Źródła zanieczyszczeń

Pojęcie zanieczyszczeń

Zanieczyszczenie środowiska — stan
środowiska wynikający z wprowadzania
do powietrza, wody lub gruntu, substancji
stałych, ciekłych lub gazowych lub energii
w takich ilościach i takim składzie, że
może to ujemnie wpływać na zdrowie
człowieka, przyrodę ożywioną, klimat,
glebę, wodę lub powodować inne
niekorzystne zmiany np. korozję metali.

Zanieczyszczeniami nazywamy
uboczne wytwory ludzkich działań, które
negatywnie wpływają na środowisko
naturalne

Źródła zanieczyszczeń

Zanieczyszczenie środowiska może być
spowodowane przez źródła naturalne
(np.wulkany) lub sztuczne (antropogeniczne -
spowodowane działalnością człowieka), które
następuje w wyniku niezamierzonej, ale
systematycznej działalności człowieka, polegającej
na ciągłej emisji czynników degradujących
środowisko lub jest następstwem awarii będącej
przyczyną nagłego uwolnienia zanieczyszczeń.

Źródła naturalne

Zaliczamy do nich:

- odchody zwierzęce,

- wymywane składniki gleby,

- ścieki komunalne,

- starzenie się drzew iglastych,

- erozja skał,

- powodzie,

- gnijące szczątki organiczne,

- wymywanie składników z osadów dennych,

- naturalne uwalnianie się ropy naftowej,

- wybuchy wulkanów.

Źródła sztuczne:

W ich skład wchodzą:

- katastrofy tankowców,

- rowy meliracyjne,

- rolnictwo (środki ochrony roślin i

zwierząt nawozy sztuczne),

- wrzucanie różnego rodzaju śmieci

do wody,

- przemysł farmaceutyczny,

- nieoczyszczone ścieki

przemysłowe,

- detergenty,

- transport samochodowy,

- wypłukiwanie trujących odpadów

przez statki,

- górnictwo,

- kopalnie,

- awarie jądrowe,

- hutnictwo,

- odpady toksyczne na dnie

mórz,

- mleczarnie,

- petrochemia,

- przemysł chemiczny,

- awarie rurociągów,

- szpitale,

- garbarnie.

Rodzaje zanieczyszczeń:

Zanieczyszczenia środowiska dzielą się na:

- zanieczyszczenia powietrza,
- zanieczyszczenia gleby,
- zanieczyszczenia wód,
- zanieczyszczenia krajobrazu,
- zanieczyszczenia hałasem,
- zanieczyszczenia światłem,
- skażenia promieniotwórcze.

Zanieczyszczenia

powietrza

Nazywamy nimi
występowanie w atmosferze
różnych substancji w takiej
koncentracji i przez tak długi
czas, że prowadzi do
szkodliwych konsekwencji
dla zdrowia lub
samopoczucia ludzi, dla
organizmów żywych albo do
uszkodzeń obiektów
nieożywionych (np. przez
korozję).

Główne

zanieczyszczenia powietrza:
SO2, NO, CO, troposferyczny
O3, Pb, pyły,

Zanieczyszczenia gleb

Są to wszelkie związki chemiczne
i pierwiastki promieniotwórcze, a
także mikroorganizmy, które
występują w glebach w
zwiększonych ilościach. Pochodzą
m.in. ze stałych i ciekłych
odpadów przemysłowych i
komunalnych, gazów i pyłów
emitowanych z zakładów
przemysłowych (chemicznych,
petrochemicznych, cementowni,
hut, elektrowni itp.), gazów
wydechowych silników
spalinowych oraz z substancji
stosowanych w rolnictwie
(nawozy sztuczne, środki ochrony
roślin).

