Filozofia - umiłowanie mądrości; refleksja nad
rzeczywistością

Ontologia (metafizyka)

- o "pierwszych zasadach i ostatecznych

przyczynach" bytu. W takim ujęciu nauka o bycie jako takim, której
zadaniem jest dociekanie natury wszystkiego, cokolwiek istnieje,
czyli "tego, co jest" z czego składa się wwszechświat i na jakich
zasadach funkcjonuje

Etyka-

odpowiada na pytania dotyczące dobra, które powinno

kierować postępowaniem ludzi, wskazywać powszechnie ważne
podstawy sprawiedliwego i rozumnego życia i działania, krytycznie
analizując podstawy współczesnej moralności. Jej działy to m. in.:

metaetyka - badanie wypowiedzi etycznych

aksjologia - nauka o wartościach

Estetyka

-

zajmuje się zagadnieniami piękna i brzydoty, harmonii i

dysharmonii.

Antropologia filozoficzna (filozofia człowieka)

- dąży do

poznawania natury człowieka, stara się odpowiedzieć na pytania w
rodzaju: "Kim jest człowiek we wszechświecie?", "Co kieruje
człowiekiem i dlaczego?"

Co mogę wiedzieć?

(

metaetyka)

Co powinienem czynić?

(etyka)

Na co mogę mieć nadzieję?

(religia)

Czym jest człowiek?

(antropologia)

Jaka jest natura wszechrzeczy?

(nauki przyrodnicze)

Kim jest człowiek i dokąd zdąża? (

nauki humanistyczne)

Co to znaczy istnieć?
Jak odróżnić prawdę od fałszu?
Co można uznać za naukę, a co nie?
Czy psychologia jest w stanie rzeczywiście "pojąć"
sposób myślenia i czucia ludzi?
Czy możliwe będzie kiedykolwiek stworzenie
społeczeństwa bez przemocy i wojen?

1.Filozofia starożytna VI w. p.n.e. –

VI w. n.e.

2.Filozofia średniowieczna – do XIV

w.

3.Filozofia nowożytna od XV w

WIERZENIA RELIGIJNE

POTRZEBY

POTRZEBY

POETYCKIE –

MITOLOGIA

MORALNE –

MYŚLI O TRWANIU DUSZY, O

SPRAWIEDLIWOŚĆI, O POZAGROBOWEJ
NAGRODZIE I KARZE

POZNAWCZE-

MITY (próba zrozumienia

świata)

Jak powstał świat (ziemia) i jaka wyższa potęga, jaki
bóg ją stworzył

UMIEJĘTNOŚĆI

RACHUNKI

MIERZENIE PRZESTRZENI

TRAFIANIE NA LĄDZIE I MORZU

LECZENIE CHORÓB

REGUŁY ŻYCIOWE

-UMIAR JEST NAJLEPSZY
-ZNAJ CHWIĘ STOSOWNĄ

POWSTANIE I ROZWÓJ FILOZOFII

POWSTANIE I ROZWÓJ FILOZOFII

TALES

HERAKLIT

ELEACI

EMPEDOKLES I ATOMIŚĆI

PITAGOREJCZYCY

Filozofia kosmologiczna

TALES 624-547 (VII/VI w.p.n.e)

Technik, inżynier, polityk, podróżnik

TO CO ŻYWE, ŻYJE WILGOCIĄ – MARTWE
WYSYCHA

WODA JEST ŻYCIODAJNA

ZARODKI WSZYSTKIEGO SA MOKRE A
POKARM SOCZYSTY

Z WODY ROZWINĄŁ SIE CAŁY

Z WODY ROZWINĄŁ SIE CAŁY

ŚWIAT

ŚWIAT

POCZĄTEK ŚWIATA

POCZĄTEK ŚWIATA

ANAKSYMANDER

ARCHE

- początek świata

ZMIENNE ZJAWIZKA MAJĄ STAŁĄ NATURĘ

Pitagoras VI w. p.n.e – 570 rok. –

497

- dusza istnieje oddzielnie od ciała i może wejść w
dowolne ciało
- ciało jest dla duszy więzieniem
- dusza będzie wyzwolona z ciała gdy się oczyści –
odpokutuje za winy

Zatem wszystko jest liczbą i

wszystko może być do liczby

sprowadzone

Prawa liczbowe regulują czas i pory roku,
cykl biologiczny, wegetacyjny, każdy rodzaj
ruchu.

Liczba jest zasadą bytu

Liczba jest zasadą bytu

1 – punkt, liczba magiczna
2 – linia,
3 – figura geometryczna płaska troistość
4 – ciało geometryczne,
5 – własności ciał fizycznych
6 – życie
7 – duch
8 – miłość
9 – roztropność i sprawiedliwość
10 – doskonałość wszechświata matka
wszystkich liczb,

arche - początek z którego się rzeczywistość

wywodzi

(zasadą jest woda, bezgraniczna nieokreślona materia

powietrze ogień woda)

natura stawania się – jak powstała i dalej

powstaje ?

