Choroba
zwyrodnieniowa
stawu
kolanowego

Kubicka Anna

Fizjoterapia III rok

Gr. 11

1517/F/NS

Choroba zwyrodnieniowa stawu

kolanowego (gonarthrosis,

gonatroza) polega na

przedwczesnym zużyciu i

zwyrodnieniu tkanek tworzących

staw (chrząstki stawowej, warstwy

podchrzęstnej kości, płynu

stawowego, torebki stawowej,

więzadeł i mięśni). Chorobę

zwyrodnieniową stawu

kolanowego charakteryzuje ból i

dysfunkcję kolana, w którym

radiologicznie potwierdzono

proces zwyrodnieniowy.

Gonartrozę w zależności od rozmieszczania

zmian destrukcyjnych chrząstki stawowej

(zwężenia szpar w badaniu rtg) w jednej z 3

powierzchni poślizgowych stawu dzielimy na:
postać przyśrodkową (najczęstszą) z przewagą

zwężenia szpary stawowej pomiędzy

przyśrodkowymi kłykciami kości udowej i

piszczelowej. Postać ta łączy się ze

szpotawością kolana
postać rzepkowo-udową; zwężenie szpary

pomiędzy rzepką a kością udową najlepiej

widocznie jest na zdjęciu stycznym rzepki
postać boczną (rzadko występująca) - z

przewagą zwężenia szpary stawowej pomiędzy

bocznymi kłykciami kości piszczelowej i

udowej. Łączy się z koślawością kolana.

Epidemiologia

Choroba zwyrodnieniowa stawów

ujawnia się już w 2 i 3 dekadzie
życia a w wieku powyżej 60 lat
występuje u około 60% osób,
będąc najczęstszą przyczyną
bólu stawów.

Epidemiologia

Na rozwój choroby zwyrodnieniowej istotny

wpływ mają liczne czynniki predysponujące:
późny wiek
czynniki etniczne
czynniki wrodzone
nieprawidłowa biomechanika stawu
nadwaga
wykonywany zawód
aktywność fizyczna
duża masa kostna
poziom hormonów.

Zwyrodniene stawów dotyczy

jednakowo często mężczyzn i
kobiet, chociaż mężczyźni
częściej chorują przed 45 rokiem
życia, a kobiety później.

Etiologia

Jeśli czynnik etiologiczny jest nieuchwytny

mamy do czynienia z

pierwotną lub

samoistną chorobą zwyrodnieniową -

w etiologii tej postaci istotną rolę mogą

odgrywać nieprawidłowości krążenia

miejscowego w obrębie stawów

doprowadzające do zmian w składzie

płynu stawowego, który odżywia

chrząstkę. Na chorobę może mieć

również wpływ nadmierne obciążenia

stawów w trakcie uprawiania sportu

wyczynowego czy też ciężkiej pracy

fizycznej.

Etiologia

Liczniejszą grupę choroby

zwyrodnieniowej stawów stanowi

wtórna choroba
zwyrodnieniowa –

rozwijająca się pod wpływem

określonych czynników
przyczynowych do których
należą:

czynniki wrodzone lub dziedziczne, np.

wrodzona dysplazja biodra, hemofilia,

hemochromatoza, alkaptonuria.
czynniki nabyte:

- miejscowe, np. urazy (powtarzające się

skręcenia stawu, jednorazowy większy

uraz lub wielokrotne małe urazy,

złamania z nieprawidłowym zrostem),

zapalenie stawu septyczne lub gruźlicze,

martwica aseptyczna,

- układowe, np. choroby metaboliczne

takie jak dna moczanowa,

reumatoidalne zapalenie stawów,

przewlekła kortykoterapia, zaburzeń

neurologicznych (mózgowe porażenie

dziecięce)

Objawy

Początek choroby jest dyskretny a pierwszymi

objawami mogą być osłabienie kończyny

dolnej i podudzia oraz uczucie zmęczenia.

Okresowo mogą pojawiać się wysięki w jamie

stawowej, co zmienia naturalne obrysy

kolana.

Ból powoduje odruchowe zgięcie kończyny

dolnej w stawie kolanowym, co sprzyja

obkurczaniu się więzadeł i torebki stawowej,

a w konsekwencji prowadzi do ograniczenia

ruchomości i zaników mięśniowych w

obrębie goleni i uda. W zaawansowanych

gonartrozach stwierdza się podczas badania

tarcie wewnątrzstawowe i trzeszczenia.

