Środki publiczne

na rynku

nieruchomości

Warunki zastosowania środków

publicznych w finansowaniu

rynku nieruchomości

W warunkach gospodarki

W warunkach gospodarki

rynkowej państwo odchodzi od

rynkowej państwo odchodzi od

bezpośredniego prowadzenia

bezpośredniego prowadzenia

działalności gospodarczej,

działalności gospodarczej,

zostawiając ją przedsiębiorcom,

zostawiając ją przedsiębiorcom,

którym tworzy ramy ich

którym tworzy ramy ich

funkcjonowania, uchwalając

funkcjonowania, uchwalając

odpowiednie prawo.

odpowiednie prawo.

Poza tą funkcją regulacyjną, pełni

Poza tą funkcją regulacyjną, pełni

również funkcję kontrolną nad

również funkcję kontrolną nad

przebiegiem procesów

przebiegiem procesów

gospodarczych, a zwłaszcza

gospodarczych, a zwłaszcza

finansowych. Jest także

finansowych. Jest także

odpowiedzialne za osiąganie celów

odpowiedzialne za osiąganie celów

społecznych, w realizację których

społecznych, w realizację których

może angażować, w określonym

może angażować, w określonym

zakresie, pieniądze publiczne.

zakresie, pieniądze publiczne.

Do takich celów należą m.in.:

Do takich celów należą m.in.:



Zaspokojenie potrzeb

Zaspokojenie potrzeb

mieszkaniowych

mieszkaniowych

społeczeństwa

społeczeństwa



Rozwój infrastruktury, której brak

Rozwój infrastruktury, której brak

stanowi

stanowi

istotną barierę rozwoju

istotną barierę rozwoju

gospodarczego

gospodarczego

W warunkach gospodarki

W warunkach gospodarki

rynkowej podmioty państwowe

rynkowej podmioty państwowe

działają w takim samym

działają w takim samym

otoczeniu, jak podmioty prywatne

otoczeniu, jak podmioty prywatne

i muszą podporządkować się

i muszą podporządkować się

takim samym regułom.

takim samym regułom.

Jednak na rynku nieruchomości,

Jednak na rynku nieruchomości,

podobnie jak we wszystkich innych

podobnie jak we wszystkich innych

podsystemach gospodarki narodowej,

podsystemach gospodarki narodowej,

podmioty publiczne wyróżnia od

podmioty publiczne wyróżnia od

niepublicznych:

niepublicznych:



Konieczność stosowania się do

Konieczność stosowania się do

Ustawy o

Ustawy o

zamówieniach publicznych

zamówieniach publicznych



skład kapitałowy lub źródła

skład kapitałowy lub źródła

finansowania,

finansowania,

którymi są środki budżetowe,

którymi są środki budżetowe,



cele tych podmiotów

cele tych podmiotów

W zakresie polityki mieszkaniowej

W zakresie polityki mieszkaniowej

państwo z zasadzie odeszło od

państwo z zasadzie odeszło od

bezpośredniego, rzeczowego

bezpośredniego, rzeczowego

angażowania się w jej realizację.

angażowania się w jej realizację.

Jedynym bezpośrednim jej

Jedynym bezpośrednim jej

przejawem jest budowa przez

przejawem jest budowa przez

gminy mieszkań komunalnych

gminy mieszkań komunalnych

(ew. socjalnych lub pomieszczeń

(ew. socjalnych lub pomieszczeń

zbiorowego zamieszkiwania).

zbiorowego zamieszkiwania).

Stąd wciąż, chociaż marginalnie,

Stąd wciąż, chociaż marginalnie,

buduje się w Polsce mieszkania

buduje się w Polsce mieszkania

komunalne, przeznaczone na

komunalne, przeznaczone na

wynajem. Liczba oddawanych do

wynajem. Liczba oddawanych do

użytku tego typu mieszkań w

użytku tego typu mieszkań w

ostatnich latach to na ogół od około

ostatnich latach to na ogół od około

2% po prawie 3% wszystkich nowych

2% po prawie 3% wszystkich nowych

mieszkań. Oznacza to, że przekazuje

mieszkań. Oznacza to, że przekazuje

się średnio poniżej 1 mieszkania

się średnio poniżej 1 mieszkania

komunalnego na 1 gminę na 1 rok.

komunalnego na 1 gminę na 1 rok.