(transformacja jednej rzeczy w drugą,

rozszczepienie się przeciwieństw, zagęszczenie i rozszczepienie
materii mieszanie się składników)

przyczyna stawania się – jaka jest siła która

powoduje przemianę jednej rzeczy w drugą
(

jedna siła, dwie siły przeciwne i uzupełniające się)

pytanie o stałość świata – czy świat jest

wyłączeni nieustanną przemianą czy jest w
nim jakiś składnik stały ?

CHARAKTERYSTYCZNE POJĘCIA I
TERMINY:
przyroda,
zasada,
byt
rozum
Duch

ZESTAWIANIA POJĘĆ

ZESTAWIANIA POJĘĆ

PRZECIWSTAWNYCH:

PRZECIWSTAWNYCH:
światło – ciemność
materia gęsta – materia rzadka
stawanie się – ginięcie
ruch – spokój
dobro – zło
byt - niebyt

Hebrajsko-kabalistyczna wersja
tetraktysu (litery odpowiadają
liczbom od 1 – 10)

=

3,

14159 26535 89793 23846 26433 83279 50288 41971 69399 37510 58209 74944

59230 78164 06286 20899 86280 34825 34211 70679 82148 08651 32823 06647 09384
46095 50582 23172 53594 08128 48111 74502 84102 70193 85211 05559 64462 29489
54930 38196 44288 10975 66593 34461 28475 64823 37867 83165 27120 19091 45648
56692 34603 48610 45432 66482 13393 60726 02491 41273 72458 70066 06315 58817
48815 20920 96282 92540 91715 36436 78925 90360 01133 05305 48820 46652 13841
46951 94151 16094 33057 27036 57595 91953 09218 61173 81932 61179 31051 18548
07446 23799 62749 56735 18857 52724 89122 79381 83011 94912 98336 73362 44065
66430 86021 39494 63952 24737 19070 21798 60943 70277 05392 17176 29317 67523
84674 81846 76694 05132 00056 81271 45263 56082 77857 71342 75778 96091 73637
17872 14684 40901 22495 34301 46549 58537 10507 92279 68925 89235 42019 95611
21290 21960 86403 44181 59813 62977 47713 09960 51870 72113 49999 99837 29780
49951 05973 17328 16096 31859 50244 59455 34690 83026 42522 30825 33446 85035
26193 11881 71010 00313 78387 52886 58753 32083 81420 61717 76691 47303 59825
34904 28755 46873 11595 62863 88235 37875 93751 95778 18577 80532 17122 68066
13001 92787 66111 95909 21642 01989 38095 25720 10654 85863 27886 59361 53381
82796 82303 01952 03530 18529 68995 77362 25994 13891 24972 17752 83479 13151
55748 57242 45415 06959 50829 53311 68617 27855 88907 50983 81754 63746 49393
19255 06040 09277 01671 13900 98488 24012 85836 16035 63707 66010 47101 81942
95559 61989 46767 83744 94482 55379 77472 68471 04047 53464 62080 46684 25906
94912 93313 67702 89891 52104 75216 20569 66024 05803 81501 93511 25338 24300
35587 64024 74964 73263 91419 92726 04269 92279 67823 54781 63600 93417 21641
21992 45863 15030 28618 29745 55706 74983 85054 94588 58692 69956 90927 21079
75093 02955 32116 53449 87202 75596 02364 80665 49911 98818 34797 75356 63698
07426 54252 78625 51818 41757 46728 90977 77279 38000 81647 06001 61452 49192
17321 72147 72350 14144 19735 68548 16136 11573 52552 13347 57418 49468 43852
33239 07394 14333 45477 62416 86251 89835 69485 56209 92192 22184 27255 02542
56887 67179 04946 01653 46680 49886 27232 79178 60857 84383 82796 79766 81454
10095 38837 86360 95068 00642 25125 20511 73929 84896 08412 84886 26945 60424
19652 85022 21066 11863 06744 27862 20391 94945 ...

W starożytności

W starożytności

•

Grecy wysoko cenili harmonię i

Grecy wysoko cenili harmonię i

proporcje.

proporcje.

•

złoty podział uważali za proporcję

złoty podział uważali za proporcję

doskonałą.

doskonałą.

•

stosowali go w architekturze i sztuce.

stosowali go w architekturze i sztuce.

Złoty podział

Złoty podział

•

Podział odcinka na takie dwie nierówne części,

Podział odcinka na takie dwie nierówne części,

że stosunek większej części do mniejszej

że stosunek większej części do mniejszej

wynosi tyle samo, ile stosunek całego odcinka

wynosi tyle samo, ile stosunek całego odcinka

do większej części nazywa się

do większej części nazywa się

złotym

złotym

podziałem (złotym cięciem).

podziałem (złotym cięciem).

•

Złoty podział wykorzystuje się często w

Złoty podział wykorzystuje się często w

estetycznych, proporcjonalnych kompozycjach

estetycznych, proporcjonalnych kompozycjach

architektonicznych, malarskich,

architektonicznych, malarskich,

fotograficznych.

fotograficznych.

•

Złota liczba

Złota liczba

związana ze złotym podziałem

związana ze złotym podziałem

zadziwiała przez stulecia matematyków,

zadziwiała przez stulecia matematyków,

architektów, botaników, fizyków i artystów

architektów, botaników, fizyków i artystów

niezwykle interesującymi własnościami.

niezwykle interesującymi własnościami.

