Psychometria, metoda

testów

Adam Sobolewski

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej

Psychometria, metoda
testów

Psychometria, metoda
testów

Test jako narzędzie diagnozy

psychologicznej

wykład 1

Psychometria

Psychometria

–

[psycho- + gr. metreo = mierzę] dział psychologii
zajmujący się opracowywaniem i stosowaniem metod
matematycznych w psychologii; także teoria
opracowywania i stosowania testów psychologicznych
(Słownik wyrazów obcych PWN, 1972)

–

dziedzina obejmująca badania psychometryczne;
psychometryczny – odnoszący się do pomiaru tego co jest
psychiczne, a więc: odnoszący się do badanie różnych
aspektów procesów psychicznych, w tym badania
osobowości, badania inteligencji, określania zdolności,
(...) odnoszący się do kwestii zastosowania zasad
matematycznych i statystycznych w psychologii (Słownik
psychologii, Reber, 2000)

Co to jest test
psychologiczny?

Co to jest test
psychologiczny?



Test jest to procedura diagnozowania. Może być zbiorem
zadań lub pytań, które – w standardowych warunkach
(tj. stałych, jednakowych dla wszystkich) – mają
wywoływać określone rodzaje zachowań i dostarczać
wyników o pożądanych własnościach
psychometrycznych,
tj. mających wysoką rzetelność i wysoką
trafność (APA, 1986).



Test jest to przyrząd, zbiór pytań lub sytuacji służących
do badania psychologicznych właściwości jednostki
lub grup ludzkich przez wywoływanie w nich określonych
obserwowalnych reakcji werbalnych lub niewerbalnych,
będących w miarę możliwości reprezentatywnymi
próbkami ich zachowania się (Choynowski, 1971).

„

Własności” testu

psychologicznego

„

Własności” testu

psychologicznego



związek z teorią psychologiczną

–

przedmiot pomiaru – zazwyczaj cechy



podstawa w teorii pomiaru



cel – służebność wobec diagnozy



narzędzie dla kompetentnego psychologa



formalny, instytucjonalny kontekst narzędzi
psychometrycznych

Przedmiot pomiaru

Przedmiot pomiaru

Poprzez testy operacjonalizowane są zazwyczaj
zmienne, którymi zajmuje się psychologia różnic
indywidualnych, najczęściej mają one status
cechy.
Innymi pojęciami, o których warto pamiętać są:
– stan,
– syndrom zachowania,
– czynnik,

– styl,

– typ.

Co mierzą testy?

Co mierzą testy?

Przez cechę rozumie się taką właściwość
zachowania, która wykazuje międzyosobniczą
zmienność oraz wewnątrzosobniczą stałość:
międzysytuacyjną i czasową. Mechanizmem
warunkującym te formalne własności cechy są
pewne stałe warunki biologiczne i/lub środowiskowe
organizmu.
Cechy mają status opisowy, są efektem istnienia
względnej stałości zachowania jednostki w różnych
sytuacjach. Cechy są pojęciami psychologicznymi –
nie istnieją realnie (są to zmienne latentne,
utajone).

Teorie psychometryczne

Teorie psychometryczne



teoria losowego doboru próby

–

model klasyczny (Gulliksen, 1950), wraz z
modyfikacjami (Lord, Novick, 1968)

–

teoria uniwersalizacji (Cronbach, Gleser,
Nanda, Rajaratman, 1972)



teoria odpowiadania na pozycje testowe
(item response theory; Lord, 1952)

Diagnoza

psychologiczna

(Paluchowski, 1991)

Diagnoza

psychologiczna

(Paluchowski, 1991)

– proces aktywnego poszukiwania danych
potrzebnych do podjęcia decyzji o działaniach,
zmierzających do zmiany aktualnego stanu
(położenia) psychospołecznego ludzi

(w efekcie terapii, porady, itp.).

Jakie wymogi muszą spełniać
testy?

