PODZIAŁY NA OKRESY

ROZWOJOWE W PSYCHOLOGII

POLSKIEJ

• Jakiekolwiek umiejętności- funkcje

posiadamy w życiu dorosłym umiejętność

widzenia, słuchania, umiejętność

poruszania się, utrzymywania równowagi,

myślenia, kierowania własnym

zachowaniem, umiejętność życia w

społeczeństwie, pełnienia ról związanych z

płcią itd. to ich „początek” zaczyna się z

chwilą urodzenia, a potem przechodzą one

wszystkie etapy rozwojowe właściwe dla

rozwoju człowieka.

• Oczywiście mówimy tu o rozwoju już

po narodzinach, nie zapominając
jednak, że istotną rzeczą jest
prawidłowy przebieg ciąży i
prawidłowy rozwój płodu.

• Ludzie zawsze oceniają niemowlęta

zaraz po urodzeniu. W starożytności,
kobiety obmywały nowonarodzone
dzieci winem, aby sprawdzić czy nie
są chore na padaczkę.

• Niemowlęta były oceniane pod

względem prawidłowości rozwoju
przez specjalne konsylia, które
decydowały o tym czy dziecko będzie
wychowywane czy też zostanie
zrzucone ze skały jak w starożytnej
Sparcie.

• Obecnie niemowlęta też są oceniane

zaraz po urodzeniu.

• Do oceny stanu noworodka służy tzw.

Skala Apgar ( od nazwiska
twórczyni).

• W Polsce stosuje się też słowo SOPOT

od liter następujących wyrazów: skóra,
oddech, puls, odruch, tonus. Są to
kryteria w/g, których oceniany jest
noworodek. W zależności od stanu
noworodka w/g tych kryteriów
noworodkowi przypisana jest określona
liczba punktów. Maksymalnie może on
dostać 10 punktów.

• SKÓRA - sinica całego ciała

0

• (kolor) - tułów różowy, sinica

części

• dystalnych kończyn

1

• - całe ciało różowe

2

• ODDECH - brak oddechu

0

• - wolny i nieregularny

1

• - głośny płacz

2

• PULS - niewyczuwalny

0.

• - < 100

1

• - > 100

2

• ODRUCH ( rekcja na bodźce np.

wprowadzenie cewnika do nosa)

• - brak

0

• - grymas twarzy

1

kaszel lub kichanie 2

• TONUS – napięcie mięśni
• - brak napięcia,
• wiotkość ogólna 0 pkt.
• - napięcie obniżone
• zgięte kończyny 1 pkt.
• - napięcie prawidłowe
• samodzielne ruchy 2

pkt.

OCENA w punktach

• 10-9 noworodek w dobrym stanie
• 8-7 noworodek zmęczony porodem
• 6-4 zamartwica średniego stopnia
• 3-0 zamartwica ciężka

• Zamartwica spowodowana jest

niedotlenieniem, szczególnie przy
zamartwicy ciężkiej można
spodziewać się uszkodzenia
centralnego układu nerwowego ( np.
dziecięce porażenie mózgowe).

• ( za Żebrowską, Psychologia rozwojowa

dzieci i młodzieży)

• niemowlęctwo pierwszy rok życia
• wiek poniemowlęcy od 1do3 lat
• wiek przedszkolny od 3 do 7lat
• młodszy wiek szkolny od 7 do 11-12 lat
• wiek dorastania od 12-13 do 17-18 lat

• Pierwszy miesiąc życia dziecka

nazywamy stadium noworodka.

Charakterystyka stadium

noworodka.

• Proporcje ciała – stosunkowo duża

głowa, mała twarz, wysokie czoło,
duże oczy, zadarty nosek, małe usta,
długi tułów, a kończyny krótkie.

• Wygląd twarzy noworodka, a

szczególnie wysokie czoło, duże oczy,
zadarty nosek, małe usteczka
powoduje zarówno u kobiet i
mężczyzn odruch opiekuńczy.

• W dorosłym życiu jeśli u kobiety

zachowają się niektóre proporcje i

cechy twarzy noworodka np. wysokie

czoło, duże oczy, zadarty nos, to

najczęściej może ona liczyć na wielką

opiekuńczość ze strony płci przeciwnej.

