Współpraca z rodzicami w

przypadku zachowań

agresywnych

dzieci i młodzieży

Obszary pracy z rodzicami



Współpraca z rodzicami w
nauczaniu, wychowaniu i terapii
dziecka



Rozwój umiejętności
wychowawczych



Interwencja w rodzinie w sytuacji
krzywdzenia dziecka

Przypadek Kuby



11 letni Kuba, uczeń 5 klasy



W poprzednich latach z trudem dawał sobie radę z

opanowaniem podstawowych umiejętności z języka

polskiego, szczególnie miał trudności z czytaniem



Od początku 4 klasy Kuba zbiera coraz gorsze oceny z

wszystkich przedmiotów, z wyjątkiem matematyki



Bardzo pogorszyło się też jego zachowanie w szkole:

zakłóca przebieg lekcji, wchodzi w konflikty z dziećmi,

wyzywa je, poszturchuje, zabiera i niszczy rzeczy,



Dzieci w klasie mówią na niego „debil”, donoszą

nauczycielom, zrzucają na niego winę, nawet gdy

czegoś nie zrobił

Hipotezy dotyczące przyczyn

problemów Kuby



Deficyty kompetencji szkolnych są przyczyną porażek w nauce, co

wywołuje frustrację Kuby i odzwierciedla się w jego zachowaniu



Kuba przeżywa problemy emocjonalne, które są uwarunkowane

czynnikami środowiskowymi



Dysfunkcje rodziny: chłopiec doznaje urazów psychicznych, w domu są

nieprawidłowe normy i wzorce zachowań



Odrzucenie przez klasę, naznaczenie rolą „czarnej owcy”, brak wsparcia

ze strony nauczycieli. Pogarszająca się relacja z klasą i nauczycielami

staje się źródłem coraz większego napięcia.



Wnioski:



Potrzebna jest diagnoza dziecka pod kątem trudności szkolnych a

także emocjonalnych



Potrzebne jest powstrzymanie destrukcyjnych zachowań:

wymagania i wsparcie ze strony nauczycieli i rodziców



Praca nad rozwiązaniem jego problemów- być może pomoc

psychologiczna



Potrzebna jest ingerencja w stosunki panujące w klasie-

przywrócenie prawidłowych relacji

Czyj to problem?



Wychowawczyni kilkakrotnie wzywa do szkoły rodziców Kuby, ale oni

nie przychodzą. Kiedy w końcu się spotykają, mówi im: Państwa syn

jest agresywny, wulgarny, coraz gorzej się uczy i sprawia problemy

wychowawcze, wszyscy nauczyciele skarżą się, że przeszkadza

podczas lekcji, bije inne dzieci, koledzy też go nie lubią…



Rodzice bronią Kubę, twierdzą, że nauczyciele uprzedzili się do

niego, że w domu jest grzeczny i że to szkoła powinna rozwiązać te

problemy. W końcu, gdy nauczycielka pokazuje jego oceny i uwagi

dotyczące zachowania, mówią bezradnie: to co my mamy zrobić?



Wychowawczyni sugeruje, że „może w domu jest coś nie tak i

dlatego Kuba tak się zachowuje …” i proponuje rodzicom wizytę u

psychologa w poradni



W ciągu kilku kolejnych miesięcy rodzice nie idą do poradni, szkoła

czeka aż oni coś zrobią i nie podejmuje żadnych działań, a sytuacja

Kuby pogarsza się.



Pedagog szkolny jest bezradny: twierdzi, że z rodzicami nie da się

współpracować a do interwencji nie ma podstaw, ponieważ dziecko

realizuje obowiązek szkolny i nie jest zaniedbane

Czym nie jest współpraca?



nie są to jednorazowe działania,
podejmowane często pod presją
narastającego kryzysu



nie jest to delegowanie zadań na drugą
osobę (ucznia, rodzica czy pedagoga) i
oczekiwanie, aż ona je zrealizuje



nie wystarczy poinformować drugą
stronę o problemie i pozostawić ją samą
z jego rozwiązywaniem

Model współpracy oparty na

partnerstwie



„Współpraca jest wspólnym

przedsięwzięciem opartym na podziale

władzy i autorytetu. Jej charakter jest nie

hierarchiczny. Zakłada władzę opartą na

wiedzy i doświadczeniu, będącą

przeciwieństwem władzy opartej na roli czy

na funkcji.”

