Diagnostyka molekularna

chorób nowotworowych

Markery biochemiczne

• Markerem jest substancja pozwalająca

odróżnić komórkę prawidłową od
nowotworowej- najczęściej białko lub
aktywność enzymatyczna określonego
białka

• Przeciwciała mono- lub poliklonalne
• Testy badające aktywność.
• Rzadko są specyficzne dla danego typu

nowotworu. (CEA)

Markery biochemiczne

• S-100

• TPA, CEA, TK, NSE, TP53

• CEA, CA19-9,CA72-4

• TPA, AFP

• TPA, CEA, CA19-9, TP53

• TPA, CEA, CA19-9, TP53

• CA125, CA15-3, p53, uPA,

TK

• CA125, CA72-4, TPA, AFP,

hCG

• Tyroglobulina, kalcytonina

• PSA, fPSA, TPA, PAP

• AFP, TPA, hCG

• TPA

• mózg

• płuco

• żołądek

• wątroba

• trzustka i drogi żółciowe

• jelito grube, odbytnica

• sutek

• jajnik

• tarczyca

• gruczoł krokowy

• jądra

• pęcherz

Markery genetyczne

• Zmiana w strukturze, sekwencji lub

ekspresji materiału genetycznego.

• Wykorzystanie w badaniach

predyspozycji do zapadania na
choroby nowotworowe,
diagnozowaniu chorób
nowotworowych, prognozowaniu
przebiegu choroby, wpływ na wybór
terapii.

Markery genetyczne

• Markery genowe- rozpoznają zmiany

mutacyjne w genach tworzących tory

mutacyjne

• Markery klonalności- rozpoznają, czy rozrost

ma charakter klonalny ( chłoniaki). Głównie

bada się rearanżację genów

immunoglobulinowych i receptorów

limfocytów T.

Rolę markerów klonalności mogą również

spełniać sekwencje mikrosatelitarne oraz

geny fuzyjne powstałe w wyniku swoistych

aberracji chromosomowych. Kiedyś- techniki

hybrydyzacyjne. Dziś-metody powielania DNA.

Markery genetyczne

• Markery prognostyczne-rozpoznają

charakterystyczne zmiany w genomie

pozwalające na przewidywanie przebiegu

choroby.

• Markery tkankowo specyficzne -

rozpoznają transkrypty genów

ulegających ekspresji jedynie w

określonym typie komórek. Umożliwiają

rozpoznanie danego typu komórek w

otoczeniu nawet kilku milionów komórek

innego typu (RT-PCR)

Markery genetyczne

Poszukiwanie komórek czerniaka krążących

we krwi obwodowej u chorych po

radykalnym zabiegu chirurgicznym i/lub z

czynnym procesem nowotworowym-

komórki czerniaka są jedynymi krążącymi

we krwi komórkami wykazującymi ekspresję

genu tyrozynazy - enzymu uczestniczącego

w syntezie melaniny, barwnika

wytwarzanego tylko przez melanocyty. Test

taki jest wysoce specyficzny i bardzo czuły.

Pozwala on na wykrycie obecności

pojedynczej komórki czerniaka w 5 ml krwi

Terapia genowa

• Niszczenie bezpośrednie komórek

nowotworowych polega na tym, że
wprowadzony do nich gen (najczęściej
pochodzenia wirusowego lub bakteryjnego)
koduje enzym metabolizujący nieaktywny
prolek do aktywnego leku [4]. Jest to tzw.
koncepcja genów samobójczych:
wprowadzone geny „uczulają” komórki
nowotworowe na pewnego typu leki lub
„radiouczulają” je na promieniowanie
jonizujące

Terapia genowa

• Niszczenie pośrednie polega na tym, że

wprowadzony do komórek nowotworowych
gen koduje białko, tzw. białko
immunomodulacyjne (najczęściej: różnego
typu cytokiny), mobilizujące układ
immunologiczny do swoistego niszczenia
komórek nowotworowych

Antyangiogenna terapia genowa . W terapii

tej wykorzystuje się geny, których ekspresja
prowadzi do zahamowania angiogenezy.

Chłoniaki skóry z komórek T

Chłoniaki skóry z komórek T

(Cutaneous T - cell lymphoma, CTCL)

(Cutaneous T - cell lymphoma, CTCL)

są różnorodną klinicznie grupą chorób,

są różnorodną klinicznie grupą chorób,

w której naciek limfocytarny dotyczy

w której naciek limfocytarny dotyczy

pierwotnie skóry.

pierwotnie skóry.