Innym przedmiotem bezpośrednich

Innym przedmiotem bezpośrednich

inwestycji państwowych są obiekty

inwestycji państwowych są obiekty

infrastruktury. Z jednej strony

infrastruktury. Z jednej strony

to bezpośrednia ingerencja państwa w

to bezpośrednia ingerencja państwa w

budowę, rozbudowę i

budowę, rozbudowę i

modernizację dróg i autostrad przez

modernizację dróg i autostrad przez

Centralną Dyrekcję Dróg Krajowych

Centralną Dyrekcję Dróg Krajowych

i Autostrad, będącą urzędem

i Autostrad, będącą urzędem

państwowym, ale również budowa

państwowym, ale również budowa

różnego rodzaju obiektów i sieci, którymi

różnego rodzaju obiektów i sieci, którymi

w dużej mierze zajmują się

w dużej mierze zajmują się

skomercjalizowane przedsiębiorstwa.

skomercjalizowane przedsiębiorstwa.

Dotyczy to sektora

Dotyczy to sektora

energetycznego,

energetycznego,

komunikacyjnego,

komunikacyjnego,

transportowego. Sieci lokalne i

transportowego. Sieci lokalne i

ich rozwój – wodociągi

ich rozwój – wodociągi

i kanalizacja znajdują się w

i kanalizacja znajdują się w

rekach lokalnych, najczęściej

rekach lokalnych, najczęściej

komunalnych przedsiębiorstw.

komunalnych przedsiębiorstw.

Polityka interwencjonizmu, w tym

Polityka interwencjonizmu, w tym

również mieszkaniowa, a w

również mieszkaniowa, a w

gospodarce rynkowej polega na

gospodarce rynkowej polega na

wykorzystaniu innych

wykorzystaniu innych

instrumentów, a nie

instrumentów, a nie

bezpośredniej realizacji zadań.

bezpośredniej realizacji zadań.

W szczególności chodzi o

W szczególności chodzi o

kształtowanie różnych strumieni

kształtowanie różnych strumieni

środków budżetowych skierowanych

środków budżetowych skierowanych

w

w

pożądanych przez tę politykę

pożądanych przez tę politykę

kierunkach. Pojawiają się one jako

kierunkach. Pojawiają się one jako

wsparcie realizacji zadań

wsparcie realizacji zadań

nakreślonych przez politykę

nakreślonych przez politykę

mieszkaniowa w poszczególnych

mieszkaniowa w poszczególnych

podsystemach rynku nieruchomości

podsystemach rynku nieruchomości

Najwięcej różnych instrumentów

Najwięcej różnych instrumentów

finansowania publicznego

finansowania publicznego

wprowadzono na rzecz

wprowadzono na rzecz

podsystemu inwestowania

podsystemu inwestowania

w mieszkania, gdyż ma

w mieszkania, gdyż ma

ono największe znaczenie dla

ono największe znaczenie dla

wzrostu liczby mieszkań a przez

wzrostu liczby mieszkań a przez

to zaspokajania potrzeb

to zaspokajania potrzeb

mieszkaniowych społeczeństwa.

mieszkaniowych społeczeństwa.

Poza oddziaływaniem na wzrost

Poza oddziaływaniem na wzrost

liczby nowych mieszkań powinno

liczby nowych mieszkań powinno

się sprzyjać również przedłużaniu

się sprzyjać również przedłużaniu

życia istniejącej substancji

życia istniejącej substancji

mieszkaniowej, czy nawet szerzej

mieszkaniowej, czy nawet szerzej

– skłaniać do rewitalizacji miast.

– skłaniać do rewitalizacji miast.

Powinno także sprzyjać mobilności

Powinno także sprzyjać mobilności

pracowników w poszukiwaniu pracy,

pracowników w poszukiwaniu pracy,

a więc umożliwiać powstawanie

a więc umożliwiać powstawanie

mieszkań przeznaczonych na

mieszkań przeznaczonych na

wynajem, jak również czynić ten

wynajem, jak również czynić ten

wynajem dostępnym dla wszystkich

wynajem dostępnym dla wszystkich

potrzebujących , niezależnie od

potrzebujących , niezależnie od

tego, kto jest właścicielem

tego, kto jest właścicielem

mieszkań.

mieszkań.

