CHOROBY UKŁADU

ODDECHOWEGO

U DZIECI

Dr n. med. Jolanta Pietrzak

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

KASZEL

Kaszel to nagły, wytężony manewr oddechowy

zabezpieczający dolne drogi oddechowe przed

dostaniem się do nich ciała obcego lub mający

na celu usunięcie zalegającego w nich ciała

obcego albo wydzieliny. Jest to bardzo złożony

odruch obronny, który zabezpiecza drogi

oddechowe przed zachłyśnięciem.

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

KASZEL

Kaszel dzielimy na suchy i mokry.
Kaszel suchy: ilość wydzieliny w drogach oddechowych jest

niewielka, dominuje obrzęk i podrażnienie śluzówki. Jest
charakterystyczny dla wstępnej fazy zakażeń górnych dróg
oddechowych ( zapalenie gardła, zapalenie tchawicy,
zapalenie krtani ), wczesna faza zapalenia oskrzeli, astma
oskrzelowa oraz podrażnienia opłucnej.

Kaszel wilgotny (mokry): związany jest z dużą ilością

wydzieliny w drogach oddechowych. Spotykamy go w
zapaleniu zatok bocznych nosa, zapaleniu oskrzeli,
zapaleniu płuc, w mukowiscydozie, rozstrzeniach oskrzeli.

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

KASZEL

Kaszel może mieć różne nasilenie.
Pokasływanie: charakteryzuje się niewielkim

natężeniem kaszlu ( zapalenie gardła, zespół
spływającej wydzieliny z nozdrzy tylnych )

Napady kaszlu: trwają dłużej, zwykle mają duże

nasilenie, częściej pojawiają się w nocy, czasem
kończą się wykrztuszeniem lepkiej wydzieliny
lub wymiotami ( zapalenie oskrzeli,
krztusiec, mukowiscydoza, ciało obce w drogach
oddechowych )

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

KASZEL

Najczęstsze przyczyny kaszlu u dzieci to:
- zakażenia górnych dróg oddechowych (nieżyt

nosa, zapalenia zatok bocznych nosa, zapalenie
krtani, tchawicy)

- zakażenia dolnych dróg oddechowych

(zapalenia oskrzeli, zapalenia płuc, zapalenia
opłucnej)

- astma oskrzelowa
- refluks żołądkowo-przełykowy

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

KASZEL

Rzadsze przyczyny kaszlu u dzieci:
ANOMALIE WRODZONE
- połączenia między drogami oddechowymi a przełykiem
- laryngotracheomalacja
- wrodzone guzy śródpiersia
- wady wrodzone układu krążenia
- malformacje oskrzelowo-płucne
ZAKAŻENIA
- krztusiec
- gruźlica
- zakażenia grzybicze

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

KASZEL

Rzadsze przyczyny kaszlu u dzieci:
WRODZONE ZESPOŁY CHOROBOWE
- mukowiscydoza
- pierwotna dyskineza rzęsek
- niedobory immunologiczne z wtórnym zakażeniem układu

oddechowego

ZACHŁYŚNIĘCIE SIĘ SUBSTANCJAMI PŁYNNYMI I STALYMI
PODRAŻNIENIE WYWOŁANE CZYNNIKAMI FIZYCZNYMI I

CHEMICZNYMI

- dym tytoniowy ( palenie bierne i czynne)
- zanieczyszczenia

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

DUSZNOŚĆ

Duszność jest subiektywnie odczuwanym

poczuciem braku powietrza przy oddychaniu.

Do obiektywnych objawów duszności należą:
- zmiany w zakresie częstości, głębokości i rytmu

oddychania

- zmiany osłuchowe świadczące o utrudnionym

przepływie powietrza przez drogi oddechowe

- uruchomienie pomocniczych mięśni

oddechowych

- zasinienie skóry i błon śluzowych

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

DUSZNOŚĆ

Przyczyny duszności:
- ze strony układu oddechowego
- ze strony układu sercowo-

naczyniowego

- zaburzenia metaboliczne,
- zaburzenia nerwowo-mięśniowe
- tło psychogenne

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

DUSZNOŚĆ

Podział duszności:
- ostra
- przewlekła

- napadowa
- spoczynkowa
- wysiłkowa

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

DUSZNOŚĆ

Duszność w chorobach układu oddechowego może mieć

charakter:

- wdechowy ( kurcz krtani i tchawicy w krztuścu lub

tężyczce, alergiczny obrzęk głośni, ciało obce w

krtani, wiotkość krtani, zapalenie krtani)

