Ocena ryzyka związanego

z zagrożeniami

zawodowymi

DYREKTYWA

DYREKTYWA

89/391/EWG

89/391/EWG

art. 6 p.3a

Pracodawca powinien:
Oceniać wielkość ryzyka związanego z bezpieczeństwem i
zdrowiem pracowników, między innymi przy doborze
wyposażenia roboczego, przy stosowaniu substancji
chemicznych lub preparatów, a także przy wyposażaniu
stanowisk pracy.
W następstwie tej oceny przewidywane przez pracodawcę
środki zapobiegawcze, metody produkcji oraz organizacja
pracy powinny:

- zapewniać zwiększenie bezpieczeństwa i ochrony

zdrowia pracowników

- być zintegrowane z wszelką działalnością

przedsiębiorstwa na wszystkich poziomach
struktury organizacyjnej.

Dobierając niezbędne środki pracodawca powinien

stosować się do ogólnych zasad prewencji, takich jak:



unikanie ryzyka;



przeprowadzenie oceny ryzyka, którego nie można uniknąć;



zapobieganie ryzyku u jego źródła;



dostosowanie pracy do pojedynczego człowieka;



zastępowanie środków niebezpiecznych bezpiecznymi lub
mniej niebezpiecznymi;



stosowanie nowych rozwiązań technicznych;



właściwe szkolenie i instruowanie pracowników;



nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed
środkami ochrony indywidualnej;



prowadzenie spójnej i całościowej polityki zapobiegawczej.

DYREKTYWA

DYREKTYWA

89/391/EWG

89/391/EWG

DYREKTYWA

DYREKTYWA

89/391/EWG

89/391/EWG

art. 9

Pracodawca powinien oceniać ryzyko
związane z bezpieczeństwem
i zdrowiem podczas pracy, włączając
w to szczególne zagrożenia, na jakie
są narażone grupy pracowników.

KODEKS PRACY - art. 226

KODEKS PRACY - art. 226

Pracodawca jest zobowiązany

informować pracowników o

ryzyku zawodowym, które

wiąże się z wykonywaną

pracą oraz o zasadach

ochrony przed zagrożeniami.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI

SOCJALNEJ

z dnia 26 września 1997 r.

w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy

(ze zmianami w 2003)

DZIAŁ IV

Procesy pracy,

ROZDZIAŁ 1

Przepisy

ogólne

 39.1.

Pracodawca jest obowiązany oceniać

i dokumentować ryzyko zawodowe,
występujące przy określonych pracach,
oraz stosować niezbędne środki
profilaktyczne zmniejszające ryzyko.

RYZYKO ZAWODOWE

Możliwość wystąpienia

niepożądanych zdarzeń,

związanych wykonywaną pracą,

powodujących straty, w

szczególności możliwość

wystąpienia u pracownika

niekorzystnych skutków

zagrożeń dla jego zdrowia i

bezpieczeństwa,

z uwzględnieniem ich ciężkości

ŚRODOWISKO

CZŁOWIEK

RYZYK
O

OBIEKT
TECHNICZNY

NARZĘDZIA

MASZYNY

MATERIAŁY

NIEBEZPIECZNE

CZŁOWIEK

NA

STANOWISKU PRACY

ORGANIZACJ A

PRACY

POMIESZCZENIA

PN-N-18001

....organizacja powinna ustanowić i

utrzymywać procedury identyfikacji

zagrożeń występujących

na stanowiskach pracy i oceny ryzyka

zawodowego

PN-N-18002

Norma zawiera ogólne

wytyczne

do postępowania przy

przeprowadzaniu oceny

ryzyka zawodowego na

stanowiskach pracy.

Wytyczne te mogą być

stosowane przez wszystkie

organizacje.

ELEMENTY RYZYKA wg PN-EN -

ELEMENTY RYZYKA wg PN-EN -

1050

1050

RYZYK
O

Jest

funkcj

ą

i

CIĘŻKOŚCI
URAZU

lub pogorszenia

stanu zdrowia

PRAWDOPODOBIEŃSTW
A

wystąpienia urazu lub

pogorszenia stanu

zdrowia

RÓWNOWAGA RYZYKA

ELEMENTY PRAWDOPODOBIEŃSTWA URAZU

LUB UTRATY ZDROWIA

Prawdopodobieństwo wystąpienia

zdarzenia zagrażającego zależy od

niezawodności elementów struktury

człowiek – maszyna – środowisko.

Dane uzyskuje się najczęściej z:
• opisu wypadków i zdarzeń prawie

wypadkowych,

• analizy porównawczej ryzyka,
• wniosków z danych statystycznych

dotyczących podobnych wydarzeń.

Element prawdopodobieństwa

związany z częstotliwością i

czasem trwania ekspozycji zależy

od:

• częstotliwości dostępu do stref

niebezpiecznych,

• konieczności i charakteru dostępu do

stref niebezpiecznych,

• czasu przebywania człowieka w tych

strefach,

• liczby osób, które muszą przebywać w

strefach niebezpiecznych.

Możliwość uniknięcia lub

ograniczenia szkody związana jest z:

• prędkością pojawiania się zagrożenia,
• możliwościami ludzkimi uniknięcia wypadku

(refleks, zwinność, możliwość wycofania się lub
ucieczki),

• świadomością ryzyka (wiedza ogólna, bezpośrednie

obserwacje urządzeń sygnalizacyjnych),

• stopniem wyszkolenia pracownika,
• doświadczeniem praktycznym i wiedzą.

PROCEDUR

PROCEDUR

A OCENY

A OCENY

RYZYKA

RYZYKA

A n a liz a ry z y k a

- o p is o b ie k tu
- id e n ty fi k a c ja z a g ro ż e ń
- o s z a c o w a n ie r y z y k a

O c e n a ry z y k a

C z y r y z y k o m o ż n a z a a k c e p to w a ć ?

R y z y k o

n ie a k c e p to w a ln e

R y z y k o

a k c e p to w a ln e

O k re ś le n ie d z ia ła ń

n ie z b ę d n y c h d o

o g ra n ic z e n ia ry z y k a

R e a liz a c ja d z ia ła ń

W p ro w a d z e n ie z m ia n d o s y s te m u

O k re s o w e a n a liz y

ry z y k a

Z

A

R

Z

Ą

D

Z

A

N

IE

R

Y

Z

Y

K

IE

M

O

C

E

N

A

R

Y

Z

Y

K

A

RODZAJE RYZYKA

• RYZYKO NIEAKCEPTOWALNE – jest to ryzyko,

które w istniejących warunkach nie może być

zredukowane do poziomu dopuszczalnego.

• RYZYKO AKCEPTOWALNE – jest to ryzyko

przyjmowane w danych warunkach jako

dopuszczalne, jeżeli jego obniżenie jest

niemożliwe lub koszt jego obniżenia jest

nieproporcjonalnie duży w stosunku do

spodziewanych korzyści.

• RYZYKO RESZTKOWE – jest to ryzyko

pozostające po zastosowaniu środków

bezpieczeństwa.