Parthenon na Akropolu

Parthenon na Akropolu

•

fronton świątyni mieści się w złotym prostokącie

fronton świątyni mieści się w złotym prostokącie

•

plan świątyni jest złotym prostokątem

plan świątyni jest złotym prostokątem

Apollo Belwederski

Apollo Belwederski

•

Twórcą rzeźby był

Twórcą rzeźby był

Leochares (IV wiek pne.)

Leochares (IV wiek pne.)

•

Linia I dzieli na dwie

Linia I dzieli na dwie

części całą postać

części całą postać

w złotej proporcji,

w złotej proporcji,

•

linia E wskazuje złotą

linia E wskazuje złotą

proporcję między głową

proporcję między głową

a górną częścią tułowia,

a górną częścią tułowia,

•

linia O zaznacza podział

linia O zaznacza podział

nóg w kolanach według

nóg w kolanach według

złotego cięcia.

złotego cięcia.

Renesans

Renesans

•

okres wielkiej fascynacji antykiem,

okres wielkiej fascynacji antykiem,

•

złota proporcja nazywana jest

złota proporcja nazywana jest

boską

boską

proporcją

proporcją

(

(

divina proportio

divina proportio

),

),

•

powstaje traktat matematyczny

powstaje traktat matematyczny

„O boskiej proporcji” Luca Pacioli

„O boskiej proporcji” Luca Pacioli

(1509r.),

(1509r.),

•

ilustracje do traktatu wykonuje

ilustracje do traktatu wykonuje

Leonarda da Vinci – mistrz proporcji

Leonarda da Vinci – mistrz proporcji

i  perspektywy.

i  perspektywy.

Złote cięcie w przyrodzie

Złote cięcie w przyrodzie

•

Na wspólnej gałązce

Na wspólnej gałązce

między każdymi

między każdymi

dwiema parami

dwiema parami

listków trzecia para

listków trzecia para

leży w miejscu

leży w miejscu

złotego cięcia.

złotego cięcia.

A B R A C A D A B R

A B R A C A D A B R

A

A

A B R A C A D A B

A B R A C A D A B

R

R

A B R A C A D A B

A B R A C A D A B

A B R A C A D A

A B R A C A D A

A B R A C A D

A B R A C A D

A B R A C A

A B R A C A

A B R A C

A B R A C

A B R A

A B R A

A B R

A B R

A B

A B

A

A

Pentagram

Pentagram

•

pięciokąt foremny

pięciokąt foremny

gwiaździsty

gwiaździsty

•

gwiazda

gwiazda

pitagorejska

pitagorejska

•

godło Bractwa

godło Bractwa

Pitagorejczyków

Pitagorejczyków

•

symbol

symbol

doskonałości

doskonałości

według

według

Pitagorejczyków.

Pitagorejczyków.

Pięciokąt foremny a złota

Pięciokąt foremny a złota

liczba

liczba

•

punkt przecięcia

punkt przecięcia

przekątnych pięciokąta

przekątnych pięciokąta

foremnego wyznacza

foremnego wyznacza

ich złoty podział.

ich złoty podział.

•

przekątna pięciokąta

przekątna pięciokąta

foremnego pozostaje

foremnego pozostaje

w złotej proporcji z jego

w złotej proporcji z jego

bokiem.

bokiem.

•

złoty stosunek

złoty stosunek

w pięciokącie foremnym

w pięciokącie foremnym

odkrył i udowodnił

odkrył i udowodnił

Hippasus (V wiek pne).

Hippasus (V wiek pne).

Buddyjska swastyka na naczyniu z
brązu w Japonii

Swastyki na broszy ze
starosłowiańskim motywem
krzyża zwanym Rękami
Boga.

Tanies Śiwy, hinduistycznego
bóstwa transformacji

swastyka na rzymskiej
mozaice w Afryce

SOFIŚĆI- mędrcy

SOFIŚĆI- mędrcy

•

Mnogość stanowisk filozoficznych wzajemnie sprzecznych

Mnogość stanowisk filozoficznych wzajemnie sprzecznych

(arhe – powietrze, woda, ogień

(arhe – powietrze, woda, ogień

)

)

•

Demokracja – do parlamentu wchodzą demości (garncarze,

Demokracja – do parlamentu wchodzą demości (garncarze,

kupcy, inni rzemieślnicy)

kupcy, inni rzemieślnicy)

•

Wiedza o przyrodzie jest zbędna,

Wiedza o przyrodzie jest zbędna,

•

Kultury

Kultury

można się nauczyć i może ona być przedmiotem

można się nauczyć i może ona być przedmiotem

starania fachowców

starania fachowców

•

Szlachetność jest wyuczalna

Szlachetność jest wyuczalna

•

Arete

Arete

(jakość duszy) można się nauczyć,

(jakość duszy) można się nauczyć,

•

Najważniejsza jest komunikacja to jest wiedza, która

Najważniejsza jest komunikacja to jest wiedza, która

funkcjonuje między człowiekiem a człowiekiem ( ponieważ

funkcjonuje między człowiekiem a człowiekiem ( ponieważ

nie ma żadnej pewności co do wiedzy o świecie)

nie ma żadnej pewności co do wiedzy o świecie)

•

Relatywizm

Relatywizm

– człowiek miarą wszechrzeczy

– człowiek miarą wszechrzeczy

SOFIŚĆI- mędrcy

SOFIŚĆI- mędrcy

-Doniosła jest jedynie umiejętność sporów
-Sprawność argumentacji i dyskusji można zdobyć w drodze
edukacji

-Za nauki pobierali pieniądze. Uczyli pięknej wymowy,
skutecznej walki na słowa. Reklamowali swoje usługi.

