DZIAŁANIA

DZIAŁANIA

PROFILAKTYCZNE

PROFILAKTYCZNE

ZAPOBIEGAJĄCE UJEMNYM

ZAPOBIEGAJĄCE UJEMNYM

SKUTKOM NARAŻENIA

SKUTKOM NARAŻENIA

ŚRODOWISKOWEGO

ŚRODOWISKOWEGO

Beata Kutek

Beata Kutek

Natalia Jamroż

Natalia Jamroż

Czym jest

Czym jest

profilaktyka????

profilaktyka????



Zasada Zapobiegawczości

Zasada Zapobiegawczości

stanowiąca narzędzie wspierające

stanowiąca narzędzie wspierające

podejmowanie decyzji, również

podejmowanie decyzji, również

w zdrowiu publicznym, przy

w zdrowiu publicznym, przy

zaistnieniu ryzyka (np. wystąpienia

zaistnieniu ryzyka (np. wystąpienia

niekorzystnych następstw

niekorzystnych następstw

narażenia na czynniki

narażenia na czynniki

środowiskowe) w warunkach

środowiskowe) w warunkach

niepewności

niepewności

.

.



Podejście zapobiegawcze ma

Podejście zapobiegawcze ma

umożliwić wczesne i skuteczne

umożliwić wczesne i skuteczne

przeciwdziałanie zagrożeniom,

przeciwdziałanie zagrożeniom,

zanim jeszcze zostaną

zanim jeszcze zostaną

zgromadzone wiążące dowody

zgromadzone wiążące dowody

zaistnienia niekorzystnych

zaistnienia niekorzystnych

następstw, przy uwzględnieniu

następstw, przy uwzględnieniu

szacunku kosztów i zysków

szacunku kosztów i zysków

w warunkach podjęcia bądź

w warunkach podjęcia bądź

zaniechania działań.

zaniechania działań.

ZABURZENIA STANU ZDROWIA

WYNIKAJĄCE Z NARAŻENIA NA

CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE MOGĄ

MIEĆ RÓŻNORODNY CHARAKTER

 

 OD PRZEJŚCIOWYCH, DYSKRETNYCH

ZABURZEŃ FUNKCJONALNYCH

 PO UTRWALONE ZMIANY

PROWADZĄCE DO KALECTWA LUB
ZGONU

Jakie to zaburzenia???

Jakie to zaburzenia???



zaburzenia funkcji rozrodczych

zaburzenia funkcji rozrodczych



zaburzenia neurologiczne

zaburzenia neurologiczne



immunologiczne

immunologiczne



czynności nerek

czynności nerek



zaburzenia zachowania

zaburzenia zachowania



ryzyko rozwoju wielu chorób, szczególnie o

ryzyko rozwoju wielu chorób, szczególnie o

charakterze przewlekłym:

charakterze przewlekłym:

1.

1.

chorób układu oddechowego

chorób układu oddechowego

2.

2.

pokarmowego

pokarmowego

3.

3.

niektórych nowotworów

niektórych nowotworów

4.

4.

wad wrodzonych

wad wrodzonych

.

.

Co jest

Co jest

niebezpieczeństwem???

niebezpieczeństwem???

NARAŻENIE MIESZANE czyli :

 NA WIELE CZYNNIKÓW
 O RÓŻNYCH STĘŻENIACH BĄDŹ

NATĘŻENIACH

 

SKUTKI ZDROWOTNE

EKSPOZYCJI NA CZYNNIKI

ŚRODOWISKOWE ZALEŻĄ OD:

 składu jakościowego i ilościowego

czynnika

 możliwości wystąpienia interakcji

pomiędzy różnymi substancjami.

 wrażliwości osobniczej.
 oddziaływania jednego czynnika

na wiele układów i narządów

Celem profilaktyki powinna być

Celem profilaktyki powinna być

głównie ochrona grup populacji

głównie ochrona grup populacji

szczególnie narażonych na

szczególnie narażonych na

szkodliwe czynniki

szkodliwe czynniki

środowiskowe:

środowiskowe:

 MAŁE DZIECI
 KOBIETY CIĘŻARNE
 OSOBY W PODESZŁYM

WIEKU

Co możemy zaliczyć do

Co możemy zaliczyć do

czynników

czynników

środowiskowych???