PRZEBIEG OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

 lokalizacja stanowiska pracy i/lub realizowane

na nim zadania,

 osoby pracujące na stanowisku,

 środki pracy, materiały, operacje

technologiczne,

 wykonywane czynności oraz sposób i czas ich

wykonywania,

 zagrożenia, które już zostały zidentyfikowane,

 odpowiednie wymagania przepisów prawnych i

norm,

 możliwe skutki występujących zagrożeń,

 stosowane środki ochronne,

 wypadki, choroby zawodowe oraz inne choroby

pracujących na stanowisku

 Podstawowe informacje

potrzebne

do oceny ryzyka zawodowego

METODY SZACOWANIA RYZYKA

• INDUKCYJNE

– dla założonego uszkodzenia

(awarii) elementu składowego poszukuje się
ciągu następujących po sobie zdarzeń i określa
możliwe wydarzenia końcowe.

• DEDUKCYJNE

– dla założonego zdarzenia

końcowego poszukuje się zdarzeń, które mogły
spowodować wydarzenie końcowe.

Ze względu na charakter otrzymywanego wyniku

metody szacowania ryzyka możemy podzielić na:

• jakościowe,
• ilościowe.

METODY JAKOŚCIOWE SZACOWANIA

RYZYKA

• Metoda Wstępnej Analizy Zagrożeń (PHA),
• Metoda listy kontrolnej,
• Metoda „Co – gdy”,
• Metoda Analizy Bezpieczeństwa Pracy (JSA),
• Metoda Rodzajów Awarii i Ich Skutków (FMEA),
• Metoda Studium Zagrożeń i Zdolności

Operacyjnych (HAZOP),

• Metoda Wskaźnika Ryzyka,
• Metoda Kalkulatora Ryzyka,
• Metoda Przepływu Energii,
• Metoda Odchyleń.

METODA WSTĘPNEJ ANALIZY

ZAGROŻEŃ (PHA)

Polega ona na:
•zidentyfikowaniu i spisaniu wszelkich

zagrożeń, sytuacji i zdarzeń niebezpiecznych
mogących powstać we wszystkich
składnikach rozpatrywanego systemu,

•ocenie stopnia urazu lub utraty zdrowia oraz

prawdopodobieństwa w skali od 1 do 6,

•oszacowaniu ryzyka przez pomnożenie

otrzymanych wartości.

Poziom

Stopień szkód

Prawdopodobieństwo

1.

Znikome urazy, lekkie

szkody

Bardzo nieprawdopodobne

2.

Lekkie obrażenia,

wymierne szkody

Mało prawdopodobne,

zdarzające się raz na 10 lat

3.

Cieżkie obrażenia,

znaczne szkody

Doraźne wydarzenie (raz w

roku)

4.

Pojedyncze wypadki

śmiertelne, cieżkie szkody

Dosyć czeste wydarzenie

(np. raz w miesiącu)

5.

Zbiorowe wypadki

śmiertelne, szkody na

bardzo dużą skale na

terenie zakładu

Częste regularne wydarzenie

(np. raz w tygodniu)

6.

Zbiorowe wypadki

śmiertelne, szkody na

dużą skale poza terenem

zakładu

Duże prawdopodobieństwo

wydarzenia

STOPNIE OCENY

STOSOWANE

W METODZIE

PHA

Wskaźnik ryzyka w metodzie

PHA

6

5

4

3

2

1

6

36

30

24

18

12

6

5

30

25

20

15

10

5

4

24

20

16

12

8

4

3

18

15

12

9

6

3

2

16

10

8

6

4

2

1

6

5

4

3

2

1

PRAWDOPODOBIEŃSTWO SZKÓD

S

T

O

P

IE

Ń

S

Z

K

Ó

D

Przyjmuje się, że ryzyko w przedziale 1 – 3 jest do

przyjęcia, 4 – 9 możliwe do przyjęcia pod warunkiem

dokonania przeglądu, 10 – 36 jest nie do przyjęcia.

Metoda listy kontrolnej

W metodzie listy kontrolnej stosuje się odpowiednie zestawy pytań

umożliwiające sprawdzenie stanu bezpieczeństwa obiektów i

procesów. Listę pytań tworzy się najczęściej w oparciu o istniejące

normy na zasadzie ustalania różnic lub braków. Pełna lista zawiera

odpowiedzi „tak”, „nie”, na pytania „czy stosuje się?”, „czy

wykonuje się w określony sposób?”, czy jest wystarczająca liczba

informacji?” itp.

Lista kontrolna, najczęściej przygotowywana jeszcze na etapie

projektowania stanowiska pracy lub rozruchu obiektu, stanowi

podstawę zidentyfikowania i podstawowego oszacowania zagrożeń i

ich skutków. Przygotowują ją zespoły składające się z projektantów,

technologów, operatorów. Metoda ta jest bardzo przydatna do

określenia możliwych sytuacji niebezpiecznych i identyfikacji

problemów, które powinny być poddane dalszej analizie. Ze

względu na to, że niektóre zagadnienia mogą być przez listę

kontrolną pominięte, listy te łączy się z innymi technikami oceny

ryzyka. Na podstawie wnikliwego przeglądu wyników listy kontrolnej

podejmowane są decyzje o działaniach. Jest to metoda uniwersalna

i może być stosowana zarówno do szybkiego, prostego oszacowania

ryzyka, jak i do bardziej wnikliwego badania.

Koszt jej stosowania są na ogół niskie.

Metoda „Co – gdy”

Dla oceny wpływu możliwych awarii urządzeń lub

błędów technologicznych stawiane są pytania:

co

się

stanie

gdy

....? i opracowywane są odpowiedzi na

zadane pytania. W większych i bardziej złożonych

procesach w metodzie tej stosuje się „listy kontrolne”

ułatwiające opracowanie odpowiedzi na stawiane

pytania. Są one pomocne do prowadzenia bieżących

obserwacji i kontroli stanowisk roboczych przez

operatorów maszyn. Przy tworzeniu list kontrolnych

wykorzystuje się wiedzę ekspercką osób mających

duże doświadczenie i umiejętności oceny badanego

obiektu. Zwykle metoda przy pomocy listy kontrolnej

jest metodą poprzedzającą bardziej złożone metody

oceny bezpieczeństwa procesów przemysłowych.

Metoda Analizy Bezpieczeństwa Pracy

(JSA)

Metoda ta polega na systematycznym badaniu kolejnych

czynności, wykonywanych na stanowisku. Przeprowadzając

analizę zagrożeń związanych z wykonywaniem poszczególnych

czynności należy rozważyć:

•

jakiego rodzaju wypadki mogą wystąpić podczas wykonywania

czynności?

•

czy podczas wykonywania pracy mogą wystąpić problemy lub

odchylenia od jej normalnego przebiegu?

•

czy wykonywanie zadań jest związane z dużym wysiłkiem

fizycznym lub obciążeniem psychicznym?

•

czy czynności mogą być wykonywane w sposób inny niż

ustalony procedurami?

•

czy podczas wykonywania czynności pracownik jest

eksponowany na szkodliwe czynniki fizyczne (hałas, drgania,

promieniowanie itp.)?

•

czy podczas wykonywania czynności pracownik jest

eksponowany na szkodliwe czynniki chemiczne lub biologiczne?

Ta lista pytań może być rozszerzona o oddziaływania innych

czynników, a także uwzględniać problemy ergonomiczne.

Metoda Rodzajów Awarii i ich Skutków

(FMEA)

W metodzie tej przypisuje się składowym elementom

systemu możliwe defekty (awarie), a następnie określa się

częstotliwość i analizuje skutki i konsekwencje defektu.