• Cechy twarzy noworodka

wykorzystywane są także przez

rysowników, do tworzenia postaci,

które mają wzbudzić sympatię.

• Układ kostny – tkanka kostna jest

miękka ma budowę włóknisto-
chrzęstną.

• Kości czaszki są nie zrośnięte i

połączone włóknisto-chrząstkowymi
spojeniami nazywanymi
ciemiączkami.

• Ciemiączko duże – zetkniecie kości

ciemieniowych i czołowych.

• Ciemiączko małe – zetknięcie kości

ciemieniowych i potylicznej.

• Ciemiączko małe zarasta się w

pierwszym kwartale życia,
ciemiączko duże ok. 15 miesiąca
życia.

• Jak sadzicie dlaczego kości czaszki

nie są zrośnięte po urodzeniu tylko
kostnieją później?

• Jedna z metod oceny rozwoju

niemowlęcia -ocena dojrzałości
szkieletowej na podstawie czasu
pojawienia się tzw. jąder kostnienia i
stopnia zaawansowania rozwoju kośćca.

• Najczęściej oceny dokonuje się na

podstawie radiogramu ręki i nadgarstka
i porównuje się je ze specjalnymi
atlasami.

• Dopuszczalne opóźnienie rozwoju

kostnego do dwóch lat, opóźnienie
mogą wywoływać rożne choroby
miedzy innymi zaburzenia
wydzielania hormonu wzrostu.
pamiętacie karłowatość
emocjonalną- deprywacyjną?)

• Układ mięśniowy –nie jest całkowicie

rozwinięty, włókna mięśniowe są
cienkie, siła skurczu niewielka.
Zaznacza się wyraźna przewaga
zginaczy.

• Postawę leżącego noworodka charakteryzują:
• asymetria tzn. kiedy noworodek leży na

plecach, głowa jest prawie zawsze zwrócona
na bok, a kończyny ułożone w sposób
asymetryczny( np. jedna nóżka leży prosto, a
druga jest zgięta w kolanie) oraz tendencja do
przewagi zginaczy tzn. noworodek położony
na brzuszku przyciąga rączki i nóżki do
tułowia, sprawiając wrażenie skulonego,
główka pozostaje zwrócona w jedną stronę.

UWAGA

• Jeśli noworodek ma kończyny stale

wyprostowane, jest to objaw
chorobowy, świadczący o
nieprawidłowym obniżeniu napięcia
mięśniowego ( hipotonia
patologiczna).

• Główka noworodka posadzonego

opada ku przodowi, a kręgosłup zgina
się na całej przestrzeni tj. od okolicy
szyjnej do okolicy lędźwiowo-
krzyżowej.

• Układ nerwowy – ukształtowany, ale

nie jest w pełni dojrzały.

• Ciężar mózgu noworodka w ciągu

pierwszego roku życia zwiększa się
więcej niż dwukrotnie- średni
ciężar mózgu noworodka wynosi
380g, dziecka 9- miesięcznego-
ok730g, a dziecka półtorarocznego
ok. 985g (Żebrowska).

• W toku rozwoju niemowlęcia nie

wzrasta liczba komórek, natomiast
następują zmiany
jakościowe( dojrzewanie,
różnicowanie).

• Wcześniactwo, niska waga

urodzeniowa, można spodziewać się
mniej wydolnego układu nerwowego.

• Układy wewnętrzne-

przekształceniom ulegają:

• – układ krążenia, pokarmowy,

wydalniczy, każdy z tych układów
musi przestawić się z funkcjonowania
w życiu płodowym na sposób
funkcjonowania w życiu niezależnym
od środowiska macicy matki.

• Stadium noworodka kończy się, gdy

organizm przystosuje się do tych
zmienionych warunków życiowych.

• Noworodek, jego układ nerwowy, aby

funkcjonować po urodzeniu jest
wyposażony w tzw. reakcje wrodzone
inaczej odruchy bezwarunkowe.

Odruchy bezwarunkowe

dzielimy na trzy grupy:

• 1.odruchy wspólne dla noworodka i

człowieka dorosłego np.

• - odruch źrenicowy polegający na

zwężeniu źrenicy pod wpływem

światła( jedno z badań diagnostycznych,

źrenice nie reagujące na światło)

• -odruch mrugania, czyli zamkniecie

powiek pod wpływem dotknięcia rogówki,

• -odruchy pokarmowe np. odruch

wydzielania śliny, ssania.

