

Agronomia - kultura rolna, kultura

bakterii, bądź monokultura



Starożytna cultura animi – uprawa

ducha i ciała



cultura - rzekształcanie naturalnego

stanu zjawisk przyrody w stan bardziej

użyteczny i przydatny człowiekowi, to

co nie jest barbarzyńskie



SUMMA:

SUMMA: wszystko, co nie wyrasta z

przyrody, tylko jest efektem pracy

człowieka i służy przystosowaniu się

do życia w świecie

Czynniki skłaniające jednostkę do życia
społecznego

▪

Instynkt społeczny

▪

Rozum

▪

Natura

Człowiek jako istota społeczna

▪

• nie może żyć poza społeczeństwem

▪

• człowiek jest taki, jakie środowisko społeczne, w
którym

▪

• Zwierzę społeczne

▪

• Zwierzę tworzące narzędzia

▪

• Zwierzę posługujące się symbolami



Archeologia - "zbiór rzeczy materialnych
znalezionych na miejscu wykopalisk,
wykonanych z kamienia, metalu, kości
bądź drewna"



Etnografia - "nie tylko przedmioty
materialne, lecz również zachowania
ludzkie, takie jak pieśni, przysłowia,
baśnie, mity, legendy, mody, obyczaje,
zwyczaje czy obrzędy, występujące w
danym regionie"



Antropologia - "sfera przedmiotów
materialnych, zachowań ludzkich, a
także instytucje, działalność
gospodarcza, zabawa, język i religia”



Psychologia - "zbiór, do którego
wchodzą przede wszystkim zachowania
jednostki, jej myśli, uczucia i reakcje;
kultura przejawia się poprzez zbiór reguł
i motywów postępowania, form
ekspresji, nakazów i zakazów, ocen i
sądów"



Socjologia - "wydzielony obszar życia i
działalności grup ludzkich".



Johann Herder, XVII w. Przedmowa do

Myśli o filozofii dziejów: "Nie ma nic

bardziej nieokreślonego niż słowo kultura.

„

A Critical Review of Concepts and
Definitions zebrali 168 jej określeń i
podzielili je na sześć typów:
- opisowo-wyliczający (nominalistyczny)
- historyczny
- normatywny
- psychologiczny
- strukturalny
- genetyczny

• Edward Taylor: "Kultura, czyli cywilizacja, jest to

złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia,
sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne
zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako
członków społeczeństwa.”

• Ruth Benedict: "Kultura jest to złożona całość

zawierająca nawyki nabyte przez człowieka jako
członka społeczeństwa.

• Bronisław Malinowski: "Kultura jest integralną

całością składającą się z narzędzi i dóbr
konsumpcyjnych, twórczych zasad różnych grup
społecznych, ludzkich idei i umiejętności, wierzeń
i obyczajów."

• Stefan Czarnowski: "Kultura jest

dobrem zbiorowym i zbiorowym
dorobkiem, owocem twórczego i
przetwórczego wysiłku niezliczonych
pokoleń (...) Jest nią całokształt
zobiektyzowanych elementów
dorobku społecznego, wspólnych
szeregowi grup i z racji swej
obiektywności ustalonych i zdolnych
rozszerzać się przestrzennie."

• Talcott Parson:"Kultura to przekazane

i wytworzone treści i wzory wartości,
idei i innych symbolicznie znaczących
systemów, będące czynnikami
kształtującymi ludzkie zachowania
oraz wytwory stanowiące produkt
zachowania."



Stanisław Ossowski: "Kultura jest
pewnym zespołem dyspozycji
psychicznych przekazywanych w
łonie danej zbiorowości przez kontakt
społeczny i uzależniony od całego
systemu stosunków międzyludzkich."

• Definicje te interesują się głównie

strukturą konkretnej kultury, a więc
jej zasadniczymi elementami oraz ich
wewnętrznymi powiązaniami.
Wyróżnia się cztery kategorie
elementów kultury:

•

materialno - techniczne,

•

społeczne,

•

ideologiczne,

•

psychiczne (dotyczące uczuć i postaw).

• Definicje te skupiają uwagę na problemie

genezy kultury, próbują wyjaśnić jej
pochodzenie. Definicje te można podzielić
na dwie grupy:

–

dotyczące wewnętrznego rozwoju kultury,
wyłaniania się jednych (wyższych) jej form z
form innych wcześniejszych (uważanych za
niższe),

–

dotyczące problemu wyłaniania się kultury z
natury oraz związkami, różnicami i
przeciwieństwami między nimi.

-

zachowania ludzkie (wraz z
obszarem ich źródeł)

-

przedmioty stanowiące rezultat
tych zachowań



podstawowy termin rozważań nauk
społecznych



analizowane są tylko te zachowania,
które stały się społecznym nawykiem



głównym źródłem tej regularności
jest proces uczenia się specyficzny
dla gatunku ludzkiego i stanowiący
jeden z głównych mechanizmów
powstawania, trwania rozwoju kultury



proces i wynik procesu przyswajania sobie
przez dziecko systemu wartości, norm,
wzorów, zachowań obowiązujących w
danej społeczności, a także umiejętności
umożliwiających mu wejście w świat
społecznych instytucji. Dokonuje się pod
wpływem oddziaływania środowiska osób i
instytucji wychowawczych.



Fazy procesu socjalizacji:



pierwotna



wtórna



Materialna – ma konkretny wymiar,

fizyczne przejawy istnienia ludzi, zespół

cywilizacyjnych udogodnień: meble,

ubrania, auta, kanalizacja. To wszystkie

naturalne i konkretne wyroby

społeczeństwa



Niematerialna – wszystko to, co nie

możemy zmierzyć; myśli, normy

społeczne, wartości (wytwory działalności

człowieka muszą się zobiektywizować –

stać się materialnymi



Wiedza - pojęcie wiedza odnosi się
do zbioru takich pojęć, które oparte
są na wnioskach pochodzących z
doświadczenia empirycznego



Przekonania - są poglądami nie
popartymi odpowiednią wiedzą
empiryczną w takim stopniu który,
umożliwiałby uznanie ich za
niewątpliwie prawdziwe.



