Pedagogika pracy

Pojęcie, przedmiot i zadania

Dr Bohdan Skrzypczak

30 lat historii

Pierwsi pedagodzy pracy



Zygmunt Wiatrowski



Tadeusz Nowacki



Stanisław Kaczor



Wanda Rachalska

Instytut Kształcenia Zawodowego 1972

Tematy wykładów

1. Pedagogika pracy jako dyscyplina pedagogiczna

(pojęcie, przedmiot i zadania, historia). Pedagog pracy.

2.

Teoretyczne i metodologiczne podstawy pedagogiki pracy

3.

Pedagogika wobec współczesnego rynku pracy. Edukacja

zawodowa

4.

Analiza pracy, wartościowanie stanowisk pracy; miejsce

pracy

5.

Rozwijanie i zarządzanie zasobami ludzkim. Człowiek -

wychowanie – praca

6.

Kształcenie ustawiczne, a zagadnienie doskonalenia

personelu

7.

Kultura pracy i jej organizacji (style działania, proces

rekrutacji i zwolnienia, obór zawodowy). Zakład pracy

jako organizacja ucząca się.

8.

Znaczenie pracy wolontarystycznej

Literatura podstawowa



Literatura podstawowa:



J. E. Karney, Podstawy psychologii i
pedagogiki pracy.



Z. Wiatrowski, Podstawy pedagogiki
pracy.



J. Szczupaczyński, Edukacja a
zarządzanie.



C. Møller, Partnerstwo w zarządzaniu.

Literatura uzupełniajaca



P. Makin, C. Cooper, Ch. Cox, Organizacja a

kontrakt psychologiczny.



S. M. kwiatkowski (red.), Kształcenie

zawodowe. Rynek pracy. Pracodawcy,

Warszawa 2000



D.Schulz, S. Schulz, Psychologia a wyzwania

dzisiejszej pracy, Warszawa 2002



Z. Wiśniewski, A. Pocztowoski, Zarządzanie

zasobami ludzkimi w warunkach nowej

gospodarki, Kraków 2004



J. Rifkin, Koniec pracy

Poruszane zagadnienia

I.

Rys historyczny pedagogiki

II.

Przedmiot, zadania i działy

III.

Miejsce pedagogiki pracy wśród

innych nauk pedagogicznych

IV.

Miejsce pedagogiki pracy wśród

innych nauk o pracy

V.

Główne idee i przyszłość pedagogiki

pracy

VI.

Pedagog pracy

I. Rys historyczny

Trzy etapy w historii
kształtowania się pedagogiki
pracy

1.

Refleksja nad rolą pracy w życiu
człowieka

2.

Tworzenie teoretycznych podstaw
kształcenia zawodowego

3.

Tworzenie (formalne i
instytucjonalne) nowej dyscypliny
pedagogicznej

Refleksja nad pracą w życiu
człowieka

Zagranica: Tomasz Campanella,

Franciszek Bacon, Tomasz Morus
(Utopia) twórca idei wychowania
przez pracę

Polska: Jan Amos Komeński, Andrzej

Frycz Modrzewski (O poprawie
Rzeczypospolitej) – prekursor idei
wychowania przez racę w Polsce

Komisja Edukacji
Narodowej



Hugo Kołłątaj



Adolf Kamieński



Grzegorz Piramonowicz



Antoni Popławski

Wprowadzenie kształcenia

zawodowego tzw. ogólnotechniczego
do szkół

Tworzenie podstaw kształcenia
zawodowego

Stanisław Staszic – koncepcja i realizacja

kształcenia zawodowego oraz wychowania

przez pracę



Instytut Agronomiczny



Instytut Weterynaryjny



Akademia Górnicza



Politechnika Warszawska



Szkoła Inżynierii Ogólnej i Mostów



Szkoła Lekarska



szkoły niedzielne



szkoły rzemieślnicze, rękodzielnicze

Praca organiczna –
marksizm-



G. Kershensteiner Niemcy



J. Dewey USA



W. Jastrzembowski, Rys ergonomii,
czyli nauki o pracy



S. Brzozowski filozofia pracy i swobody



K. Adamiecki naukowa organizacja
pracy



T. Kotarbiński, prakseologia

Okres powojenny

Jeśli pragniemy przekształcić Polskę w państwo

przemysłowo-morskie i rolnicze, stworzyć z

naszego przemysłu zharmonizowany organizm

gospodarczy i wyzyskać wszelkie możliwości

rozwojowe musimy (…) przekształcić

społeczeństwo niewykwalifikowanych

robotników i na niskim poziomie techniki

pracujących chłopów na społeczeństwo

wykwalifikowanych zawodowo na najwyższych

możliwym poziomie pracowników

T. Nowacki 1947

Tworzenie formalnej
dyscypliny pedagogicznej

Różne koncepcje:



