psychiatria dzieci i młodzieży

rozwój psychiczny

Szereg zmian, które między innymi powodują, że bezradne

dziecko staje się niezależną dorosłą osobą.

Zmiana rozwojowa – długotrwała, nieodwracalna, stała,

stopniowa i jednokierunkowa

Koncepcje rozwoju – zależne od teorii filozoficznych i

psychologicznych (Mahler, Freud, Erickson)

Aspekty rozwoju – emocjonalny (Bowlby, Mahler),

psychoseksualny (Freud?), poznawczy (Piaget) i moralny

Powiązanie z systemem rodzinnym

czynniki determinujące rozwój

• Czynniki genetyczne

Krytyczne okresy życia – zwiększona aktywność O.U.N. – maksymalna

możliwość rozwoju lub zwiększona podatność na zranienie (3 r.ż.);

Po 10r.ż. Proces eliminacji słabszych synaps

• Czynniki biologiczne

Zab. chromosomalne, infekcje, urazy fizyczne, niedobory żywieniowe,

nadużywanie przez matkę substancji psychoaktywnych

• Czynniki środowiskowe
System rodzinny, rówieśniczy, szkolny

Czynniki związane z rodziną

Struktura rodziny
Wielkość, obecność obojga lub jednego rodzica, pozycja

dziecka w rodzinie (kolejność urodzenia), granice, koalicje,
przymierza, nadmierne uwikłanie emocjonalne, separacja
emocjonalna

Diada małżeńska (rodzice są architektami rodziny, Satir)
Jakość relacji
Sposoby komunikowania się
Techniki wychowawcze
Znaczenie separacji i straty
Społeczna patologia rodziny
Przestępczość, alkoholizm, uzależnienie od narkotyków,

prostytucja, fizyczne maltretowanie dziecka, seksualne
wykorzystywanie, choroba jednego z rodziców, zwłaszcza
psychiczna

cykl życia człowieka

6-12 lat – późne dzieciństwo
• Uczenie się właściwych ról męskich lub kobiecych;
• Rozwijanie podstawowych umiejętności czytania, pisania i liczenia;
• Rozwijanie pojęć potocznych przydatnych w życiu

codziennym;rozwijanie świadomości, moralności i skali wartości

12-14 lat – wczesne dorastanie
• Osiąganie niezależności osobistej;
• Rozwijanie postaw wobec grup społecznych oraz instytucji
14-17 lat – dorastanie środkowe
• Osiągnięcie nowych, bardziej dojrzałych więzi z rówiesnikami

obojga płci;

• Ukształtowanie roli męskiej lub kobiecej;
• Osiągnięcie niezależności uczuciowej od rodziców i innych osób

dorosłych

17-19 lat – dorastanie późne
• Przygotowanie do małżeństwa i życia w rodzinie;
• Przygotowanie do kariery zawodowej i niezależności;
• Rozwijanie własnego systemu wartości;
• Dążenie do postawy odpowiedzialnej społecznie

GRUPY ZABURZEŃ

DZIECIĘCYCH

• Zaburzenia emocjonalne

reaktywne zaburzenia zachowania, lęk separacyjny,

fobie, depresja dziecięca

• Uogólnione zaburzenia rozwojowe

autyzm, zespół Retta, dziecięce zaburzenie

dezintegracyjne, zespółAspergera, upośledzenie
umysłowe, zaburzenia uczenia się

• Zaburzenia odżywiania i nawyków

bulimia, anoreksja, zaburzenia wydalania np.

mimowolne oddawanie moczu, zaburzenia mowy np.
jąkanie się, zespól Tourette`a

• Destrukcyjne zaburzenia zachowania

zaburzenia zachowania, zaburzenia opozycyjno-

buntownicze, zespół deficytu uwagi z nadruchliwością -
ADHD

Jadłowstręt psychiczny

A.