William Kraus Collaboration in Organizations



Czy relacja pomiędzy nauczycielem a

rodzicami dziecka jest relacją równą

(partnerską)?

Współpraca nauczyciela

i rodziców

NAUCZYCIELE

Czym dysponują?

wiedza

umiejętności dydaktyczne i

wychowawcze

kompetencje osobiste

Za co ponoszą

odpowiedzialność?

metody i program nauczania

wymagania, ocenianie,

normy w szkole

proces nauczania

wychowanie

rozwiązywanie problemów w

relacji z dzieckiem , w relacjach

w klasie

bezpieczeństwo dziecka

w szkole

RODZICE

Czym dysponują?

prawa rodzicielskie,

umiejętności wychowawcze,

miłość do dziecka

Za co ponoszą

odpowiedzialność?

wychowanie, rozwój, zdrowie,

bezpieczeństwo dziecka,

rozwiązywanie problemów w

relacji z dzieckiem

metody wychowawcze w

domu, wymagania,,

podejmowanie decyzji w

sprawie dziecka (wybór szkoły,

wartości, leczenie)

Wychowanie

Profilaktyka

Rozwiązywanie

problemów

dziecka

Warunki współpracy



Uznanie pozytywnych intencji drugiej strony



Uznanie własnej odpowiedzialności za relację z dzieckiem i

rozwiązywanie problemów, jakie się w tej relacji pojawiają



Przekazywanie informacji



Poszanowanie granic, praw i kompetencji drugiej strony



Ustalanie wspólnych celów i wartości



Budowanie zaufania



Wzmacnianie – docenianie starań



Rozwiązywanie konfliktów – konflikt jest traktowany jako

wspólny problem



Realizowanie wspólnych ustaleń



Inicjatywa współpracy należy do obu stron, jednak warto, aby

nauczyciel motywował rodziców do współpracy i zawarł z nimi

kontrakt określający jej zasady

Jakie kroki warto zrealizować

w rozmowie z rozicami?



Przedstawić swoje intencje



Martwię się o Kubę... Chcę pomóc... Chciała bym żeby się

rozwijał, korzystał z lekcji i miał dobre kontakty z klasą



Przedstawić mocne strony Kuby



Dobrze sobie radzi z matematyki, nauczyciel w-f twierdzi, że

ma talent do piłki nożnej, czasami, kiedy go o coś poproszę-

pomaga mi



Opisać problem



Kuba ostatnio przychodzi do szkoły rozdrażniony, szuka okazji

do zaczepki, zdarza się, że wyzywa dzieci, poszturchuje je,

zabiera im rzeczy, niszczy je. Jego oceny z polskiego, historii,

biologii znacznie się pogorszyły…



Zapytać rodziców, jak widzą sytuację



Czy państwo też zauważyliście zmiany w zachowaniu Kuby?

Jakie kroki warto

zrealizować w rozmowie?



Uznać punkt widzenia rodziców: „Może tak być, że w

domu Kuba jest grzeczny a w szkole zachowuje się gorzej”.



Zaproponować wspólne zastanowienie się nad

przyczynami problemów chłopca: „Zastanówmy się, co

wywołuje takie rozdrażnienie Kuby…”



Przedstawić swoje sugestie:



Kuba ma wyraźne trudności z czytaniem, co utrudnia

mu opanowanie materiału z części przedmiotów.

Niepowodzenia w nauce mogą powodować w nim

zniechęcenie, lęk, poczucie niskiej wartości. Być może

dlatego pogorszyło się jego zachowanie.