Jakie wymogi muszą spełniać
testy?



rzetelność



trafność



standaryzacja



obiektywność



normalizacja

Rzetelność

Rzetelność

–

opracowanie testu (materiału testowego i procedury

badania), tak, aby maksymalizował on dokładność
pomiaru cechy badanej przez test.
Kryterium rzetelności pomiaru testem ma dwa aspekty:

stabilności – wyniki danej osoby badanej nie będą się
zmieniały w czasie;
konsystencji (inaczej zgodności wewnętrznej) –
pomiar cechy danej osoby nie jest obciążony błędem,
zmierzono
tę cechę z maksymalną dokładnością.

Trafność

Trafność

–

takie opracowanie testu, by maksymalizował

on stopień, w jakim test mierzy daną cechę.
Kryterium trafności pomiaru testowego ma
dwa aspekty:

–

co test mierzy i jak dobrze to mierzy,

–

co możemy przewidywać na podstawie
wyników testowych.

Standaryzacja

Standaryzacja

–

takie opracowanie procedury badania

testem, by stosowany był za każdym razem
identyczne, niezależnie od osoby badającej i
osoby badanej.
Standaryzacja ma na celu zminimalizowanie
wpływu czynników ubocznych lub
zakłócających na wyniki testowe.

Obiektywność

Obiektywność

–

takie opracowanie procedury interpretacji

wyników badania testem, aby stosowanie jej
było za każdym razem identyczne, niezależne
od osoby badającej.
Obiektywność ma na celu zminimalizowanie
wpływu osoby badającej na wyniki testowe,
ma zagwarantować,
że różne osoby badające dokonają identycznej
oceny wyników danej osoba badanej.

Normalizacja

Normalizacja

– opracowanie procedury przekształcania
wyników liczbowych, uzyskanych przez osobę
badaną w wyniki różnicowe, umożliwiające
lokalizację cechy danej osoby na tle
reprezentatywnej populacji.

Cztery aspekty diagnozy za
pomocą testów

Cztery aspekty diagnozy za
pomocą testów



psychologiczny



metodologiczny



etyczny



psychometryczny

Aspekt psychologiczny

Aspekt psychologiczny

–

określenie problemu diagnozy – pytania
badawczego,
w konsekwencji wybór konkretnego, związanego z
teorią, narzędzia

–

definicja mierzonej zmiennej, test operacjonalizuje
zmienne wymienione w teorii – tylko wtedy zbiór
pytań stanowi narzędzie pomiaru

–

sensowna interpretacja wyniku testowego wymaga
odniesienia do twierdzeń teoretycznych, tak aby
odpowiedź na pytanie badawcze oparta była
wiedzy

Aspekt metodologiczny

Aspekt metodologiczny

–

wiąże się z wymogami: standaryzacji,
obiektywności
i normalizacji testu

–

dotyczy także przesłanek na podstawie których
podejmujemy decyzje o zastosowaniu testu

–

w szerokim rozumieniu odnosi się też do całej
„proceduralnej” sfery funkcjonowania diagnosty,

np. gromadzenia danych w celu renormalizacji
narzędzia, lub pozyskania nowych informacji o
trafności kryterialnej

Aspekt etyczny

Aspekt etyczny

–

odnosi się do życiowych i społecznych
konsekwencji diagnozy dla osoby badanej

–

wiąże się z problemem stronniczości testów –
efektem niedostatków pomiarowych narzędzi
badawczych

–

podobnie jak z powodów metodologicznych,
konieczne
jest – z przyczyn etycznych – formułowanie celu
diagnozy

–

konsekwencją złamania zasad etycznych może być
etykietowanie osób badanych lub grup społecznych

Aspekt psychometryczny

Aspekt psychometryczny

–

wiąże się z wymogami rzetelności i trafności

–

dotyczy konieczności uwzględniania we
wnioskowaniu wskaźników opisujących
precyzję i pewność diagnozy
– określenia błędów: pomiaru i przewidywania

–

odnosi się do stosowania modeli
matematycznych
i statystycznych stanowiących formalną
podstawę budowy wskaźników opartych na
badaniu testami

Psychometria, metoda
testów

Psychometria, metoda
testów

Testy w Polsce – stan prawny,

kwestie etyczne, zwyczaje przyjęte w

środowisku

wykład 2

Konstytucja R.P.