-Wykształcenie staje się podstawą oceny człowieka
niezależnie od zasług rodowych.

ARETE (jakość duszy) nie cała dana jest z urodzenia.

Wrodzona jest tylko 1/3

Człowiek jest jak uprawa:

-1/3 zależy od gleby (wrodzone)
-1/3 od ziarna (zdobyta wiedza)
-1/3 od siewcy (nauczyciel)

CZŁOWIEK

CZŁOWIEK

JEST MIARĄ

JEST MIARĄ

WSZECHRZECZ

WSZECHRZECZ

Y

Y

ARETE – to sprawność (pierwotnie rycerska)

ARISTOS – tytuł jaki uzyskiwał człowiek wyróżniający
się (najczęściej podczas wojny) – najszlachetniejszy.
Szlachetność jest dziedziczna

DEMOŚCI – ludzie niskiego pochodzenia, którzy w
okresie demokracji weszli do parlamentu.

PAIDEIA – to propozycja wyposażenia człowieka w
cnoty obywatelskie, polityczne i moralne (wiedza
filozoficzna, muzyka, teatr, medycyna, sport)

Paideia to sposób uzyskiwania ARISTOS przez
wykształcenie i wpływ nauczycieli

Jeśli cechy człowieka nie są wrodzone to
człowiek nie jest zupełny w chwili narodzin a
więc:

-Czym go wypełnić ?
-Jaka powinna być kultura, jaki człowiek powinien
być?

SOKRATES

SOKRATES

WIEM, ŻE NIC NIE WIEM

KAMIEŃ I DRZEWO NIE SA MNIE W STANIE O NICZYM POUCZYĆ

SOFIŚCI

SOFIŚCI

SOKRATES

SOKRATES

SOFIŚĆI

SOFIŚĆI – człowiek naznaczony jest brakiem,
który można zrekompensować wiedzą.

SOKRATES

SOKRATES – jaką wiedzą ? Wiedzą o dobru, które
jest jedno dla wszystkich. Jest pojęciem
uniwersalnym.

Skoro człowiek pozna pojęcie dobra, to od tej pory nie będzie mógł
być zły. Nie ma ludzi złych są tylko niewykształceni.

ARETE = DOBRO

-Mądrość
-Roztropność
-sprawiedliwość

DAJMONION

DAJMONION

– potężny duch

zamieszkujący wnętrze człowieka,
kóry orzeka w razie postępowania
niecnotliwego. Jeśli Dajmonion jest
spokojny (en-dajmonion) to stan
człowieka równoznaczny ze
szczęściem

Szczęście to spokój sumienia.

Dociekania filozoficzne Sokratesa

MAJEUTYKA- „sztuka położnicza” – filozof jest akuszerem
dusz, sam jest bezpłodny (pozbawiony mądrości) jak położna ,
ale pomaga rozmówcy zrodzić własną prawdę

Skłaniał rozmówcę do podania dokładnej definicji dowolnego
słowa z dziedziny etyki lub psychologii.

Posługiwanie się językiem nie oznacza, że zna się dokładne
znaczenie słów

Wszyscy kochają, ale nikt nie jest w stanie podać
wyczerpującej definicji idei miłości

PLATON

PLATON

427-347

•

Wiedza ogólna (osiągalna dzięki rozumowi a nie zmysłom)

Wiedza ogólna (osiągalna dzięki rozumowi a nie zmysłom)

zawiera się w pojęciach a nie treści spostrzeżeń zmysłowych;

zawiera się w pojęciach a nie treści spostrzeżeń zmysłowych;

dotyczy rzeczywistości

dotyczy rzeczywistości

IDEALNEJ

IDEALNEJ

IDEE:

IDEE:

-

są przedmiotowym odpowiednikiem pojęć ogólnych,

są przedmiotowym odpowiednikiem pojęć ogólnych,

-

są

są

ogólne

ogólne

(np. trójkąt, człowiek, pies),

(np. trójkąt, człowiek, pies),

-

są

są

niezmienne

niezmienne

(stałe)

(stałe)

-

nie zależą od czynności umysłu czy aktywności psychicznej

nie zależą od czynności umysłu czy aktywności psychicznej

człowieka –

człowieka –

istnieją obiektywnie

istnieją obiektywnie

(są zastane)

(są zastane)

-

stanowią pierwowzory realnie istniejących rzeczy,

stanowią pierwowzory realnie istniejących rzeczy,

-

istnieją absolutnie

istnieją absolutnie

(zniszczenie rzeczy nie powoduje

(zniszczenie rzeczy nie powoduje

niszczenia idei)

niszczenia idei)

