota Cabaj

Lecznice wody mineralne

„Wody lecznice są to wody podziemne,

bakteriologicznie i chemicznie bez zarzutu,

o niewielkim wahaniu składu chemicznego i

właściwości fizycznych, o działąniu

leczniczym udowodnionym na podstawie

badań naukowych lub obserwacji lekarskiej”

Mineralne wody w odróżnieniu od wód

gospodarczych zawierają składniki

mineralne lub składniki swoiste o

szczególnej aktywności farmakologicznej.

Działanie wód mineralnych

Wody mineralne są naturalnymi wodami

podziemnymi o udowodnionym działaniu

leczniczym. Posiadają one stały skład

chemiczny oraz czystość mikrobiologiczną

(muszą posiadać 1000 mg składników

mineralnych w 1l).

Kuracja pitna (krenoterapia) działa

pozytywnie, miejscowo na przewód

pokarmowy. Poza tym działa pozytywnie na

cały organizm, zaopatrując go w mikro- i

makroelementy.

Podział leczniczych wód

mineralnych

Mineralne wody lecznicze można podzielić

według dwóch kryteriów:



Zawartości makroskładników (związków

chemicznych występujących w wodzie)



Zawartości składników aktywnych

biologicznie

Podział według zawartości

składników aktywnych

biologicznie

Nazwa wody

Zawiera w 1 litrze co najmniej

Żelazista

10 mg jonów żelaza Fe2 + + Fe3

+

Arsenowa

0,7 mg As w postaci chemicznie

związanej

Fluorkowa

1 mg jonów fluorkowych

Bromkowa

5 mg jonów bromkowych

Jodkowa

1 mg jonów jodkowych

Siarczkowa

1 mg całkowitej siarki, dającej się

oznaczyć jodometrycznie

Borowa

100 mg kwasu metaborowego HBO

z

Krzemowa

50 mg kwasu metakrzemowego

Szczawa

1000 mg wolnego dwutlenku węgla

CO

2

Radoczynna

2 milimikrokiury (10-9 kiura, czyli

nanokiur nCi)

Podziały wód

Kolejnymi kryteriami podziału wód leczniczych są

temperatura i stężenia zawartych.

Podział według temperatury:



hipotermalne, których temperatura wynosi od 20 do 35°C,



izotermalne, o temperaturze od 35 do 40°C,



hipertermalne, wykazujące temperaturę wyższą niż 40°C.

Podział według stężenia:
— hipoosmotyczne — o ciśnieniu mniejszym,
— izoosmotyczne — o ciśnieniu równym,
— hiperosmotyczne — o ciśnieniu większym.

Działanie mineralnych wód

leczniczych

Alkaliczne - zawierają wodorowęglany i węglany alkaliczne oprócz

chlorku sodowego, bezwodnika kwasu węglowego i innych

związków. Są one stosowane w kuracji pitnej, ponieważ

zobojętniają kwas solny w żołądku. Podgrzane, podane przed

jedzeniem wody te hamują czynność wydzielniczą żołądka. Wody

alkaliczne zawierające siarczan magnezowy działają pobudzająco

na perystaltykę dróg żółciowych oraz wydzielanie Żółci. Stosowane

we wziewaniach działają wykrztuśnie, rozrzedzając wydzielinę

zalegającą w drzewie oskrzelowym. Wzmagają one wydzielanie

kwasu moczowego oraz obniżają przemianę materii. Wodami

alkalicznymi są m.in.:

-z dużą zawartością wapnia: Kryniczanka, Galicjanka i Staropolanka

-zawierające dużą ilością magnezu: Muszynianka, Piwniczanka,

Słotwinka

-pogate w potas: Staropolanka, Wielka Pieniawa

Działanie mineralnych wód

leczniczych

Węglano wapniowe i magnezowe oraz

siarczano wapniowe - działają

przeciwzapalnie. Ponieważ występują one

zwykle w postaci silnie hipoosmotycznych

szczaw, działają moczopędnie. Stosuje się

je w leczeniu przewlekłych nieżytów błon

śluzowych oraz kamicy nerkowej.

Działanie mineralnych wód

leczniczych

Słone mogą zawierać prócz składnika podstawowego,

tzn. chlorku

sodowego, również chlorek wapniowy, chlorek

magnezowy, bezwodnik

kwasu węglowego, węglan sodowy, węglan

wapniowy oraz siarczan

sodowy. Stosowane w leczeniu pitnym wzmagają

czynność wydzielniczą

żołądka, a wziewane polepszają ukrwienie błon

śluzowych oraz rozrzedzają

ich wydzielinę. Stosowane są one również w postaci

kąpieli

solankowych.