Polityka mieszkaniowa jest

Polityka mieszkaniowa jest

częscia systemu społeczno-

częscia systemu społeczno-

gospodarczego, podobnie jak

gospodarczego, podobnie jak

rynek nieruchomości, na którym

rynek nieruchomości, na którym

jest realizowana. Każdy z jej

jest realizowana. Każdy z jej

instrumentów powinien się

instrumentów powinien się

charakteryzować takimi cechami

charakteryzować takimi cechami

jak:

jak:



Zgodność z funkcjonującym

Zgodność z funkcjonującym

systemem gospodarczym. Oznacza to,

systemem gospodarczym. Oznacza to,

że polityka mieszkaniowa musi być

że polityka mieszkaniowa musi być

spójna z polityką gospodarczą, a

spójna z polityką gospodarczą, a

instrumenty interwencyjne

instrumenty interwencyjne

opracowane przez państwo i

opracowane przez państwo i

stosowane w tym podsystemie

stosowane w tym podsystemie

gospodarczym muszą być zgodne z

gospodarczym muszą być zgodne z

zasadami funkcjonowania całego

zasadami funkcjonowania całego

systemu;

systemu;



Skuteczność lub efektywność

Skuteczność lub efektywność

działania (czyli stopniem osiągania

działania (czyli stopniem osiągania

celu, któremu służą). Oznacza to, że

celu, któremu służą). Oznacza to, że

zastosowane w polityce

zastosowane w polityce

mieszkaniowej rozwiązania o

mieszkaniowej rozwiązania o

charakterze interwencyjnym muszą

charakterze interwencyjnym muszą

być wydajne, a więc muszą być

być wydajne, a więc muszą być

nakierowane na realizację celów tej

nakierowane na realizację celów tej

polityki, nie zaś na dofinansowanie

polityki, nie zaś na dofinansowanie

biurokracji, która te politykę realizuje;

biurokracji, która te politykę realizuje;



Prostota, czyli muszą być zrozumiałe

Prostota, czyli muszą być zrozumiałe

dla tych, których dotyczą. Zbyt często

dla tych, których dotyczą. Zbyt często

twórcy ekonomicznych instrumentów

twórcy ekonomicznych instrumentów

finansowych zapominają do kogo je

finansowych zapominają do kogo je

kierują. Tylko nieznaczna część

kierują. Tylko nieznaczna część

społeczeństwa posiada ukończone

społeczeństwa posiada ukończone

wyższe studia ekonomiczne.

wyższe studia ekonomiczne.

Natomiast instrument finansowy jest

Natomiast instrument finansowy jest

kierowany do każdego obywatela,

kierowany do każdego obywatela,

który spełnia pewne kryteria i musi

który spełnia pewne kryteria i musi

być dla niego zrozumiały.

być dla niego zrozumiały.

Największe programy budownictwa

Największe programy budownictwa

mieszkaniowego

mieszkaniowego

Społeczne budownictwo czynszowe

Społeczne budownictwo czynszowe

jest znane od końca XIX wieku, kiedy

jest znane od końca XIX wieku, kiedy

to np. w Niemczech podstawą

to np. w Niemczech podstawą

finansowania budownictwa

finansowania budownictwa

mieszkaniowego stały się nisko

mieszkaniowego stały się nisko

oprocentowane pożyczki towarzystw

oprocentowane pożyczki towarzystw

ubezpieczeń rentowych oraz

ubezpieczeń rentowych oraz

gwarancje udzielane przez państwo i

gwarancje udzielane przez państwo i

gminy oraz w dostępie

gminy oraz w dostępie

do

do

terenów budowlanych

terenów budowlanych

W Wielkiej Brytanii, w której pomoc

W Wielkiej Brytanii, w której pomoc

państwa dla budownictwa

państwa dla budownictwa

mieszkaniowego również sięga XIX

mieszkaniowego również sięga XIX

wieku, faworyzowano z jednej strony

wieku, faworyzowano z jednej strony

uzyskiwanie mieszkań na własność, a z

uzyskiwanie mieszkań na własność, a z

drugiej – budownictwo komunalne.

drugiej – budownictwo komunalne.