- wydechowy ( zwężenie oskrzeli w przebiegu

obturacyjnego zapalenia oskrzeli, astma oskrzelowa)

- wdechowo-wydechowa ( zapalenie płuc, zapalenie

opłucnej, niedodma, ciało obce w tchawicy lub dużym

oskrzelu, ucisk z zewnątrz – guzy, węzły, grasica)

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

DUSZNOŚĆ

Duszność w przebiegu zwężenia dróg oddechowych

(obturacyjna)

-nos: atrezja nozdrzy, duże skrzywienie przegrody

nosa, aspiracja ciała obcego, guzy tylnych nozdrzy
i górnego gardła

-jama nosowo-gardłowa i gardło: wyrośla

adenoidalne, powiększenie migdałka gardłowego,
polipy małżowin nosa, ropień pozagardłowy i
okołomigdałkowy, zespół Pierre‘a Robina, obrzęk
Quinkego

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

DUSZNOŚĆ

Duszność w przebiegu zwężenia dróg oddechowych

(obturacyjna)

- krtań, tchawica, oskrzela: niedorozwój chrząstek

krtani, porażenie lub obrzęk strun głosowych,

obrzęk nagłośni, brodawczaki krtani, aspiracja

ciała obcego, ostre lub przewlekłe zapalenia

oskrzeli – szczególnie obturacyjne zapalenie

oskrzeli

- ucisk z zewnątrz na tchawicę i duże oskrzela:

powiększenie węzłów chłonnych śródpiersia,

wole, podwójny łuk aorty, odma śródpiersiowa

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

DUSZNOŚĆ

Duszność wynikająca z ograniczenia powierzchni

oddechowej ( restrykcyjna )

- zapalenia płuc: zwłaszcza śródmiąższowe
- wady wrodzone płuc: rozedma płatowa płuc, hipoplazja

lub aplazja płata lub płuca

- ucisk miąższu płuc przez proces chorobowy: niedodma,

odma, płyn w opłucnej różnego pochodzenia-przesięk,

płyn ropny, chłonka, krew, przepuklina przeponowa

- procesy rozrostowo - zapalne w jamie brzusznej:

zapalenie otrzewnej, znaczne powiększenie wątroby i

śledziony, wodobrzusze, odma otrzewnowa

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

SINICA

Jest skutkiem obecności nadmiernej ilości

odtlenowanej hemoglobiny we krwi.

Niebieskawy lub ciemnoczerwony

odcień skóry i błon śluzowych,

charakterystyczny dla sinicy, znika pod

wpływem ucisku

Rozróżniamy sinicę obwodową i centralną

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

SINICA OBWODOWA

Upośledzenie przepływu krwi przez obwodowe

naczynia włosowate prowadzi do zwiększonej

różnicy w zawartości tlenu pomiędzy krwią

tętniczą a żylną co objawia się zasinieniem

dystalnych części ciała, saturacja hemoglobiny i

ciśnienie parcjalne tlenu we krwi tętniczej jest

prawidłowe, leczenie tlenem nie zmniejsza jej

nasilenia, ze względu na zaburzenia w krążeniu

obwodowym dystalne części ciała są chłodne

(sinica zimna)

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

SINICA OBWODOWA

Przyczyną są schorzenia przebiegające z upośledzeniem

krążenia m.in..:

- niewydolność serca z obniżoną pojemnością minutową w

przebiegu zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia osierdzia,
toksycznego uszkodzenia mięśnia sercowego

- choroby przebiegające ze wstrząsem ( septycznym,

hipowolemicznym, toksycznym, anafilaktycznym), ze
spadkiem ciśnienia krwi i poszerzeniem obwodowych naczyń
krwionośnych

- upośledzenie drożności żyły głównej dolnej i górnej

spowodowane uciskiem powiększonych narządów śródpiersia

- choroby z wysokim hematokrytem np.. policytemia

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

SINICA CENTRALNA

Jest spowodowana hipoksemią krwi tętniczej ( niska

saturacja hemoglobiny i ciśnienie parcjalne tlenu),
poszerzenie naczyń na obwodzie związane ze wzrostem
ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla powoduje, że części
dystalne są ciepłe ( sinica gorąca), charakterystyczne jest
niebieskie zabarwienie języka, nie występuje u pacjentów
ze znaczną niedokrwistością, w nadkrwistości może być
obserwowana przy prawidłowym ciśnieniu parcjalnym
tlenu, u noworodków w pierwszych dniach życia nie jest
zjawiskiem niepokojącym ( przeciek krwi przez otwór
owalny, przewód tętniczy, wysoki hematokryt, nadmierna
lepkość krwi, mało sprawna wymiana gazowa )

