ZMIANY

ENDOKRYNNE U

LUDZI STARYCH

Dr n.med. Hanna Grzelak-Szafrańska

Starzeniu się towarzysza liczne zmiany

funkcjonowania układów wydzielania

wewnętrznego. Aktywność niektórych

narządów maleje albo wskutek choroby,

albo w wyniku fizjologicznych ujemnych

stężeń zwrotnych.

WPŁYW WIEKU NA STĘŻENIE
HORMONÓW W SUROWICY

PODWYŻSZONE PRAWIDŁOWE

OBNIŻONE

 
Przedsionkowy peptyd kalcytonina
kortykotropina (ACTH)
natiuretyczny (ANP) kortyzol
tyreotropina (TSH)
Insulina adrenalina
hormon wzrostu (GH)
Noradrenalina prolaktyna
insulinopodobny czynnik
Parathormon tyroksyna
wzrostu (somatomedynaC
Wazopresyna renina

aldosteron

trójjodotyronina (T3)

Wiele zmian wzajemnie się warunkuje
:

 wzrost gonadotropin przysadkowych jest

związany ze spadkiem stężenia hormonów
płciowych
 stężenie insuliny wzrasta wskutek rozwijającej

się z wiekiem insulinooporności
 parathormonu wzrasta w wyniku spadku

stężenia dihydrocholokalcyferolu , wynikiem
czego zmniejsza się wchłanianie wapnia w
jelitach
 wzrost aktywności wazopresyny wynika z

pierwotnej nadprodukcji układu podwzgórzowo –
przysadkowego
 pogarszająca się czynność gonad i obniżona

sterydogeneza powoduje spadek stężenia
hormonów płciowych.

Kliniczne znaczenia zmian hormonalnych:
 przy wzroście stężenia insuliny

spowodowanym insulinoopornością, należy
pacjentowi zalecić schudnięcie i większą
aktywność fizyczną
 podwyższenie stężenia parathormonu

powodujące przyspieszona resorpcje kości
wymaga uzupełnienia wapnia , a u kobiet
zastosowania hormonalnej terapii zastępczej
(estrogenami)
 podwyższenie stężenia wazopresyny

prowadzi do hiponatremii (niska osmolarność)
 podwyższone stężenie przedsionkowego

peptydu natriuretycznego (ANP)- silnego
diuretyku , może przyczyniać się do nocnego
oddawania moczu.
 Spadek wydzielania hormonu wzrostu ,

powoduje osłabienie odpowiedzi na wszystkie
bodźce ( np. sen , )
 Ze spadkiem stężenia hormonu wzrostu oraz

testosteronu wiąże się spadek masy ciała i siły
mięśniowej.

FUNKCJA TARCZYCY

FUNKCJA TARCZYCY

PODCZAS STARZENIA SIĘ

PODCZAS STARZENIA SIĘ

ORGANIZMU

ORGANIZMU:

Tarczyca produkuje dwa hormony
niezbędne do życia: Tyroksynę –T4 i
Trójjodotyroninę –T3
Wraz ze starzeniem się następuje
niewielka atrofia tarczycy i
niespecyficzne zmiany histopatologiczne
– zwłóknienie , zwiększenie guzków
koloidowych i naciek limfocytarny.
Wzrasta także częstość występowania
dwóch chorób tarczycy: niedoczynność i
tworzenie się guzków.

Funkcje tarczycy oceniamy przy
pomocy oznaczania

: TSH, stężenia w

surowicy T4,
wolnej T4 (FT4 – free T4) i wskaźnik FT4
( stężenie T4 x współczynnik wiązania z
białkiem), T3, FT3 i wskaźnik FT3.
N a d c z y n n o ś ć tarczycy: zmniejszenie
TSH, podwyższone T4, T3
N i e d o c z y n n o ś ć tarczycy: wzrost
TSH , obniżone stężenie T4, obniżony
wskaźnik FT4
D y s h o r m o n o z a tarczycowa z
eutyreozą: obniżone TSH i FT4.

Niedoczynność tarczycy;

Niedoczynność tarczycy;

jest to stan w którym do tkanek dociera
za mało hormonów tarczycy.
Najczęściej jej przyczyna jest :
 choroba Hashimoto - przewlekłe

autoimmunologiczne zapalenie tarczycy
 postać idiopatyczna – najczęściej

następstwo nierozpoznanej choroby
Hashimoto
 chirurgiczne usunięcie lub

napromieniowanie jodem radioaktywnym.