Działanie mineralnych wód

leczniczych

żelaziste występują zwykle w postaci szczaw.

Wyróżnia się wody

zawierające wodorowęglan żelazowy oraz siarczan

żelazowy. Pobudzają

one układ krwiotwórczy i znajdują zastosowanie w

leczeniu niedokrwistości,

w chorobach wieku dziecięcego oraz w zaburzeniach

wydzielania

gruczołów dokrewnych.

Działanie mineralnych wód

leczniczych

• jodkowe są stosowane w miażdżycy, nadciśnieniu,

chorobach układu krążenia, zaburzeniach wydzielania

gruczołów dokrewnych, przewlekłych nieżytach oskrzeli

oraz w chorobach wieku dziecięcego.

Działanie mineralnych wód

leczniczych

siarczkowe i siarkowodorowe wykazują bardzo złożony

skład chemiczny, najbardziej aktywny jest w tych

wodach siarkowodór. Pobudzają one przemianę materii,

normują bilans siarki w ustroju, działają odczulająco i

odtruwająco, wpływają rozmiękczająco na naskórek oraz

wywołują przekrwienie skóry. Stosowane są w

gośćcowych i pourazowych schorzeniach układu ruchu,

zaburzeniach przemiany materii, chorobach skóry,

chorobach układu krążenia, zatruciach metalami

ciężkimi oraz w chorobach kobiecych.

Działanie mineralnych wód

leczniczych

• arsenowe działają pobudzająco na układ

krwiotwórczy, wzmagają

• łaknienie i czynność wydzielniczą przewodu

pokarmowego.

Działanie mineralnych wód

leczniczych

Szczawy stosowane w kuracji pitnej wzmagają

wydzielanie żołądka,

wywołując przekrwienie żołądka i jelit. Jeśli są to

wody hipoosmotyczne, to

działają moczopędnie. Są wykorzystywane do kąpieli

kwasowęglowych.

Działanie mineralnych wód

leczniczych

radoczynne wywołują prawdopodobnie w ustroju

zmiany fizykochemiczne

spowodowane promieniowaniem radioaktywnym.

Znajdują

zastosowanie w leczeniu zaburzeń przemiany materii,

schorzeń układu

ruchu i układu nerwowego, niedokrwistości oraz

zaburzeń wydzielania

gruczołów dokrewnych.

Rejony występowania wód

mineralnych w Polsce

Karpaty

Na terenie Karpat najczęściej spotykanymi

wodami są: wody chlorkowo-sodowe oraz

szczawy wodorowęglanowo-wapniowe lub

wodorowęglanowo-magnezowe (Krynica,

Muszyna, Żegiestów, Piwniczna), a także

szczawy wodorowęglanowo-chlorkowo-

sodowe, zawierające jodki i bromki

(Szczawnica, Wysowa).

Tereny morskich osadów

miocenu

Na obszarach położonych na północ od Karpat –

Kotlinie Sandomierskiej, okolicach Krakowa i

Górnego śląska można spotkać wody siarczkowe,

wody siarczkowe chlorkowo-sodowymi powstają

wody

chlorkowo-sodowo-siarczkowe

oraz

chlorkowo-

sodowymi powstają wody siarczanowo-wapniowo-

siarczkowe a także wody chlorkowo-sodowe z dużą

zawartością bromków i jodków.

Sudety i blok przedsudecki

Region obejmujący Kotlinę Kłodzką i północne stoki

Gór Izerskich. Wody na tym terenie są bogate w

dwutlenek węgla (pochodzenia magmowego).

Można również na tych obszarach odnaleźć

szczawy wodorowęglanowo- wapniowe (Polanica)

i wodorowęglanowo- sodowe (Szczawno) jak

również swoiste szczawy arsenowe (Kudowa) oraz

wody radoczynne (Świeradów, Czerniawa). Można

w Sudetach także spotkać odmienny typ słabo

zmineralizowanych termalnych wód radoczynnych

siarczkowych (Lądek) oraz fluorkowych (Cieplice).

Niż Polski

Na obszarze tym występują głównie wody

chlorkowo- sodowe o dużym stężeniu. W

Połczynie wody te zawierają brom i jod.

Występują jako źródła (Kołobrzeg),

zazwyczaj jednak zalegają na dużych

głębokościach do tysiąca metrów

(Ciechocinek, Konstancin, Połczyn). Typowe

dla tego regionu jest występowanie wód

żelazistych które to jednak są

wykorzystywane do celów medycznych

jedynie w Nałęczowie.

KONIEC !!!