W latach 80. ubiegłego wieku pod

W latach 80. ubiegłego wieku pod

rządami konserwatystów rozpoczęto

rządami konserwatystów rozpoczęto

wyprzedaż mieszkań komunalnych, a

wyprzedaż mieszkań komunalnych, a

budowę nowych mieszkań czynszowych

budowę nowych mieszkań czynszowych

podjęły się

podjęły się

Towarzystwa Budownictwa

Towarzystwa Budownictwa

Społecznego

Społecznego

.

.

Podstawową część nakładów

Podstawową część nakładów

(75%) niezbędnych do

(75%) niezbędnych do

sfinansowania inwestycji

sfinansowania inwestycji

stowarzyszenia otrzymują z

stowarzyszenia otrzymują z

funduszy rządowych (budżetu).

funduszy rządowych (budżetu).

Ramy społecznego budownictwa

Ramy społecznego budownictwa

czynszowego w Polsce nakreśliła

czynszowego w Polsce nakreśliła

Ustawa z dnia 26 października

Ustawa z dnia 26 października

1995 r. o niektórych formach

1995 r. o niektórych formach

popierania budownictwa

popierania budownictwa

mieszkaniowego oraz o zmianie

mieszkaniowego oraz o zmianie

niektórych ustaw (Dz. U z 1995

niektórych ustaw (Dz. U z 1995

r.)

r.)

Na mocy ustawy utworzono specjalne

Na mocy ustawy utworzono specjalne

instytucje, które miały się zająć

instytucje, które miały się zająć

realizacją takich zamierzeń:

realizacją takich zamierzeń:



Krajowy Fundusz Mieszkaniowy

Krajowy Fundusz Mieszkaniowy

, który miał

, który miał

dofinansowywać tego typu

dofinansowywać tego typu



Towarzystwa Budownictwa Społecznego

Towarzystwa Budownictwa Społecznego

,

,

jako

jako

podmioty realizujące ten rodzaj

podmioty realizujące ten rodzaj

budownictwa

budownictwa

mieszkaniowego

mieszkaniowego

KFM został umiejscowiony w

KFM został umiejscowiony w

Banku Gospodarstwa Krajowego,

Banku Gospodarstwa Krajowego,

a jego celem jest, zgodnie z

a jego celem jest, zgodnie z

Ustawą „realizacja zadań

Ustawą „realizacja zadań

wynikających z polityki państwa

wynikających z polityki państwa

w zakresie gospodarki

w zakresie gospodarki

mieszkaniowej oraz rozwoju

mieszkaniowej oraz rozwoju

budownictwa mieszkaniowego”

budownictwa mieszkaniowego”

Cel ten skonkretyzowano jako

Cel ten skonkretyzowano jako

udzielanie kredytów preferencyjnych

udzielanie kredytów preferencyjnych

dla:

dla:



Towarzystw Budownictwa Społecznego

Towarzystw Budownictwa Społecznego

oraz spółdzielni mieszkaniowych na

oraz spółdzielni mieszkaniowych na

realizację budownictwa mieszkaniowego

realizację budownictwa mieszkaniowego

o umiarkowanych czynszach;

o umiarkowanych czynszach;



Gmin na realizację infrastruktury

Gmin na realizację infrastruktury

technicznej niezbędnej dla budownictwa

technicznej niezbędnej dla budownictwa

społecznego.

społecznego.

KFM zasilany jest corocznie

KFM zasilany jest corocznie

bezpośrednio ze środków

bezpośrednio ze środków

budżetowych. Ponadto BGK

budżetowych. Ponadto BGK

przekazywał KFM środki

przekazywał KFM środki

pożyczone z Banku Rozwoju

pożyczone z Banku Rozwoju

Europy, co wymagało uzyskania

Europy, co wymagało uzyskania

gwarancji dla tego banku ze

gwarancji dla tego banku ze

strony skarbu państwa.

strony skarbu państwa.

KFM zasilany jest corocznie

KFM zasilany jest corocznie

bezpośrednio ze środków

bezpośrednio ze środków

budżetowych. Ponadto BGK

budżetowych. Ponadto BGK

przekazywał KFM środki

przekazywał KFM środki

pożyczone z Banku Rozwoju Rady

pożyczone z Banku Rozwoju Rady

Europy, co wymagało uzyskania

Europy, co wymagało uzyskania

gwarancji dla tego banku ze

gwarancji dla tego banku ze

strony skarbu państwa

strony skarbu państwa

KFM finansuje 70% nakładów

KFM finansuje 70% nakładów

inwestycyjnych TBS, ale za

inwestycyjnych TBS, ale za

pomocą preferencyjnego kredytu.

pomocą preferencyjnego kredytu.