Widzę też, że ma trudności w panowaniu nad swoją

złością. To wywołuje konflikty z kolegami i niszczy jego

pozycję w klasie.



Takie problemy jakie ma Kuba zdarzają się u dzieci i

mogą mieć różne przyczyny. Aby wiedzieć jak mu

pomóc, potrzebujemy konsultacji specjalisty. Proponuję

państwu spotkanie z psychologiem….

Jak razem możemy

pomóc Kubie?



Powiedzieć co szkoła zamierza zrobić dla Kuby już od zaraz:

rozmowa z Kubą o jego sytuacji i zawarcie kontraktu, spotkania z

pedagogiem- pomoc w realizacji kontraktu, udział w zajęciach

wyrównawczych, indywidualne wsparcie nauczyciela, chwalenie

najdrobniejszych postępów w nauce i w zachowaniu, praca z klasą

nad przywróceniem prawidłowych relacji



Ustalić z rodzicami, co oni mogą zrobić w domu: postawić jasne

wymagania, wspierać w odrabianiu lekcji, zachęcać, doceniać starania



Umówić się na spotkanie po konsultacji z psychologiem- ustalają

wspólne kierunki działania



Można rozważyć wspólne spotkanie wychowawca klasy- rodzice

– Kuba.
Cel: zawarcie kontraktu, w którym Kuba zobowiązuje się do nauki i

przestrzegania reguł zachowania a dorośli do wspierania go w tym



Dalsze spotkania rodziców i wychowawcy klasy w celu

monitorowania skuteczności działań

Jak sobie radzić z oporem

rodziców?



Zadbać o warunki rozmowy



Proszę, żebyście mnie państwo wysłuchali bez

przerywania, potem ja posłucham was...



Podkreślić wagę problemu i odpowiedzialność rodziców



To jest poważna sprawa, w tej chwili zagrożona jest nauka

Kuby a także jego kontakty z kolegami . Kiedy Kuba nie

panuje nad swoim zachowaniem, krzywdzi inne dzieci.



Okazać zrozumienie



Rozumiem, że to dla państwa trudna sytuacja...



Dać wsparcie



Wielu rodziców ma podobne problemy,



Wychowanie dzieci nie jest łatwe,



Nie musicie państwo być z tym sami- zastanowimy się

wspólnie co zrobić…

Kiedy rodzice okazują

bezradność wobec zachowań

dziecka…



Wsparcie rodziców w wychowaniu
dziecka



Konsultacje z psychologiem,
pedagogiem- porady wychowawcze,
edukacja rodziców



Szkoła dla rodziców- warsztaty
rozwijające umiejętności wychowawcze



Grupa wsparcia lub grupa rozwoju



Rodzice zwykle spostrzegają problemy
wychowawcze w kategoriach „trudnego
dziecka”.
Nie dostrzegają swojej odpowiedzialności
za rozwiązanie problemu.
Dlatego ważne jest przeformułowanie
problemu – przedstawienie go w
kategoriach zadań rodzica.

Jak motywować rodziców do
rozwiązywania
problemów wychowawczych?



Rodzic mówi:
„Moja córka jest leniwa i niesystematyczna,
nie chce jej się uczyć, odrabiać lekcji, wszystko
zostawia na ostatnią chwilę.”

DZIECKO JEST TRUDNE

„leniwe i nieodpowiedzialne”

RODZIC MA PROBLEM

Z ZACHOWANIEM

DZIECKA

„Nie wie Pani jak wdrożyć

córkę do systematycznej pracy,

jak ją skłonić do odrabiania lekcji.”

Przykład

PRZEFORMUŁOWANIE PROBLEMU

Kiedy rodzice odrzucają

pomoc...



Nie odpowiadają na zaproszenia, unikają

kontaktu…



Nie podejmują koniecznych działań, pomimo, że

dziecko ma problemy…



Okazują bezradność wobec destrukcyjnych

zachowań dziecka…



Przychodzą do szkoły pod wpływem alkoholu…



Źle traktują dziecko, zaniedbują jego potrzeby…



Zaprzeczają problemom i odrzucają pomoc…

Czym jest interwencja?