Metoda ta może być prowadzona na trzech poziomach:

• Poziom wysoki – analizuje awarie systemu,
• Poziom średni – analizuje podsystemy,
• Poziom niski – analizuje elementy składowe.
Metoda FMEA jest metodą czasochłonną i drogą ponieważ

dla każdego elementu składowego trzeba określać

wszystkie możliwe awarie. Prowadzi to często do

rozpatrywania wielu nieistotnych awarii.

Analizę prowadzi się począwszy od całego systemu

przechodząc stopniowo do jego części składowych lub od

pojedynczych elementów „w górę”. Większość analiz FMEA

prowadzona jest od rozpatrywania poszczególnych

elementów w „górę” do poziomu całego systemu.

Metoda Studium Zagrożeń i Zdolności

Operacyjnych (HAZOP)

Jest to usystematyzowana technika służąca do identyfikacji

zagrożeń w dużych instalacjach, zakładach przemysłowych

i badania zdolności operacyjnych. Identyfikuje się

głównie zagrożenia i problemy funkcjonowania związane z

nowym procesem. HAZOP stosuje usystematyzowany

zespół słów kluczowych (haseł), nad którymi prowadzona

jest dyskusja, której wynikiem jest postawienie zadań

poprawiających stan i wyznaczenie osób

odpowiedzialnych za wykonanie tych zadań. HAZOP

wymaga dużej wiedzy o przebiegu procesu,

oprzyrządowaniu i prowadzonych operacjach. Metoda

HAZOP jest ściśle uporządkowana i stosuje specyficzne

hasła związane z parametrami eksploatacyjnymi,

wskazującymi na odchylenia od normalnego

funkcjonowania, przyczyny odchyleń oraz ich następstwa.

Metoda Studium Zagrożeń i Zdolności

Operacyjnych (HAZOP)

Badany obiekt dzielony jest na mniejsze elementy i każdy z tych

elementów jest rozpatrywany oddzielnie. Przyjmuje się kolejno

parametry (fizyczne lub chemiczne) np. przepływ, temperatura,

ciśnienie, skład chemiczny itp. dotyczące fragmentu instalacji oraz

hasła, z których wynikają odchylenia od założonego projektu.

Odchylenie = parametr + hasło

Następnie dyskutuje się skutki wystąpienia odchyleń dla procesu,

pracowników, środowiska i podaje wnioski lub zalecenia

umożliwiające poprawę stanu bezpieczeństwa. Określa się, które

ze zidentyfikowanych zagrożeń lub procesów operacyjnych niosą

ze sobą największe ryzyko i wymagają zmian w projekcie,

procedurach itp. Ustalane są także kierunki i obszary dalszych

analiz ryzyka. Wnioski z dyskusji zespołu zawierają wykazy

zdarzeń, ich efekty, zalecane środki bezpieczeństwa dla każdego

fragmentu rozpatrywanej instalacji lub procesu ujęte zwykle w

postaci tabel.

HASŁA STOSOWANE W METODZIE

HAZOP I

Hasło

Komentarz

Utrata szczelności

Nieszczelność zbiorników lub rurociągów

Pożar

Możliwość pożaru i jego skutki

Eksplozja

Możliwość eksplozji i jej skutki

Utrata zasilania

Skutki utraty zasilania energetycznego

Korozja

Możliwość wystąpienia korozji i jej skutki

Wentylacja

Zapewnienia wentylacji i skutki jej braku

Zagrożenia zewnętrzne

Np. ingerencja człowieka, temperatura, itp.

Metody i procedury

Prawidłowość metod i procedur

Kontrola

Metody i środki kontroli i skutki ich braku

Konserwacja

Zagrożenia związane z błędami w konserwacji

Dostosowanie do celu

Adekwatność rozpatrywanego elementu
instalacji do celu

Dostęp

Dostępność do instalacji, elementów
nastawczych, środków bezpieczeństwa

Efekt domina

Rozpatruje się możliwość wystąpienia
sekwencji zdarzeń o wspólnej przyczynie

Zagrożenia chemiczne

Zagrożenia związane z materiałami i produktami
reakcji

HASŁA I PARAMETRY STOSOWANE W METODZIE

HAZOP II

NIE

Brak parametru lub niewykonanie
czynności

MNIEJ

Ubytek ilościowy

WIĘCEJ

Wzrost ilościowy

CZĘŚĆ

Ubytek jakościowy

ZARÓWNO

Wzrost jakościowy

ODWROTNIE

Logiczne przeciwieństwo

INNE NIŻ

Całkowite zastąpienie

HASŁA

Działania

Przepływ

Prędkość

Częstotliwość

Ciśnienie

Czas

Mieszanie

Ciśnienie atm.

Temperatura Dodatki

Separacja

pH

Skład

Poziom

Informacja

Lepkość

Napięcie

Prąd

Reakcja

Ruch

PARAMETRY

METODA WSKAŹNIKA POZIOMU

RYZYKA

Jest to metoda, a właściwie grupa metod jakościowych

polegających na przyporządkowaniu wskaźników wagi

czynnikom składającym się na ryzyko. Iloczyn

wskaźników wag daje poszukiwany wskaźnik poziomu

ryzyka (WPR). Np. zakłada się, że wskaźnik poziomu

ryzyka jest iloczynem czterech czynników:

WPR = A x B x C x D

A – prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia,

B – częstotliwości ekspozycji na
zagrożenie,

C – największej spodziewanej straty,

D – liczby osób narażonych na
zagrożenie.

WSKAŹNIKI WAGI CZYNNIKÓW

RYZYKA

Wskaźnik poziomu ryzyka może osiągnąć

wartości w przedziale 0 – 13 500

WARTOŚCI WSKAŹNIKA WPR

WPR Ryzyko Działanie

zapobiegawcze

0 -1

Akceptowalne Akceptacja ryzyka

1 -5

Bardzo małe

Działania podjąć w ciągu roku

5 - 10

Małe

Działania podjąć w

ciągu 3 miesięcy

10 - 50

Znaczące

Działania podjąć w ciągu 1

miesiąca

50 - 100

Wysokie Działania podjąć w ciągu 1 tygodnia

100 - 500

Bardzo wysokie Działania podjąć w ciągu 1 dnia

500 - 1000

Ekstremalne

Działania podjąć natychmiast

ponad 1000

Niedopuszczalne

Zatrzymać produkcję

Metoda ustala cztery poziomy ryzyka:
A – wysoki, w którym ryzyko nie może być akceptowane pod

żadnym warunkiem,

B – istotny, przy którym poziom ryzyka powinien być maksymalnie

zmniejszony tak dalece jak to jest praktycznie możliwe,

C – umiarkowany, przy którym ryzyko może być zaakceptowane,

jeżeli koszty redukcji ryzyka przewyższają korzyści,

D – niski, gdy ryzyko może być zaakceptowane bez podejmowania

środków prewencyjnych.

KALKULATOR RYZYKA

Metoda kalkulatora ryzyka należy do prostych i szybkich

metod określania ryzyka. Polega ona na umieszczeniu na

przygotowanym nomogramie punktów dla przyjętego

prawdopodobieństwa zdarzenia oraz częstotliwości dostępu

do strefy niebezpiecznej i czasu przebywania w tej strefie by

dla założonych skutków zdarzenia otrzymać poziom ryzyka.