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

SINICA CENTRALNA

Przyczyny sinicy w przebiegu zwężenia dróg

oddechowych

- zapalenie krtani
- zapalenie nagłośni
- zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli (LTB,

laryngotracheobronchitis)

- ciężki napad astmy oskrzelowej
- zapalenie oskrzelików
- ciężki napad kaszlu krztuścowego
- aspiracja ciała obcego

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

SINICA CENTRALNA

Przyczyny sinicy w przebiegu ograniczenia

powierzchni oddechowej płuc

- zapalenie płuc i opłucnej
- rozległe lub liczne niedodmy płuc
- odma opłucnowa
- wysięk lub przesięk do jamy opłucnowej
- przepuklina przeponowa
- zespół błon szklistych w okresie noworodkowym

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

SINICA CENTRALNA

Przyczyny sinicy związane z zaburzeniami

motoryki oddychania

- miopatie
- zespół Giullaina-Barrégo
- guzy rdzenia kręgowego
- urazy mechaniczne ograniczające ruchomość

klatki piersiowej

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

SINICA CENTRALNA

Przyczyny sinicy związane z zaburzeniami kardiologicznymi
- wady serca z przeciekiem prawo-lewym ( zespół Fallota,

przełożenie wielkich pni tętniczych, atrezja zastawki trójdzielnej,

wspólny pień tętniczy)

- wady serca z przeciekiem pierwotnie lewo-prawym po

odwróceniu przecieku ( ubytek w przegrodzie

międzyprzedsionkowej , ubytek w przegrodzie międzykomorowej

- przetoki tętniczo-żylne płuc
- kardiomiopatie
- choroba reumatyczna serca
- niemiarowości ( zwłaszcza częstoskurcz nadkomorowy u

niemowląt)

- bakteryjne zapalenie wsierdzia
- choroby zakaźne z uszkodzeniem lub zapaleniem mięśnia

sercowego

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

GORĄCZKA

Gorączka jest to podwyższenie temperatury

ciała powyżej 38ºC.

Gorączkę powyżej 40-41ºC określa się jako

nadmierną (hyperpyrexia, hypertermia ).

Temperaturę ciała wyższą od normalnej, lecz nie

przekraczającą 38ºC, nazywamy stanem
podgorączkowym.

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

GORĄCZKA

W przebiegu choroby można zaobserwować

okres narastania gorączki ( w tym okresie
najczęściej pojawiają się dreszcze), okres
szczytu ( utrzymuje się przez kilka dni), a
następnie okres obniżania się gorączki
(obniża się stopniowo-spadek lityczny lub
opada nagle do normy) Nagły spadek
gorączki w ciągu kilku godzin połączony jest
ze zlewnymi potami.

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

GORĄCZKA

Podział ze względu na tor gorączki
- ciągła (febris continua)- utrzymuje się na wysokim poziomie, a

wahania dzienne nie przekraczają 1ºC ( płatowe zapalenie płuc,

ziarnica złośliwa, bruceloza)

- zwalniająca (febris remittens)- wahania dzienne wynoszą 1,1-1,5 ºC, a

krzywa gorączki jest ząbkowana ( posocznica, roponercze, zapalenie

kości, zapalenie bakteryjne wsierdzia, białaczka, ziarnica złośliwa,

choroby układowe tkanki łącznej, inne procesy ropne)

- trawiąca lub septyczna (febris hectica or septica)- wahania dobowe

wynoszą 2-4 ºC, ponadto cechuje się tym , że w ciągu tego samego

dnia opada do normy z towarzyszącymi zlewnymi potami

(posocznica)

-

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

GORĄCZKA

Podział ze względu na tor gorączki
- przerywana ( febris intermittens ) – o charakterze napadowym,

w ciągu doby dochodzi do wzrostu gorączki do 39-40ºC, a nawet

powyżej, jest to poprzedzone dreszczami, gorączka trwa kilka

godzin i następnie temperatura ciała powraca do normy w

połączeniu ze zlewnymi potami, napady mogą występować

codziennie, co drugi lub co trzeci dzień, ale również kilka razy

dziennie, między napadami pacjent nie gorączkuje ( zimnica,

posocznica, bakteryjne zapalenie wsierdzia, obecność ognisk

ropnych w narządach i tkankach)

- dromaderowa ( dwuokresowa )– po obniżeniu temperatury ciała

do normy następuje ponowny wzrost ( choroby zakaźne

wirusowe)