• 2. odruchy normalne dla noworodka i

niemowlęcia, a patologiczne u człowieka

dorosłego.

• np. odruch Babińskiego, który polega

na tym, ze przy podrażnieniu podeszwy

stopy duży palec podnosi się do góry.

Odruch ten w okresie niemowlęctwa

zanika.

• U człowieka dorosłego prawidłowo przy

drażnieniu podeszwy stopy wszystkie palce

powinny zgiąć się w dół.

• Występowanie odruchu Babińskiego u

człowieka dorosłego tzn. palec duży

podniesie się do góry jest objawem

patologicznym.

• Ten odruch jest wykorzystywany w

diagnostyce neurologicznej, świadczy

bowiem o patologicznych zmianach w

ośrodkowym układzie nerwowym

(uszkodzenie mózgu, rdzenia

kręgowego)

3.Odruchy występujące tylko u

niemowląt.

• - odruch chwytny- przy dotknięciu jakimś

przedmiotem wewnętrznej powierzchni

dłoni noworodka dłoń zaciska się mocno, i

nie puszcza przedmiotu.

• - odruch toniczno-szyjny- gdy noworodek

leży na wznak i przekręcimy mu główkę w

prawo to prawa ręka wyprostuje się, a lewa

się kurczy. Gdy noworodkowi podnosi się

główkę w górę to podnoszą się także

kończyny i na odwrót, gdy opuszcza się

główkę to opuszczają się także kończyny.

• - odruch oczno-karkowy Peipera- gdy

silne światło działa nagle na oko
noworodka, jego głowa cofa się
wstecz, jest zależność miedzy
natężeniem światła a cofnięciem
głowy.

• - Odruch Moro inaczej odruch

obejmowania- występuje w sytuacji nagłego

szarpnięcia np. gdy gwałtownie wyciągniemy

spod dziecka kocyk, szybkiego opuszczenie go

do pozycji leżącej, ale także w sytuacji

nagłego, hałasu.

• Odruch Moro polega na szybkim ruchu

wyprostnym kończyn górnych z szeroko

rozstawionymi palcami, i równie szybkim ich

zgięciu w stawach łokciowych i przyciśnięciu

ich do piersi z zaciśniętymi pięściami. ( zanika

ok. 6 miesiąca życia).

• Odruch Moro i odruch toniczno- szyjny

są wrodzone i są przejawem
funkcjonowania narządu równowagi inaczej
aparatu przedsionkowego.

• Jest to jeden z najwcześniej

funkcjonujących receptorów już w okresie
płodowym.

• Analizuje zmiany napięcia mięśni płodu,

dzięki czemu płód wraca do normalnego
położenia.

• Aparat przedsionkowy –część ucha

wewnętrznego, składający się z przedsionka i

kanałów półkolistych( błędnik), które biorą

udział w utrzymywaniu równowagi kinetycznej

( kanały) i statycznej ( przedsionek) ciała.

• Podrażnienie błędnika- zaburzenia

równowagi, dla wielu pacjentów konieczność

używania sprzętu rehabilitacyjnego np.

balkonika. Zwykłe potkniecie się wymaga

sprawnie działającego aparatu

przedsionkowego.

odruch orientacyjno-

badawczy.

• Istotnym odruchem wrodzonym na który

trzeba zwrócić uwagę jest odruch
orientacyjno- badawczy.

• Noworodek zwraca głowę i oczy w

kierunku źródła światła , także wodzi
oczami za wolno poruszającymi się
przedmiotami. Jest to istotny odruch,
pomocny w rozwoju dziecka a szczególnie
w wykształcaniu się związków
czasowych.

• U człowieka dorosłego odruch ten występuje

także, może być używany do spostrzegania i
oceniania niebezpieczeństwa, ale także do
rozpoznawania innych sytuacji np. słysząc
nieznany dźwięk najpierw zaczynamy go
słuchać z uwagą, możemy go rozpoznać i
wtedy mówimy „acha” to ktoś otwiera
drzwi, a jeśli nie rozpoznajemy go zbliżamy
się do źródła dźwięku i staramy się ustalić
co go wydaje.