KALKULATOR

RYZYKA

Metoda przepływu energii

polega na rozpatrzeniu wszelkich możliwych

energii występujących w ocenianym stanowisku

pracy i ocenie skutków niekontrolowanego

przepływu energii.

Obejmuje etapy:
• Przygotowanie analizy,
• Podział obiektu na elementy (objętości),
• Identyfikacja energii,
• Identyfikacja zagrożeń,
• Oszacowanie ryzyka.

Metoda odchyleń

polega

na rozpatrywaniu możliwych odchyleń od

stanu normalnego (technicznego,

eksploatacyjnego lub czynności) i określeniu

potencjalnych skutków tych odchyleń.

Obejmuje etapy:
• Przygotowanie analizy,
• Podział obiektu na elementy funkcjonalne,
• Identyfikacja odchyleń,
• Identyfikacja zagrożeń,
• Oszacowanie ryzyka.

METODY ILOŚCIOWE SZACOWANIA

RYZYKA

•Metoda pozytywnego drzewa zdarzeń (Event Tree)

– określa potencjalne skutki, jakie mogą

spowodować wydarzenia podstawowe. Proces

działania „do przodu” dostarcza informacji o

rozwoju wydarzeń. Drzewo zdarzeń budujemy

udzielając odpowiedzi tak/nie na pytania związane

z kolejno po sobie następującymi zdarzeniami.

•Metoda drzewa błędu (Fault Tree) – jest logicznym

przedstawieniem zależności między wydarzeniem

krytycznym i przyczynami powodującymi to

wydarzenie. Jest modelem przedstawiającym

stany elementów systemu (wydarzenia

podstawowe) i połączeń między tymi

wydarzeniami a wydarzeniem szczytowym.

ZASADA

BUDOW

Y

DRZEWA

ZDARZE

Ń

U s z k o d z e n i e

ś c i e r n i c y

T A K

T A K

T A K

T A K

T A K

N I E

N I E

N I E

N I E

N I E

C z y z o s t a ł o

z a u w a ż o n e i

w y ł ą c z o n o

s z l i fi e r k ę

C z y o s ł o n a

b y ł a

z a m k n i ę t a ?

C z y o s ł o n a

w y t r z y m a

u d e r z e n i e ?

C z y

o p e r a t o r

z n a j d u j e s i ę

w p o l u

r a ż e n i a ?

0 , 8

0 , 2

0 , 4

0 , 7

0 , 6

0 , 3

0 , 5

0 , 5

0 , 5

0 , 5

0 , 8

0 , 0 5 6

0 , 0 4 2

0 , 0 4 2

0 , 0 3

0 , 0 3

W y p a d e k

W y p a d e k

Metoda

analizy

drzewa

błędów

Przygotowanie

analizy

Określenie zdarzenia szczytowego

Określenie znanych zdarzeń

Budowa drzewa błędów

Określenie prawdopodobieństwa zdarzeń podstawowych

Przegląd struktury

Oszacowanie ryzyka

PRZYKŁAD

DRZEWA

BŁĘDÓW

Wypadek

Brak ochrony

Wada

materiałowa

Niezamknięta

osłona

Uszkodzona

osłona

Niewłaściwe

parametry
skrawania

Rozerwanie

sciernicy

A

B

C

D

Operator

PRZYKŁAD

DRZEWA

BŁĘDÓW

Dobór metod

Dobór metod

oceny ryzyka

oceny ryzyka

•

Analiza
bezpieczeństwa
pracy (Job
safety analysis)

•

Listy kontrolne

Przygotowanie do analizy

Zebranie niezbędnych informacji

Określenie realizowanych na stanowisku

zadań

Ustalenie listy czynności, wykonywanych

podczas realizacji zadań

Identyfikacja zagrożeń

Oszacowanie i wyznaczenie

dopuszczalności ryzyka

Określenie wynikających z oceny działań

Podsumowanie wyników

Metoda analizy bezpieczeństwa

pracy

REDUKCJA RYZYKA

Redukcja ryzyka definiowana jest jako zespół

działań polegających na ograniczeniu

poszczególnych elementów ryzyka

zapewniających jego redukcję do poziomu

akceptowalnego. Oznacza to podjęcie działań

dotyczących:

• wyeliminowania lub ograniczenia

zidentyfikowanych zagrożeń.

• zredukowania prawdopodobieństwa

wystąpienia urazu ciała lub pogorszenie

stanu zdrowia,

• zminimalizowania ciężkości urazu.

Zależność między kosztami

a poziomem bezpieczeństwa

Błędy ludzkie jako wynik przerwania

łańcucha sygnał - reakcja



błąd w odbiorze sygnału



niezdolność do rozróżnienia sygnałów



błędna interpretacja znaczenia sygnałów



niepewność jak zareagować na określony sygnał



fizyczna niemożność wykonania planowanej
reakcji



wykonanie reakcji w sposób nieprawidłowy

Grupy czynności w analizie interakcji

człowieka z systemami technicznymi

manipulacje, odczyty, czynności

wykonywane podświadomie,

automatycznie

wybór wariantu działania

wg ustalonych i wyuczonych reguł

opracowanie nowych sposobów

postępowania

Odruchowe

Odruchowe

:

:

Decyzyjne

Decyzyjne

:

:

Intelektual

Intelektual

ne

ne

:

:

Klasyfikacje błędów człowieka

Wg.

Rasmusena

niedopatrzenia w

wykonywaniu rutynowych prac. Prawdopodobieństwo
wypadku 0.0001 - 0.001

prawdopodobieństwo

wypadku 0.001 - 0.01

rzadkie, ujawniane po długim czasie

dotyczące błędów analizy i podejmowania nowych decyzji
Prawdopodobieństwo wypadku 0.01 - 1

błędy umiejętności
(wprawy)

:

błędy w wykonaniu procedury

:

błędy
wiedzy

:

Prawdopodobieństwo błędu ludzkiego

HEP

(

H

uman

E

rror

P

robability)

HEP

n

m



n - liczba popełnionych błędów
m - liczba możliwości popełnienia błędu

PRZECIĘTNE WARTOŚCI

HEP

DLA RÓŻNYCH TYPÓW ZADAŃ

MNOŻNIKI KORYGUJĄCE WARTOŚĆ

HEP

Wyszkolenie operatora

stres

ekspert

nowicjusz

b. niski

x 2

x 2

optymalny

x 1

x 1

wysoki

x 2

x 4

b. wysoki

x 5

x 10

Metody oceny niezawodności człowieka



OCENY EKSPERTÓW



THERP

(Technique for Human Error Rate

Prediction)



HEART

(Human Error Analysis Rate Technique)



SLIM

(Sukces Likelihood Index Method)



CM

(Confusion Matrix)



HCR

(Human Cognitive Reliability)



APJ

(Absolute Probability Judgement)



TESEO

PRZEBIEG OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO

 Oszacowanie ryzyka

zawodowego

w skali trójstopniowej

Ciężkość następstw

Prawdopodobieństwo

mała

średnia

duża

Mało

prawdopodobne

Małe

1

Małe

1

Średnie

2

Prawdopodobne

Małe

1

Średnie

2

Duże

3

Wysoce

prawdopodobne

Średnie

2

Duże

3

Duże

3

Oszacowanie ryzyka zawodowego w

skali trójstopniowej na podstawie

wartości

wielkości charakteryzujących

narażenie

P

i

> P

max

Ryzyko duże

P

max

 P

i

> 0,5 P

max

Ryzyko średnie

P

i

 0,5 P

max

Ryzyko małe

P

max

– wartość dopuszczalna wielkości

charakteryzującej narażenie

PRZEBIEG OCENY RYZYKA
ZAWODOWEGO

P

S

, P Ch, P p

Czy

Ps > NDS

lub

PCh > NDSCH

lub

Pp > NDSP ?