środowiskowych???

 substancje i organizmy działające

toksycznie i chorobotwórczo na wiele

układów i narządów (bakterie, wirusy,

grzyby)

 substancje rakotwórcze lub teratogenne
 emisja i imisja podstawowych

zanieczyszczeń związanych ze spalaniem

paliw mineralnych (pył, SO2, NO2, CO,

WWA, Pb)



wybrane związki chloroorganiczne w

wybrane związki chloroorganiczne w

żywności i materiale biologicznym

żywności i materiale biologicznym

Podział skutków zdrowotnych w

Podział skutków zdrowotnych w

oparciu na działania

oparciu na działania

szkodliwych czynników

szkodliwych czynników

środowiska:

środowiska:



choroby lub zakażenia odznaczające się

choroby lub zakażenia odznaczające się

jednoznacznym związkiem z narażeniem-

jednoznacznym związkiem z narażeniem-

narażenie jest wystarczającym i

narażenie jest wystarczającym i

koniecznym czynnikiem przyczynowym

koniecznym czynnikiem przyczynowym

np. .zatrucie ołowiem u dzieci

np. .zatrucie ołowiem u dzieci



choroby lub zaburzenia stanu zdrowia

choroby lub zaburzenia stanu zdrowia

odznaczające się prawdopodobnym

odznaczające się prawdopodobnym

związkiem z narażeniem-narażenie jest

związkiem z narażeniem-narażenie jest

wystarczającym, ale nie jedynym

wystarczającym, ale nie jedynym

koniecznym czynnikiem przyczynowym

koniecznym czynnikiem przyczynowym

-np. astma oskrzelowa

-np. astma oskrzelowa



choroby lub zaburzenia stanu

choroby lub zaburzenia stanu

zdrowia, w odniesieniu do

zdrowia, w odniesieniu do

których związek z narażeniem

których związek z narażeniem

jest niejasny- dowody

jest niejasny- dowody

odnośnie roli zakażenia są

odnośnie roli zakażenia są

niewystarczające- np.

niewystarczające- np.

zaburzenia płodności

zaburzenia płodności

PROGRAM

„ŚRODOWISKO A ZDROWIE”

–zadania:



zmniejszyć ryzyko wystąpienia

zmniejszyć ryzyko wystąpienia

skutków zdrowotnych

skutków zdrowotnych

wynikających z narażenie na

wynikających z narażenie na

szkodliwe czynniki środowiska

szkodliwe czynniki środowiska



wcześnie rozpoznać skutki

wcześnie rozpoznać skutki

zdrowotne

zdrowotne



ograniczyć niekorzystne

ograniczyć niekorzystne

następstwa zdrowotne

następstwa zdrowotne



stwarzać i doskonalić dostępne

stwarzać i doskonalić dostępne

systemy informacyjne dla celów

systemy informacyjne dla celów

monitoringu "Środowiskowych

monitoringu "Środowiskowych

zagrożeń zdrowia i ich skutków".

zagrożeń zdrowia i ich skutków".



eliminować lub modernizować

eliminować lub modernizować

technologie powodujące

technologie powodujące

zanieczyszczenie środowiska pracy i

zanieczyszczenie środowiska pracy i

komunalnego.

komunalnego.



wprowadzać ekologiczne systemy

wprowadzać ekologiczne systemy

grzewcze w miastach, w których notuje

grzewcze w miastach, w których notuje

się przekroczenia dopuszczalnych

się przekroczenia dopuszczalnych

stężeń dwutlenku siarki i pyłu

stężeń dwutlenku siarki i pyłu

zawieszonego

zawieszonego

.

.



Powstrzymać szerzenie się

Powstrzymać szerzenie się

zakażeń i zatruć przez:

zakażeń i zatruć przez:



poprawę warunków higieniczno-

poprawę warunków higieniczno-

sanitarnych w kraju, a zwłaszcza

sanitarnych w kraju, a zwłaszcza

w hodowli, przemyśle

w hodowli, przemyśle

spożywczym i paszowym.

spożywczym i paszowym.



edukację zdrowotną

edukację zdrowotną

producentów żywności, osób

producentów żywności, osób

zajmujących się

zajmujących się

przechowywaniem i dystrybucją

przechowywaniem i dystrybucją

żywności a także konsumentów

żywności a także konsumentów

.

.



