Profilaktyczna opieka

zdrowotna nad

pracującymi

Profilaktyczne badania

lekarskie

Zdrowie – definicja

Z d r o w i e

Z d r o w i e

jest to stan dobrego samopoczucia

fizycznego, psychicznego i socjalnego,

a nie tylko brak choroby

lub niesprawności.

Cel profilaktycznej opieki zdrowotnej

Celem profilaktycznej opieki

zdrowotnej nad pracującymi jest

ochrona ich zdrowia przed wpływem

niekorzystnych warunków związanych

ze środowiskiem pracy i

sposobem jej wykonywania.

Skutki zdrowotne niewłaściwych

warunków pracy i życia

•

choroby zawodowe

związane z ekspozycją na

szkodliwe czynniki pracy ujęte w wykazie

chorób zawodowych;

•

choroby tzw. parazawodowe

związane

pośrednio z warunkami pracy a nie ujęte

w wykazie chorób zawodowych;

• choroby tzw. cywilizacyjne: nadciśnienie,

otyłość, cukrzyca;

•

przyspieszenie rozwoju chorób

, do których

organizm jest predysponowany (np.

genetycznie), ale które w innych

warunkach nie rozwinęłyby się w ciągu jego

życia, np. choroby nowotworowe.

Wymagania prawne

Podstawowe przepisy prawne:

• Ustawa Kodeks pracy: Dział dziesiąty, rozdział VI.
• Ustawa z dnia 27.06.1997r. o służbie medycyny

pracy

(

jednolity tekst:

Dz. U. z 2004r. nr 125,

poz.1317).

• Rozporządzenie MZ i OS z dnia 30.05.1996r. w

sprawie przeprowadzania badań lekarskich
pracowników, zakresu profilaktycznej opieki
zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń
lekarskich wydawanych do celów przewidzianych
w Kodeksie pracy

(Dz. U. nr 69, poz.332 ze zm. 1997r. - Dz. U. nr 60,
poz.375, 1999r. - nr 159, poz. 1057, 2001r - Dz. U. nr
37, poz. 451, 2002r. Dz. U. nr 128, poz. 1405)

Realizacja profilaktycznej opieki

zdrowotnej – 1

Profilaktyczna opieka lekarska realizowana jest
poprzez poddawanie pracowników lekarskim
badaniom:

– wstępnym;
– okresowym;
– kontrolnym.

Pamiętaj!

Profilaktycznym badaniom lekarskim

podlegają wszyscy pracownicy.

Realizacja profilaktycznej opieki

zdrowotnej – 2

• Przeprowadzenie dodatkowych badań na podstawie

skierowania od pracodawcy, jeżeli pracownik zgłosił mu

niemożność wykonywania dotychczasowej pracy;

• W przypadku wystąpienia choroby zawodowej prowadzenie

badań celowanych lub testów ekspozycyjnych,

ukierunkowanych na wczesną diagnostykę

ewentualnych zmian chorobowych u pracowników

zatrudnionych na stanowiskach pracy stwarzających

podobne zagrożenia.

• Monitorowanie stanu zdrowia pracowników i ich szkolenia

w razie gdy pracownicy wykonują pracę w warunkach

występowania przekroczeń NDS lub NDN czynników

szkodliwych dla zdrowia;

• Uczestniczenie lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę

zdrowotną nad pracownikami w pracach komisji BHP.

Realizacja profilaktycznej opieki

zdrowotnej – 3

Wstępnym badaniom lekarskim

podlegają:

• wszystkie osoby przyjmowane do pracy;
• młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy;
• inni pracownicy przenoszeni na stanowiska, na których

występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki

uciążliwe.

Wyłączenie:

Badaniom wstępnym nie podlegają osoby przyjmowane

ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo

stanowisko lub na stanowisko o takich samych

warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę

zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu

poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą

.

Realizacja profilaktycznej opieki

zdrowotnej – 4

• Badaniom okresowym

podlegają wszyscy pracownicy

z częstotliwością określoną we wskazówkach
metodycznych stanowiących

załącznik nr 1 do

rozporządzenia MZiOS z 30.05.1996r w sprawie
przeprowadzania badań lekarskich pracowników

… (Dz. U.

nr 69, poz. 332 ze zm.),

• Badaniom kontrolnym

podlegają wszyscy pracownicy

w przypadku niezdolności do pracy trwającej
dłużej niż 30 dni spowodowanej chorobą.

Realizacja profilaktycznej opieki

zdrowotnej – 5

Okresowym badaniom lekarskim podlegają osoby, które
pracowały w warunkach narażenia na działanie

substancji i

czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających:

• po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami,

czynnikami lub pyłami;

• po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana

osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.

Pamiętaj!

Koszty tych badań ponosi pracodawca, który zatrudniał

te osoby w kontakcie z substancjami i czynnikami

rakotwórczymi lub pyłami zwłókniającymi.

Obowiązki pracodawców i pracowników –

1

• Pracodawca

nie może dopuścić

do pracy pracownika bez

aktualnego orzeczenia potwierdzającego brak

przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku –

art.

229 § 4 kp.

• Pracownik

jest obowiązany

poddawać się profilaktycznym

oraz innym badaniom lekarskim zleconym przez lekarza i

stosować się do zaleceń lekarza –

art. 211 pkt 5 kp.

• Pracodawca

kieruje

pracowników na profilaktyczne

badania lekarskie i

jest obowiązany przechowywać

orzeczenia wydane po przeprowadzeniu tych badań.