Czy

Ps  0,5 NDS i PCh  0,5 NDSCH

lub

P

s

 0,5 NDS i Pp  0,5 NDSP ?

Tak

Nie

Nie

Tak

Ryzyko zawodowe
duże

Ryzyko zawodowe średnie

Ryzyko zawodowe małe

Algorytm oszacowania w skali trójstopniowej

ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na

szkodliwe substancje chemiczne występujące w powietrzu

L

E X , 8 h

( L

E X , w

) , L

A m a x ,

L

C p e a k

C z y

L

E X , 8 h

( L

E X , w

) > 8 5 d B

l u b

L

A m a x

> 1 1 5 d B

l u b

L

C p e a k

> 1 3 5 d B

C z y

L

E X , 8 h

( L

E X , w )

 8 2 d B

i

L

A m a x

 1 0 9 d B

i

L

C p e a k

 1 2 9 d B

T a k

N i e

N i e

T a k

R y z y k o z a w o d o w e d u ż e

R y z y k o z a w o d o w e ś r e d n i e

R y z y k o z a w o d o w e m a ł e

Algorytm oszacowania w skali trójstopniowej

ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas

jako czynnik szkodliwy dla narządu słuchu

- czy ryzyko można przyjąć?



Wyznaczanie

dopuszczalności ryzyka

zawodowego



Podstawowym kryterium dopuszczalności

ryzyka są wymagania obowiązujących

przepisów prawnych i innych

dokumentów normatywnych.

 W przypadku braku odpowiednich

wymagań przepisów prawnych i innych

zaleca się ustalanie kryteriów

dopuszczalności ryzyka zawodowego

z uwzględnieniem opinii ekspertów z

dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy,

własnych doświadczeń, oraz opinii

pracowników.

PRZEBIEG OCENY RYZYKA
ZAWODOWEGO

OCENA RYZYKA I WYNIKAJĄCE Z NIEJ ZALECENIA

(wg PN-N-18002)

Oszacowanie

ryzyka

zawodowego

Dopuszczalność

ryzyka zawodowego

Niezbędne działania

Duże

Niedopuszczalne

J eżeli ryzyko zawodowe związane jest z pracą już
wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia trzeba
podjąć natychmiast (np. przez zastosowanie środków
ochronnych).

Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu
zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu
dopuszczalnego.

Średnie

Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest
zmniejszenie ryzyka zawodowego.

Małe

Dopuszczalne

Konieczne jest zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje

co najwyżej na tym samym poziomie

Przepisy
, Normy,
NDS,
NDN

 Wyznaczyć osobę odpowiedzialną za

prowadzenie oceny.

 Powołać zespół do oceny ryzyka

zawodowego.

 Zapewnić odpowiednie szkolenie członkom

zespołu.

 Ustalić listę analizowanych stanowisk pracy i

pracowników.

 Dokonać przeglądu wszystkich istniejących

ocen stanu bezpieczeństwa na stanowiskach
pracy

Planowanie oceny ryzyka

zawodowego

Planowanie oceny ryzyka

zawodowego

 Uzgodnić metodologię i terminy prowadzenia

oceny.

 Zgromadzić odpowiednie informacje i

dokumentację.

 Przeprowadzić ocenę i udokumentować jej wyniki.

Zrealizować plany działań wynikające z oceny.

 Ustalić i wdrożyć system monitorowania i uzgodnić

kryteria dla ponownej oceny.

 Wyniki oceny przekazać pracownikom.

Dobór metod oceny ryzyka



dokładne określenie

obiektu



określenie rodzaju wyniku
analizy



przewidywane środki i
terminy

Podstawowe dane
określane przez
kierownictwo

Dobór metod oceny ryzyka

Charakterystyka
obiektu



Wielkość obiektu



Rodzaj procesu lub stosowanej

technologii



Rodzaje operacji w procesie



Rodzaje zagrożeń



Rodzaje zdarzeń i sytuacji

wypadkowych

Dobór metod oceny ryzyka

Forma wyników
analizy



Lista zagrożeń i ich skutków



Lista potencjalnych sytuacji
wypadkowych i ich skutków



Lista wyboru alternatywnych
środków bezpieczeństwa



Wynik ilościowej oceny ryzyka



Mapa ryzyka

Dobór metod oceny ryzyka

Którą metodę
wybrać?



Przegląd bezpieczeństwa



Listy kontrolne



Ranking zagrożeń



Co - Gdy (WI)



HAZOP



FMEA

Dobór metod oceny ryzyka

Którą metodę
wybrać?



Analiza drzewa błędów (FTA)



Analiza drzewa zdarzeń (ET)



Analiza przyczyn i skutków

(CCA)



Analiza niezawodności

człowieka

Dobór metod oceny ryzyka

Czynniki wyboru metody



Motywacja podjęcia działań



Forma potrzebnych wyników

analizy



Rodzaj potrzebnej dokumentacji



Charakterystyka analizowanego

obiektu

Dobór metod oceny ryzyka

Czynniki wyboru metody



Świadomość ryzyka związanego z

obiektem



Dostępność środków na prowadzenie

analizy



Preferencje zespołu badającego



Preferencje kierownictwa zakładu

Dobór metod oceny ryzyka

Dostępność środków

i preferencje zespołów



Dostępność
doświadczonego personelu



Środki finansowe i terminy



Preferencje członków
zespołu



Preferencje kierownictwa

Badanie i analiza wypadków przy

pracy

WYPADKI PRZY PRACY

Wypadek przy pracy jest to

zdarzenie nagłe

,

wywołane

przyczyną zewnętrzną

,

wywołującą

uraz lub śmierć,

które

nastąpiło w

związku z pracą:



podczas lub w związku z
wykonywaniem przez pracownika
zwykłych czynności lub poleceń
przełożonych,



podczas lub w związku z
wykonywaniem przez pracownika
czynności w interesie zakładu
pracy, nawet bez polecenia,



w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji
zakładu pracy w drodze między siedzibą zakładu
pracy, a miejscem wykonywania obowiązku
wynikającego ze stosunku pracy.

WYPADKI PRZY PRACY

Aby zdarzenie, któremu uległ pracownik, mogło być

zakwalifikowane jako wypadek przy pracy muszą

zaistnieć jednocześnie wymienione elementy:

• nagłość,
• przyczyna zewnętrza,
• uraz,

• związek z pracą.

Brak choćby jednego z tych czynników

uniemożliwia uznanie zdarzenia za wypadek

przy pracy.

„Uraz”

– uszkodzenie tkanek ciała lub

narządów człowieka wskutek działania

czynnika zewnętrznego

.