Konstytucja R.P.

Art. 20. Społeczna gospodarka rynkowa oparta na
wolności działalności gospodarczej, własności
prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy
partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju
gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 17 ust. 1. W drodze ustawy można tworzyć
samorządy zawodowe, reprezentujące osoby
wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące
pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów
w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony.

Zawód zaufania publicznego (1)

Zawód zaufania publicznego (1)

Definicję zawodu zaufania publicznego zawiera
projekt ustawy:
O sprawowaniu przez samorządy zawodowe
pieczy nad należytym wykonywaniem zawodów
zaufania publicznego
i o nadzorze nad działalnością samorządów
zawodowych
oraz o zmianie niektórych ustaw.
Projekt zwraca uwagę na bardzo istotne cechy
decydujące o zakwalifikowaniu danego zawodu
jako zawodu zaufania publicznego.

Zawód zaufania publicznego (2)

Zawód zaufania publicznego (2)

Wykonywanie zawodu zaufania
publicznego:

1) wiąże się ze świadczeniem usług polegających na
obsłudze ważnych potrzeb osobistych lub gospodarczych;

2) ze względu na występowanie szczególnej więzi zaufania
między osobą świadczącą usługi w ramach wykonywania
zawodu a usługobiorcą może wiązać się z dostępem do
informacji dotyczących sfery prywatności osoby fizycznej lub
tajemnicy przedsiębiorcy;

3) wiąże się z bardzo szczegółowym uregulowaniem
tajemnicy zawodowej oraz gwarancją, że uchylenie
obowiązku przestrzegania tej tajemnicy, może nastąpić tylko
wyjątkowo i tylko w sytuacji prawem przewidzianej;

Zawód zaufania publicznego (3)

Zawód zaufania publicznego (3)

4) może być wykonywany przez osoby dopuszczone do jego
wykonywania po sprawdzeniu, na zasadach i w trybie określonych
w przepisach właściwych dla danego zawodu zaufania publicznego,
wiedzy i umiejętności niezbędnych do wykonywania tego zawodu;

5) jest wykonywany, w ramach form określonych w przepisach
właściwych dla danego zawodu zaufania publicznego,
bez stosowania zasady kierownictwa, określonej w przepisach
prawa pracy;

6) wymaga do należytego wykonywania określenia odpowiednio
sformalizowanych zasad etycznych jego wykonywania (deontologia
zawodowa) i złożenia ślubowania określonego w przepisach
właściwych dla danego zawodu zaufania publicznego.

Ustawa o zawodzie
psychologa (1)

Ustawa o zawodzie
psychologa (1)

Kwestie wykonywania zawodu psychologa reguluje ustawa z dnia 8

czerwca 2001 r.

o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów.

(Dz. U. z dnia 18 lipca 2001 r.)

Rozdział 1. Przepisy ogólne
Art. 2. Psycholog wykonuje swój zawód samodzielnie.
Art. 4.
1) Wykonywanie zawodu psychologa polega na świadczeniu
usług psychologicznych, a w szczególności na:
1) diagnozie psychologicznej,
2) opiniowaniu,
3) orzekaniu, o ile przepisy odrębne tak stanowią,
4) psychoterapii,
5) udzielaniu pomocy psychologicznej.
2) Za wykonywanie zawodu psychologa uważa się także
prowadzenie przez psychologa badań naukowych w dziedzinie
psychologii lub działalność dydaktyczną w tym zakresie.