Chłoniaki skórne z komórek T i

Chłoniaki skórne z komórek T i

NK

NK

•

Ziarniniak grzybiasty

Ziarniniak grzybiasty

Mycosis fungoides

Mycosis fungoides

 

 

•

Warianty i podtypy ziarniniaka grzybiastego:

Warianty i podtypy ziarniniaka grzybiastego:

1.

1.

Folikulotropowy ziarniniak grzybiasty

Folikulotropowy ziarniniak grzybiasty

Folliculotropic MF

Folliculotropic MF

 

 

2.

2.

Siatkowica pagetoidalna

Siatkowica pagetoidalna

Pagetoid

Pagetoid

reticulosis

reticulosis

 

 

3.

3.

Ziarniniakowa skóra obwisła

Ziarniniakowa skóra obwisła

Granulomatous slack skin

Granulomatous slack skin

 

 

Chłoniaki skórne z komórek T i

Chłoniaki skórne z komórek T i

NK

NK

•

Zespół Sezary’ego      

Zespół Sezary’ego      

Sézary syndrome

Sézary syndrome

 

 

•

Białaczka/chłoniak T komórkowy dorosłych

Białaczka/chłoniak T komórkowy dorosłych

Adult

Adult

T-cell leukemia/lymphoma

T-cell leukemia/lymphoma

 

 

•

Pierwotne limfoproliferacyjne CD30 dodatnie

Pierwotne limfoproliferacyjne CD30 dodatnie

choroby skóry (LPDs)

choroby skóry (LPDs)

Primary cutaneous CD30+ lymphoproliferative

Primary cutaneous CD30+ lymphoproliferative

disorders  

disorders  

1. Anaplastyczny wielkokomórkowy pierwotny

1. Anaplastyczny wielkokomórkowy pierwotny

chłoniak skóry

chłoniak skóry

  Primary cutaneous anaplastic

  Primary cutaneous anaplastic

large cell lymphoma  

large cell lymphoma  

2.

2.

Limfomatoid papulosis  

Limfomatoid papulosis  

Lymphomatoid

Lymphomatoid

p

p

apulosis

apulosis

 

 

Chłoniaki skórne z komórek T i

Chłoniaki skórne z komórek T i

NK

NK

•

Subcutaneous panniculitis- like T- cell lymphoma

Subcutaneous panniculitis- like T- cell lymphoma

•

Pozawęzłowy chłoniak z komórek T i NK typu nosowego

Pozawęzłowy chłoniak z komórek T i NK typu nosowego

Extranodal NK/T-cell lymphoma, nasal type  

Extranodal NK/T-cell lymphoma, nasal type  

•

Pierwotne obwodowe skórne chłoniaki T komórkowe,

Pierwotne obwodowe skórne chłoniaki T komórkowe,

n

n

ieokreślone

ieokreślone

     Primary cutaneous peripheral T-cell

     Primary cutaneous peripheral T-cell

lymphoma, unspecified  

lymphoma, unspecified  

1.

1.

Pierwotny chłoniak agresywnie epidermotropowy CD 8

Pierwotny chłoniak agresywnie epidermotropowy CD 8

dodatni

dodatni

Primary cutaneous aggressive epidermotropic CD8+

Primary cutaneous aggressive epidermotropic CD8+

T-cell lymphoma (provisional)  

T-cell lymphoma (provisional)  

2.

2.

Skórny chłoniak

Skórny chłoniak

γ

γ

/

/

δ

δ

T- komórkowy

T- komórkowy

Cutaneous / T-cell

Cutaneous / T-cell

lymphoma (provisional)

lymphoma (provisional)

 

 

3.

3.

Pierwotny pleomorficzny chłoniak CD4 dodatni z małych i

Pierwotny pleomorficzny chłoniak CD4 dodatni z małych i

średnich komórek        

średnich komórek        

Primary cutaneous CD4+

Primary cutaneous CD4+

small/medium-sized pleomorphic T-cell lymphoma

small/medium-sized pleomorphic T-cell lymphoma

(provisional)  

(provisional)  

Diagnostyka

Diagnostyka

histopatologiczna

histopatologiczna

Immunohistochemia

• CD3+, CD4+, CD8-, CD7+/-, CD20-,

CD45ro+

CD 3+

Monoklonalność receptora

Monoklonalność receptora

TCR

TCR