Dr n. med. Bogusław Bucki

Etapy rozwoju człowieka

Etapy rozwoju człowieka

Instytut Dietetyki

PWSZ w Nysie

Fenotyp

Zespół indywidualnych cech

człowieka

Każdy człowiek rozwija się w sposób

indywidualny i niepowtarzalny, zgodnie

z założonym planem uwarunkowanym

genotypem (determinanty rozwoju)

i czynnikami paragenetycznymi,

modyfikowanymi przez różne czynniki

środowiskowe.

Determinanty rozwoju

Informacja genetyczna zapisana w DNA

dotycząca

- płci
- budowy
- tempa rozwoju
- typu reakcji na bodźce
- funkcji

Czynniki paragenetyczne

Regulatory i stymulatory rozwoju:

Czynniki matczyne
- wiek
- liczba poprzednich ciąż i porodów
- metabolizm matki

( choroby, niedożywienie, używki, narkotyki,
uwarunkowania społeczno ekonomiczne)

Czynniki hormonalne

zapewniają homeostazę, regulują wzrastanie,
różnicowanie i dojrzewanie

Czynniki egzogenne

Czynniki środowiskowe modyfikujące
rozwój:
- geograficzne i środowiskowe

(klimat, sezonowość, zanieczyszczenie środowiska)

- społeczno ekonomiczne

(wykształcenie, warunki bytowe i psychospołeczne)

- styl życia i zachowania zdrowotne

(żywienie, aktywność ruchowa, choroby przewlekłe)

Etapy rozwoju człowieka

Okres prenatalny ( ok. 280 dni )

- faza embrionalna / zarodkowa
do 8 tyg. ciąży

okres organogenezy,

masa 10 g, długość 3 cm.

- faza płodowa do 40 tyg. ciąży

wzrostu i rozwoju funkcjonalnego narządów,

12 tydz. – masa 25g,

28 tydz. – masa 1000g,
38 tydz. – masa 3200 / 3600g,

Etapy rozwoju człowieka

Okres postnatalny

Noworodkowy – do 28 dnia życia

- ok. 10% fizjologicznej utrata masy ciała
w pierwszych 2 – 5 dniach życia,
- ok. 10 doby życia powrót do u.m.c.,
- fizjologiczny przyrost masy ciała w tym
okresie to ok. 700 – 1000 g.

Etapy rozwoju człowieka

Niemowlęcy

trwa do ukończenia 12 m. ż., jest fazą
intensywnego rozwoju somatycznego.

- wzrost długości ciała ok. 25 cm
- masa ciała ok. 10 kg
2 - 5 m.ż. ok. 700g. (6 – 7 kg)
6 -12 m. ż. ok. 500 g. (9 – 10 kg.)
w 9 m.ż. największy przyrost m.c.

Etapy rozwoju człowieka

Wczesnego dzieciństwa / poniemowlęcy
2 – 3 rok życia

- w pierwszym okresie wzrost ciała na długość

wynosi ok. 12 – 15 cm, m.c. 2,5 kg.

- w drugim okresie wzrost ciała na długość
wynosi ok. 8 cm, m.c. ok. 2 kg.

W wyniku zmniejszonego łaknienia i wzrostu ruchliwości
dziecka, dochodzi do zmniejszenia ilości podskórnej

tkanki
tłuszczowej i przyrostu mięśni

Etapy rozwoju człowieka

Przedszkolny, trwa od 4 do 6 r.ż.

-

roczne przyrosty masy ciała ok. 2 kg

- wzrost na długość ok. 6 -8 cm

Wyraźna zmiana budowy - wydłużają się
kończyny, nadal przyrasta masa mięśniowa,
pojawia się dymorfizm płciowy

Etapy rozwoju człowieka

Młodszy wiek szkolny, od 7 – 10 / 12 lat,
pojawienia się objawów pokwitania.

-

roczne przyrosty masy ciała ok. 3 – 3,5 kg.

- wzrost na długość ok. 5 cm.

Okres najwolniejszego wzrastania, ponownie przyrasta
tkanka tłuszczowa i wzrasta masa mięśniowa.