-

są pozaczasowe i pozaprzestrzenne

są pozaczasowe i pozaprzestrzenne

-

mają hierarchię

mają hierarchię

-

są poznawalne

są poznawalne

IDEA DOBR (PRAWDY I PIĘKNA)

IDEA DOBR (PRAWDY I PIĘKNA)

POSZCZEGÓLNE RZECZY FIZYCZNE

•

NATYWIZM

NATYWIZM

– poznanie nie płynie z doświadczenia ale z

– poznanie nie płynie z doświadczenia ale z

wiedzy istniejącej wcześniej

wiedzy istniejącej wcześniej

•

Ludzie lepsi są już tacy w chwili urodzenia (mit o

Ludzie lepsi są już tacy w chwili urodzenia (mit o

uskrzydlonym zaprzęgu – dusza która dłużej przebywała z

uskrzydlonym zaprzęgu – dusza która dłużej przebywała z

ideami rodzi mędrca)

ideami rodzi mędrca)

METAFORA JASKINI

METAFORA JASKINI

•

Poznanie świata idei przez duszę pozwala na przypomnienie

Poznanie świata idei przez duszę pozwala na przypomnienie

sobie tej wiedzy w ciele;

sobie tej wiedzy w ciele;

•

Należy zdystansować się wobec doznań zmysłowych

Należy zdystansować się wobec doznań zmysłowych

(pożądliwości, i popędliwości)

(pożądliwości, i popędliwości)

•

Od urodzenia posiadamy pełną wiedzę o świecie idei –

Od urodzenia posiadamy pełną wiedzę o świecie idei –

wiedza wrodzona (

wiedza wrodzona (

trauma w czasie narodzin powoduje

trauma w czasie narodzin powoduje

zapomnienie, kolejne wcielenie jest degradacją)

zapomnienie, kolejne wcielenie jest degradacją)

DUSZA:

DUSZA:

-

Rozumna (mądrość)

Rozumna (mądrość)

-

Zmysłowo popędliwa (męstwo)

Zmysłowo popędliwa (męstwo)

-

Zmysłowo pożądliwa (wegetatywna) (powściągliwość,

Zmysłowo pożądliwa (wegetatywna) (powściągliwość,

panowanie nad sobą)

panowanie nad sobą)

MIŁOŚĆ CZYSTA

MIŁOŚĆ CZYSTA (pozbawiona oznak seksualności)
osoba zwraca się ku jakościom duchowym (miłość
odwagi, cnoty) a wreszcie ku mądrości
(urzeczywistnienie filozofii) MIŁOŚĆ NIEBIAŃSKA,
PLATONICZNA

ZAKOCHANIE

(miłość do jednego ciała)

kontemplowanie fizycznego piękna ukochanej osoby –
może rozwijać się w docenianie jakości duchowych

INSTYNKT EROTYCZNY

(miłość do jak największej

liczby ciał)

DRABINA EROSA

DRABINA EROSA

384-322

Syn Nikomacha, nadwornego
lekarza Króla Macedonii.

Ok.. 366-347 p.n.e. Kształci się w
Akademii Platońskiej

343-340 p.n.e. Przebywa na dworze
Filipa Macedońskiego jako
wychowawca jego syna Aleksandra
(Aleksander Macedoński)

Każda nauka jest autonomiczna i niezależna
od innych, ponieważ każda ma własny
przedmiot i opiera się na własnych zasadach
(definicjach)

Matematyka

– bada zjawiska wywołane ilością;

Fizyka

– zjawiska wynikające z ruchu ciał;

Biologia

– bada problemy życia i przedłużania

gatunku;

Teologia

jest wiedzą, której przedmiotem jest boskość

Astronomia

studiuje jej (teologii) widzialne przejawy

(gwiazdy).

WE WSZYSTKIM, CO RZECZYWISTE, KRYJE SIĘ

COŚ CUDOWNEGO

Budowa rzeczy – 2 niesamodzielne zasady wewnętrzne:

1 aktywna forma

2 bierna materia

1. gatunki są wieczne – niezmienne i przechodzą bez

modyfikacji z pokolenia na pokolenie.

2. biologia interesuje się jedynie gatunkami a nie jednostkami

3. kształt organów podporządkowany jest zawsze funkcji jak

swemu celowi – np. stopa ma określoną budowę, bo służy
poruszaniu się

Nie istnieje świat ponadnaturalny, jakościowo różny, lepszy i
zdecydowanie prawdziwszy od świata zmysłowego.

Istnieje tylko jeden świat

"Platon przyjacielem, lecz większą

przyjaciółką prawda"

jeśli chodzi o pewne istoty żyjące w morzu,
należałoby zapytać, czy są to zwierzęta,
czy rośliny, ponieważ są one przyczepione,
a kiedy się je wykorzeni, wówczas umierają

mężczyzna jest jedynym i

mężczyzna jest jedynym i

absolutnym prototypem

absolutnym prototypem

człowieka

człowieka

k

k

obieta jest mężczyzną do

obieta jest mężczyzną do

góry nogami

góry nogami

Kobieta jest niedoskonała, ponieważ

wewnątrz jest zimniejsza.