Odmowa utrzymywania wagi ciała na (lub powyżej) poziomie
minimalnej normalnej wagi określonej dla danego wieku i
wzrostu (np. utrata wagi prowadząca do jej spadku poniżej
85% wagi oczekiwanej lub niezdolność do przybrania na
wadze w okresie wzrostu, prowadząca do utrzymania jej
poniżej 85% wagi oczekiwanej)

B.

Silny lek przed przybraniem na wadze lub otyłością, nawet
pomimo niedowagi

C.

Zaburzenie sposobu spostrzegania wagi lub kształtu własnego
ciała, nadmierny wpływ wagi i kształtu ciała na samoocenę lub
negowania znaczenia obecnego niskiego ciężaru ciała

D.

U kobiet po pierwszej miesiączce, zatrzymanie
miesiączkowania, tj. brak przynajmniej trzech kolejnych
menstruacji. (U kobiet zatrzymanie menstruacji rozpoznaje się
wówczas, gdy menstruacje pojawiają się jedynie w wyniku
podania hormonów, np. estrogenu)

Bulimia

A.

Powracające epizody nieumiarkowanego spożywania

pokarmów.Epizody obżarstwa charakteryzują następujące cechy:

(1) spożywanie pokarmów w przerywanych okresach np. co dwie

godz., w ilościach zdecydowanie większych niż większość ludzi

zjadłaby w takim samym czasie i w takich samych

okolicznościach; (2) poczucie braku kontroli nad jedzeniem w w

czasie epizodu (np. poczucie, że nie można powstrzymać się od

jedzenia ani zapanować nad tym, co i w jakich ilościach będzie

się spożywać)

B.

Powracające niewłaściwe zachowania kompensacyjne mające na

celu zapobieganie przybraniu na wadze, takie jak wywoływanie

wymiotów; nieodpowiednie korzystanie z leków

przeczyszczających, moczopędnych, lewatywy i innych środków

medycznych; podejmowanie głodówek lub intensywnych ćwiczeń

fizycznych

C.

Nieumiarkowane spożywanie pokarmów i niewłaściwe

zachowania kompensacyjne pojawiają się średnio przynajmniej

dwa razy w tygodniu przez trzy miesiące

D.

Kształt i waga ciała ma nadmierny wpływ na samoocenę

E.

Zaburzenie to nie występuje wyłącznie w czasie epizodów

jadłowstrętu psychicznego

MODELE ZABURZEŃ ODŻYWIANIA

Model

Proponowana

przyczyna

Skutek lub przebieg

Socjokulturowy

model anoreksji

i bulimii

Nacisk kulturowy na

ideał szczupłej sylwetki

w połączeniu ze

wzrostem średniej wagi

ciała kobiety w

ostatnich czasach,

prowadzi u wielu do

wypaczenia obrazu

ciała

Niektóre kobiety reagują nadmiernym

odchudzaniem; szczególnie podatne

mogą być osoby z nadwagą i te, które

wcześnie wchodzą w okres

dojrzewania

Bulimiczny

model redukcji

stresu

Stres i lęk

Ci, u których pojawia się bulimia

poszukują w przyjmowaniu posiłków

krótkotrwałej ucieczki od stresu, a

następnie w wypróżnieniu ucieczki od

wyrzutów sumienia wywołanych

jedzeniem

Anorektyczny

model

autonomii/kontr

oli

Nadmierna kontrola ze

strony rodziny prowadzi

do gwałtownej potrzeby

uzyskania niezależności

i utrudnienia w

komunikowaniu emocji

Przyjmowanie pokarmów staje się

jedynym obszarem życia, nad którym

osoba z anoreksją jest w stanie

zapanować; jej zdolność

kontrolowania jedzenia określa jej

poziom samooceny

Leczenie anoreksji

APA, 2000
1. Uzyskanie stopniowego przyrostu ciała
2. Leczenie powikłań somatycznych
3. Utrwalenie motywacji do leczenia
4. Edukacja w zakresie odżywiania
5. Korekta zachowań związanych z jedzeniem
6. Korekta objawów psychopatologicznych –

zaburzeń samooceny, obrazu ciała, zaburzeń
nastroju

7. Wsparcie lub terapia rodzin
8. Zapobieganie nawrotom

Objawy somatyczne

anoreksja

bulimia

•Zwolnienie czynności serca, spadek RR i

temp. Ciała na skutek zwolnienia proc.