Oczekuje zatem zwrotu zarówno

Oczekuje zatem zwrotu zarówno

pożyczonego kapitału, jak i

pożyczonego kapitału, jak i

odsetek.

odsetek.

Dziś kredyty KFM oprocentowane

Dziś kredyty KFM oprocentowane

są poniżej 3%. Od chwili

są poniżej 3%. Od chwili

rozpoczęcia działalności w 1996

rozpoczęcia działalności w 1996

roku do końca 2004 roku. KFM

roku do końca 2004 roku. KFM

podjął kredytowanie budowy

podjął kredytowanie budowy

64 521 mieszkań, z których 53

64 521 mieszkań, z których 53

617 przekazano w tym czasie do

617 przekazano w tym czasie do

eksploatacji.

eksploatacji.

Towarzystwa Budownictwa

Towarzystwa Budownictwa

Społecznego

Społecznego

, będące niezbędnym

, będące niezbędnym

elementem tego rozwiązania,

elementem tego rozwiązania,

powołano natomiast w celu

powołano natomiast w celu

„budowania domów mieszkalnych i ich

„budowania domów mieszkalnych i ich

eksploatacji na zasadach wynajmu”.

eksploatacji na zasadach wynajmu”.

TBS może być zorganizowany jako

TBS może być zorganizowany jako

spółka kapitałowa (akcyjna bądź z

spółka kapitałowa (akcyjna bądź z

ograniczoną odpowiedzialnością) lub

ograniczoną odpowiedzialnością) lub

jako spółdzielnia osób prawnych.

jako spółdzielnia osób prawnych.

W zależności

W zależności

od formy

od formy

organizacyjnej podlega ono

organizacyjnej podlega ono

rządom prawa handlowego lub

rządom prawa handlowego lub

spółdzielczego, a niezależnie od

spółdzielczego, a niezależnie od

tego, podlega także ustawie,

tego, podlega także ustawie,

która go powołuje. Jest jednak,

która go powołuje. Jest jednak,

podobnie jak w Wielkiej Brytanii,

podobnie jak w Wielkiej Brytanii,

jednostką non-profit.

jednostką non-profit.

Rola gminy w działalności

Rola gminy w działalności

towarzystw jest dwojaka. Z jednej

towarzystw jest dwojaka. Z jednej

strony, zgodnie z Ustawą, Rada

strony, zgodnie z Ustawą, Rada

Gminy, na terenie której znajdują się

Gminy, na terenie której znajdują się

mieszkania TBS, ustala dla zasobów

mieszkania TBS, ustala dla zasobów

mieszkaniowych Towarzystwa stawki

mieszkaniowych Towarzystwa stawki

czynszu regulowanego za 1 m kw.

czynszu regulowanego za 1 m kw.

powierzchni użytkowej lokalu

powierzchni użytkowej lokalu

mieszkalnego:

mieszkalnego:

„

„

w takiej wysokości, aby suma

w takiej wysokości, aby suma

czynszów za najem wszystkich lokali

czynszów za najem wszystkich lokali

eksploatowanych przez towarzystwo

eksploatowanych przez towarzystwo

pozwalała na pokrycie kosztów

pozwalała na pokrycie kosztów

eksploatacji i remontów budynków

eksploatacji i remontów budynków

oraz spłatę kredytu zaciągniętego na

oraz spłatę kredytu zaciągniętego na

budowę”

budowę”

Rada podejmuje tę decyzję na

Rada podejmuje tę decyzję na

podstawie kalkulacji przedłożonej

podstawie kalkulacji przedłożonej

przez Towarzystwo.

przez Towarzystwo.

Ustawa zastrzega wyraźnie, że czynsz

Ustawa zastrzega wyraźnie, że czynsz

pobierany od najemców lokali „ nie

pobierany od najemców lokali „ nie

może być wyższy w skali roku niż 4%

może być wyższy w skali roku niż 4%

wartości odtworzeniowej lokalu.

wartości odtworzeniowej lokalu.