Rozpoznanie

Zmiany zwyrodnieniowe zwykle nie powodują

odchyleń w badaniach laboratoryjnych, a do

ustalenia rozpoznania wystarczy zwykle

badanie lekarskie i zdjęcie radiologiczne

wykonane w dwóch płaszczyznach (PA i

Bok). Obraz radiologiczny choroby

zwyrodnieniowej kręgosłupa cechują:
zwężenie szpary stawowej
zwężenie szpary stawu rzepkowo-udowego
zniekształcenie osi stawu kolanowego
zagęszczenie podchrzęstnej warstwy kości
wyrośla kostne
śródstawowe ciała wolne

Rozpoznanie

Charakterystyczny wywiad i skargi

pacjenta na bóle podczas ruchu
(szczególnie bóle pierwszych
ruchów) i trzeszczenie
drobnoziarniste a przy zajęciu
powierzchni stawu rzepkowo-
udowego silniejsze bóle pojawiają
się podczas schodzenia.

Profilaktyka

W profilaktyce chorób zwyrodnieniowych

najważniejsze są przede wszystkim:
prawidłowa masa ciała i prawidłowe

żywienie
umiarkowana aktywność fizyczna
brak nadmiernego obciążania stawów
unikanie niepotrzebnego dzwigania

ciężarów
usuwanie z organizmu przewlekłych

ognisk zakażenia

Leczenie

leczenie niefarmakologiczne

(odpowiedni tryb życia, żywienie,

odchudzenie, stosowanie

wkładek do obuwia, ćwiczenia

zwiększające masę mieśniową)
leczenie farmakologiczne

(przyjmowanie leków)
rehabilitację fizyczną

(kinezyterapia i fizykoterapia)

Leczenie

W przypadku, kiedy przyczyna

powstania choroby jest nieznana
leczenie skupione jest na likwidowaniu
objawów i modyfikacji przebiegu
choroby, natomiast jeśli przyczyna
choroby jest znana, leczenie dotyczy
zarówno przyczyny, jak i objawów i
przebiegu choroby. Każdy chory jest
leczony w sposób zależny od rodzaju i
przebiegu choroby.

Rehabilitacja

Rehabilitacja osoby z chorobą

reumatyczną jest niezmiernie
ważną częścią procesu leczenia i
stanowi uzupełnienie leczenia
farmakologicznego. Prawidłowa
rehabilitacja decyduje o stopniu
odzyskiwanej sprawności i
dalszym przebiegu choroby.

kinezyterapia

Celem ćwiczeń jest zapobieganie

dalszym deformacjom i korekcja

zniekształceń stawów.

Program ćwiczeń powinien być

przygotowany indywidualnie do

danego pacjenta w zależności od

stanu ogólnego pacjenta, okresu

choroby, w jakim się znajduje i

ciężkości objawów.

masaż

masaż klasyczny - Metoda lecznicza, której

celem jest zmniejszenie sztywności i napięcia

mięśni. Masaż poprawa miejscowego

krążenia krwi i stanu ukrwienia tkanek.
masaż wodny (hydroterapia) - Metoda

lecznicza której celem jest zmniejszenie

sztywności i napięcia mięśni, poprawa

miejscowego krążenia krwi i stanu ukrwienia

tkanek.
masaż przyrządowy - Metoda lecznicza

wykonana z wykorzystaniem urządzeń

wibracyjnych (np. pasów, rolek).

inne

zabiegi borowinowe
termoterapia
elektroterapia (diatermia)

Zaopatrzenie

ortopedyczne

W przypadku chorób reumatycznych

dość często stosuje się:
kołnierze ortopedyczne,
sznurówki, gorsety do okresowego
stosowania
stabilizatory np. stawu
kolanowego zapobiegające dalszej
deformacji stawu

Leczenie chirurgiczne

W przypadku gdy leczenie

zachowawcze nie skutkuje, albo
występują duże zniekształcenia
stawów, uniemożliwiające
samodzielne funkcjonowanie,
należy przeprowadzić leczenie
operacyjne. W zależności od
rodzaju choroby stosuje się:

operacje korygujące ustawienie kości i

powierzchni stawowych (osteotomie)
operacje wymieniające powierzchnie

stawowe (endoprotezoplastyki) - Zabieg

operacyjny endoprotezoplastyki stawu

polega na wycięciu zniszczonych części

stawu i zastąpieniu ich nowymi elementami

metalowymi lub plastikowymi.
operacje usztywniające staw
operacje korekcyjne - Przy znacznym

uszkodzeniu stawów, np. rąk, chirurgicznie

koryguje się przebieg ścięgien i ustawienie

kości, co prowadzi do poprawy funkcji dłoni.

Leczenie uzupełniające

Przyjmując udział patologii naczyń

krwionośnych w patogenezie
zwyrodnień stawów, które często
współistnieją z żylakami kończyn
dolnych, można stosować środki
poprawiające krążenie i
metabolizm tkanek (diosmina).