Metabolicznych, zmiany w zapisie EKG z

cechami utrudnienia przewodnictwa

przedsionkowo-komorowego i spłaszczenia zał.

S-T
•Obwodowe obrzęki (hipoalbuminuria)
•Pojawienie się na ciele owłosienia pod

postacią meszku (lanugo)
•Wypadanie włosów
•Suchość skóry z tendencja do żółtego

przebarwienia w wyniku karotenemii
•Osłabienie siły mięśniowej z zanikami mięśni
•Bóle brzucha, stany zapalne pp
•Zanik miesiaczki
•Podwyższone stężenie cholsterolu i LDL
•DŁUDOFALOWE (leukopenia, niedokrwistość z

niedoboru żelaza, osteoporoza)

•Obrzęki ślinianek
•Nadżerki i owrzodzenia j. Ustnej,

przełyku
•Ubytki i próchnica zębów
•Zmiany elektrolitowe

(zasadowica, hipokaliemia,

hipochloremia)
•Niedobory witamin
•Nasilone rozstępy skórne

wynikajace z wahań masy ciała
•Biegunki i zaparcia wynikające z

nadużywania śr.

przeczyszczających
•Niedrożność porażenna jelit
•Osłabienie, bóle głowy

Typy osobowości w praktyce

Osoby nadmiernie zależne i wymagające
-wygórowane potrzeby, nie dające się zaspokoić, popadające w

nadmierne uzalężnienie od osoby, doprowadzające do
gniewu i frustracji;

-wprowadzenie ograniczeń (określony czas na rozmowy), ryzyko

zachowań bierno-agresywnych

Osoby dążące do panowania nad sytuacją i pragnące

porządku

-nadmierna potrzeba kontroli nad otoczeniem, używanie izolacji i

intelektualizacji;

-dzielenie się informacjami,zmniejszające uczucie bezradności i

lęku

Osoby histeryczne, dramatyzujące
-stosowanie zaprzeczenia i wyparcia; uwodzicielskość i zalotność,

elementy erotyzmu

-stanowczość z troską

Osoby cierpiętnicze, poświęcające się
-odczuwanie przedłużającego się bólu i cierpienia, choroba jako

jeszcze jedno dramatyczne wydarzenie w łańcuchu

nieszczęść

-danie możliwości niesienia pomocy innym
Osoby podejrzliwe i paranoidalne
-ujawniające przesadne zaniepokojenie, że mogą być

skrzywdzone, wyzyskane i krytykowane, skłonne do

obwiniania innych za swoją chorobę

-przywrócenie poczucia zaufania do siebie przez zapewnienie o

posiadanych zaletach i możliwościach

Osoby z poczuciem wyższości
-uważające się za doskonałych i bez skazy, w zachowaniach

dominuje snobizm, zarozumialstwo, arogancja i wyniosłość

-traktowanie z szacunkiem, cierpliwością, bez popadania w

służalczość

Osoby samotne, izolujące się
-nieśmiałe, utrzymujące duży dystans do otoczenia, wolące

działać samodzielnie

-wyważone zainteresowanie, spokojne dodawanie otuchy

Osoby impulsywne
-niski próg frustracji, żądania natychmiastowego usunięcia

objawów, przejawianie agresji, mogą sprawiać wrażenie
osobników dziecinnych i upośledzonych, nie są lubiane

-zdecydowane określenie możliwości terapii, unikanie kłótni z

pacjentem