Objawy:

 zmęczenie, apatia, depresja,

dezorientacja
 suchość skóry , łamliwe ze skłonnością

do wypadania włosy,
 opuchnięte oczy , twarz , język, obrzęk

kończyn -obrzękiem przedgoleniowym
 anoreksja, osłabienie siły mięśniowej z

bólami stawowymi
 nietrzymanie moczu, zaparcia

 hipoglikemia, hiponanatremia i

hiperkapnia
 łagodna niedokrwistość

Ze względu na częstość występowania tej

choroby u ludzi w podeszłym wieku , przy

nietypowości dolegliwości i objawów

klinicznych , badania laboratoryjne w

kierunku jej rozpoznania powinny wejść

do rutynowo zlecanych.

Leczenie

– substytucja

Lewotyroksyną.

Nadczynność tarczycy:

Nadczynność tarczycy:
Stan w którym gruczoł tarczowy wydziela
nadmierną ilość hormonów tarczycy.
Najczęstsze przyczyny:
 choroba Graavesa – Basedowa

spowodowana procesem
autoimmunologicznym wynikiem którego
dochodzi do wytworzenia przeciwciał
przeciwko receptorom TSH na komórkach
pęcherzykowych tarczycy.
 Wole guzowate

 Zapalenie tarczycy – typu

ziarniniakowatego lub limfocytarnego,
następstwem którego dochodzi do
uwalniania tyreoglobuliny, T3, T4 z
uszkodzonych pęcherzyków do krążenia
ogólnego.

Objawy:

W starszych pacjentów występuje mniej

typowych objawów nadczynności niż u

młodszych.

OBJAWY KLINICZNE NADCZYNNOŚCI

OBJAWY KLINICZNE NADCZYNNOŚCI

TARCZYCY U OSÓB W PODESZŁYM WIEKU

TARCZYCY U OSÓB W PODESZŁYM WIEKU

Zmniejszenie się gruczołu tarczowego Rzadsze
występowanie biegunek
Wole wielko guzowate Częstsze
zaparcia
Rzadziej występująca ch.Gravesa-Basedowa
Zmniejszona pobudliwość
Częstsze zaburzenia rytmu serca Częstsza
apatia
Rzadsza tachykardia Rzadsze
hiperkinezy
Częstsza dławica piersiowa Częstsze
depresje
Częstsza niewydolność serca Częstsze
bóle stawów
Rzadsza hiperfagia Częstsze
osłabienie mięśni
Częstsza anoreksja Częstsze
powiększenie wątroby
Częstsza utrata masy ciała

Nietypowe objawy nadczynności
tarczycy u starszych:

 sercowo-naczyniowe; przedsionkowe

zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca,
dławica piersiowa
 układ pokarmowy; anoreksja, niestrawność,

zaburzenia perystaltyki,, nagła utrata masy ciała,
wyniszczenie, biegunki , zaparcia
 objawy psychiczne: apatia, obojętność,

osłabienie, dezorientacja
 objawy neurologiczne: miopatie z ciężkim

osłabieniem i utratą masy mięśniowej.
Rozpoznanie : oznaczenie TSH i hormonów
tarczycy

Leczenie

Leczenie

:

:

 U większości starszych pacjentów

stosuje się leczenie jodem
radioaktywnym.
 tyreostatyki (propylotiouracyl,

metizol), jeżeli mogą być przyjmowane
regularnie i w prawidłowych dawkach
 leczenie operacyjne , u pacjentów z

grupy niskiego ryzyka
okołooperacyjnego.

ZABURZENIA GOSPODARKI

ZABURZENIA GOSPODARKI

MINERALNEJ

MINERALNEJ

W CHOROBACH

W CHOROBACH

ENDOKRYNNYCH

ENDOKRYNNYCH

ZABURZENIA GOSPODARKI
WAPNIOWEJ:

Czynniki regulujące poziom wapnia w
surowicy krwi:
 Parathormon

 1,25-dihydroksycholekalcyferol

(kalcytriol)
 kalcytonina

 glikokortykosteroidy

 hormony tarczycy

 prostaglandyny, interleukiny i czynniki

wzrostowe

Parathormon (PTH) : produkowany w

przytarczycach i jest najważniejszym

regulatorem stężenia wapnia w surowicy

krwi..