Są abstrakcyjnymi pojęciami
mówiącymi o tym, co społeczeństwo
uważa za dobre, słuszne i pożądane.



stanowią kontekst, w którym są
ustanawiane i uzasadniane normy
społeczne



Wartości są podstawą oceny działań
społecznych i dlatego kształtują
nasze wybory.



W praktyce życia społecznego
wartości są nie tylko pojęciami
abstrakcyjnymi:



Obdarzone są także znacznym
ładunkiem emocjonalnym.



Wartości nie muszą być statyczne, mogą
się zmieniać wraz z upływem czasu



Nasze zachowanie jest poddane

strukturze norm, przepisów i regulacji

społecznych nakazujących odpowiednie

zachowanie w szczególnych sytuacjach.



zwyczaje: zwyczajami nazywa się rutynowe

czynności życia codziennego



obyczaje: obyczaje są normami uważanymi

za najistotniejsze dla funkcjonowania

społeczeństwa i życia społecznego jako całości



prawa: prawa są normami ustanowionymi i

wymuszonymi przez władzę polityczną

społeczeństwa. Kiedy prawa te są spisane i

skodyfikowane, określa się je jako

„ustawodawstwo”



Znaki - są reprezentacjami,
przedstawieniami zastępującymi coś innego
niż one same. Istnieją dwa rodzaje znaków:



znaki naturalne- ma wewnętrzny, immanentny
związek z tym co przedstawia



Symbole (albo znaki konwencjonalne) nie mają
„naturalnego” pochodzenia; są arbitralnie
stworzonymi przedstawieniami (słowami,
gestami, przedmiotami, obrazami), które zyskują
znaczenie dzięki umowie (konwencji) społecznej.



jest społecznie wytworzonym zbiorem
znaczących symboli i najważniejszym
aspektem kultury. Elementy języka
mają to samo znaczenie dla wszystkich,
którzy należą do tej samej społeczności
językowej. Dzięki temu język jest
głównym środkiem porozumiewania się
ludzi i najważniejszym elementem
kulturotwórczym.



SUBKULTURA są to wzory
kulturowe różniące się od wzorów
całego społeczeństwa i posiadające
odrębny „styl” i tożsamość.



KONTRKULTURA to wzory
przekonań, wartości, norm i stylu
życia, które otwarcie przeciwstawiają
się wzorom powszechnie
przyjmowanym w społeczeństwie.



Chroni przed ocenami o wyraźnym
zabarwieniu emocjonalnym.
Przyjęcie postawy relatywizmu
kulturowego zachęca do większego
obiektywizmu w spojrzeniu na
własne społ. i jego praktyki
kulturowe. Zapewnia stosowny
dystans, który można obserwować w
kontekście własnego życia.



Etnocentryzm – tendencja do

traktowania własnej kultury jako

moralnie wyższej od innych kultur,

a za tym idzie, ocenianie innych

kultur według własnych standardów.



UPRZEDZENIA



STEREOTYPY



Charakterystyki wartościujące
(kulturalny człowiek)



Charakterystyki opisowe (kultura
złodziei)

Jest ona cechą stałą i atrybutem
ludzkości jako całości (ujęcie
globalne) lub poszczególnego
człowieka jako przedstawiciela
gatunku homo sapiens (ujęcie
jednostkowe). Można mówić o
kulturze tylko w liczbie pojedynczej,
nigdy w liczbie mnogiej (o kulturach).

Jest ona rozumiana jako zbiór cech
kultury określonej zbiorowości, np.:
Polaków, rowerzystów, uczniów
gimnazjum czy górników. W tym
wypadku można używać pojęcia
"kultury", gdyż jest ich wiele,
podobnie jak wiele jest różnych
zbiorowości.

• Edward Taylor: stosuje te pojęcia

zamiennie.

• Inni: cywilizacja to efekt dążenia do

racjonalizacji życia ludzkiego i adaptacji do
zewnętrznych warunków (elementami
cywilizacji są wszelkie wynalazki i
udoskonalenia techniczne

• Lewis Morgan: cywilizacja to najwyższe

stadium rozwoju ogólnie rozumianej
kultury.



Związana z człowiekiem



Zjawisko społeczne i powtarzalne



Charakter czasowo przestrzenny



System



Mechanizm adaptacyjny

• Kultura obejmuje całokształt

duchowego i materialnego dorobku
społeczeństwa, zwanego również
cywilizacją. Kultura to również
charakterystyczne dla danego
społeczeństwa wzory postępowania,
także to, co w zachowaniu ludzkim
jest wyuczone, w odróżnieniu od
tego, co jest biologicznie
odziedziczone.

●

Dotyczące sposobu działania

●

Dotyczące sposobu myślenia

●

Sposób w jaki wykonujemy
rzeczy, które nas otaczają
(Brower)

●

Zaprogramowanie umysłu, które
odróżnia członków jednej
organizacji od drugiej (Hofstede).

●

Wzór podzielanych
podstawowych założeń,
wyuczonych przez grupę w
toku rozwiązywania problemów
jej zewnętrznej adaptacji i
wewnętrznej integracji,
działających wystarczająco
dobrze, aby uznano je za
wartościowe. Są one wpajane
nowym członkom, jako
właściwy sposób
spostrzegania, myślenia i
odczuwania w odniesieniu do
tych problemów.