WYPADKI PRZY PRACY



Za

śmiertelny wypadek przy pracy

uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w miejscu wypadku
lub w okresie nie przekraczającym 6
miesięcy od dnia wypadku.



Za

ciężki wypadek przy pracy

– uważa się

wypadek, w wyniku którego nastąpiło
ciężkie uszkodzenie ciała, a mianowicie:
utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności
płodzenia lub inne uszkodzenie ciała albo
rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe
funkcje organizmu, a także choroba
nieuleczalna lub zagrażająca zdrowiu,
trwała choroba psychiczna, trwała,
całkowita lub znaczna niezdolność do
pracy w zawodzie albo trwałe
poważne zeszpecenie lub
zniekształcenie ciała.



Za

zbiorowy wypadek przy pracy

uważa się wypadek,

któremu w wyniku tego samego zdarzenia, uległy
co najmniej dwie osoby.

WYPADKI PRZY PRACY

Za

wypadki traktowane na równi z wypadkami przy

pracy

uważa się wypadki:



W czasie trwania podróży służbowej w
okolicznościach innych niż określone dla wypadku
przy pracy (np. w czasie pobytu w hotelu lub w
innym miejscu przeznaczonym na odpoczynek
pracownika),

chyba, że wypadek został

spowodowany postępowaniem pracownika, które nie
pozostawało w związku z wykonywaniem
powierzonych mu zadań

.



W związku z odbywaniem służby w zakładowych
i resortowych formacjach samoobrony,
albo w związku z przynależnością do
obowiązkowej lub ochotniczej straży pożarnej
działającej w zakładzie pracy.



Przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające
w zakładzie pracy organizacje polityczne i
zawodowe lub uczestnicząc w
organizowanych przez nie czynach społecznych.

WYPADKI PRZY PRACY

Podjąć działania

eliminujące lub

ograniczające

zagrożenie

Zapewnić udzielenie

pierwszej pomocy

osobom

poszkodowanym

Zastosować

odpowiednie środki

zapobiegające

podobnym

wypadkom

Niezwłocznie

zawiadomić

właściwego inspektora pracy

i prokuratora

o śmiertelnym,

ciężkim lub zbiorowym wypadku

przy pracy oraz o każdym innym

wypadku, który wywołał

wymienione skutki, mającym

związek z pracą, jeżeli może być

uznany za wypadek przy pracy

Pracodawca

powinien

Systematycznie analizować

przyczyny wypadków przy

pracy

i na podstawie wyników tych

analiz stosować właściwe

środki zapobiegawcze

WYPADKI PRZY PRACY

Zapewnić ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku

(koszty z tym związane ponosi pracodawca)

Nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku,

zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy, z którego treścią

jest obowiązany zapoznać poszkodowanego pracownika

(członków rodziny w razie śmierci pracownika)

Pracodawca zatwierdza protokół powypadkowy nie później

niż w ciągu 5 dni od jego sporządzenia

WYPADKI PRZY PRACY

Zatwierdzony protokół powypadkowy otrzymuje poszkodowany pracownik (rodzina

w razie śmierci pracownika) wraz z pouczeniem o sposobie i trybie odwołania

Pracodawca niezwłocznie doręcza protokół powypadkowy dotyczący wypadków

śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych właściwemu inspektorowi pracy

Protokół powypadkowy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową

pracodawca przechowuje przez 10 lat

Na podstawie protokółu powypadkowego, w którym stwierdzono,

że wypadek jest wypadkiem przy pracy, pracodawca jest obowiązany

sporządzić statystyczną kartę wypadku przy pracy.

Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr wypadków

na podstawie wszystkich protokółów powypadkowych

ZASADY USTALANIA OKOLICZNOŚCI I

PRZYCZYN WYPADKÓW PRZY PRACY

• Każdy pracownik, który zauważył wypadek przy pracy lub

dowiedział się o nim jest obowiązany natychmiast udzielić

pomocy poszkodowanemu i zawiadomić o wypadku

przełożonego pracownika poszkodowanego oraz służbę bhp.

• Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na

to pozwala, jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić o

wypadku swojego przełożonego.

• Jeżeli skutki wypadku ujawniły się w terminie późniejszym,

pracownik jest obowiązany zawiadomić swojego przełożonego

po ich ujawnieniu.

• Okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy bada zespół

powypadkowy.

• Zespół powypadkowy powinien przystąpić do ustalenia

okoliczności i przyczyn wypadku niezwłocznie po otrzymaniu

wiadomości o zdarzeniu.

WYPADKI PRZY PRACY

SKŁAD ZESPOŁU POWYPADKOWEGO

Skład zespołu powypadkowego jest dwuosobowy.
Pracodawca zobowiązany jest do powołania zespołu

powypadkowego niezwłocznie po uzyskaniu informacji o

zaistniałym wypadku.

Skład zespołu zależy

od

rodzaju wypadku

oraz od

liczby

zatrudnionych pracowników.

POWYŻEJ 100 PRACOWNIKÓW

Wypadek ciężki, zbiorowy i śmiertelny:
- pracownik kierujący komórką służby BHP,
- zakładowy społeczny inspektor pracy.

W pozostałych przypadkach:

- pracownik służby bhp,
- oddziałowy ( wydziałowy) społeczny inspektor pracy.

WYPADKI PRZY PRACY

Obowiązki zespołu powypadkowego

:

1)

 dokonanie oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn, innych

urządzeń
technicznych, urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i
inne
okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku
2)  sporządzenie szkicu lub wykonanie fotografii miejsca wypadku - jeśli jest to
konieczne
3)  przesłuchanie poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala
4)  przesłuchanie świadków wypadku
5)  zasięgnięcie opinii lekarza
6)  zebranie innych dowodów dotyczących wypadku
7)  dokonanie kwalifikacji prawnej wypadku
8)  określenie wniosków i środków profilaktycznych
9)  sporządzenie protokołu powypadkowego po ustaleniu okoliczności i
przyczyn wypadku
nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku
10) zapoznanie poszkodowanego z treścią protokołu przed jego zatwierdzeniem,
pouczenie
poszkodowanego o przysługującym mu prawie do zgłoszenia uwag i
zastrzeżeń do
ustaleń zawartych w protokole

Protokół z ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy

stanowi

ponadto dokument niezbędny do uzyskania przez pracownika

świadczeń

przewidzianych w związku z wypadkiem przy pracy i jest przechowywany

przez okres 10 lat.

Od dokładności i wnikliwości w przeprowadzeniu postępowania powypadkowego

zależą działania i środki profilaktyczne, które pracodawca jest obowiązany podjąć,

aby w przyszłości nie mogły się powtórzyć takie lub podobne wypadki.

WYPADKI PRZY PRACY

CHOROBY ZAWODOWE

Za

choroby zawodowe

uważa

się choroby określone w
wykazie, jeżeli zostały
spowodowane działaniem
czynników szkodliwych dla
zdrowia występujących w
środowisku pracy.

Wykaz ten obejmuje 26
rodzajów chorób zawodowych.

Pracodawca odpowiada za choroby zawodowe
na zasadzie ryzyka absolutnego to jest: w każdym
wypadku wykrycia u pracownika choroby zawodowej,
jeśli pracownik w czasie zatrudnienia był narażony
na czynniki środowiska pracy, które mogły je spowodować.