Mieszkania wynajmowane przez TBS

Mieszkania wynajmowane przez TBS

przeznaczone są dla osób o niskich i

przeznaczone są dla osób o niskich i

średnich, ale nie najniższych

średnich, ale nie najniższych

dochodach. Warunek spłacenia

dochodach. Warunek spłacenia

kredytu powoduje, że czynsze staja

kredytu powoduje, że czynsze staja

się dość wysokie i socjalny charakter

się dość wysokie i socjalny charakter

tych mieszkań nie jest wyraźny.

tych mieszkań nie jest wyraźny.

W przypadku gminnych TBS każda

W przypadku gminnych TBS każda

zamieszkująca takie mieszkania

zamieszkująca takie mieszkania

rodzina wie, że jego właścicielem jest

rodzina wie, że jego właścicielem jest

TBS i nie stanie się jej własnością.

TBS i nie stanie się jej własnością.

Może ona tam zamieszkiwać nawet

Może ona tam zamieszkiwać nawet

po zmianie statusu dochodowego, co

po zmianie statusu dochodowego, co

najwyżej zapłaci wówczas wyższy

najwyżej zapłaci wówczas wyższy

czynsz, ale zaspokaja swoje potrzeby

czynsz, ale zaspokaja swoje potrzeby

mieszkaniowe dzięki stosunkowi

mieszkaniowe dzięki stosunkowi

najmu.

najmu.

Tymczasem prywatne TBS,

Tymczasem prywatne TBS,

poszukując partycypantów na

poszukując partycypantów na

brakujące 30% kwoty niezbędnej

brakujące 30% kwoty niezbędnej

do realizacji inwestycji

do realizacji inwestycji

,

,

znajdowały ich wśród

znajdowały ich wśród

poszukujących mieszkań

poszukujących mieszkań

.

.

W

W

związku z tym, że ceny mieszkań z

związku z tym, że ceny mieszkań z

TBS były niższe niż na rynku wiele

TBS były niższe niż na rynku wiele

osób wpłaciło partycypację przez

osób wpłaciło partycypację przez

podstawione osoby z rodziny.

podstawione osoby z rodziny.

Partycypant nie ma jednak prawa

Partycypant nie ma jednak prawa

własności do mieszkania, a

własności do mieszkania, a

jedynie prawo wskazania

jedynie prawo wskazania

najemcy. W ten sposób

najemcy. W ten sposób

zabezpieczano sobie prawo do

zabezpieczano sobie prawo do

mieszkania w zasobach TBS,

mieszkania w zasobach TBS,

tańszych niż komercyjne

tańszych niż komercyjne

mieszkania na własność.

mieszkania na własność.

Efekty programu społecznego

Efekty programu społecznego

budownictwa czynszowego

budownictwa czynszowego

Wyszczególnie

Wyszczególnie

nie

nie

199

199

6

6

199

199

7

7

199

199

8

8

199

199

9

9

200

200

0

0

200

200

1

1

200

200

2

2

200

200

3

3

200

200

4

4

Kwoty

Kwoty

udzielonych

udzielonych

kredytów

kredytów

(mln)

(mln)

1,3

1,3

40,

40,

3

3

209

209

,6

,6

484

484

,9

,9

778

778

,1

,1

921,

921,

0

0

791,

791,

1

1

886,

886,

5

5

582

582

,5

,5

Liczba

Liczba

kredytowany

kredytowany

ch mieszkań

ch mieszkań

46

46

973

973

318

318

5

5

689

689

1

1

101

101

26

26

119

119

67

67

204

204

78

78

128

128

47

47

808

808

0

0

Ulgi w podatku dochodowym od

Ulgi w podatku dochodowym od

osób fizycznych dla mieszkań

osób fizycznych dla mieszkań

budowanych

budowanych

na własność

na własność

Im większy jest ruch na rynku

Im większy jest ruch na rynku

nieruchomości, także

nieruchomości, także

mieszkaniowych, tym większe są

mieszkaniowych, tym większe są

dochody państwa z VAT, CIT, PIT.

dochody państwa z VAT, CIT, PIT.

Nie jest prawdą, że ulga

Nie jest prawdą, że ulga

mieszkaniowa jest dawana

mieszkaniowa jest dawana

obywatelowi. Jest dawane prawo

obywatelowi. Jest dawane prawo

(przywilej), ale obywatel musi

(przywilej), ale obywatel musi

wypracować na nią odpowiedni

wypracować na nią odpowiedni

dochód.

dochód.