Ustawa o zawodzie
psychologa (2)

Ustawa o zawodzie
psychologa (2)

Rozdział 2. Prawo wykonywania zawodu psychologa
Art. 8. Na listę psychologów wpisuje się osobę, która łącznie
spełnia następujące warunki:
1) uzyskała w polskiej uczelni dyplom magistra psychologii
lub uzyskała za granicą wykształcenie uznane za
równorzędne
w Rzeczypospolitej Polskiej,
2) posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
3) włada językiem polskim w mowie i piśmie w zakresie
koniecznym do wykonywania zawodu psychologa,
4) odbyła podyplomowy staż zawodowy, pod merytorycznym
nadzorem psychologa posiadającego prawo wykonywania
zawodu, który ponosi odpowiedzialność za czynności
zawodowe wykonywane przez psychologa – stażystę.

Ustawa o zawodzie
psychologa (3)

Ustawa o zawodzie
psychologa (3)

Rozdział 3. Wykonywanie zawodu psychologa
Art. 12.
1) Podjęcie usług psychologicznych następuje za zgodą osoby
(klienta) lub grupy osób (klientów) stanowiących podmiot
diagnozowania
i oddziaływania psychologicznego, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
2) Zgoda nie jest wymagana w przypadkach określonych w
przepisach Kodeksu karnego, Kodeksu postępowania karnego
oraz w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia
psychicznego (Dz. Nr 11, poz. 535, z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i
Nr 113, poz. 731, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 oraz z 1999 r. Nr
11, poz. 95 z 2000 r. Nr 120, poz. 1268).
3) Zgoda na przeprowadzenie badań nie jest wymagana także
w stosunku do poborowych (...).

Ustawa o zawodzie
psychologa (4)

Ustawa o zawodzie
psychologa (4)

Art. 13.
1) psycholog informuje klienta o celu postępowania, jego
przebiegu, wynikach i sposobie ich udostępniania oraz
powinien uzyskać akceptację planowanych czynności (...).
Art. 14.
1) psycholog ma obowiązek zachowania w tajemnicy
informacji związanych z klientem, uzyskanych w związku z
wykonywaniem zawodu.
2) Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może
być ograniczony w czasie.
3) Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy:
- poważnie jest zagrożone zdrowie, życie klienta lub innych
osób,
- tak stanowią ustawy.

Ustawa o zawodzie
psychologa (5)

Ustawa o zawodzie
psychologa (5)

Art. 16. Tworzy się Komisję Ekspertów do realizacji

zadań zawartych w art. 17 ust. 3, art. 18 ust. 3 i art. 19

ust. 1.

Art. 19.

1) Komisja Ekspertów ustala i aktualizuje listę metod i

narzędzi psychologicznych zastrzeżonych wyłącznie do

stosowania przez psychologów.
2) Krajowa Rada Psychologów sprawuje nadzór nad

warunkami stosowania, rozpowszechniania i nabywania

metod i narzędzi psychologicznych.

Ustawa o zawodzie
psychologa (6)

Ustawa o zawodzie
psychologa (6)

Rozdział 8
Przepis karny

Art. 61.
1) Osoba, która świadczy usługi psychologiczne nie

mając prawa wykonywania zawodu psychologa podlega

karze ograniczenia wolności albo grzywny.
2) W przypadku określonym w ust. 1, orzekanie

następuje w trybie przepisów o postępowaniu w

sprawach o wykroczenia.

Raport o stanie orzecznictwa
psychologicznego (1)

Raport o stanie orzecznictwa
psychologicznego (1)

Przygotowany przez Szustrową (2003)

i współpracowników raport stanowi analizę

norm prawnych, mających status głównie

rozporządzeń ministerialnych, dotyczących

orzecznictwa psychologicznego.

Termin ten w raporcie odnosi się do tych

wszystkich działań zawodowych

psychologa, które polegają na

formułowaniu – na podstawie wyników

badań psychologicznych – zarówno

samodzielnych orzeczeń, jak i opinii

psychologicznych.