W interesie pracodawcy jest więc przeprowadzenie szczegółowych

badań wstępnych

pracownika, ograniczając ryzyko powstania

odpowiedzialności za schorzenia związane z poprzednim
zatrudnieniem.

CHOROBY ZAWODOWE

Pracodawca

jest

obowiązany

Niezwłocznie zgłosić właściwemu organowi Państwowej Inspekcji Sanitarnej

i właściwemu inspektorowi pracy każdy przypadek choroby zawodowej

albo podejrzenia o taką chorobę

Zapewnić realizację

zaleceń lekarskich

Ustalić przyczyny

powstania choroby

zawodowej oraz

charakter i rozmiar

zagrożenia tą chorobą

działając

w porozumieniu

z właściwym organem

Państwowej Inspekcji

Sanitarnej

Przystąpić

niezwłocznie do

usuwania czynników

powodujących

powstanie choroby

zawodowej

i zastosować inne

niezbędne środki

zapobiegające

Prowadzić rejestr zachorowań

na choroby zawodowe

i podejrzeń o takie choroby

Systematycznie analizować przyczyny

chorób zawodowych i innych związanych

z warunkami środowiska pracy i na

podstawie tych analiz stosować
właściwe środki zapobiegawcze

BADANIE I ANALIZA WYPADKÓW

BADANIE WYPADKU J EST PROCEDURĄ

UKIERUNKOWANĄ NA WSZECHSTRONNE

POZNANIE I WYJ AŚNIENIE ZDARZEŃ

WYPADKOWYCH

CELE BADANIA WYPADKÓW

 WYJAŚNIENIE PRZYCZYNY POWSTANIA WYPADKU

 ZDOBYCIE INFORMACJI DO ZAPROJEKTOWANIA DZIAŁAŃ

PROFILAKTYCZNYCH

 REDUKCJA BÓLU I CIERPIEŃ - OGRANICZENIE WYPADKOWOŚCI

 REDUKCJA KOSZTÓW ZAKŁADU PONOSZONYCH WSKUTEK

WYPADKÓW

 REDUKCJA SPOŁECZNYCH KOSZTÓW WYPADKOWOŚCI

 KOSZT LECZENIA
 ODSZKODOWANIA
 REKOMPENSATY
 KOSZT AKCJI RATOWNICZEJ
 STRACONY CZAS
 KOSZT ABSENCJI
 KOSZT ZASTĘPSTWA
 NAPRAWA, USUNIĘCIE

ZNISZCZEŃ

 STRATA PRODUKCJI
 ZERWANE KONTRAKTY, KARY

UMOWNE

 KOSZT BADANIA WYPADKU
 KOSZT PROJEKTOWANIA I

STOSOWANIA DZIAŁAŃ
PROFILAKTYCZNYCH

BADANIE I ANALIZA WYPADKÓW

BADANIE I ANALIZA WYPADKÓW

WYMAGANIA PRAWNE

KODEKS PRACY ART. 234 -

KODEKS PRACY ART. 234 -

„OBOWIĄZKI PRACODAWCY

OBOWIĄZKI PRACODAWCY

W RAZIE WYPADKU”

W RAZIE WYPADKU”

 USUNIĘCIE ZAGROŻEŃ
 UDZIELENIE PIERWSZEJ POMOCY
 ZAWIADOMIENIE INSPEKTORA I PROKURATORA (WYPADKI

ŚMIERTELNE, CIĘŻKIE I ZBIOROWE)

 ZBADANIE WYPADKU - USTALENIE PRZYCZYN
 ZASTOSOWANIE DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH

PRZEPISY SZCZEGÓŁOWE

 SPORZĄDZENIE PROTOKOŁU POWYPADKOWEGO

 WYPEŁNIENIE STATYSTYCZNEJ KARTY WYPADKU

PRZY PRACY I WYSŁANIE JEJ DO W.U.S.

 PROWADZENIE ZAKŁADOWEGO REJESTRU

WYPADKÓW

ORGANIZACJA BADAŃ

WYPADKÓW

WYPADKÓW

 POINFORMOWANIE ZAŁOGI O OBOWIĄZKU I TRYBIE ZGŁASZANIA

WYPADKÓW

 PODANIE DO WIADOMOŚCI INFORMACJI O OBOWIĄZKU

ZACHOWANIA MIEJSCA WYPADKU BEZ ZMIAN DO CHWILI
PRZEPROWADZENIA OGLĘDZIN

 ZOBOWIĄZANIE DOZORU DO PRZYJMOWANIA MELDUNKÓW O

WYPADKACH I ICH PRZEKAZYWANIU KIEROWNICTWU I SŁUŻBIE
BHP

 PRZESZKOLENIE LUB ZATRUDNIENIE KOMPETENTNYCH

SPECJALISTÓW UMIEJĄCYCH BADAĆ WYPADKI I PROJEKTOWAĆ
DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE

 PROWADZENIE POLITYKI KIERUNKUJĄCEJ BADANIA WYPADKÓW

NA IDENTYFIKOWANIE ZAWODNOŚCI PROCEDUR
BEZPIECZEŃSTWA A NIE NA POSZUKIWANIE WINNYCH

ZADANIA ZESPOŁU POWYPADKOWEGO

 ustalenie rodzaju wypadku,

 ustalenie przyczyn i okoliczności wypadku,

 określenie prawnej kwalifikacji wypadku,

 określenie udziału zakładu oraz

poszkodowanego w spowodowaniu
wypadku,

 sformułowanie wniosków profilaktycznych,

 spełnienie formalno-prawnych czynności,

 udokumentowanie wypadku poprzez

sporządzenie Protokołu powypadkowego
oraz Statystycznej karty wypadku.

RODZAJE WYPADKÓW

RODZAJE WYPADKÓW

 WYPADEK
 WYPADEK PRZY PRACY

 ZAŁOGA WŁASNA
 ZAŁOGA OBCA

 WYPADEK TRAKTOWANY NA RÓWNI Z WYPADKIEM

PRZY PRACY

 WYPADEK PRZY WYKONYWANIU UMOWY

AGENCYJNEJ

 WYPADEK PRZY WYKONYWANIU UMOWY-ZLECENIA

BADANIE WYPADKU

PRZEPROWADZENIE OGLĘDZIN

 ZBIERZ I ZABEZPIECZ ŚLADY
 ZBIERZ WSTĘPNE OŚWIADCZENIA

ŚWIADKÓW

 USTAL NA SZKICU MIEJSCA WYPADKU, GDZIE

PRZEBYWALI ŚWIADKOWIE I CO MOGLI
WIDZIEĆ

 USTAL JAKIE ZADANIE REALIZOWANO PRZED

WYPADKIEM

PRZESŁUCHANIE POSZKODOWANEGO I
ŚWIADKÓW

 USTAL TOŻSAMOŚĆ
 POINFORMUJ O CELU PRZESŁUCHANIA
 ZAPYTAJ O ZGODĘ NA NAGRYWANIE
 ZADAJ OGÓLNE PYTANIE O PRZEBIEG

WYPADKU

 ZAPYTAJ O SZCZEGÓŁY
 SPISZ I PRZEDŁÓŻ GO ŚWIADKOWI
 DAJ ŚWIADKOWI KOPIE PROTOKOŁU

UPORZĄDKOWANIE FAKTÓW :