Ulga podatkowa ma dwie

Ulga podatkowa ma dwie

zasadnicze cechy czyniące z niej

zasadnicze cechy czyniące z niej

znakomity instrument

znakomity instrument

oddziaływania państwa na

oddziaływania państwa na

pożądane zachowania podatnika.

pożądane zachowania podatnika.



Po pierwsze przyczynia się do

Po pierwsze przyczynia się do

maksymalizacji dochodów

maksymalizacji dochodów

podatnika z samego faktu swego

podatnika z samego faktu swego

istnienia. Skłania podatnika do

istnienia. Skłania podatnika do

rozważenia możliwości jej użycia

rozważenia możliwości jej użycia

nawet wówczas, jeśli inwestowanie

nawet wówczas, jeśli inwestowanie

w mieszkanie nie wynika z żadnych

w mieszkanie nie wynika z żadnych

innych powodów, poza chęcią

innych powodów, poza chęcią

zmniejszenia kwoty podatku.

zmniejszenia kwoty podatku.



Po drugie pozostawia

Po drugie pozostawia

inwestorowi pełną swobodę

inwestorowi pełną swobodę

wyboru dotyczącą sposobu i

wyboru dotyczącą sposobu i

czasu jej wykorzystania, czyli

czasu jej wykorzystania, czyli

metody przeprowadzenia

metody przeprowadzenia

inwestycji. Obywatel może, ale

inwestycji. Obywatel może, ale

nie musi z niej korzystać.

nie musi z niej korzystać.

Do 1996 r. ulga podatkowa była

Do 1996 r. ulga podatkowa była

prosta i zrozumiała

prosta i zrozumiała

przez każdego podatnika.

przez każdego podatnika.

Niewątpliwie tez skuteczna, bo z

Niewątpliwie tez skuteczna, bo z

całą pewnością dzięki niej nie

całą pewnością dzięki niej nie

doszło do większego załamania

doszło do większego załamania

inwestycji w

inwestycji w

budownictwie mieszkaniowym.

budownictwie mieszkaniowym.

W tym okresie państwo określało

W tym okresie państwo określało

limit kwoty, która mogła być

limit kwoty, która mogła być

odliczona od sumy przychodów,

odliczona od sumy przychodów,

pomniejszając w ten sposób

pomniejszając w ten sposób

opodatkowywaną kwotę

opodatkowywaną kwotę

dochodów podatnika.

dochodów podatnika.

Kwota wydatków musiała być

Kwota wydatków musiała być

udokumentowana rachunkami

udokumentowana rachunkami

imiennymi od dostawców i

imiennymi od dostawców i

przedsiębiorców płacących podatek

przedsiębiorców płacących podatek

VAT i wzrastała corocznie w związku

VAT i wzrastała corocznie w związku

ze wzrostem jednostkowego wskaźnika

ze wzrostem jednostkowego wskaźnika

przeliczeniowego, używanego do celów

przeliczeniowego, używanego do celów

ustalenia kwoty ulgi także obecnie.

ustalenia kwoty ulgi także obecnie.

Powodowało to, że realna wielkość ulgi

Powodowało to, że realna wielkość ulgi

podatkowej nie malała.

podatkowej nie malała.

Ustalenie kwoty ulgi odbywa się

Ustalenie kwoty ulgi odbywa się

wieloetapowo.

wieloetapowo.

Kwota, która maksymalnie może być

Kwota, która maksymalnie może być

przedmiotem ulgi obliczana jest jako

przedmiotem ulgi obliczana jest jako

iloczyn 70 m

iloczyn 70 m

2

2

powierzchni użytkowej

powierzchni użytkowej

i wskaźnika przeliczeniowego 1m

i wskaźnika przeliczeniowego 1m

2

2

p.u. ustalonego dla celów obliczenia

p.u. ustalonego dla celów obliczenia

premii gwarancyjnej od wkładów na

premii gwarancyjnej od wkładów na

oszczędnościowych książeczkach

oszczędnościowych książeczkach

mieszkaniowych za III kwartał roku

mieszkaniowych za III kwartał roku

poprzedzającego rok podatkowy.

poprzedzającego rok podatkowy.

Od 1997 r. kwota ta nie jest już

Od 1997 r. kwota ta nie jest już

odliczana od przychodu obywatela.

odliczana od przychodu obywatela.