Mechanizmy działania PTH

Mechanizmy działania PTH

:

:

1.  p o d w y ż s z a n i e s t e ż ę n i a w a p n i
a;
 wzrost resorpcji kostnej

 wzrost reabsorpcji wapnia w dystalnej części

cewki nerkowej
 pobudzanie produkcji 1,25-

dihydroksycholekalcyferolu w nerkach, co
powoduje wzrost wchłaniania wapnia w jelicie,
oraz obniżenie nerkowej reabsorpcji fosforanów.
2. w p ł y w n a t w o r z e n i e t k a n k i k
o s t n e j
 hamuje syntezę kolagenu przez osteoblasty, a

podawany w małych dawkach w sposób
przerywany wywołuje efekt anaboliczny, który
może być wykorzystywany w leczeniu
osteoporozy

1.25-dihydroksycholekalcyferol

(kalcytriol):

jego synteza przebiega

wieloetapowo., najpierw 7-dehydrocholesterol

pod wpływem promieniowania ultrafioletowego

jest przekształcony do Vitaminy D3, która

podlega hydroksylacji w wątrobie do postaci

krążącej (związanej z białkiem) , następnie w

nerkach pod wpływem PTH powstaje aktywny

hormon.

Mechanizm działania:

Mechanizm działania:

1. stężenia fizjologiczne
 zwiększanie jelitowej absorpcji wapnia

 zwiększenie syntezy białek wiążących i

transportujących wapń
2. wysokie stężenie
 wywiera działanie kataboliczne na kość,

pobudzając resorpcję kości, hamując tworzenie
tkanki kostnej

Kalcytonina

Kalcytonina

: jest produkowana przez

tarczycę

Mechanizm działania

Mechanizm działania:
 obniża stężenie wapnia w surowicy krwi

przez hamowanie resorpcji kości

HIPOKALCEMIA

HIPOKALCEMIA
Skorygowane stężenie wapnia w
surowicy < 8,8mg%

Przyczyny:

Przyczyny:
 częste u przewlekle chorych starszych

ludzi
 niedobory Vitaminy D3 i wapnia

 niedoczynność przytarczyc

 oporność na Parathormon

 choroba trzustki, niewydolność nerek

Objawy:

Objawy:





postać łagodna – przewlekła: wzrost

występowania zaćmy, objawy
naśladujące otępienie, depresje lub
psychozę, lub powtarzające się
niespodziewane omdlenia.
 postać ciężka - Tężyczka ( także

towarzyszy zasadowica, mogą niedobory
magnezu, potasu)
cechy charakterystyczne: parestezje
wokół ust, skurcze mięśni głownie
twarzy rąk, stóp. Utajona pobudliwość
nerwowo-miesniowa: Objaw Chwostka i
Trousseau.
W EKG przedłużenie odstępu QT.

HIPERKALCEMIA

HIPERKALCEMIA

Skorygowane stężenie wapnia > 10,4mg%

Przyczyny:

 nadmierna resorpcja kostna

 zwiększone wchłanianie wapnia w jelitach

 nadmierna reabsorpcja w cewkach nerkowych

Głownie spowodowane pierwotną nadczynnością
przytarczyc, ale także nadczynność tarczycy,
sarkoidoza lub łagodna rodzinna hiperkalcemia.

Objawy nadczynności przytarczyc:

Objawy nadczynności przytarczyc:

U pacjentów w podeszłym wieku z

nadczynnością przytarczyc mogą

wystąpić: nadciśnienie tętnicze,

osłabienie siły mięśniowej, drażliwość,

łagodne zaburzenia żoładkowo-jelitowe,

kolka nerkowa, torbiele kości, ubytek

masy kostnej – osteoporoza.

L e c z e n i e

L e c z e n i e

nadczynności

nadczynności

przytarczyc

przytarczyc: zazwyczaj chirurgiczne , a

jeśli są przeciwwskazania do operacji

należy unikać odwodnienia. Należy

rozważyć możliwość podawania

fosforanów . Kobiety w okresie

pomenopauzalnym – leczenie estrogenami,

które powodują zmniejszenie stężenia

wapnia w surowicy i moczu powodując

uwapnienie kości.