Płeć męska jest w stanie doprowadzić
ugotowanie pożywienia do najwyższego
poziomu dawcy życia; płeć żeńska nie ma tej
zdolności. Iskra zdolna obudzić martwą
materię spoczywa wyłącznie w męskim
nasieniu

Płodzenie jest doskonałe, gdy potomek jest

płci męskiej i jest zdrowy

Niedoskonały, - w kolejności malejącej

1.rodzi chłopców zdrowych ale nie

podobnych do ojca

2.chłopców chorych

3.dziewczynki

4.dziewczynki chore

KARDIOCENTRYZM – serce jest tym
miejscem, w którym krew dzięki procesowi
oczyszczania przez ciepło zamienia się w
pneumę

1.doznanie zmysłowe

– w części czołowej mózgu

znajduje się zmysł wspólny (sensus kommunis).

2.wyobraźnia

– surowy materiał powstały w

wyniku doznania zmysłowego zostaje
opracowany przez fantazję i daje początek
wyobrażeniom umysłowym.

3.intelekt

– (procesy rozumowania i zdolności

sądzenia i rozróżniania – to połączenia między
fantazjami

4.

pamięć

jest usytuowana w tylnej części mózgu

– jest to rodzaj schowka, w którym
przechowywane są zbiory wrażeń i wyobrażeń.

Dzieli zwierzęta:

•

posiadające czerwoną krew

– zaliczając do nich

czworonogi, ptaki, ryby, walenie oraz człowieka,
który stanowi osobny gatunek.

•

zwierzęta pozbawione czerwonej krwi

– są to:

skorupiaki, mięczaki, owady i gady.

STOICY

Zenon z Kition, Seneka, Marek Aureliusz,
Cycero

III w . Ateny Zenon z Kition

III w . Ateny Zenon z Kition

-

Bytem jest jedynie to co działa i podlega działaniu a

Bytem jest jedynie to co działa i podlega działaniu a

więc ciała – jeśli dusza działa to jest cielesna

więc ciała – jeśli dusza działa to jest cielesna

-

Świat jest jeden, nieograniczony, wieczny i

Świat jest jeden, nieograniczony, wieczny i

nieskończony – świat jest boskiej natury

nieskończony – świat jest boskiej natury

-

Szczęścia nie można być pewnym dopóki jest

Szczęścia nie można być pewnym dopóki jest

zależne od zewnętrznych okoliczności

zależne od zewnętrznych okoliczności

a) opanować je,

a) opanować je,

b) uniezależnić się od nich.

b) uniezależnić się od nich.

-

Skoro nie można panować nad światem, trzeba

Skoro nie można panować nad światem, trzeba

zapanować nad sobą

zapanować nad sobą

-

Aby wszystko mieć trzeba się wszystkiego wyrzec

Aby wszystko mieć trzeba się wszystkiego wyrzec

-

Natura jest rozumna, boska – należy się dostosować

Natura jest rozumna, boska – należy się dostosować

do powszechnej harmonii – życie zgodne z naturą

do powszechnej harmonii – życie zgodne z naturą

człowieka – zgodne z naturą w ogóle

człowieka – zgodne z naturą w ogóle

•

Życie zgodne z naturą jest zgodne z rozumem;

Życie zgodne z naturą jest zgodne z rozumem;

•

Nie namiętność a rozum stanowi naturę

Nie namiętność a rozum stanowi naturę

człowieka

człowieka

•

Cnota = rozsądek, wiedza, rozum

Cnota = rozsądek, wiedza, rozum

•

Rozum rządzi nie tylko człowiekiem ale całym

Rozum rządzi nie tylko człowiekiem ale całym

kosmosem stanowi więc łącznik między

kosmosem stanowi więc łącznik między

człowiekiem a kosmosem, między cnotą ludzką a

człowiekiem a kosmosem, między cnotą ludzką a

prawem natury

prawem natury

AFEKTY (NAMIĘTNOŚCI)

1.zawiść,

2.pożądliwość

3.smutek

4. obawa

•

Cnota nie ulega stopniowaniu (albo ma się ją w

Cnota nie ulega stopniowaniu (albo ma się ją w

pełni albo wcale)

pełni albo wcale)

•

Ludzie dzielą się na dobrych i złych

Ludzie dzielą się na dobrych i złych

•

Cnota jest jedna na wsystkie warunki zycia – nie

Cnota jest jedna na wsystkie warunki zycia – nie

podobna mieć jej w jednej dziedzinie a w innej nie

podobna mieć jej w jednej dziedzinie a w innej nie

•

Cnota jest dobrem jedynym – wszystko inne nie

Cnota jest dobrem jedynym – wszystko inne nie

jest cnotom i może być źle użyte

jest cnotom i może być źle użyte

•

Poza cnotom i jej przeciwnościom – złem,

Poza cnotom i jej przeciwnościom – złem,

wszystko inne jest obojętne (dobra, zdrowie,

wszystko inne jest obojętne (dobra, zdrowie,

uroda itp.)

uroda itp.)