Tylko jej część (dokładnie 19%) może

Tylko jej część (dokładnie 19%) może

być odliczone, ale od kwoty podatku

być odliczone, ale od kwoty podatku

należnego, wyliczonego bez ulg.

należnego, wyliczonego bez ulg.

Naturalnie pozostaje kwestia

Naturalnie pozostaje kwestia

udowodnienia poniesionych wydatków,

udowodnienia poniesionych wydatków,

czyli posiadanie rachunków na pełna

czyli posiadanie rachunków na pełna

kwotę iloczynu 70 m

kwotę iloczynu 70 m

2

2

i jednostkowego

i jednostkowego

wskaźnika przeliczeniowego.

wskaźnika przeliczeniowego.

W roku 2001 koalicja SLD/UP

W roku 2001 koalicja SLD/UP

zdecydowała się na likwidację tej

zdecydowała się na likwidację tej

ważnej zachęty do pozyskania

ważnej zachęty do pozyskania

mieszkania.

mieszkania.

Skonstruowano więc nowe kategorie

Skonstruowano więc nowe kategorie

ulgi, tzw. ulgę odsetkową, bazując na

ulgi, tzw. ulgę odsetkową, bazując na

sprawdzonych rozwiązaniach

sprawdzonych rozwiązaniach

amerykańskich i namówił

amerykańskich i namówił

wicepremiera, a zarazem

wicepremiera, a zarazem

ministra finansów do jej

ministra finansów do jej

wprowadzenia.

wprowadzenia.

Biorąc pod uwagę, że każde

Biorąc pod uwagę, że każde

przedsiębiorstwo może zapisywać

przedsiębiorstwo może zapisywać

całkowite koszty każdego

całkowite koszty każdego

zaciągniętego kredytu (nie tylko

zaciągniętego kredytu (nie tylko

inwestycyjnego) jako koszt i

inwestycyjnego) jako koszt i

odejmować w całości od przychodów,

odejmować w całości od przychodów,

uznano, że obywatel powinien mieć

uznano, że obywatel powinien mieć

także prawo odpisywania od

także prawo odpisywania od

przychodów kosztów chociażby

przychodów kosztów chociażby

jednego – inwestycyjnego kredytu.

jednego – inwestycyjnego kredytu.

W trakcie uchwalania tej ulgi przez

W trakcie uchwalania tej ulgi przez

Sejm zmieniono jednak jej dwa

Sejm zmieniono jednak jej dwa

elementy:

elementy:



Wprowadzono zasadę, że tego typu ulga

Wprowadzono zasadę, że tego typu ulga

przysługuje obywatelowi tylko raz w

przysługuje obywatelowi tylko raz w

życiu;

życiu;



Określono maksymalną kwotę odsetek,

Określono maksymalną kwotę odsetek,

którą można odpisać od przychodów jako:

którą można odpisać od przychodów jako:

odsetki występujące od kwoty kredytu

odsetki występujące od kwoty kredytu

niefaktycznego, lecz nie większej niż

niefaktycznego, lecz nie większej niż

iloczyn 70 m

iloczyn 70 m

2

2

mieszkania przemnożonych

mieszkania przemnożonych

przez średnią cenę jednostkową.

przez średnią cenę jednostkową.

Należy zlikwidować istniejące,

Należy zlikwidować istniejące,

nonsensowne ograniczenia ulgi

nonsensowne ograniczenia ulgi

odsetkowej. rozszerzając:

odsetkowej. rozszerzając:



zakres podmiotowy, tzn., że obywatel

zakres podmiotowy, tzn., że obywatel

posiadający zdolność kredytową może

posiadający zdolność kredytową może

wielokrotnie inwestować w mieszkanie i

wielokrotnie inwestować w mieszkanie i

uzyskiwać ulgę odsetkową,

uzyskiwać ulgę odsetkową,



zakres przedmiotowy, tzn., że wielkość

zakres przedmiotowy, tzn., że wielkość

ulgi ma być rezultatem faktycznie

ulgi ma być rezultatem faktycznie

płaconych od kredytu odsetek, które

płaconych od kredytu odsetek, które

wynikają z kwoty udzielonego kredytu

wynikają z kwoty udzielonego kredytu

uzasadnionego zdolnością kredytową

uzasadnionego zdolnością kredytową

obywatela.

obywatela.