TOLERANCJA IMMUNOLOGICZNA

Jan Żeromski

PODSTAWOWE FAKTY

DOTYCZĄCE TOLERANCJI

• Tolerancja – stan braku swoistej

odpowiedzi na dany antygen

• Indukowana przez wczesną ekspozycję na

dany antygen

• Własna tolerancja – zabezpieczenie przed

wytworzeniem odpowiedzi przez układ

immunologiczny przeciw własnym tkankom

• Mechanizmy aktywnej tolerancji

zabezpieczają przed zapalnymi reakcjami

na wziewne i pokarmowe antygeny

występujące na błonach śluzowych

WAŻNE CZYNNIKI W INDUKCJI

TOLERANCJI

1.

Stan zróżnicowania limfocytów w chwili
zetknięcia z antygenem

2.

Miejsce zetknięcia z antygenem

3.

Komórki prezentujące antygen

4.

Liczba limfocytów zdolnych do odpowiedzi

5.

Mikrośrodowisko wokół komórki (ekspresja
cząsteczek adhezji, wpływ cytokin itd.)

TOLERANCJA – OGÓLNE

WŁAŚCIWOŚCI

1. Tolerancja na własne antygeny jest

wrodzona a nie nabyta

2. Niedojrzałe lub dojrzewające limfocyty są

bardziej podatne na indukcję tolerancji niż

dojrzałe

3. Tolerancja na obce antygeny jest

indukowana nawet u dojrzałych limfocytów

przy spełnianiu specjalnych warunków

4. Tolerancja limfocytów T jest szczególnie

efektywna w utrzymaniu długotrwałego

braku odpowiedzi na własne antygeny

PODZIAŁ TOLERANCJI

CENTRALNA

• Dla limf. T odbywa

się w grasicy

• Dla limf. B odbywa

się w szpiku
kostnym

• Mechanizm:

delecja klonalna

OBWODOWA

• Odbywa się w

całym organizmie

• Dotyczy zarówno

limf. B i T

• Mechanizm:

anergia, apoptoza,
dewiacja
immunologiczna

IGNORANCJA WŁASNYCH

ANTYGENÓW

• Jest to bierna forma tolerancji

immunologicznej

• Zachodzi gdy:

1. Limf. T nie mogą zetknąć się z własnym

antygenem,

2. Własny antygen występuje w małych

ilościach,

3. Antygen znajduje się na komórce, która

ma mało lub nie ma cząsteczek MHC,

4. Nie ma wystarczającej ilości limf. T,
5. Nie ma kostymulacji.

CECHY TOLERANCJI LIMF. B

1. Wiązanie rozpuszczalnych własnych

antygenów pobudza tolerancję limf. B,

2. Niedojrzałe limf. B napotykające własny

antygen ulegają aborcji klonalnej,

3. Los autoreaktywnych limf. B zależy od

powinowactwa BCR i natury antygenu,

4. Edytowanie receptorów: autoreaktywne

limf. B unikają anergii lub delecji przez

rearanżację genów dla immunoglobulin.

SZTUCZNA INDUKCJA TOLERANCJI

1. Chimeryzm – u gospodarza z zaburzeniami

odporności, wstrzyknięcie komórek
allogenicznych

2. Przeciwciała przeciwko koreceptorom limf. T,

3. Injekcja rozpuszczalnych antygenów,

4. Doustna podaż antygenu,

5. Wyczerpanie klonalne indukowane powtarzaną

immunizacją określonym antygenem,

6. Przeciwciała antyidiotypowe – działa na limf. B.

NIEPEŁNA TOLERANCJA

Zjawisko

Podstawa

Determina
nty

Różne determinanty
na antygenie mogą
być tolerowane
niezależnie od innych

Wielkość
determinanty i
jej gęstość
Powinowactwo
BCR

Swoistość

tkankowa

Zwierzę z indukowaną

tolerancją wobec
komórki
hemopoetyczne
innego gatunku może

nie tolerować jego
skóry

Brak ekspresji

alloantygenów
naskórka na
komórkach
hemopoetycznyc

h

MIEJSCA IMMUNOLOGICZNIE

UPRZYWILEJOWANE

• Miejsca w organizmie gdzie obce

antygeny lub przeszczepy tkankowe nie

wywołuje odpowiedzi immunologicznej

• Te antygeny reagują z limf. T ale zamiast

destrukcyjnej odpowiedzi

immunologicznej indukują tolerancję lub

nieszkodliwą odpoweidź na daną tkankę

• Cytokiny immunosupresyjne np. TGF-beta

wydają się być odpowiedzialne za tak

nietypową odpowiedź

• Do tych miejsc należą: mózg, oko, jądra,

macica (płód)