Pedagogika gospodarcza



Pedagogika przemysłowa



Pedagogika inżynieryjna



Pedagogika szkoły zawodowej



Pedagogika zawodowa



Pedagogika zakładu pracy

Inne dyscypliny związane z
pracą



Filozofia pracy



Socjologia pracy



Fizjologia pracy



Prakseologia



Erogonomia



Psychologia pracy

Instytut Kształcenia
Zawodowego

Obszary problemowe:



cele kształcenia w powiązaniu z gospodarka i strukturą

zatrudnienia



podział pracy i wyodrębnianie zawodów



treści kształcenia dla poszczególnych zawodów



wychowanie przez pracę



metodyka zawodowa



poradnictwo zawodowe



dokształcenie i doskonalenie zawodowe



warunki prawidłowości w kształceniu zawodowym



problemy kontroli kształcenia zawodowego



pedeutologia nauczycieli szkół zawodowych

T. Nowacki

II. Przedmiot, zadania i
działy pedagogiki pracy

Trzy działy pedagogiki
pracy



Zygmunt Wiatrowski, Pedagogika
pracy 1978

1. pedagogika przedzawodowa
2. pedagogika zawodowa
3. pedagogika zakładu pracy

Definicja



Dyscyplina pedagogiczną, której
przedmiotem z i badań zainteresowań są
problemy wychowania przez pracę,
kształcenia ogólnotechnicznego, orientacji,
poradnictwa i doradztwa zawodowego,
edukacji prozawodowej, kształcenia i
wychowania zawodowego, kształcenia
ustawicznego pracujących i bezrobotnych
oraz problemy edukacyjne zakładu pracy.

Kluczowe relacje



człowiek – wychowanie - praca



człowiek – obywatel - pracownik

Obszary problemowe
pedagogiki pracy



Kształcenie przedzawodowe



Kształcenie prozawodowe



Kształcenie zawodowe



Kszatałcenie ustawiczne dorosłych
w okresie ich aktywności zawodowej

Główne instytucje promujące i
rozwijające PP



Zespół pedagogiki pracy KNP PAN



Zakłada pedagogiki pracy Akademii
Bydgoskiej



Ośrodek Kształcenia i Doskonalenia
Zawodowego Dorosłych w Radomiu



Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie

Pisma specjalistyczne



Rocznik „Pedagogika Pracy”



„Edukacja Ustawiczna Dorosłych’

III. Miejsce pedagogiki
wśród nauk pedagogicznych

nauki pedagogiczne



Podstawowe dyscypliny pedagogiczne
(pedagogika ogólna, historia oświaty i
wychowania, teoria wychowania, dydaktyka i
technologia kształcenia)



Dyscypliny ze względu na fazy rozwoju człowieka
(m. in. rodziny, przedszkolna, szkolna, dorosłych)



Dyscypliny związane z aktywnością (społeczna,
kultury, czasu wolnego, PRACY)



Dyscypliny pomocnicze (porównawcza,
pedeutologia,, socjologia wychowania)

Najbliższe dziedziny
pedagogiczne



Andragogika



Pedagogika społeczna



Pedagogia resocjalizacyjna

IV. Miejsce pedagogiki
wśród innych nauk o pracy

Miejsce pedagogiki pracy
wśród innych nauk o pracy

PRACA

– jest celowa działalność człowieka

polegająca na celowym przekształcaniu

dóbr przyrody i przystosowywaniu ich do

zaspokajania potrzeb człowiek

PRACA – główny czynnik decydujący o

wykorzystaniu możliwości człowieka,

odgrywający kluczową rolę w jego

rozwoju i podstawę życia społecznego

PRACA – w naturalny sposób łączy różne

dyscypliny naukowe

Filozofia pracy



Filozofia pracy zajmuje się wpływem

pracy ludzkiej na przeobrażenia świata

i człowieka w szczególności interesuje

się aspektami poznawczymi,

moralnymi i estetycznymi

Zadanie pedagogiczne: wychowanie dla

zdobywania wiedzy, przeżywania i

umiejętności wartościowania

Ekonomia pracy



Nauka o stosunkach ekonomicznych i

prawach rządzących produkcja,

podziałem, wymianą, konsumpcją na

różnych poziomach rozwoju

społecznego.



Zadanie pedagogiczne: przygotowanie

do rozumienia mechanizmów

ekonomicznych i skutecznego

oddziaływania na nie

Psychologia pracy



Bada psychikę człowieka w toku
pracy. Wypracowuje rozwiązania
kształtujące ważne dla pracy
zawodowej cechy osobowości



Zadanie pedagogiczne: przygotowuje
człowieka do odnalezienia się w
relacji: człowiek - praca

Socjologia pracy



Zajmuje się społecznym
charakterem pracy i wynikającymi
stąd konsekwencjami społecznymi



Zadanie pedagogiczne:
przygotowanie jednostek i grup
społecznych do współpracy

Organizacja pracy



Teoria skutecznego i sprawnego
organizowania indywidualnej i
zbiorowej pracy oraz skutecznego nią
kierowania