Pamiętaj!

Profilaktyczne badania lekarskie przeprowadzane są na

koszt pracodawcy

Obowiązki pracodawców i pracowników –

2

• W razie stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących

na powstawanie choroby zawodowej, pracodawca

jest

obowiązany

przenieść pracownika do innej pracy

gdzie nie

występuje narażenie na czynnik, który wywołał te
objawy. Termin i czas na jaki należy pracownika
przenieść do innej pracy określa w swoim orzeczeniu lekarz.

• Jeżeli pracownik stał się niezdolny do wykonywania

dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub
choroby zawodowej i nie został uznany za
niezdolnego do pracy

(przepisy o emeryturach i rentach z

FUS),

pracodawca jest obowiązany przenieść go do

odpowiedniej pracy.

Obowiązki pracodawców i pracowników –

3

Pracownik

może rozwiązać umowę o pracę

bez wypowiedzenia

, jeżeli wydane

orzeczenie lekarskie stwierdza szkodliwy

wpływ wykonywanej pracy na jego

zdrowie a pracodawca nie przeniesie go do

innej pracy, odpowiedniej ze względu na

stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe.

Obowiązki pracodawców i pracowników –

4

• Pracodawca zatrudniający kobietę w ciąży lub

karmiącą piersią dziecko, która przedstawi
orzeczenie lekarskie zawierające
przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania
dotychczasowej pracy

jest obowiązany

przenieść ją do innej pracy

odpowiedniej do jej

stanu zdrowia.

Pamiętaj!

Jeżeli zmiana pracy powoduje obniżenie

zarobków pracownicy przysługuje dodatek

wyrównawczy.

Obowiązki pracodawców i pracowników –

5

Pracodawca, któremu pracownik młodociany

przedstawi orzeczenie lekarskie, że dana

praca zagraża jego zdrowiu

jest obowiązany

zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej

możliwości niezwłocznie rozwiązać umowę o

pracę i wypłacić odszkodowanie w

wysokości wynagrodzenia za okres

wypowiedzenia.

Uprawnienia pracodawcy i pracownika

Tryb odwoławczy od treści orzeczenia.

• Pracownik lub pracodawca, który nie godzi się z

treścią wydanego orzeczenia lekarskiego może
wystąpić w ciągu

7 dni

od dnia wydania

zaświadczenia, za pośrednictwem lekarza, który
wydał zaświadczenie, z wnioskiem o przeprowadzenie
ponownego badania.

• Badanie takie przeprowadza się w terminie

14 dni

od

dnia złożenia wniosku w wojewódzkim ośrodku
medycyny pracy lub w najbliższej jednostce
badawczo-rozwojowej w dziedzinie medycyny pracy
jeżeli kwestionowane zaświadczenie wydał lekarz
zatrudniony w WOMP.

Skierowanie na profilaktyczne badanie

lekarskie

Skierowanie powinno zawierać:

• Dane identyfikujące pracownika,

• Określenie rodzaju badania (wstępne, okresowe lub

kontrolne),

• Określenie stanowiska pracy lub stanowisk pracy.

• Informacje o występowaniu na stanowisku lub

stanowiskach pracy czynników szkodliwych dla
zdrowia lub warunków uciążliwych oraz aktualne
wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla
zdrowia wykonanych na tych stanowiskach.

Jednostki organizacyjne służby

medycyny pracy

• Specjalistyczne zakłady opieki zdrowotnej;
• Jednostki organizacyjne ZOZ wydzielone w celu

realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej;

• Lekarze wykonujący indywidualną praktykę lekarską

posiadający odpowiednią specjalizację

• Wojewódzkie ośrodki medycyny pracy;
• Jednostki badawczo-rozwojowe np. Instytut

Medycyny Pracy i jednostki organizacyjne uczelni
medycznych prowadzące działalność w dziedzinie
medycyny pracy.

Pamiętaj!

Pracodawca podpisuje umowę z podstawową

jednostką medycyny pracy zlecając jej sprawowanie

profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami.

Podmioty profilaktycznej opieki

zdrowotnej

• pracownicy,

• osoby pozostające w stosunku służbowym,

• osoby wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę

nakładczą,

• kandydaci do szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych

lub wyższych, uczniowie tych szkół oraz studenci, którzy w

trakcie praktycznej nauki zawodu są narażeni na działanie

czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla

zdrowia,

• uczestnicy studiów doktoranckich narażeni jak wyżej,

• więźniowie świadczący pracę w czasie odbywania kary,

oraz na ich wniosek:

• osoby prowadzące działalność gospodarczą,

• osoby wykonujące pracę na podstawie innej niż stosunek pracy,

• rolnicy indywidualni i pracujący z nimi domownicy

• byli pracownicy oraz osoby, które pozostawały w stosunku służbowym

lub które wykonywały pracę na podstawie innej niż stosunek pracy

Lekarze uprawnieni do sprawowania

profilaktycznej opieki zdrowotnej nad

pracownikami

• Posiadający specjalizację w dziedzinie medycyny

pracy, przemysłowej, morskiej i tropikalnej,
kolejowej, transportu, lotniczej lub higieny pracy;

• Rejestry lekarzy uprawnionych do przeprowadzania

profilaktycznych badań lekarskich prowadzą WOMP.

• Badania profilaktyczne pracowników, zatrudnionych

na stanowiskach, na których nie występują czynniki
szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe

mogą

przeprowadzać również lekarze posiadający
specjalizację w medycynie ogólnej lub medycyny
rodzinnej.