W rodzinie, w której rozwija się dysfunkcja,
działają mechanizmy zaprzeczania.
Uniemożliwiają one członkom rodziny racjonalną
ocenę sytuacji. Rodzina ucieka przed
problemami, które narastają- niszcząc ją



W takiej sytuacji, aby przerwać błędne koło
destrukcji, potrzebne jest działanie z zewnątrz,
które nazywamy interwencją



Interwencja jest szansą dla rodziny na zmianę



Podstawowym celem interwencji jest ochrona
dziecka

Czym nie jest interwencja?



Nie jest karą dla rodziny



Nie musi oznaczać rozpadu
rodziny i zabrania dziecka



Nie powinna być traktowana
jako ostateczność

Interwencja podjęta odpowiednio wcześnie,
może zapobiec rozpadowi rodziny i krzywdzie
dziecka!

Rozmowa interwencyjna

1.

Odwołanie się do pozytywnej motywacji rodziców (miłość do

dziecka)



„Chcę z państwem porozmawiać, ponieważ martwię się o Kubę.

Jestem pewna, że zależy wam na jego dobru”

2. Konfrontacja: opisanie problemu i szkód jakie ponosi dziecko i inne

osoby



„Sytuacja Kuby w szkole pogarsza się. Atakuje dzieci i stwarza

zagrożenie dla ich bezpieczeństwa. Jest też zagrożony z kilku

przedmiotów.



Miesiąc temu ustaliliśmy wspólnie, że państwo … Do tej pory nie

podjęliście żadnego z tych działań.

3. Przedstawienie rodzicom naszej oceny sytuacji i oczekiwań:



„Tak dalej nie może być. Kuba potrzebuje teraz dorosłych którzy

podejmą w jego sprawie zdecydowane działania. Państwo jesteście

dla niego najważniejszymi osobami i dlatego chcemy wspólnie z

wami znaleźć rozwiązania problemów. Jednak jeżeli nic nie zrobicie,

naszym zadaniem jest zadbać o dobro Kuby i bezpieczeństwo

innych dzieci. Dlatego jesteśmy zdecydowani zwrócić się do Sądu

Rodzinnego…”

Kierunki interwencji

Interwencja

Krzywdzący

rodzic

Powstrzymanie
destrukcyjnych
działań
Motywowanie do
skorzystania z pomocy

Nie krzywdzący

rodzic

Motywowanie do ochrony
dziecka (siebie)
Motywowanie do
skorzystania z pomocy

Dziecko

Zapewnienie
bezpieczeństwa
Pomoc

Formy działań



Rozmowa z rodzicami



Działania prawne



Policja, prokuratura- w przypadku kiedy krzywdzenie

dziecka ma znamiona przestępstwa



Sąd – wydział rodzinny i nieletnich- w przypadku

krzywdzenia dziecka



Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów

Alkoholowych- w przypadku nadużywania alkoholu przez

rodzica



Pomoc



prawna



psychologiczna



socjalna



zdrowotna

Podsumowanie



Rodzice są najważniejszymi osobami w życiu

dziecka. Profesjonaliści pracujący z dziećmi

mogą łączyć swoje siły działając wspólnie z

rodzicami. Skuteczność ich działania zależy od

umiejętności współpracy.



Rodzice potrzebują wsparcia i możliwości

rozwoju w swojej roli. Warto organizować dla nich

miejsca, w których mogą realizować te potrzeby.



W sytuacji zaniedbania i krzywdzenia dziecka

w rodzinie konieczna jest interwencja. Jest ona

szansą na ochronę dziecka i przygotowuje grunt do

pomocy. Jest też działaniem zespołowym, którego

skuteczność zależy od jakości funkcjonowania

lokalnego systemu pomocy dziecku i rodzinie