Etapy rozwoju człowieka

Dojrzewania płciowego trwa ok.
4 lat u dziewcząt
6 -7 lat u chłopców

skok pokwitaniowy;

- wysokości ciała śr. - ♀ 4 -9 cm, ♂ 7 - 13 cm

- przyrostu masy śr. - ♀ 7 kg., ♂ 9 kg.

Drugi co do intensywności wzrostu okres rozwoju

człowieka,

i ostatecznie ukształtowanie z wyraźnie zaznaczonym
dymorfizmem płciowym oraz cechami somatycznymi
i funkcjonalnymi.

Etapy rozwoju człowieka

Okres młodzieńczy

♀ 15 - 18 lat, przyrost tkanki

tłuszczowej

i masy ciała, stabilizacja

sprawności
motorycznej

♂ 20 - 25 lat, przyrost tkanki

mięśniowej

i masy ciała, dalszy

rozwój sprawności

motorycznej

Metody oceny rozwoju

fizycznego

Normy rozwojowe /

Biologiczne układy

odniesienia

- populacyjne,
- grupowe,
- docelowe.

Metody oceny rozwoju

fizycznego

Statystyczna norma populacyjna

to przedział do którego należy większość
osobników danej populacji o tych samych,
najczęściej występujących cechach.

Wartością odniesienia jest:

- średnia arytmetyczna (x)
- odchylenie standardowe (±SD)

Przedział ( x ± 2SD) obejmuje ok. 95% populacji jest to
tzw. „szeroka norma”, ( x ± SD) „wąska norma” 68%
osób

Metody oceny rozwoju

fizycznego

Wartością odniesienia jest:

Mediana - wartość centralna (50
centyl)
- centyle, percentyle (c)

przedział 25 - 75 c, to tzw. „wąska norma”
przedział 10 – 90 c, to tzw. „szeroka norma”

Siatki centylowe

Ocena wzrastania

Pomiar masy ciała

,

(

na wadze lekarskiej z dokładnością do 10 g.)

nadwaga - BMI > 90 c

otyłość – BMI > 97 c

Ocena wzrastania

Pomiar długości ciała

;

- ławeczka Epsteina, lub antropometru

( do 18 m.ż.)

- antropometr lub taśma

pomiaru dokonujemy z dokładnością do 1
mm.

Ocena proporcji ciała

W celu indywidualnej pogłębionej oceny
rozwoju dziecka, dokonujemy w oparciu
o pomiary antropometryczne np.:
- grubości fałdu skórno-tłuszczowego
- oceny komponentu kostnego
porównania z danymi zawartymi w tzw.
„Morfogramach” z uwzględnieniem
±SD.

Akceleracja rozwoju

fizycznego

Przyspieszenie w procesie rozwoju

międzypokoleniowego
- wysokości ciała
- wcześniejsze dojrzewanie
utrzymywanie się tych zmian określamy jako

„trend sekularny” czyli tzw. tendencję

przemian.

Zmienność nasilenia tych zmian zależy od czynników

środowiskowych ( wojny, kryzys, urbanizacja,
migracja ludności, postęp cywilizacyjny)

Zaburzenia wzrastania

Otyłość – Obesitas

to nadmiar tkanki tłuszczowej,
- prosta (pierwotna)

nadmierna podaż energii w stosunku do
zapotrzebowania,

- wtórna

zaburzona regulacja pobierania
i wydatkowania energii

Zaburzenia wzrastania

NZOR - Nieorganiczny zespół
opóźnienia wzrastania

- nieprawidłowości w środowisku
psychospołecznym ,
- brak chorób organicznych u dziecka

Spowodowane zaburzeniami czynności układu hormonalnego
( wydzielanie hormonu wzrostu i somatomedyny, zmiennej

ich

aktywności w odpowiedzi na bodźce) lub przewlekłymi
niedoborami pokarmowymi.

Kryteria NZOR

Nieprawidłowe wzrastanie:
-

masa i długość ciała oraz inne pomiary

antropometryczne < 3c. lub wyraźne
zahamowanie ich wzrostu,

Opóźnienie rozwoju psycho-motorycznego,
Wzrost masy i tempa rozwoju po leczeniu,
Nieprawidłowości w środowisku dziecka,
Wykluczenie przyczyn organicznych.

Leczenie NZOR

Długofalowy proces obejmujący:

- realimentację,
- terapię wychowawczą,
- stymulacja rozwoju dziecka,
- terapię rodziny,