Raport o stanie orzecznictwa
psychologicznego (2)

Raport o stanie orzecznictwa
psychologicznego (2)

Raport stanowi analizę rozporządzeń i ustaw
dotyczących orzecznictwa w pięciu obszarach i 26
„dziedzinach” praktyki psychologicznej.
W części analizowanych dziedzin zapisy wręcz
sugerują użycie testów psychologicznych
(oznaczono to dalej
jako – T). Jedynie w dwu sytuacjach istnieje
opracowana metodyka tego typu badań (M).
Psycholog w większości przypadków ma status
członka zespołu orzekającego,
w części zaś przypadków samodzielnego eksperta
(E).

Raport o stanie orzecznictwa
psychologicznego (3)

Raport o stanie orzecznictwa
psychologicznego (3)

I. OŚWIATA
1. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna (T)
II. WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI
2. Biegli sądowi (E)
3. Rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne
4. Placówki resocjalizacyjne (wychowawcze, ośrodki

opiekuńczo-wychowawcze i szkolno-wychowawcze)

5. Zakłady poprawcze i schroniska dla nieletnich
6. Więziennictwo (E)
III. ZDROWIE I OPIEKA SPOŁECZNA
7. Uzależnienie od alkoholu (E)
8. Przymusowe leczenie osób chorych psychicznie
IV. OPIEKA SPOŁECZNA
9. Domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży (T) (E)

Raport o stanie orzecznictwa
psychologicznego (4)

Raport o stanie orzecznictwa
psychologicznego (4)

V. SŁUŻBY MEDYCYNY PRACY
10. Transport kolejowy (T)(M)
11. Morskie statki handlowe (T)
12. Kierujący pojazdami, instruktorzy i egzaminatorzy nauki jazdy

(T)(M)

13. Jednostki ochrony przeciwpożarowej (T)

(wymagania: II>70, brak organicznych uszkodzeń mózgu !!!)

14. Biuro Ochrony Rządu (T)
15. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (T)
16. Ochrona fizyczna (T)(E)
17. Pozwolenie na broń (T)(E)
18. Działalność związana z produkcją i obrotem materiałami

wybuchowymi, bronią i amunicją (T)(E)

19. Działalność związana z produkcją i obrotem materiałami

wybuchowymi, bronią i amunicją – przeznaczonymi do użytku

cywilnego (T)(E)

20. Detektywi (T)(E)

Raport o stanie orzecznictwa
psychologicznego (5)

Raport o stanie orzecznictwa
psychologicznego (5)

21. Inspektorzy transportu drogowego (T)(E)
22. Kandydaci do urzędu sędziego (prokuratora i

kuratora sądowego – zawodowego i społecznego) (T)

(E)

23. Służby dyplomatyczne
24. Zakłady górnicze
25. Energetyka

(brak uregulowań prawnych, w praktyce

psychologowie wydają opinie dotyczące zdolności do

pracy w szczególnych warunkach)

26. Renty

________
źródło: www.ptp.psychologia.pl

Kodeks etyczno-zawodowy
psychologa (1)

Kodeks etyczno-zawodowy
psychologa (1)

art. 4.
Obowiązkiem psychologa jest stały rozwój zawodowy
i dążenie do stałego rozwoju osobistego. Kwalifikacje
psychologa powinny odzwierciedlać aktualny poziom
wiedzy i technik psychologicznych. Psycholog
korzysta
z dorobku nauki światowej. Przyjmowanie twierdzeń
i metod wypracowanych w innych warunkach
społecznych i kulturowych powinna poprzedzać
krytyczna analiza możliwości ich wykorzystania w
naszych warunkach.

Kodeks etyczno-zawodowy
psychologa (2)

Kodeks etyczno-zawodowy
psychologa (2)

art. 12.
Psycholog wykazuje stałą troskę o prestiż i
poziom wykonywania zawodu. Nie udostępnia
specyficznych technik diagnozy psychologicznej
osobom nieprzygotowanym do ich
kompetentnego stosowania. Psycholog
przeciwstawia się podejmowaniu działalności
psychologicznej, a zwłaszcza stosowaniu
specyficznych technik diagnostycznych i
terapeutycznych przez osoby
nie posiadające kwalifikacji psychologicznych.