Zanieczyszczenia gleby -
zmiana cech gleby
uniemożliwiająca jej normalne
użytkowanie
Główne zanieczyszczenia
gleby: metale ciężkie, nawozy
sztuczne

Zanieczyszczenia wód

Jest to niekorzystne zmiany
właściwości fizycznych,
chemicznych i bakteriologicznych
wody spowodowane
wprowadzaniem w nadmiarze
substancji nieorganicznych
(stałych, płynnych, gazowych),
organicznych, radioaktywnych
czy wreszcie ciepła, które
ograniczają lub uniemożliwiają
wykorzystywanie wody do picia i
celów gospodarczych.

Zanieczyszczenia wody - zmiany
cech fizycznych, chemicznych i
biologicznych, uniemożliwiające
wykorzystanie wód do celów
pitnych lub gospodarczych.

Główne zanieczyszczenia wód:
pestycydy, węglowodory, fenole,
metale ciężkie

Skażenie

promieniotwórcze

Jest to znaczny wzrost aktywności promieniotwórczej
przedmiotów, organizmów żywych, budynków i wielkich
obszarów, powyżej naturalnego poziomu aktywności
promieniotwórczej.

Skażenie promieniotwórcze może powstać na skutek (wg
częstości występowania):
- niewłaściwego składowania materiałów radioaktywnych,
- wycieku promieniotwórczego z instalacji jądrowych
(zwykle substancji chłodzącej reaktor),
- emisji radioaktywnych gazów na skutek przegrzania
stosu (lub wybuchu) w elektrowni jądrowej,
- w rezultacie opadania substancji promieniotwórczych z
obłoku wybuchu jądrowego po wybuchu bomby jądrowej
oraz w wyniku tworzenia się ich na ziemi pod działaniem
neutronów (tzw. promieniotwórczość wzbudzona).

Zanieczyszczenia hałasem

Zanieczyszczenie
hałasem to
zanieczyszczenie
spowodowane dużą
emisją hałasu przez
urządzenia
mechaniczne np.
maszyny budowlane,
środki transportu -
takie jak samoloty,
samochody, głośniki
nadające muzykę w
miejscach publicznych
itp.

Jest typowe dla
środowiska miejskiego.

Zanieczyszczenie

krajobrazu

Polega na zmniejszeniu wartości estetycznych
otoczenia przez ingerencję człowieka np. hałdy.

Zanieczyszczenie

świetlne

Termin używany na określenie nadmiernego
oświetlenia nocnego, obecne zwłaszcza w
miastach. "Zanieczyszczenie" tego typu
utrudnia obserwację astronomiczną nieba oraz
ma negatywny wpływ na faunę i florę
naturalnie przystosowaną do życia w ciemności
w czasie nocy. Może mieć również niekorzystne
działanie na zdrowie człowieka.

Szlaki zanieczyszczeń

Wyróżniamy 3 szlaki wnikania

zanieczyszczeń do środowiska:

- powietrzny,
- wodny,
- glebowy.

Szlaki zanieczyszczeń c.d.

 

Obieg azotu
Azot jest zawarty w wolnej postaci w atmosferze, w litosferze
występuje w solach mineralnych, głównie w azotanach,
azotynach i solach amonowych. W organizmach azot stanowi
ważny składnik białek. Największą zawartość azotu (około 78%)
ma powietrze. Producentem wolnego azotu atmosferycznego są
bakterie denitryfikacyjne, które uwalniają azot z azotanów. Jest
to ostatnie ogniwo rozpadu białek protoplazmatycznych. Cały
proces redukcji białek przebiega w czterech etapach, w każdym
z nich inne grupy bakterii biorą udział w procesie redukcji. Azot
atmosferyczny z kolei wchodzi w obieg biologiczny poprzez
przejście w azotany. Proces ten zachodzi głównie w skutek
symbiozy bakterii z roślinami motylkowymi. Bakterie
symbiotyczne dostarczają 150 do 400 kg/ha, natomiast bakterie
wolno żyjące 20 - 30 kg/ha. Dodatkowym źródłem azotanów w
glebie jest powstanie ich z azotu atmosferycznego w trakcie
wyładowań atmosferycznych. Azotany pobierane są przez rośliny
w postaci roztworów wodnych i wbudowywane w aminokwasy.
Na lądzie rośliny przyswajają 44mln ton azotu rocznie, natomiast
30 mln ton dostarczają fabryki. (Gołębiowska 1978 r.)
Przechodząc przez ogniwa troficzne zostają rozłożone do
azotanów, następnie wracają do obiegu; tylko niewielka część
zostaje odłożona w osadach głębinowych. Część azotu zostaje też
przekształcona w mocznik. Azot zawarty w związkach
białkowych odbywa dłuższą drogę nim zostanie rozłożony

.