- powrotna (dur powrotny)
- falista lub falująca (bruceloza, gorączka maltańska, ziarnica

złośliwa)

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

GORĄCZKA

Przyczyny gorączki
- choroby zakaźne ( bakteryjne, wirusowe, grzybicze,

pierwotniakowe, procesy zapalne umieszczone w obrębie

narządów i tkanek)

- choroby układowe tkanki łącznej
- choroby krwi i układu krwiotwórczego
- choroby nowotworowe
- choroby endokrynologiczne
- reakcje uczuleniowe, działanie czynników fizycznych,reakcje

polekowe

- gorączka resorbcyjna w rozległych urazach z krwiakami
- gorączka pochodzenia mózgowego w uszkodzeniach mózgowia

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

GORĄCZKA
U noworodków i niemowląt

przyczyną gorączki mogą być:

- odwodnienie
- przegrzanie
- krwawienie śródczaszkowe

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

STANY PODGORĄCZKOWE
Mogą pojawić się po okresie gorączki z

przyczyn wyżej wymienionych

Mogą być związane z istnieniem utajonych

ognisk zapalnych ( przewlekłe zapalenie

migdałków podniebiennych, zapalenie zatok

bocznych nosa, zmiany zapalne

przywierzchołkowe zębów), zakażeń układu

moczowego, chorobami układowymi tkanki

łącznej, toksoplazmozą, gruźlicą,

nadczynnością tarczycy, zaburzeniami

emocjonalnymi

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

CZĘSTOŚĆ ODDYCHANIA
Dorośli 12-20 oddechów/min.
Dzieci 20-30 oddechów/min.
Niemowlęta 30-60 oddechów/min.

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

TORY ODDYCHANIA
Mężczyźni: brzuszny- ruchy głównie

przepony przy słabym podnoszeniu i

opadaniu żeber

Kobiety: piersiowy- podnoszą się i opadają

żebra, współudział przepony jest znikomy

Dzieci: bez względu na wiek i płeć

oddychają przeponą

Każde odchylenie od zwykłego toru

oddychania może być patologią

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

TYPY ODDYCHANIA

Eupnoe: prawidłowy oddech fizjologiczny
Tachypnoe: oddech przyspieszony (hipotensja,

gorączka, niedotlenienie, niepokój, choroby

restrykcyjne płuc)

Bradypnoe: oddech zwolniony ( przedawkowanie

leków, uszkodzenie OUN, sen )

Hyperpnoe: pogłębienie amplitudy oddechu

( niepokój, gorączka )

Hypopnoe: spłycenie amplitudy oddechu ( sen,

hypotermia, sedacja)

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

TYPY ODDYCHANIA

Hiperwentylacja: pogłębienie amplitudy i przyspieszenie

liczby oddechów ( niedotlenienie, hipotensja, uraz głowy,
choroby płuc, tło psychogenne)

Hipowentylacja: spłycenie amplitudy i zmniejszenie liczny

oddechów (choroby nerwowo-mięśniowe, niedoczynność
tarczycy)

Apnoe:bezdech ( sen, uraz mózgu )
Oddech Cheyne-Stokesa:naprzemiennie występujące okresy

bezdechu i stopniowego pogłębiania, a następnie
spłycania ruchów oddechowych ( uszkodzenie OUN,
zatrucia

środkami nasennymi, niewydolność nerek)

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

TYPY ODDYCHANIA

Oddech Biota: głębokość ruchów oddechowych nie

zmienia się a od czasu do czasu pojawia się

krótkotrwały bezdech ( mocznica, uszkodzenia

OUN0

Oddech Kussmaula: „oddech gonionego zwierzęcia”

pogłębienie i zwiększenie częstotliwości

oddechów( okres przedśpiączkowy cukrzycy,

kwasica metaboliczna, niewydolność nerek)

Oddech „wzdychający”: od czasu do czasu

mocniejsze nabranie powietrza ( uszkodzenie

OUN, zaburzenia psychogenne)

OBJAWY CHORÓB UKŁADU

ODDECHOWEGO U DZIECI

NIEDROŻNOŚĆ NOSA

Zakażenia błony śluzowej nosa i zatok

przynosowych:ostre i przewlekłe

Obrzęk błony śluzowej pochodzenia niezakaźnego (

np. alergiczny)

Ciało obce w nosie
Urazy nosa
Przerost migdałka gardłowego
Polipy nosa
Wady wrodzone: zarośnięcie nozdrzy tylnych,

skrzywienie przegrody nosa