Wprowadzić obowiązek

Wprowadzić obowiązek

szczepień :

szczepień :



należyte przygotowanie

należyte przygotowanie

pielęgniarek wykonujących

pielęgniarek wykonujących

szczepienia

szczepienia



zapewnienie należytej

zapewnienie należytej

jakości sprzętu do szczepień

jakości sprzętu do szczepień



wymuszać sukcesywną eliminację z rynku

wymuszać sukcesywną eliminację z rynku

benzyn ołowiowych oraz starych

benzyn ołowiowych oraz starych

samochodów bez katalizatorów; promować

samochodów bez katalizatorów; promować

paliwa ekologiczne i komunikację szynową.

paliwa ekologiczne i komunikację szynową.



restrukturyzować produkcję rolniczą na

restrukturyzować produkcję rolniczą na

obszarach o glebach nadmiernie

obszarach o glebach nadmiernie

zanieczyszczonych substancjami

zanieczyszczonych substancjami

toksycznymi.

toksycznymi.



łagodzić istniejące nieprawidłowości

łagodzić istniejące nieprawidłowości

lokalizacyjne przez budowę ekranów

lokalizacyjne przez budowę ekranów

akustycznych i innych zabezpieczeń.

akustycznych i innych zabezpieczeń.



doskonalić system wczesnego

doskonalić system wczesnego

wykrywania zagrożeń ludzi i

wykrywania zagrożeń ludzi i

środowiska ze strony

środowiska ze strony

promieniowania jonizującego i

promieniowania jonizującego i

nie jonizującego.

nie jonizującego.



opracować i wdrożyć lokalne

opracować i wdrożyć lokalne

programy zmniejszania ilości

programy zmniejszania ilości

wytwarzanych odpadów, ich

wytwarzanych odpadów, ich

utylizacji oraz wdrażać

utylizacji oraz wdrażać

centralne programy

centralne programy

"ekologicznie bezpiecznego"

"ekologicznie bezpiecznego"

unieszkodliwiania odpadów

unieszkodliwiania odpadów

toksycznych.

toksycznych.



stworzyć system skutecznego

stworzyć system skutecznego

kontrolowania działań każdej

kontrolowania działań każdej

instytucji na rzecz ochrony

instytucji na rzecz ochrony

zdrowia ludzi przed szkodliwymi

zdrowia ludzi przed szkodliwymi

skutkami fizycznego,

skutkami fizycznego,

chemicznego, biologicznego i

chemicznego, biologicznego i

społecznego środowiska

społecznego środowiska



doskonalić prawo budowlane w

doskonalić prawo budowlane w

kierunku zmniejszenia zagrożeń

kierunku zmniejszenia zagrożeń

zdrowia związanych ze

zdrowia związanych ze

stosowanymi technologiami i

stosowanymi technologiami i

upowszechnienia ekologicznych

upowszechnienia ekologicznych

materiałów budowlanych.

materiałów budowlanych.



wymuszać skuteczne technologie

wymuszać skuteczne technologie

uzdatniania wody w systemach

uzdatniania wody w systemach

zaopatrywanych z ujęć powierzchniowych

zaopatrywanych z ujęć powierzchniowych

zapobiegające powstawaniu wtórnych

zapobiegające powstawaniu wtórnych

mikrozanieczyszczeń wody.

mikrozanieczyszczeń wody.



opracować i wdrażać zintegrowane

opracować i wdrażać zintegrowane

programy edukacji ekologicznej,

programy edukacji ekologicznej,

zdrowotnej i konsumenckiej, skierowane

zdrowotnej i konsumenckiej, skierowane

do decydentów, samorządów,

do decydentów, samorządów,

producentów i konsumentów.

producentów i konsumentów.