Kodeks etyczno-zawodowy
psychologa (3)

Kodeks etyczno-zawodowy
psychologa (3)

art. 20.
Osobom korzystającym z diagnozy i terapii
psychologicznej psycholog udziela informacji
o stosowanych metodach i uzyskanych
wynikach, kierując się dobrem tych osób.
Psycholog unika postępowania stwarzającego
ryzyko zagrożenia wartości cenionych przez
klienta a także okazji do błędnej interpretacji
podawanych informacji. W wypadkach
wątpliwych psycholog upewnia się, czy
informacje zostały właściwie zrozumiane.

Prawo autorskie (1)

Prawo autorskie (1)

Prawo autorskie regulowane jest przez Ustawę z
dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach
pokrewnych.
Przedmiot ochrony. Przedmiotem ochrony prawa
autorskiego jest utwór.
W praktyce zawodowej psycholog może się najczęściej
spotkać, lub może być twórcą następujących utworów:
- testy psychologiczne,
- ekspertyzy, opinie (z zastrzeżeniem, że nie są to
jednocześnie dokumenty urzędowe),
- narzędzia badawcze,
- programy warsztatów terapeutycznych.

Prawo autorskie (2)

Prawo autorskie (2)

Prawa autorskie osobiste przysługują tylko twórcy.
Najważniejszymi prawami osobistymi są m.in.:

1. Prawo do autorstwa utworu.

2. Decyzja o pierwszym publicznym udostępnieniu.

3. Prawo do integralności utworu – czyli prawo do

nienaruszalności jego treści i formy oraz do jego

rzetelnego wykorzystania.

4. Prawo do nadzoru nad sposobem jego wykorzystania.

Prawa autorskie majątkowe mogą być oddzielone od

twórcy. Dwa podstawowe prawa majątkowe twórcy to:

- prawo do korzystania z utworu,

- prawo do rozporządzania utworem.

Z powyższymi prawami związane jest jeszcze trzecie

ważne prawo do wynagrodzenia za korzystanie z

chronionego utworu.

Inne regulacje

Inne regulacje

–

Standardy dla testów stosowanych w
psychologii i pedagogice
Amerykańskiego Stowarzyszenia
Psychologicznego

–

Deklaracja zasad etyczno-zawodowych
doradztwa personalnego w zakresie
poszukiwania i selekcji kadr
Stowarzyszenia Doradców Personalnych

Regulacja wykonywania zawodu
psychologa w świetle prawa
wspólnotowego

Regulacja wykonywania zawodu
psychologa w świetle prawa
wspólnotowego

–

Gospodarka Unii Europejskiej oparta jest m.in. na
realizacji czterech swobód przepływu: towarów, kapitału,
osób i usług.

–

Generalną przyjętą zasadą jest zasada, że osoba, która
uzyskała kwalifikacje w jednym państwie członkowskim
może wykonywać na tej podstawie swój zawód na całym
terytorium UE.

–

Zawód psychologa należy jednak do grupy tzw. zawodów
regulowanych nie uregulowanych, tzn. nie ma specjalnej
dyrektywy poświęconej zawodowi psychologa, choć uznaje
się, że zawód ten może podlegać specjalnym
unormowaniom.

–

W konsekwencji, tzw. przeniesienie kwalifikacji
– np. z Polski do innego kraju – wymaga potwierdzenia
kwalifikacji w kraju przyjmującym.