 OKREŚL SEKWENCJE ZDARZENIA

 OKREŚL ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY

ZDARZEŃ

PRZYCZYNY WYPADKÓW

PRZYCZYNY

WYPADKU

(POŚREDNIE)

WYDARZENIE

POWODUJĄCE

WYPADEK

PRZYCZYNA

BEZPOŚREDNI

A

URAZ

(WYPADKI)

GŁÓWNE GRUPY PRZYCZYNOWE WYPADKU

POŚREDNIE PRZYCZYNY WYPADKÓW

 NIEWŁAŚCIWA POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA

 NIEWŁAŚCIWA REALIZACJA POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA

 AKCEPTACJA NADMIERNEGO RYZYKA

ŚRODOWISKO

WYPOSAŻENIE

MATERIAŁY

TECHNOLOGIE

POSTĘPOWANIE LUDZI

 NIEPRAWIDŁOWA ORGANIZACJA ZADAŃ

 NIEPRAWIDŁOWY NADZÓR

 ZANIEDBANIA

Bezpieczeństwo i Ochrona Człowieka w Środowisku Pracy

© Centralny Instytut Ochrony Pracy

F a z a a k ty w n a

F a z a i n k u b a c y jn a

W a d l i w y

s y s t e m

z a r z ą d z a n i a
b e z p i e c z e ń -

s t w e m

W a d li w e

z o r g a n i z o w a n i e

z a d a ń

W a r u n k i

n i e b e z p i e c z n e

N i e w ła ś c i w e

p o s tę p o w a n i e

W y d a r z e n i e

n ie b e z p i e c z n e

U r a z

Fazy wypadku

Klasyczny model wypadku wg Heinricha

Diagram

STEP

ENERGETYCZNY MODEL
WYPADKU

Działania prewencyjne

Usunięcie osób ze strefy oddziaływania
energii

Modyfikacja energii

Zmiana kierunku przepływu energii

Kontrola źródła energii

Uniemożliwienie przepływu energii

Zastosowanie negatywnego źródła
energii

Model

wypadku

ANALIZA PRZYCZYN

T

echnicznych,

O

rganizacyjnych i

L

udzkich

1. Zebranie i uporządkowanie faktów

2. Ustalenie możliwej sekwencji zdarzeń i przyczyny

bezpośredniej

3. Ustalenie przyczyn związanych z niesprawnością urządzeń

technicznych

4. Ustalenie przyczyn związanych z błędami w organizacji

pracy

5. Ustalenie przyczyn związanych z błędami człowieka

6. Określenie powiązań między poszczególnymi grupami

przyczyn

DOKUMENTOWANIE WYPADKÓW

PROTOKÓŁ POWYPADKOWY

SPORZĄDZIĆ DLA WSZYSTKICH WYPADKÓW

ZAISTNIAŁYCH W ZAKŁADZIE

TERMIN: 14 DNI OD UZYSKANIA ZAWIADOMIENIA O

WYPADKU

TREŚĆ

 nazwiska i imiona osób wchodzących w skład zespołu

powypadkowego,

 kto i kiedy zgłosił wypadek,
 rodzaj wypadku i ciężkość doznanych obrażeń,
 stwierdzone przyczyny i okoliczności wypadku,
 prawną kwalifikację zaistniałego wypadku,
 określenie udziału zakładu oraz poszkodowanego w

spowodowaniu wypadku,

 wnioski dla profilaktyki
 potwierdzenie informujące o zapoznaniu poszkodowanego lub

członków jego rodziny z treścią Protokołu powypadkowego,

 podpisy członków zespołu powypadkowego.

STATYSTYCZNA KARTA WYPADKU PRZY
PRACY

 WYPEŁNIĆ TYLKO DLA WYPADKÓW PRZY PRACY

I TRAKTOWANYCH NA RÓWNI Z WYPADKAMI
PRZY PRACY

 DWIE CZĘŚCI

 PIERWSZA: DANE O WYPADKU, TERMIN: PIĘĆ DNI OD

DATY SPORZĄDZENIA PROTOKOŁU

 DRUGA: DANE O SKUTKACH RZECZYWISTYCH: TERMIN

- DO PÓŁ ROKU

 ADRESAT: WOJEWÓDZKI URZĄD STATYSTYCZNY

DOKUMENTOWANIE WYPADKÓW

c.d.

ZAKŁADOWY REJESTR WYPADKÓW

WYMAGANIA PRAWNE

 IMIĘ I NAZWISKO

 DATA WYPADKU

 SKUTEK WYPADKU

 DATA SPORZĄDZENIA PROTOKOŁU

POWYPADKOWEGO

ZALECENIA

 RODZAJ WYPADKU
 CIĘŻKOŚĆ WYPADKU
 PRZYCZYNA BEZPOŚREDNIA - NIEBEZPIECZNE

WYDARZENIE

 BŁĄD, KTÓRY SPOWODOWAŁ WYSTĄPIENIE

NIEBEZPIECZNEGO WYDARZENIA

 PRZYCZYNA POPEŁNIONEGO BŁĘDU
 CZYNNOŚĆ PODCZAS KTÓREJ WYDARZYŁ SIĘ

WYPADEK

 CECHY SPRAWY WYPADKU (SPRAWCY BŁĘDU)

ZAKŁADOWY REJESTR WYPADKÓW

c.d.

PROJEKT DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH 

CELE

 ZABLOKOWANIE MOŻLIWOŚCI PONOWNEGO

WYSTĄPIENIA PRZYCZYNY WYPADKU

 OGRANICZENIE MOŻLIWOŚCI PONOWNEGO

WYSTĄPIENIA PRZYCZYNY WYPADKU

 ZLIKWIDOWANIE LUB OGRANICZENIE

POWTARZALNOŚCI WYPADKÓW

RODZAJE CELÓW
PROFILAKTYCZNYC
H

DORAŹNE

SYSTEMOWE

ANALIZOWANIE WYPADKÓW

Analizowanie wypadków jest działaniem
ukierunkowanym na poznanie cech wypadkowości.
Wynikiem analizy jest statystyka wypadków
przedstawiona w postaci tabel statystycznych lub
wykresów statystycznych.

Wyniki analiz wypadków umożliwiają dokonywanie
oceny wypadkowości i są wykorzystywane w
ustalaniu działań profilaktycznych.

Ujmowanie w bazie danych informacji o rodzajach
podjętych działań profilaktycznych umożliwia
ocenienie skuteczności prowadzonych działań
zapobiegawczych oraz ich modyfikowanie.

CECHY WYPADKOWOŚCI

•Częstość wypadków,
•Ciężkość wypadków,
•Zmiana wypadkowości: wzrost, spadek, brak zmian,
•Poziom wypadkowości określany na podstawie porównań z

innymi zakładami, z poziomem wypadkowości w branży,
kraju, lub z danymi międzynarodowymi,

•Częstość występowania wypadków w powiązaniu z głównymi

rodzajami zagrożeń,

•Częstość występowania poszczególnych przyczyn wypadków,
•Wielkość ryzyka utraty życia lub zdrowia wskutek wypadków

podczas wykonywania określonych prac lub czynności
względnie w związku z wyróżnionymi miejscami pracy,
technologiami, stanowiskami oraz cechami osobowymi np.
wiekiem, stażem pracy, wykształceniem itp.