Zadanie pedagogiczne: zdobycie wiedzy
i umiejętności dotyczące efektywnej
pracy indywidualnej i zespołowej

Prawo pracy



Zajmuje się uwarunkowaniami
prawnymi pracy

Zagadnienie pedagogiczne: wpływ

prawa na proces wychowania przez
pracę

V. Idee przewodnie i
przyszłość pedagogiki pracy

Główne idee i obszary
problemowe



idea i powinności pracy człowieka



idea całożyciowego rozwoju zawodowego



problem kwalifikacji i kompetencji

zawodowych



problem organizacji pracy i zadowolenia

z jej wychowania



problem skutecznego działania

zawodowego



problem bycia podmiotem pracy

Relacja edukacja - rynek



Jak uczyć rynkowych zachowań
przedsiębiorczości, mobilności
zawodowej



Humanizacja rynku pracy



Edukacja drogą do kompetencji
zawodowych i odnajdywania się na
rynku pracy

Europejski wymiar pedagogiki
pracy



Narodowa Strategia Integracji Społecznej



Programy stymulowanie aktywności
zawodowo-edukacyjnej LINGUA,
LEONARDO DO VINCI,



Dostosowanie polskich działań edukacyjnych
do uznawanych w Unii Europejskiej
poziomów kwalifikacji zawodowych



Dostosowywanie rozwiązań organizacyjno-
programowych polskiej edukacji do UE

Przyszłość pedagogiki pracy



specjalizacja



integracja,



globalizacja

VI. Pedagog pracy

Znaczenie potoczne



Potoczne każdy nauczyciel szkoły
ogólnokształcącej i zawodowej
(także organizator edukacji w
zakładzie pracy), którzy bierze
świadomie (lub nie) udział w
realizacji zadań dotyczących
wychowania przez pracę, do pracy i
w procesie pracy.

Znaczenie profesjonalne



Pracownik prowadzący działalność
pedagogiczną, legitymujący się
specjalnym wykształceniem w
zakresie pedagogiki pracy i
dyscyplin z nią związanych oraz
zajmujący odpowiednie do
kwalifikacji stanowisko pracy (np.
pedagoga pracy)

Zadania pedagoga pracy-
profesjonalisty



Inicjowanie, organizowanie, koordynowanie

zadań wychowania przez pracę, do pracy i w

procesie pracy



Inicjowanie i prowadzenie różnych form

dokształcania i doskonalenia zawodowego



Inicjowanie i koordynowanie różnych form

przekwalifikowania pracowników



Nawiązywanie kontaktów pomiędzy

placówkami edukacyjnymi a zakładami pracy



Organizowanie działań integrujących i

rozwijających zespół pracowniczy

Znaczenie naukowe



Inicjatorzy i realizatorzy badań naukowych

w zakresie pedagogiki pracy

Główne ośrodki akademickie i badawcze:



Uniwersytety w Katowicach, Poznaniu,

Zielonej Górze, Warszawie, Lublinie,



Akademia Bydgoska, Wyższa Szkoła

Pedagogiczna ZNP w Warszawie,



Instytut Technologii Eksploatacji w Radomiu



Instytut Pracy i Spraw Społecznych w

Warszawie

Stanowiska pracy – w
szkole



Pedagog szkolny



Szkolny doradca zawodowy



Nauczyciel zawodu



Nauczyciel-wychowawca w OHP



Specjalista w poradni psychogiczno-
zawodowej

Stanowiska pracy – zakład
pracy



Specjalista ds. pracowniczych



Specjalista ds. zatrudnienia i spraw

socjalnych



Specjalista ds. zarządzania zasobami

ludzkimi, zarządzania personelem



Specjalista ds. szkoleń i rozwoju

zawodowego



Analityk pracy, rynku pracy



Mediator



Specjalista ds. rekrutacji pracowników

Stanowiska pracy –
administracja



Specjalista w Powiatowym Urzędzie Pracy



Specjalista ds. zatrudnienia i spraw
socjalnych



Doradca zawodu i pracy (Centrum
Informacji Gminnej)



Organizator działań profilaktycznych i
przekwalifikowania bezrobotnych



Organizator tzw. prac publicznych

Stanowiska pracy – naukowo-
badawcze



Pracownik naukowo-badawczy w
szkole wyższej



Pracownik naukowo-badawczy w
instytucie naukowo-badawczym

Doradca zawodu



Gromadzi, opracowuje i aktualizuje
informacje o zawodach, drogach uzyskania
kwalifikacji, potrzebach rynku pracy



Udziela informacji indywidualnych i
grupowych



Wykonuje diagnostyczne badania
przydatności do zawodu



Udziela indywidualnych porad
zawodowych

Doradca pracy



Udziela osobom poszukującym porad w
zakresie ich sytuacji prawnej i
społecznej



Prowadzi organizuje grupowe zajęcia dla
osób poszukujących pracy



Dokonuje nabory i selekcji kadry na
różne stanowiska



Doradza w zakresie rozwoju
zawodowego