•

Brak pożądania i wstrętu w stosunku do dóbr

Brak pożądania i wstrętu w stosunku do dóbr

Szczęście

Są tylko 2 drogi, żeby je sobie zapewnić

1.opanować zewnętrzne okoliczności

2.uniezależnić się od okoliczności

zewnętrznych

Żyć cnotliwie i żyć zgodnie z naturą - to
jedno i to samo

Życie cnotliwe jest życiem wolnym

Kto postępuje na drodze cnoty jest jeszcze
poza cnotą.

Cnota jest jedna i nie podzielna

Cnota jest dobrem, które cechuje
samowystarczalność

Do szczęścia i doskonałości nic poza cnotą
nie potrzeba.

APATIA

APATIA

–czyli beznamiętność,

charakteryzuje mędrca. Stanowi najbliższy
cel życia moralnego.

4 AFEKTY

1.zawiść,

2.pożądliwość

3.smutek

4. obawa

APATIA

APATIA

–czyli beznamiętność charakteryzuje

mędrca. Stanowi najbliższy cel życia
moralnego.

FILOZOFIA CHRZEŚCIJAN

FILOZOFIA CHRZEŚCIJAN

OKRESY

-do VI wieku – filozofia chrześcijańska rozwija się równolegle z
pozachrześcijąńską

-VIII – XIV średniowiecze – scholastyka

Do VI wieku – filozofia chrześcijańska rozwija się
równolegle z pozachrześcijańską.

Najbardziej zasłużeni w naukach tego okresu nazywani
są Ojcami Kościoła (Patres) a nauka ich zwana jest
nauką Ojców czyli patrystyką

Poznanie
Prawo
Zapowiedź

Trzy podstawowe pojęcia nauki moralnej
pierwszych chrześcijan

GNOSTYCY

Antiochii

Bazylides

Bardezanes

ZAŁOŻENIA

1. Nieskończona wyższość Boga

2. Przeogromna wprost niezmierzona nędza rodu

ludzkiego.

Teologia gnostyków obejmuje całą skalę

bóstw o rożnej doskonałości.

W świecie widzieli zmagające się zasady

światło i ciemność, dobro i zło

Chrystus dla gnostyków był jednym z

eonów ale tym który spełnia
najdonioślejsze zadanie bo wyzwala
świat od zła jakie sprawił eon upadły -
stwórca świata.

1. skrajnie dualistyczna i pesymistyczna koncepcja

świata – zło jest czynnikiem równie odwiecznym jak
dobro, zło pochodzi z materii dobro z Boga,

2. historyczna koncepcja świata jako zmagania się

mocy złych i dobrych, mająca wytłumaczyć, skąd zło
dostało się do świata

3. alegoryczna metoda wywodzenia tych koncepcji z

Pisma świętego

APLOGECI WSCHODU

Justyn Męczennik (106-166),

Ireneusz (biskup Lugdunu),

Atenagoras,

Teofil z Antiochii,

Tacjan

Dowodzili że bóg jest jeden
a dusza nieśmiertelna

a)jego jedność

– wynika z pojęcia boga

jako istoty nieskończenie doskonałej,
jednością jest świat nas otaczający wiec i
bój jest jednością

b)jego stosunek do świata

– czy stworzył

świat z niczego czy też istniała jakaś
materia czy sam stworzył czy istniały
jakieś wzorce które go obowiązywały

c)jego

poznawalność

–

ograniczenie

poznania, bóg jest bez imienia bo nie
jesteśmy zdolni znaleźć dla niego nazwę,
jego przymioty przerastają możliwości
człowieka wiec nie poznajemy ich wprost
ale poprzez jego dzieła.

BÓG

DUSZA

a)czy jest nieśmiertelna (KREACJONIZM – dusze

nie istnieją odwiecznie a są tworzone w chwili
urodzenia cielesnego)

b)czy jest boskiej natury

c)czy jest cielesna

d)czy ciało należy na równi z nią do natury

człowieka

Starożytni

Chrześcijanie

Albo świat w całości pochodzi
od Boga, a wtedy jest boskiej
natury albo jest niedoskonały,
nieboskiej natury a wtedy nie
pochodzi w całości do boga

Świat w całości pochodzi od
Boga ale nie jest boskiej
natury. (w całości od Boga bo
ten jest wszechmocny a
nieboska bo konieczna była
ofiara Chrystusa)

Albo dusza jest boska i
nieśmiertelna albo jest
śmiertelna i nieboska

Dusza jest nieśmiertelna, ale
nie jest boska (nieśmiertelna
bo zapowiada się zbawienie a
nieboska bo konieczna była
ofiara Chrystusa)

Albo coś jest zmienne albo
niezmienne. Zmienne – ma
początek i koniec
Niezmienne nie ma ani
początku ani końca

Dusza ma początek ale nie ma
końca (początek dał jej Bóg
wszechmogący a nie ma
końca bo będzie zbawiona)

Quintus Septimus Florens Tertullianus

(ok. 160 -

230 n.e.), rzymski teolog, nawrócony na
chrześcijaństwo w 197 roku, stał się jego
najzacieklejszym w owym czasie obrońcą.