Niedefinicyjne cechy „prawdziwego”
testu

Niedefinicyjne cechy „prawdziwego”
testu

–

test musi mieć autora

–

test to nie tylko materiał testowy, ale
także podręcznik do testu

–

materiał testowy ma ściśle określoną
postać

–

test jest niedostępny dla osób
niekompetentnych

–

test jest rozpowszechniany w określony
sposób

Wydawcy i dystrybutorzy
testów

Wydawcy i dystrybutorzy
testów

–

Pracownia Testów Psychologicznych
Polskiego Towarzystwa
Psychologicznego

–

ALTA

–

SHL Polska (?)

–

Thomas International (?)

Cztery typowe sytuacje

Cztery typowe sytuacje

–

test opublikowany i podlegający
dystrybucji przez specjalistyczne
wydawnictwo

–

test opublikowany w prasie fachowej

–

test niepublikowany (mający autora)

–

„niby-test”

Psychometria, metoda
testów

Psychometria, metoda
testów

Pomiar testowy – podstawowe pojęcia i asocjacje

wykład 3

Specyfika pomiaru
psychometrycznego

Specyfika pomiaru
psychometrycznego



różnice między pomiarem

psychometrycznym

a pomiarem w fizyce



nomotetyczny charakter diagnozy

psychometrycznej



założenie o normalnym rozkładzie

wyników

–

konieczność używania zestawów

(kombinacji) pytań – skala musi mieć

wiele wartości

–

założenie, że pomiar jest realizowany

na skali przedziałowej – poszczególne

wartości skali powinny dzielić równe

odległości

Pomiar psychometryczny a pomiar
w fizyce

Pomiar psychometryczny a pomiar
w fizyce

–

pomiar różnicowy – jest zależny od przedmiotu

pomiaru, fakt mierzenia konstytuuje przedmiot

pomiaru

–

pomiar psychometryczny wpływa na osoby

badane

–

losowy błąd pomiaru może być związany z

właściwościami przedmiotu pomiaru (osoby

badanej) – wynikać nie tylko

z wad narzędzia

–

błąd pomiaru właściwy dla technik

psychometrycznych może mieć nie tylko

losowy, ale również systematyczny charakter

–

konsekwencją testowania jest kreowanie

kolejnych

„efektów pomiarowych”, innych niż właściwa

zmienna

Diagnoza nomotetyczna vs.
idiograficzna

Diagnoza nomotetyczna vs.
idiograficzna

–

w podejściu idiograficznym pytania badawcze
koncentrują się na specyficznych dla osoby
badanej czynnikach
i właściwościach determinujących konkretne
zachowanie lub fakt biograficzny; podejście to
jest jakościowe, stosowane są raczej techniki
swobodne

–

w podejściu nomotetycznym problemem
diagnozy jest określenie nasilenia u osoby
badanej cechy, lub cech,
które są uniwersalne – właściwe dla
wszystkich jednostek
w populacji; podejście to ma charakter
ilościowy, stosowane są techniki
standaryzowane

Odwołanie do rozkładu
normalnego

Odwołanie do rozkładu
normalnego

–

konieczność używania kombinacji pytań wiąże

się z czterema kwestiami:

– dążeniem do maksymalizacji wariancji skali,

(wariancja skali jest sumą wariancji poszczególnych pytań i ich podwojonej

kowariancji)

– wieloprzyczynowością zachowania,
– wieloaspektowością definicji mierzonych zmiennych,
– ogólnością wymiarów definiowanych przez

psychologię r.i.

–

warunek dokonywania pomiaru na skali

przedziałowej wiąże się z trzema problemami:

– założeniem o psychometrycznej i diagnostycznej

równoważności pozycji

– konsekwencjami niespełnienia powyższego

(zniekształceniem normalności rozkładu)

– ideą ważenia odpowiedzi

Testy projekcyjne a techniki
standaryzowane

Testy projekcyjne a techniki
standaryzowane

Przegląd różnego rodzaju technik standaryzowanych, czy też
psychometrycznych, należy rozpocząć od odróżnienia ich od
technik projekcyjnych. Narzędzia tego typu, odwołujące się
przede wszystkim do koncepcji psychoanalitycznych, mimo
prób ich standaryzacji dają diagnoście możliwość swobodnej
oceny reakcji osoby badanej – która ma status
interpretowanego znaku. Wątpliwa jest zatem ich
obiektywność, jako że jest zależna nie od narzędzia a od
kompetencji diagnosty. Dyskusyjny może być także aspekt –
lub raczej jego brak – psychometryczny pomiaru. Obrońcy
tego typu technik akcentują jednak , że testy projekcyjne są
jedynymi narzędziami odpornymi na manipulację ze strony
osób badanych.