Monitorowanie i ewaluacja

Monitorowanie i ewaluacja

wyników

wyników

Wskaźniki:

Wskaźniki:

wskaźniki środowiskowe:

wskaźniki środowiskowe:



emisja i imisja podstawowych

emisja i imisja podstawowych

zanieczyszczeń związanych ze

zanieczyszczeń związanych ze

spalaniem paliw mineralnych (pył,

spalaniem paliw mineralnych (pył,

SO2, NO2, CO, WWA, Pb)

SO2, NO2, CO, WWA, Pb)



powstających w wyniku reakcji

powstających w wyniku reakcji

zachodzącej w atmosferze (O3,

zachodzącej w atmosferze (O3,

SO4)

SO4)



wybrane metale ciężkie w glebie

wybrane metale ciężkie w glebie

i żywności w krwi i moczu

i żywności w krwi i moczu



związki chloroorganiczne w

związki chloroorganiczne w

żywności i materiale

żywności i materiale

biologicznym

biologicznym



produkty korozji biologicznej

produkty korozji biologicznej

oraz substancje najczęściej

oraz substancje najczęściej

emitowane z materiałów

emitowane z materiałów

budowlanych, wykończeniowych

budowlanych, wykończeniowych

i mebli (zarodniki grzybów i

i mebli (zarodniki grzybów i

pleśni, formaldehyd, wybrane

pleśni, formaldehyd, wybrane

węglowodory aromatyczne)

węglowodory aromatyczne)

wskaźniki zdrowotne :

wskaźniki zdrowotne :


częstość występowania jako

częstość występowania jako

chorób zawodowych wybranych

chorób zawodowych wybranych

rodzajów nowotworów

rodzajów nowotworów



astma oskrzelowa

astma oskrzelowa



upośledzenie układu

upośledzenie układu

oddechowego u dzieci

oddechowego u dzieci



wady wrodzone

wady wrodzone



niskia masa urodzeniowa

niskia masa urodzeniowa



umieralność niemowląt z powodu

umieralność niemowląt z powodu

wybranych przyczyn

wybranych przyczyn

PROFILAKTYKA MEDYCZNA

ŚRODOWISKOWYCH ZAGROŻEŃ

ZDROWIA REALIZOWANA NA KILKU

POZIOMACH:

 WCZESNA
 PIERWOTNA (I FAZA)
 WTÓRNA (II FAZA)
 PROFILAKTYKA TRZECIEJ FAZY

PROFILAKTYKA WCZESNA:

DZIAŁANIA Z ZAKRESU

PROMOCJI ZDROWIA

ADRESOWANE DO OSÓB

ZDROWYCH NIE

NARAŻONYCH NA

SZKODLIWE CZYNNIKI

ŚRODOWISKOWE

PROFILAKTYKA PIERWOTNA

(I FAZY)

ZAPOBIEGANIE ZDROWOTNYM

SKUTKOM NARAŻENIA NA

CZYNNIKI SZKODLIWE

POPRZEZ MOŻLIWIE

NAJWCZEŚNIEJSZE DZIAŁANIA

WYPRZEDZAJĄCE

WYSTĄPIENIE ZABURZEŃ

ZDROWIA

PROFILAKTYKA PIERWOTNA

(I FAZY) DZIAŁANIA:

 DZIAŁANIA EDUKACYJNO -

OŚWIATOWE

 BADANIE BIOLOGICZNYCH

MARKERÓW NARAŻENIA

PROFILAKTYKA WTÓRNA

(II FAZY)

WCZESNE WYKRYCIE

SKUTKÓW ZDROWOTNYCH,

KTÓRE MOGĄ BYĆ

KONSEKWENCJĄ

NARAŻENIA NA SZKODLIWE

CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE

PROFILAKTYKA WTÓRNA

(II FAZY) DZIAŁANIA:

 KONSULTACJE I BADANIA

INDYWIDUALNE

 PRZESIEWOWE BADANIA

POPULACYJNE

PROFILAKTYKA III FAZY

DZIAŁANIA ZMIERZAJĄCE DO

MINIMALIZACJI DALSZYCH
UJEMNYCH SKUTKÓW
ZDROWOTNYCH U OSÓB, U
KTÓRYCH WYSTĄPIŁY
ZABURZENIA ZDROWIA LUB
CHOROBY WYNIKAJĄCE Z
NARAŻENIA NA CZYNNIKI
ŚRODOWISKOWE

PROFILAKTYKA III FAZY

DZIAŁANIA:

 POSTĘPOWANIE

DIAGNOSTYCZNE

 MONITOROWANIE STANU

ZDROWIA

 DZIAŁANIA TERAPEUTYCZNE

WZGLĘDEM INDYWIDUALNYCH
PACJENTÓW

DZIĘKUJEMY ZA

DZIĘKUJEMY ZA

UWAGĘ!!!!!!!!!!!

UWAGĘ!!!!!!!!!!!