 

Obieg fosforu
Fosfor stanowi ważny element struktury związków
organicznych. W przyrodzie występuje w postaci fosforanów
tworzących złoża skalne oraz skał pochodzenia
organicznego, np. złoża kości kręgowców. Skały te stanowią
źródło fosforu rozpuszczalnego w wodzie, wraz z którą
pobierane są następnie przez rośliny. Wchodzący w ich skład
fosfor wbudowany zostaje następnie w skład związków
organicznych aż do poziomu troficznego reducentów, gdzie
uwalniany jest przez wyspecjalizowaną grupę bakterii w
postaci rozpuszczalnych w wodzie fosforanów, które
wchodzą w obieg geochemiczny. Część tych fosforanów
dostaje się do osadów głębinowych oceanów, tam zostaje
odłożona i wypada z obiegu. Straty te są kompensowane
przez wietrzenie skał fosforanowych i wymywanie z nich
związków fosforu rozpuszczalnych w wodzie. Największe
zakłócenie jakie człowiek powoduje to stosowanie
nawożenia fosforem i stosowanie środków czystości
zawierających fosforany, które powodują eutrofizację
zbiorników wodnych, a tym samy zabijanie życia w
głębszych warstwach zbiorników wodnych. Ten fosfor
spływa do morza i w końcu zostaje odłożony na dnie, w ten
sposób wypada z obiegu przyrody.

Obieg węgla
Rośliny i zwierzęta składają się przede wszystkim z węgla, a
jego globalny cykl jest odzwierciedleniem produkcji pierwotnej
i wtórnej. Wpływ człowieka na globalny cykl węgla jest niemal
tak duży jak na cykl siarki. Największy przepływ globalny cyklu
węgla odbywa się pomiędzy atmosferą a roślinnością lądową
oraz między atmosferą a oceanami. Te dwa strumienie węgla
są niemal równe, a średni czas przebywania atomu węgla w
atmosferze wynosi około 3 lat. Wahania zawartości CO 2
atmosferycznego są związane z sezonowością jego poboru
przez rośliny oraz sezonowością użytkowania paliw i wymiany
CO 2 z oceanami. W atmosferze znajduje się 2350 mld ton CO
2 , czyli ok. 641 mld czystego węgla.

Obieg siarki
Siarka uwolniona do atmosfery utlenia się szybko do jonów
siarczanowych (SO 4 ) i osadza na powierzchni lądów lub w
oceanach. Do globalnego cyklu siarki przyczynia się emisja
wulkanów. Jednak największym źródłem emisji siarki jest
człowiek. Huty metali i elektrownie w ciągu ostatnich 100 lat
zwiększyły wielkość emisji Aby rozwiązać problem lokalnych
zanieczyszczeń budowano wyższe kominy w tych zakładach
przemysłowych, co zmniejszało zanieczyszczenie na poziomie
gruntu. Wysokie kominy (powyżej 300 m) są obecnie
standardem , co wpływa jednak na przenoszenie
zanieczyszczeń przez wiatr na dalsze odległości. Szczególnie
wrażliwe są ekosystemy słodkowodne z miękką wodą. Brak
wapnia, który powodowałby buforowanie jest przyczyną
zakwaszenia. Jednym ze skutków dla środowiska lądowego
jest degradacja lasów. Powodem jest zakwaszenie gleby, jak i
też osiadanie SO 2 na liściach i bezpośrednie działanie.
Zakwaszenie powoduje też niedostępność związków
potrzebnych roślinom (np. magnezu i wapnia).

Dziękuję 