Próba klasyfikacji testów

Próba klasyfikacji testów



testy, w których wykonywane są specyficzne
zadania



kwestionariusze, w których osoba badana
opisuje swoje zachowanie

–

narzędzia samoopisowe

–

narzędzia do szacowania

–

arkusze biograficzne



metody, podczas stosowania których osoba
badana jest obserwowana w specyficznej
sytuacji

Testy, w których wykonywane
są specyficzne zadania

Testy, w których wykonywane
są specyficzne zadania

–

testy wiedzy lub testy inteligencji, odnoszą się do

poznawczych aspektów funkcjonowania

–

ponieważ wymagają maksymalnego wykonania, jako

jedyne bywają określane jako „rzeczywiste” testy

–

mogą mieć postać testu mocy, szybkości, lub testu

z ograniczeniem czasowym (te dwa terminy są czasami

utożsamiane)

–

diagnostycznymi odpowiedziami są tzw. „odpowiedzi

prawidłowe”,

–

wydają się być odporne na manipulacje za strony osób

badanych, osoby badane mogą raczej symulować niż

dysymulować

–

dysymulacja może polegać na zgadywaniu

Kwestionariusze, w których osoba badana

opisuje swoje zachowanie

Kwestionariusze, w których osoba badana

opisuje swoje zachowanie

–

kwestionariusze lub inwentarze np. osobowości,

temperamentu; odnoszą się do aspektów afektywnych i

wolicjonalnych zachowania

–

ponieważ osoba badana jedynie relacjonuje swoje

zachowanie mają inny status niż testy odwołujące się do

maksymalnego wykonania

–

nie mają odpowiedzi prawidłowych; diagnostyczne są

„odpowiedzi zgodne z kluczem”, czyli takie, które z założenia

teoretycznego (definicji zmiennej) wskazują, że osoba badana

przejawia jakąś właściwość

–

mogą mieć postać samoopisową, albo są narzędziami

odwołującymi się do tzw. szacowania

–

niektóre narzędzia mają nie do końca „psychometryczny”

charakter – np. arkusze biograficzne

–

osoba badana może celowo zniekształcać swoje odpowiedzi

– symulować lub dysymulować

Ustrukturalizowane metody
obserwacyjne

Ustrukturalizowane metody
obserwacyjne

–

najczęściej ateoretyczne techniki typu
– assessment center

–

opisywane są jako niezwykle efektywne w
obszarze doradztwa zawodowego

–

podobno charakteryzują się duża trafnością

–

wymagają przygotowania ćwiczeń
symulacyjnych, standaryzacji kryteriów oceny
zachowania, wyszkolenia obserwatorów

–

z ich natury wynika „niepsychometryczny”
charakter pomiaru

Inne kryteria klasyfikacji
narzędzi

Inne kryteria klasyfikacji
narzędzi

–

sposób prowadzenia badania – indywidualne
vs. grupowe

–

charakter zadań – werbalne vs. wykonaniowe

–

charakter procesu poznawczego prowadzącego
do odpowiedzi – oparte na wytwarzaniu
dywergencyjnym
lub konwergencyjnym

–

postać pytań – oparte na pytaniach otwartych
lub zamkniętych

Przydatny słowniczek

Przydatny słowniczek



odpowiedź diagnostyczna

–

prawidłowa

–

zgodna z kluczem



pytanie buforowe



dystraktor



pytanie „nie wprost” (przez
inwersję)