Tertulian był pierwszym teologiem chrześcijańskim,
który posługiwał się łaciną. To dzięki niemu zrodziła
się tzw. łacina kościelna.

Dla Tertuliana chrześcijanie byli nadludźmi,
kierowanymi przez ducha, co zgadzało się z Pawłową
koncepcją Kościoła.

•

I umarł Syn Boży, co wręcz dla tego jest wiarygodne, ze jest

I umarł Syn Boży, co wręcz dla tego jest wiarygodne, ze jest

niedorzeczne

niedorzeczne

•

I złożony w grobie zmartwychwstał – to jest pewne, bo niemożliwe.

I złożony w grobie zmartwychwstał – to jest pewne, bo niemożliwe.

•

Krew męczenników jest nasieniem Kościoła

Krew męczenników jest nasieniem Kościoła

•

Jednością heretyków jest schizma

Jednością heretyków jest schizma

•

Wierzę ponieważ to absurd

Wierzę ponieważ to absurd

•

Staliśmy się dla świata ciężarem… przyroda już dłużej nie jest w

Staliśmy się dla świata ciężarem… przyroda już dłużej nie jest w

stanie nas wyżywić. Zaiste, zarazę i głód i wojny i trzęsienia ziemi

stanie nas wyżywić. Zaiste, zarazę i głód i wojny i trzęsienia ziemi

należy postrzegać jako lek dla narodów, spsób na ograniczenie

należy postrzegać jako lek dla narodów, spsób na ograniczenie

nadmiernego rozrostu rasy ludzkiej

nadmiernego rozrostu rasy ludzkiej

FILOZOFIA CHRZEŚCIJAN

Aureliusz Augustyn z
Hippony,

łac. Aurelius Augustinus, w Kościele katolickim
znany jako święty Augustyn (ur. 13
listopada 354 w Tagaście, zm. 28 sierpnia 430
w Hippo Regius) był filozofem, teologiem,
organizatorem życia kościelnego. Święty
Kościoła katolickiego, jeden z Ojców i
Doktorów Kościoła, znany jako doctor
gratiae (doktor łaski).

Augustyna teoria czasu: 3× Teraz

TERAZ – to w przeszłości, które zaraz po
wypowiedzeniu ulatuje w tę przeszłość,

TERAZ - to "teraz" zgodne z czasem jego
wypowiedzi,

TERAZ - jeszcze nie wypowiedziane.

Augustyn zauważa, że Bóg daje nam jeden
pewnik: śmierć, czyli fakt, który na pewno
kiedyś

nastąpi

w

czasie

"teraz"

przyszłym...

PoczAtki scholastyki

Podstawowe założenia scholastyki:

1. dogmaty i prawdy wiary są

niepodważalne, można jednak uzasadnić
je rozumowo

2. metody rozumowego dowodzenia oparte

były na dziele Arystotelesa pt. Logika

3. scholastyka stała się podstawą teologii,

czyli nauki o Bogu

Św. Anzelm z Canterbury
lub Anzelm z Aosty

ur. 1033/1034, zm. 21 kwietnia 1109),
średniowieczny filozof i teolog
pochodzący z Włoch, uważany za twórcę
scholastyki.
Był przeorem benedyktyńskiego klasztoru
w Bec w Normandii, później w latach
1093-1109 został arcybiskupem
Canterbury. Jako arcybiskup uczynił z Bec
poważny ośrodek naukowy
średniowiecznej Europy.

Św. Bonawentura (1217?-1274) - właściwie Giovanni Fidanza
(Jan di Fidanza),

urodził się najprawdopodobniej w roku 1221 we

Włoszech w miejscowości Bagnoregio w okolicach Viterbo, teolog, filozof,
dokto Kościoła.

W związku z tym, iż twórczość św.
Bonawentury była przeniknięta
ideą miłości nazywany był przez
tradycję scholastyczną Doktorem
Serafickim. Było to związane z
symbolem miłości jakim w
Średniowieczu był chór anielski
zwany Serafinami

Święty Tomasz z Akwinu
(łac. Thomas Aquinas)

(urodzony prawdopodobnie w roku 1225, zmarł
w 1274 roku). Filozof, teolog, uczony,
przyrodnik, zakonnik-dominikanin wywodzący
się z tradycji scholastycznej. Jeden z
najwybitniejszych myślicieli w dziejach
chrześcijaństwa.

1. jeśli istnieje ruch, to istnieje

pierwszy poruszyciel – Bóg

2. jeśli każda rzecz ma swą

przyczynę, istnieje pierwsza
przyczyna sprawcza - Bóg

3. jeśli byty nie istnieją w sposób

konieczny (pojawiają się na
świecie i przemijają), musi
istnieć byt konieczny – Bóg

4. jeśli rzeczy wykazują różną

doskonałość, to istnieje byt
najdoskonalszy – Bóg

5. jeśli celowe działanie jest

oznaką rozumności, to ład i
porządek w działaniu bytów
nieożywionych, lub
pozbawionych poznania,
świadczą o istnieniu Boga,
kierującego światem
nieożywionym.

Za istnieniem Boga przemawia pięć
argumentów, niesłusznie nazywanych
dowodami.